Spółka partnerska
Spółka partnerska jest jedną z nowych instytucji prawa spółek, wprowadzoną przez Kodeks spółek handlowych. Ustawodawstwo obowiązujące przed dniem 1 stycznia 2000 roku nie przewidywało tej postaci spółki. Nie znał ją Kodeks handlowy.
Spółka partnerska została wprowadzona wzorem legislacji zagranicznych jako szczególna forma organizacyjna wspólnego wykonywania tzw. wolnych zawodów.
W myśl kodeksu spółek handlowych (art. 86 - 101), spółka partnerska może być utworzona przez wspólników (partnerów), będących osobami fizycznymi, w celu wykonywania wolnego zawodu lub wolnych zawodów wymienionych w art. 88 kodeksu, takich jak: adwokat, aptekarz, architekt, biegły rewident, broker ubezpieczeniowy, doradca podatkowy, księgowy, lekarz weterynarii, notariusz, pielęgniarka, położna, radca prawny, rzecznik patentowy, rzeczoznawca majątkowy i tłumacz przysięgły.
Osoby wykonujące wolne zawody muszą posiadać wysoki
i specjalistyczny poziom wykształcenia, stwierdzony stosownymi dyplomami, świadectwami i egzaminami kwalifikacyjnymi. Np. z pośród zawodów prawniczych zaliczanych do omawianej tu kategorii, uzyskanie statusu adwokata, radcy prawnego i notariusza uwarunkowane jest ukończeniem wyższych studiów prawniczych oraz odbyciem aplikacji: notarialnej, adwokackiej, radcowskiej. Podobne wymagania dotyczą lekarzy, architektów, aptekarzy, biegłych rewidentów, księgowych, itd.
Oznaczanie firmy będącej spółką partnerską, powinno być następujące:
nazwisko co najmniej jednego partnera, dodatkowe oznaczenie
„i partner”; bądź „i partnerzy”, np. Kowalski i partnerzy, albo:
oznaczenie „spółka partnerska” oraz określenie wolnego zawodu wykonywanego w spółce.
Dopuszczalne jest używanie skrótu „sp. p.” Firma spółki partnerskiej
(w wersji z oznaczeniem „i parter”, „i partnerzy”, „spółka partnerska”,
a nawet skrót „sp. p”) jest chroniona prawem, tzn. że identyfikacji takich nie może używać inna spółka ani żadna inna osoba.
Umowa spółki partnerskiej powinna zawierać:
nazwiska i imiona partnerów,
określenie wolnego zawodu wykonywanego przez partnerów
w ramach spółki,
przedmiot działalności spółki,
nazwiska i imiona osób, które ponoszą odpowiedzialność za jej zobowiązania,
w przypadku gdy spółki reprezentują tylko niektórzy partnerzy, nazwiska i imiona tych osób,
firmę i siedzibę spółki,
czas jej trwania (jeśli został oznaczony)
określenie wkładów wnoszonych przez każdego z partnerów.
Umowa ta musi być sporządzona w formie aktu notarialnego, a następnie należy ją zarejestrować w sądzie rejonowy (wraz ze zgłoszeniem spółki do rejestru podstawowych danych należy dołączyć dokumenty potwierdzające uprawnienia każdego partnera do wykonywania wolnego zawodu).
Dniem, w którym powstaje spółka, jest dzień wpisania jej do rejestru.
Ponieważ spółka partnerska nie posiada osobowości prawnej
(a jedynie podmiotowość prawną), nie będzie musiała płacić podatku dochodowego od osób prawnych. Z fiskusem rozliczać się będą jedynie wspólnicy - partnerzy jako osoby fizyczne.
W przypadku utraty przez wspólnika uprawnień do wykonywania wolnego zawodu, powinien on wystąpić ze spółki najpóźniej z końcem roku obrotowego, w którym utracił prawo wykonywania wolnego zawodu. Wystąpienie następuje przez pisemne oświadczenie skierowane do zarządu albo do partnera uprawnionego do reprezentowania spółki.
Zalety i wady spółki:
ZALETY |
WADY |
|
|
Istotą spółki partnerskiej - zgodnie z art. 95 § 1 - jest wyłączenie odpowiedzialności za zobowiązania innych partnerów i osób mu podległych. Zgodnie z tym przepisem partner nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki powstałe w związku z wykonywaniem przez pozostałych partnerów wolnego zawodu w spółce, jak również za zobowiązania spółki będące następstwem działań lub zaniechań osób zatrudnionych przez spółkę na podstawie umowy o pracę lub innego stosunku prawnego, które podlegały kierownictwu innego partnera przy świadczeniu usług związanych z przedmiotem działalności spółki.
Odpowiedzialność wspólników jest realnie ograniczona, co oznacza, że wspólnik nie odpowiada swoim majątkiem osobistym za zobowiązania związane z działalnością pozostałych partnerów i osób mu podległych,
a wyłącznie za błędy swoje oraz popełnione przez nadzorowany personel. W praktyce chodzi o to, aby w dużych spółkach konsekwencjami za błąd
w sztuce każdego z licznych współpartnerów (lub nadzorowanego przez nich personelu oraz nadmiernym ryzykiem gospodarczym nie był obciążony inny partner).
Jeżeli w danej spółce obowiązuje system indywidualnej odpowiedzialności wspólników ograniczonej tylko do następstw działań wykonywanych przez nich osobiście lub przez osoby podporządkowane, to odpowiedzialność takiej spółki za zobowiązania osób trzecich kształtuje się następująco:
Spółka będąca podmiotem praw i obowiązków odpowiada nieograniczenie za wszelkie zobowiązania zaciągnięte w związku z jej działalnością. Odpowiedzialność obejmuje zarówno zobowiązania powstałe bezpośrednio przy świadczeniu usług wolnego zawodu, jak i te, które zostały zaciągnięte w innych sferach aktywności spółki.
Odpowiedzialność osobista partnerów kształtuje się w zależności od rodzaju i źródła danego zobowiązania. Istotne znaczenie ma tutaj okoliczność, czy mamy do czynienia z zobowiązaniem, które powstało przy wykonywaniu czynności zawodowych przez partnerów czy też poza nimi.
W pierwszym przypadku odpowiedzialność osobistą, subsydiarną
i solidarną ze spółką ponosi partner, którego czynności zawodowe są źródłem danego zobowiązania.
W przypadku drugim - odpowiedzialność osobistą ponoszą wszyscy partnerzy solidarnie ze spółką i w sposób subsydiarny.
Odpowiedzialność za zobowiązania spółki, które powstały w wyniku działań osób nie będących partnerami, ponosi w pełnym zakresie spółka. Jeśli zobowiązania takie pozostają przy tym w związku z czynnościami zawodowymi danego partnera, to odpowiada za nie wyłącznie on, jednak solidarnie i subsydiarnie ze spółką.
Poza tym umowa spółki może przewidywać, że jeden albo większa liczba partnerów godzą się na ponoszenie odpowiedzialności tak jak wspólnik spółki jawnej, (czyli bez ograniczeń, solidarnie, całym swoim majątkiem). Jednak wszyscy partnerzy odpowiadają osobiście i solidarnie całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki nie związane
z wykonywaniem wolnego zawodu, np. zaciągniecie kredytu przez spółkę na zakup oraz remont nieruchomości.
Każdy partner może reprezentować spółkę samodzielnie, chyba że umowa spółki stanowi inaczej, np. umowa może przewidywać, że partner jest uprawniony do reprezentowania spółki wyłącznie razem z innym partnerem bądź na przykład z prokurentem spółki.
Pozbawienie tego prawa może nastąpić tylko z ważnych powodów większością ¾ głosów w obecności 2/3 partnerów.
Prowadzenie spraw oraz reprezentacja to również płaszczyzny,
w których ujawnia się swoistość konstrukcji spółki partnerskiej i jej unormowania w Kodeksie spółek handlowych. Charakteryzuje się ono tym
w szczególności, iż partnerom przyznany został znacznie szerszy zakres swobody w ukształtowaniu sposobu reprezentacji i prowadzenia spraw spółki aniżeli wspólnikom spółki jawnej.
Partnerzy mogą bowiem unormować kwestie reprezentacji i zarządzania
w jeden z dwóch sposobów:
przez powołanie odrębnego zarządu spółki (art. 97 § 1 k.s.h.), w którego składzie znaleźć się mogą wyłącznie osoby spoza grona wspólników , lub
przez pozostawienie kompetencji w obu omawianych płaszczyznach wspólnikom.
Powołanie odrębnego zarządu ma tę konsekwencje, iż wyłączenie to gremium wyposażone zostaje w kompetencje do prowadzenia spraw
i reprezentacji. Wyłączone zostaje indywidualnie ich wykonywanie przez wspólników. Ewentualna możliwość uczestniczenia danego partnera
w czynnościach zarządzających pojawi się jedynie w przypadku, gdy zostanie on powołany do zarządu. Źródłem kompetencji nie jest jednak
w takiej sytuacji status wspólnika, lecz okoliczność, iż jest on członkiem zarządu wyposażonego w omawiane tu kompetencje.
Kolejną konsekwencją powołania odrębnego zarządu spółki jest to, że w takiej sytuacji wyłączone są rozmaite ograniczenia i przesłanki prowadzenia spraw spółki, jakie obowiązują wówczas, gdy funkcję tę wykonują wspólnicy bezpośrednio. Chodzi tu zwłaszcza o konieczność podejmowania przez nich uchwał lub wyrażania zgody na pewne czynności, przewidziane w art. 39-44 k.s.h.
Sposób reprezentacji spółki:
sposób reprezentacji spółki przez zarząd określa przede wszystkim umowa spółki; dopuszczalne są tu różne rozwiązania; umowa może na przykład wskazać reprezentację jednoosobową, a w przypadku zarządu wieloosobowego - kilkuosobową; dopuszczalne jest także np. postanowienie przewidujące, iż wśród osób reprezentujących znajdować się zawsze musi oznaczony członek zarządu - prezes, dyrektor, itp.
Jeżeli członek zarządu zawiera jakąkolwiek umowę ze spółką, to reprezentować ją musi pełnomocnik ustanowiony uchwałą partnerów.
Członków zarządu obowiązuje zakaz działalności konkurencyjnej wobec spółki.
Członkowie zarządu ponoszą wobec spółki odpowiedzialność za skutki nieprawidłowych działań - wedle zasad określonych w art. 293 i n.k.s.h.; odpowiadają także solidarnie wobec wierzycieli spółki, jeśli egzekucja z majątku spółki oraz wspólników okaże się bezskuteczna, odpowiedzialność tę normuje art. Art. 299 k.s.h.
Możliwość powołania zarządu spółki partnerskiej jest rozwiązaniem wyjątkowym, w stosunku do innych spółek osobowych. Kompetencje do prowadzenia spraw i reprezentacji przyznane są w nich osobiście wspólnikom. Prawo do osobistej reprezentacji mogą natomiast zostać pozbawieni jedynie w wyjątkowych sytuacjach.
Dopuszczalność ustanowienia zarządu spółki partnerskiej wiąże się
z podstawowym elementem jej konstrukcji - a mianowicie z faktem, iż wszyscy wykonują osobiście pracę w wolnym zawodzie, w ramach wspólnego przedsiębiorstwa. Nie występują tu wspólnicy tzw. kapitałowi, których wkład ograniczałby się jedynie do wniesienia środków pieniężnych lub innych praw majątkowych. Każdy z partnerów wykonuje czynności zawodowe. W tej sytuacji obowiązek prowadzenia wspólnych spraw, do czego zobowiązani są wspólnicy, może kolidować z wykonywaniem wolnego zawodu.
Likwidacja spółki partnerskiej:
W przypadku spółki partnerskiej jej rozwiązanie powodują:
przyczyny przewidziane w umowie spółki,
jednomyślna uchwała wszystkich partnerów,
ogłoszenie upadłości spółki,
utrata przez wszystkich partnerów prawa do wykonywania wolnego zawodu,
prawomocne orzeczenie sądu.
Zgodnie z art.98 kodeksu o spółkach handlowych, kiedy zaistnieje sytuacja, w której w spółce partnerskiej pozostaje jeden partner lub gdy tylko jeden partner posiada uprawnienia do wykonywania wolnego zawodu związanego z przedmiotem działalności spółki, to wówczas spółka ulega rozwiązaniu najpóźniej z upływem roku od dnia zaistnienia któregokolwiek z tych zdarzeń.
W przypadku śmierci partnera, ogłoszenia jego upadłości lub wypowiedzenia umowy spółki przez partnera lub wierzyciela partnera, stosuje się poniższe przepisy (wg art. 58- 62 oraz 64-66 kodeksu
o spółkach handlowych).
spółkę uważa się za przedłużoną na czas nieoznaczony
w przypadku, gdy pomimo istnienia przyczyn rozwiązania przewidzianych w umowie prowadzi ona swoją działalność za zgodą wszystkich wspólników.
jeżeli umowa spółki stanowi, że prawa, jakie miał zmarły wspólnik, służą wszystkim spadkobiercom wspólnie, to do wykonywania tych praw spadkobiercy powinni wskazać spółce jedną osobę. Czynności dokonane przez pozostałych wspólników przed takim wskazaniem wiążą spadkobierców wspólnika.
jeżeli spółkę zawarto na czas nieoznaczony, wspólnik może wypowiedzieć umowę spółki na sześć miesięcy przed końcem roku obrotowego. Jeżeli spółkę zawarto na czas życia wspólnika, to możemy wówczas mówić o spółce zawartej na czas nieoznaczony. Wspomnianego powyżej wypowiedzenia dokonuje się w formie pisemnego oświadczenia, które należy złożyć pozostałym wspólnikom albo wspólnikowi uprawnionemu do reprezentowania spółki.
w czasie trwania spółki wierzyciel wspólnika może uzyskać zajęcie tylko tych praw służących wspólnikowi z tytułu udziału w spółce, którymi wspólnikowi wolno rozporządzać. Jeżeli jednak
w terminie ostatnich sześciu miesięcy przeprowadzono bezskutecznie egzekucję z ruchomości wspólnika, to wówczas jego wierzyciel, (który na podstawie tytułu egzekucyjnego uzyskał zajęcie roszczeń służących wspólnikowi w przypadku jego wystąpienia lub rozwiązania spółki) ma prawo do wypowiedzenia umowy spółki na sześć miesięcy przed końcem roku obrotowego, nawet gdy umowa spółki była zawarta na czas oznaczony. Jeżeli umowa spółki przewiduje krótszy termin wypowiedzenia, to wierzyciel może skorzystać z terminu umownego.
pomimo śmierci lub ogłoszenia upadłości wspólnika oraz pomimo wypowiedzenia umowy spółki przez wspólnika lub jego wierzyciela, spółka trwa nadal pomiędzy pozostałymi wspólnikami, jeżeli umowa spółki tak stanowi lub pozostali wspólnicy tak postanowią. Według przepisów takie uzgodnienie pomiędzy wspólnikami powinno nastąpić niezwłocznie, a w przypadku wypowiedzenia, przed upływem terminu wypowiedzenia. W przeciwnym razie spadkobierca, syndyk lub wspólnik, który wypowiedział umowę spółki, a także jego wierzyciel, mogą domagać się przeprowadzenia likwidacji.
w przypadku wystąpienia wspólnika ze spółki wartość udziału kapitałowego wspólnika albo jego spadkobiercy oznacza się na podstawie osobnego bilansu, uwzględniającego wartość zbywczą majątku spółki. Za dzień bilansowy uważa się w zależności od zaistniałej sytuacji:
w przypadku wypowiedzenia - ostatni dzień roku obrotowego,
w którym upłynął termin wypowiedzenia,
w przypadku śmierci wspólnika lub ogłoszenia upadłości - dzień śmierci albo dzień ogłoszenia upadłości,
w przypadku wyłączenia wspólnika na mocy prawomocnego orzeczenia sądu - dzień wniesienia pozwu.
Udział kapitałowy obliczony na podstawie określonego bilansu powinien być wypłacony w pieniądzu. Rzeczy wniesione do spółki przez wspólnika tylko do używania zwraca się w naturze. Jeżeli udział kapitałowy wspólnika występującego albo spadkobiercy wspólnika przy rozliczeniu wykazuje wartość ujemną, jest on obowiązany wyrównać spółce przypadającą na niego brakującą wartość. Wspólnik występujący albo spadkobierca wspólnika uczestniczą w zysku i stracie, czyli czerpią korzyści oraz płacą zobowiązania, ze spraw jeszcze nie zakończonych.
Nie posiadają oni jednak wpływu na prowadzenie tych spraw. Mogą jedynie zażądać wyjaśnień, rachunków oraz podziału zysku i straty
z końcem każdego roku obrotowego.
jeżeli w spółce składającej się z dwóch wspólników po stronie jednego z nich zaistnieje powód rozwiązania spółki, sąd może przyznać drugiemu wspólnikowi prawo do przejęcia majątku spółki z obowiązkiem rozliczenia się z występującym wspólnikiem zgodnie z poprzednim artykułem (art.65).
Istnieje możliwość likwidacji spółki partnerskiej w sytuacji, gdy partner traci uprawnienia do wykonywania wolnego zawodu. W tym przypadku partner powinien wystąpić ze spółki najpóźniej z końcem roku obrotowego, w którym utracił prawo wykonywania wolnego zawodu. Wystąpienie to następuje równocześnie przez pisemne oświadczenie skierowane do zarządu albo do partnera uprawnionego do reprezentowania spółki.
Po bezskutecznym upływie terminu wystąpienia ze spółki uważa się, że partner wystąpił ze spółki w ostatnim dniu tego terminu. Spadkobierca partnera nie wstępuje do spółki w miejsce zmarłego partnera, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.
Literatura:
Koch, A.Napierała „Prawo handlowe, spółki handlowe, umowy gospodarcze”, Zakamycze 2002,
K. Kruczalak „Zarys prawa handlowego”, wyd. Prawnicze PWN,
Warszawa 2001,
A.Kidyba „Atypowe spółki handlowe” Zakamycze 2001,
A. Kidyba „Kodeks spółek handlowych. Objaśnienia.”
Zakamycze 2002.
A. Koch, A.Napierała „Prawo handlowe, spółki handlowe, umowy gospodarcze”, Zakamycze 2002, str.215
K.Kruczalak „Zarys prawa handlowego”, wyd. Prawnicze PWN, Warszawa 2001, str.129.
A.Kidyba „Atypowe spółki handlowe” Zakamycze 2001, str.77.
A. Koch, A.Napierała „Prawo handlowe, spółki handlowe, umowy gospodarcze”, Zakamycze 2002.
39672