Teoria wyboru konsumenta (10 stron) UFLFTJKFBOHQZK7YDJTKZXSFU2NULZQDVEXHL2A

Teoria wyboru konsumenta

Uyteczno cakowita i kracowa

Uyteczno cakowita to suma poytku, satysfakcji, zadowolenia z konsumpcji okrelonej iloci jednego lub wielu d�br. Oznaczamy: U�=�f(Q).

Uyteczno kracowa to przyrost uytecznoci zwizany z konsumpcj ostatniej nabytej jednostki danego dobra. Oznaczamy: u' = dU/dQ.

Prawo malejcej uytecznoci kracowej

Uyteczno cakowita ronie w miar zwikszania iloci danego dobra, ale mniej ni proporcjonalnie: kada dodatkowa jednostka dobra daje coraz mniejszy przyrost uytecznoci.

Odpowiednio do tego, uyteczno kracowa maleje ze wzrostem nabywanej i konsumowanej iloci dobra. Jest to tzw. prawo malejcej uytecznoci kracowej.

Krzywe obojtnoci

Krzywa obojtnoci jest narzdziem sucym do analizy cznej uytecznoci dw�ch d�br. Krzywa obojtnoci wyraa r�ne ilociowe kombinacje dw�ch d�br charakteryzujce si jednakow czn uytecznoci.

Kracowa stopa substytucji

Nachylenie krzywej obojtnoci w kadym punkcie wyraa relacj wymienn dwu d�br wedle ocen uytecznoci kracowej, dokonywanych przez konsumenta: tzw. kracow stop substytucji.

W przypadku wybor�w dotyczcych ananas�w i banan�w jest to ilo ananas�w, z kt�rych skonny jest zrezygnowa konsument dla pozyskania dodatkowej jednostki (np. 1 kg) banan�w - przy zaoeniu, e suma uytecznoci pozostaje niezmienna.

Oznaczajc ilo ananas�w Q_A, za ilo banan�w Q_B, mamy:

Kracowa stopa substytucji (KSS) = 0x01 graphic
=
.

Kracowa stopa substytucji dobra A dobrem B maleje w miar zwikszania posiadanej iloci dobra B.

Mapa obojtnoci

Moemy przedstawi sobie cay zbi�r krzywych obojtnoci, z kt�rych kada wyej pooona krzywa reprezentuje wyszy poziom cznej uytecznoci.

Krzywe te nie mog si przecina.

Jest to tzw. mapa obojtnoci, wyraajca preferencje konsumenta.

Z punktu widzenia uytecznoci, konsumentowi jest obojtne, kt�ry punkt wybierze na danej krzywej obojtnoci, natomiast bezwzgldnie wyej ceni on sobie poziom dobrobytu U₂ anieli U₁ lub U₀.

Starajc si zmaksymalizowa sw�j dobrobyt, konsument dy ku wikszym ilociom obu d�br - w kierunku oznaczonym strzak.

R�wnowaga (optimum) konsumenta

Konsument dy do maksymalizacji swej uytecznoci, tzn. chciaby mie moliwie najwiksz ilo r�nych d�br.

Napotyka jednak obiektywne ograniczenia w postaci wielkoci swego budetu lub dochodu oraz cen rynkowych.

Postpujc racjonalnie, dokonuje optymalnych wybor�w, por�wnujc koszt pozyskania dodatkowej jednostki dobra z osiganym przyrostem korzyci, tj. z uytecznoci kracow.

W przypadku dw�ch lub wikszej liczby d�br por�wnuje relacje kracowej uytecznoci z relacjami cen.

W ten spos�b ustala optymaln ilo kadego dobra i optymalne proporcje ilociowe r�nych d�br, maksymalizujc sw�j dobrobyt w ramach posiadanego funduszu.

M�wimy w�wczas, e osign stan r�wnowagi (optimum).

Przypadek jednego dobra

Optimum wyznacza si wedug zasady:

u' = p,

tzn. w punkcie E (przy iloci OB).

Tr�jkt CED ilustruje tzw. rent (nadwyk) konsumenta - nadwyk sumy uytecznoci OBED nad kosztem jej pozyskania OBEC.

Decyzje konsumenta:

Gdy u' > p (na lewo od E), naley zwikszy zakupy, poniewa kada dodatkowa jednostka dobra kosztuje mniej, ni jest dla nas warta;

gdy u' < p (na prawo od E), naley zmniejszy zakupy, poniewa za kad dodatkow jednostk dobra pacimy wicej, ni jest ona warta;

gdy u' = p (w punkcie E), zakupiona ilo dobra jest optymalna.

Przypadek dw�ch d�br

Linia budetowa obrazuje kombinacje ilociowe d�br A i B dostpne dla konsumenta w ramach posiadanego budetu

Nachylenie linii budetowej (tg ?) wyraa relacj dostpnych iloci Q_Ai Q_B, tzn. relacj cen p_B / p_A:

tg ? = 0x01 graphic
=
.

Pooenie (wysoko) linii budetowej zaley od wysokoci realnego dochodu.

Gusty (preferencje) konsumenta wyraaj krzywe obojtnoci U₁, U₂, U₃. Kada z nich zawiera kombinacje jednakowo dobre dla konsumenta.

Nachylenie krzywej obojtnoci w dowolnym punkcie wyraa kracow stop substytucji:

tg ? =
= KSS.

Rozwizanie optymalne polega na znalezieniu takiego punktu E na danej linii budetowej, kt�ry jest styczny do najwyszej osigalnej krzywej obojtnoci, tzn. zapewnia maksymaln uyteczno cakowit przy danym ograniczeniu dochodowo-cenowym.

Chodzi zatem o zr�wnanie nachylenia linii budetowej (tg ?? z nachyleniem krzywej obojtnoci (tg ?), tzn.

?????
?

co oznacza zr�wnanie uytecznoci kracowej obu d�br w przeliczeniu na jednostk pienin.

Decyzje konsumenta:

Gdy
<
?(tzn. na lewo od E), naley zwikszy ilo dobra B, a zmniejszy ilo A;

gdy
>
?(tzn. na prawo od E), naley zmniejszy ilo dobra B, a zwikszy ilo A;

gdy
=
?(tzn. w punkcie E), kombinacja ilociowa d�br A i B jest optymalna.

Przypadek n d�br

Warunek r�wnowagi konsumenta w odniesieniu do dw�ch d�br atwo uog�lni na przypadek n d�br.

Naley mianowicie tak rozdysponowa posiadany budet, tzn. ustali tak struktur konsumpcji, aby zosta speniony warunek:

=
= ... =
?

Zapis ten postuluje wyr�wnanie uytecznoci kracowych poszczeg�lnych d�br w przeliczeniu na jednostk pienin.

Efekty zmian dochodu i cen

Efekty zmian dochodu

Zmiany realnego dochodu konsumenta znajduj wyraz w r�wnolegych przesuniciach linii budetowej: w g�r - w przy-padku wzrostu dochodu, w d� - w przypadku spadku dochodu.

Efektem zmian dochodu s zmiany popytu.

Na skutek wzrostu dochodu linia budetowa FG przesuna si do pooenia F'G'. Konsument przesuwa si z punktu E do punktu E'.

W przypadku (a) zwiksza on zakupy jednego i drugiego dobra (obydwa dobra to dobra normalne).

W przypadku (b) przy wzrocie dochodu konsument zmniejsza nabywan ilo dobra B. Wynika std, e A jest dobrem normalnym, za B - dobrem niszego rzdu.

Efekty zmian cen

Zmiana ceny tylko jednego dobra spowoduje obr�t linii budetowej wok� punktu wskazujcego maksymaln dostpn ilo drugiego dobra, kt�rego cena nie ulega zmianie.

Podwyka lub obnika ceny wywouje dwa efekty:

efekt substytucyjny,

efekt dochodowy.

Efektem substytucyjnym zmiany ceny nazywamy dostosowanie popytu do samej zmiany relacji cen, natomiast efektem dochodowym - dostosowanie popytu do zmiany realnego dochodu zwizanej ze zmian cen.

Podwyka ceny dobra B odchyla lini budetow z pooenia FG do pooenia FG'. Konsument przesuwa si z punktu E do punktu E'. Czysty efekt substytucyjny to przejcie z E do D. Czysty efekt dochodowy to przejcie z D do E'.

Punkt D znajdujemy na wyjciowej krzywej obojtnoci U₂, w miejscu stycznoci z hipotetyczn lini HH r�wnoleg do nowej linii budetowej FG'. Punkt D pokazuje miejsce, w kt�rym znalazby si konsument w wyniku samej zmiany relacji cen, gdyby jego doch�d realny pozosta nie zmieniony.

Efektem substytucyjnym podwyki ceny dobra B jest zmniejszenie popytu na dobro B, a zwikszenie popytu na dobro A.

Efekt dochodowy zaley od tego, czy rozpatrywane dobra to dobra normalne czy dobra niszego rzdu.

W czci (a) rysunku zaoono, e obydwa dobra s normalne, w zwizku z czym efekt dochodowy przejawia si w zmniejszeniu popytu na oba dobra.

W czci (b) dobro B jest dobrem niszego rzdu, w zwizku z czym efekt dochodowy przejawia si w zmniejszeniu popytu na dobro A, natomiast zwikszeniu popytu na dobro B.

Efekt czny zmiany ceny jest sum efekt�w substytucyjnego i dochodowego.

W czci (a) rysunku cznym efektem podwyki ceny dobra B jest zmniejszenie popytu na dobro B, poczone ze zwikszeniem popytu na dobro A. Efekt substytucyjny przeway tu nad efektem dochodowym.

W czci (b) cznym efektem podwyki ceny dobra B jest zmniejszenie popytu na dobro B, poczone ze zmniejszeniem popytu na dobro A. Efekty: dochodowy i substytucyjny maj przeciwny kierunek.

Wpyw wzrostu ceny dobra B na popyt na dobra B i A, z uwzgldnieniem efektu substytucyjnego i dochodowego, pozwala przeledzi nastpujce zestawienie:

Obydwa dobra s normalne.

	Popyt na B	Popyt na A
Efekt substytucyjny	?	+
Efekt dochodowy	?	?


Efekt czny	?	?

B jest dobrem normalnym, za A dobrem niszego rzdu.

	Popyt na B	Popyt na A
Efekt substytucyjny	?	+
Efekt dochodowy	?	?


Efekt czny	?	+

B jest dobrem niszego rzdu, za A dobrem normalnym.

	Popyt na B	Popyt na A
Efekt substytucyjny	?	+
Efekt dochodowy	?	?


Efekt czny	?	?

Obydwa dobra s niszego rzdu.

	Popyt na B	Popyt na A
Efekt substytucyjny	?	+
Efekt dochodowy	?	?


Efekt czny	?	+
	(zwykle ujemny)