1.PEDAGOGIKA SPOŁECZNA.Człowiek w zmieniającym się świecie.
red. T.Pilch, I. Lepalczyk
W rozdziale I wprowadzającym przedstawiona została geneza i rozwój p.s. poszukiwana w podręcznikach akademickich. Zostało zanalizowane kilka z nich:
„Praca oświatowa. Jej zadanie, metoda, organizacja”. Podręcznika opracowany przez Uniwersytet Ludowy im. A. Mickiewicza
Treści owego podręcznika skupiają się na:
- pracy społ. jako równoznaczna z oświatą pozaszkolną
- podstawa pracy społ. jest doświadczenie i własny dorobek polskich działaczy i badaczy
- doświadczenia i tradycje pracy oświatowej stanowią punkt wyjścia dla ukazania problemów przyszłości
Redaktorem była Radlińska.
Omawiane są szczegółowo metody popularyzacji wiedzy (org. czytelnictwa, nauczanie dorosłych, kształcenie estetyczne, kształcenie w Stowarzyszeniu Kursów dla Analfabetów. Autorzy zajmujący się instytucjami kulturalnymi przykłady czerpią przede wszystkim z placówek na Zach. Europy i w Ameryce.
2.”Badanie regionalne dziejów pracy społ i ośw.” 1948 - praca dla nauczycieli i działaczy oświatowych i badaczy” Radlińskiej
„Książka wśród ludzi”, „Oświata dorosłych, Zagadnienie-formy-pracownicy-organizacja”, skrypt „Egzamin z ped.społ. (o teorii pracy społ, oświaty dorosłych, dzieje pracy społ. i ośw.)
3.„Wprowadzenie do p.s.” Wroczyńskiego 1966
- podkreśla iż p.s. jest nauką o środow. uwarunkowaniach procesów wych. i problemów wychowania poza szkołą.
-nacisk na wychowawczą rolę szkoły i instytucji intencjonalnego środ. wych.
4. „Poradnik opiekuna społ.” 1964, podst. vademecum dla nowo powstałej w 1959 instytucji opiekunów społ.
5.”Problemy opiekuńcze. Zbiór rozpraw z ped.społ” Wroczyńskiego - tom studiów ped.
1974 „Ped.społ.” Wroczyńskiego
-metodologia pracy socjalnej i opiek.-wych.
rozbudowa aspektu hist. działań opiek. nad dziećmi i młodzieżą
„Praca oświ.Rozwój system, problematyka” 1965
- zagadnienie oświaty i wychowania dorosłych
- doświadczenia nauk psychologicznych, pedag., hist. (polskich i obcych)
„Edukacja permanentna. Problemy i perspektywy”
- ewolucja pracy ośw., ośw. pozaszkolnej, dorosłych
- nowe ujęcie koncepcji kszt. ustaw.
6.”Funkcie ped.społ.”Kamiński
- bliski poglądom Radlińskiej
- szczególna uwaga na podst. pojęcia dyscypliny
7.”Studia z ped.społ” S.Kawula
-skrypt dla studentów ped jako „pomoc w studiowaniu: ped. społ, opiek., metody badań ped., diagnostyka ped, seminarium mag.
8.”ped.społ u schyłku XX wieku” 1992 praca zbiorowa red. A. Radziewicz-Winnicki.
-wybrane zjawiska patologii społ w Polsce
W p.s. najw. pojęciem jest środ. społ - „jądro dyscypliny”. Pierwsza książka Radlińskiej „Stosunek wych. do środ. społ” 1927 - zawiera wszystkie paradygmaty ped.społ.
E. Trempała „Integracja podst. środowsk wych. a rezultaty pracy pedagog. szkoły”, „Wychowanie w środowisku szkoły”, „Wychowanie zintegrowane w środ. szkoły”
Dalsze rozdziały
„Strategie badawcze i funcje utylitarne badań w ped. społ.” +strategie bad, ped. alternet.
“Metodologia badań w p.s.”
„Diagnoza i diagnostyka w ped.społ”
PEDAGOGIKA SPOŁECZNA CZŁOWIEK W ZMIENIAJĄCYM SIĘ ŚWIECIE:
autorzy podjęli próbę ukazania problemów pedagogiki społecznej w aspekcie jej nowych zad i przemyśleń
dorobek pedagogiki społecznej jest znaczny
teoria pedagogiczna nie jest zamknięta, jest możliwość jej rozwoju i wzbogacenia
2 czynniki środowiska wychowawczego (potrzeba nowego odczytania roli środowiska oraz funkcjonowania człowieka w sytuacji zagrożenia)
rodzina (funkcje, typy, przemiany, zagrożenia; tylko w niej istnieje możliwość objęcia dziecka indywidualną opieką i zaspokojeniem jego podstawowych potrzeb psychologicznych)
funkcje rodziny licznie wymieniane przez Z.Tyszka, M.Ziemska
liczne przemiany (wzrost ruchliwości przestrzennej rodziny, anonimowość jednostki, zamknięta, wzrost indywidualizmu, liberalizacja poglądów na temat pracy kobiet, nowe poglądy na rodziny i małżeństwa, zmiany w strukturze małej rodziny, partnerstwo, równość, dominują więzi emocjonalne i intelektualne; przeobrażenia w zakresie roli dziecka - wzrasta ranga dążeń i potrzeb dziecka)
zakres norm i wartości przekazywanych znacznie się zmniejszył
liczne zagrożenia
obok rodziny najważniejszym czynnikiem socjalizacji było środowisko lokalne (T.Plich)
człowiek od dzieciństwa powinien być wychowywany duchu prospołecznym
miejsce zamieszkania powinno obfitować w placówki, instytucje i organizacje skupiające do zadania, tworzące grupy i budują sieci powiązań emocji (dziś anonimowość i osamotnienie)
problem ubóstwa
problem bezrobocia jako nowa kwestia społeczna
mobilizowanie, a nie ograniczanie
teoretyczne podstawy pracy socjalnej B Szatur-Jaworska
zawód pracownika (wiele zad, oczekiwań niski prestiż
PORADA: ważny element podejmowania działań np. poradnia wychowawczo-zawodowa (narzekanie na pozorną pomoc)
obecna organizacja poradnictwa nie spełnia rzeczywistych oczekiwań, kontakty poradni ze szkołą sporadyczne, objęte opieką zaledwie 4-6% populacji dzieci w wieku szkolnym, wycofanie rodziny z pomocy
pedagogika szkolna - dużo zad, niedoceniana rola w szkole, brak współ z naucz
z danych MEN wynika, że coraz więcej dzieci wykazuje liczne trudności w rozwoju
ważne jest wypracowanie sytuacji wspierania rozwoju
poradnictwo jest nierozerwalnie związane ze szkołą powinno uwzględniać profil, diagnozę, pomoc
„PED.SPOŁ.człowiek w zmieniającym się świecie”.RED. T.Pilch, I.Lepalczyk Wielowymiarowa geneza zaburzeń przystosowania społecznego.L. Pytka, T.Zacharuk
Liczne teorii wyjaśniają pojawienie się i utrzymanie symptomów nieprzystosowania społ. można podzielić je na t. odwołujące się do czynn. egzogennych (wpływ śr.natur.,negat.dośw.) oraz t. cz. endogennych(niekożystne czyn. biol., psychol.)Wyjaśnienia przycz-skut., ale i wyjaś. funkcjonalne lub struk.(strukt.społ. detrmin. zj. patolog.lub do struk. osobowości).W niektórych wyjaśnienia mikro- makrospoł. W ujęciu mikro - śr. rodz., szkolne, rówieśnicze, zawodowe. Autorzy kolejno opisują rolę czynn. środowiskowych, biopsych. I sytuacyjnych, starając się wykazać, że nieprzystosowanie społeczne i jego pochodne uwikłane są w sieć rozmaitych współzależ. Bardziej o char. probabilitywnym niż determistycznym, prostoliniowym. Teza - prawdopod. nieprzystos. społ. Jest tym większe im więcej w życiu czł. Gromadzi się niekożyst. Czynn. Biopsychicznych, środowiskowych i sytuacyjnych(sytuacja pokusy). Ich szczególna kumulacja i intensywność→nieadekwatnie fukcj. w rolach społ., przejawiać postawy antagonistycznodestrukcyjne, wchodzić w konflikty i wybierać zachowania ekstremalne→negat. oceny społ., potępienie oraz izolację i wyobcowanie. W związku z tym w działalności interwencyjnej o char. społ-pedag., opiekuńczym, wychowawczym i terapeutycznym uwzględnić należy 3 typy kontroli(i jej ewentualne zaburzenia)tj. neurologiczną(typ temper., cechy organizmu), psychologiczną(osobowość, poczucie umiejscowienia kontroli)oraz społeczną(powściągi zew., normy prawne, obyczajowe itp.)
10. Pedagogika społeczna. Człowiek w zmieniającym się świecie; red. T. Pilch, I. Lepalczyk
Dziecko w szpitalu - środowiskowe aspekty zagrożeń- E. Dobrzycka
Hospitalizację można ocenić jako sytuację trudną dla dziecka i zagrażającą jego funkcjonowaniu oraz rozwojowi fizycznemu i psych. Specyfiką środ. szpitalnego jest współwystępowanie i mnożenie różnego rodzaju sytuacji trudnych dla dziecka i związanych z nimi zagrożeń (nie tylko związane z chorobą, ale też uwarunkowanych przez czynniki środowiskowe). Składniki środ szpitalnego odpowiedzialne za stwarzanie sytuacji zagrożeń funkcjonowania i rozwoju dziecka:
struktura szpitalnych stosunków społ. (silnie zhierarchizowana struktura szpitalnych stosunków służbowych, doświadczenie przedmiotowości traktowania)
2. Szpitalne relacje rodzice - dzieci nie są odwzorowaniem ich domowych stosunków i metod wychowawczych - niespełnienie przez opiekunów oczekiwań dziecka - oceniane jako zdrada - rodzice więc pozwalają na wszystko, albo każą się natychmiast uspokoić - dzieci -agresja, rodzice -bezradność, personel med. -niechęć
grupa rówieśnicza - większa częstotliwość kontaktów między pacjentami, eliminowanie z towarzystwa dzieci ospałych, lękliwych, postawy egocentryczne dzieci; specyfika hospitalizacji - deprywacja potrzeb bezpieczeństwa, miłości uruchamia mechanizmy lękotwórcze, skłaniając dziecko do unikania kontaktów przy jednoczesnej silnej ich potrzebie.
Konieczność odmiennych niż dotychczas sposobów rozwiązywania współzależnych od niej (hospitalizacji) problemów wychowawczych. Osiągnięcie terapeutycznego efektu pobytu dziecka w szpitalu wymaga przede wszystkim współpracy i wzajemnego szacunku wszystkich opiekunów oraz samego dziecka. Stawia to pedagogów szpitalnych w obliczu konieczności zerwania ze stosowaną często praktyką ścisłego ukierunkowania działań wyłącznie na dziecko i przymierzenia się do roli organizatorów środowiska mającego cechy społeczności leczniczej.
Pedagogika społeczna, człowiek w zmieniającym się świecie, pod red. T.Pilch, L.Lepalczyk (Warszawa 1995):
TEZA: We współczesnym świecie człowiek staje w obliczu wielu zagrożeń, tj. bezrobocie, bezdomność, ubóstwo, agresja czy nieprzystosowanie społeczne.
„Ubóstwo jako zjawisko społeczne oraz przedmiot pracy socjalnej” J.Boczou, W.Toczyński, A.Zielińska:
Katastrofalne warunki mieszkaniowe w Polsce są jednym z czynników przyczyniających się do ubóstwa wielu rodzin. Złe warunki mieszkaniowe są źródłem sytuacji patologicznych: wzrostu zachowań, stanów depresyjnych i nerwicowych.
Państwo polskie broniąc się przed rosnącym wypływem pieniądza ukształtowało poziom płac przeciętnych na poziomie niewiele większym od minimum socjalnego (+ wysokie argumenty).\
Z badań wynika, że wśród 50 % zakwalifikowanych do sfery ubóstwa występuje syndrom 3 czynników: niski status społeczno-ekonomiczny; zła sytuacja mieszkaniowa, alkoholizm w rodzinie.
Wyznacznik ubóstwa w Polsce to minimum: niedożywienie, dezorganizacja życia rodziny, zaniedbania w warunkach mieszkaniowych.
Walka z ubóstwem jest trudna ze względu na to, że jego przyczyny mają wysoce złożoną naturę i zazwyczaj nakładają się na siebie.
„Bezrobocie - nowa kwestia społeczna” - T.Pilch:
Bezrobocie w Polsce jest zjawiskiem nowym; pojawiło się w 1990 r. wraz z rozpoczęciem procesów transformacji ustrojowej.
62 % bezrobotnych to ludzie młodzi - do 35 roku życia.
Charakterystyczną cechą polskiego bezrobocia jest jego długotrwałość co łączy się z utratą prawa do zasiłku.
Długotrwałe bezrobocie niesie ze sobą specyficzne problemy psychiczne i społeczne, które odczuwają nie tylko osoby bezrobotne, ale także członkowie ich gospodarstw domowych.
Bezrobocie powoduje pogorszenie stanu zdrowia psychicznego i fizycznego; wśród bezrobotnych wzrosła też liczba samobójstw i prób samobójczych, wzrosła także przestępczość, a także liczba rozwodów wśród bezrobotnych (+ alkoholizm, narkomania, prostytucja).
W skali masowej bezrobocie jest także ogromnym ciężarem dla gospodarki krajowej.
„Agresja i nietolerancja jako mechanizmy zagrożenia ładu społecznego” - T.Pilch:
człowiek naszego wieku żyje w świecie informacji przepełnionej doniesieniami o powszechności przemocy i agresji, i często sam staje się jej ofiarą. Stąd u przeciętnego człowieka występuje syndrom zagrożenia i zanik poczucia bezpieczeństwa.
Największe zbrodnie człowieka zrodziły się z nietolerancji, stąd potrzeba tolerancji jako zadania wychowawczego.
Agresja, przemoc, konflikt i nietolerancja staje się w świadomości współczesnego człowieka elementami społecznego pejzażu, trwałymi komponentami systemu informacji, życia codziennego, a nawet kultury masowej i rozrywki.