Filozofia naturalistyczna
Mianem „filozofii pozytywnej”, której to nazwy autorem był August Comte, nazwano nurt filozofii występujący w XIX- wiecznej Europie. Głównymi jego przedstawicielami
i twórcami pierwowzoru pozytywistycznego byli August Comte, John Stuart Mill oraz Herbert Spencer. Głównym punktem zainteresowania pozytywistów stała się kwestia wartości poznawczej ludzkiej wiedzy, czyli tzw. epistemologia (nauka o poznaniu). Jedyną uznawaną formą poznawczą stał się empiryczny opis faktów, wzorem poznania za nauki szczegółowe. Istota polegała zatem na identyfikacji poznania ludzkiego z nauką. źródłem tego poznania stał się gwałtowny rozwój nauk poznawczych. Poznanie naukowe interpretowano jako poznanie wyrastające jedynie z czystego doświadczenia, a zatem tylko to jest wartościowe, co ma uzasadnienie empiryczne za wszystko pozostałe jest całkowicie bezużyteczne. Takiemu przekonaniu towarzyszyła tendencja do eliminacji z myśli ludzkiej elementów emocjonalnych. Specyfiką empiryzmu stał się sensualizm - utożsamiający pojęcie doświadczenia z pojęciem wrażeń zmysłowych. Rzeczywistość zdaniem filozofów jest tym ,co da się dostrzec sensualnie: podstawowym zjawiskiem rzeczywistości jest fakt, a poza nim nie ma nic. Nie ma ukrytej istoty rzeczy, drugiego dna. Filozofia Augusta Comte`a: Nauka to wzór wszelkiego myślenia, odrzucenie wszelkich spekulacji i skupienie się tylko i wyłącznie na doświadczeniu i badaniu faktów. Należy badać sprawy pozytywne, nie zaś takie, które niczemu się nie przysłużą. Przedmiotem wiedzy mogą być tylko fakty fizyczne. Psychika ludzka nie stanowi obiektu poznania, gdyż jedynym sposobem poznania jej jest introspekcja odrzucana przez Comte`a. Naukę cechuje unikanie twierdzeń absolutnych. Comte podzielił nauki na konkretne i abstrakcyjne. Swoją uwagę skupił na naukach abstrakcyjnych, traktujących o ogólnych prawach rządzących faktami przyrody i mogących być wyjaśnieniem procesów zachodzących w otaczającym nas świecie. Ze szczególną uwagą zajmowal się Comte socjologią, stosował metodę historyczną i porównawczą, badając historycznie znane formy społeczne i zestawiając je ze sobą czerpał wiedzę o społeczeństwie. Uważał, że ludzki umysł przechodzi przez 3 fazy:
1. teologiczną, w której wyjaśniano zjawiska odwołując się do sił cudownych (duchów itp.);
2. metafizyczną, gdzie panował intelekt, wyjaśnienie następowało za pomocą pojęć abstrakcyjnych;
3. pozytywną- wolną od fikcji, stwierdzającą tylko fakty.
Jedyna rzecz dostępna dla umysłu to fakty i wszelkie inne stwierdzenia muszą się na nich opierać. Comte stworzył utopię ludzkości, w której znajomość praw umożliwiała przewidywanie przyszłych faktów. Gromadzenie faktów miało służyć przewidywaniu następnych i w ten sposób pozwalało tworzyć lepszy świat. Wypływało to z jej wiary w ludzkość i chęci, aby społeczeństwo przyszłości było oparte na nauce i uznało naukę. Doświadczenie miało stać się zbędne, całkowicie wyparte przez naukę której celem było zastąpienie doświadczenia rozumowaniem. Filozofia J.S. Mill`a. Mill był zwolennikiem empiryzmu, czyli poznania przez doświadczenie. Uważał, że mylne diagnozy życia ludzkiego powstały właśnie przez to, że nie były poparte doświadczeniem. Tylko poprzez zasady logiki i indukcję ( uogólnienie obserwacji dotyczących następowania po sobie zjawisk) można dojść do wiedzy ogólnej. Postęp wiedzy dokonuje się przez analogię lub właśnie indukcję Logika musi być zatem oparta na obserwacji faktów. W kwestii etyki, Mill głosił doktrynę utylitaryzmu, szukał jej empirycznych zasad. Trzymając się doświadczenia chciał poznać rzeczy dobre. Obserwacja poucza a tym, do czego dążą wszyscy ludzie, jest szczęście. Zatem za moralne należy uznać to, co służy ogółowi i dążyć do tego, aby w efekcie ten ogół zadowolić. Filozofia H. Spencer`a: Spencer skupił swoją uwagę na pojęciu ewolucji a głównym źródłem jego poglądów były badania biologiczne Darwina. Jego koncepcja zawierała 3 istotne stwierdzenia:
1. Rzecz, która się rozwija jest zmienna, podlega przemianom;
2. Przemiany są nieustanne choć stopniowe;
3. Przemiany zawsze mają określony kierunek, podlegają jakiemuś prawu.
Według koncepcji Darwina wszystkie istoty są pochodnymi jednej, zwracał uwagę na związek rozmnażania, dziedziczności i zmienności. Spencer przejął jego koncepcję traktowania społeczeństwa jak organizmu. Uważał zatem, że ewolucja jest uniwersalna i podlega jej nie tylko przyroda, ale również człowiek. Rozwój jest postępem, który ma jednak swój kres a kiedy zostanie osiągnięty ewolucja zatrzymuje się, a nawet cofa. Twierdził, że należy zwiększać intensywności rozmaitość życia gdyż to także sprzyja ewolucji. Według niego świadomością poznania jest religia, która nie wyklucza się z nauką ponieważ obie mają inne treści do przekazania i czym innym się zajmują. Filozofia naturalistyczna, której zwolennikiem był Spencer, opierała się na przyrodniczej jedności świata (monizm przyrodniczy) i na założeniu nieuchronnego postępu w dziedzinie poznania.