Lena Król

II rok PZI

Temat pracy: „Test rysunku rodziny”

Warszawa, 6.01.2006 r.

Rysunek rodziny wykonała: Emilka, lat 8, uczennica II klasy szkoły podstawowej.

Informacje o dziecku:

Emilka należy do rodziny pełnej, środowisko miejskie. Rodzice posiadają wykształcenie zawodowe, oboje pracują. Warunki materialne i mieszkaniowe bardzo dobre.

Dziewczynka ma rodzeństwo, 2 braci: 17-letniego Michała, ucznia II klasy liceum oraz 11-letniego Adama, ucznia IV klasy szkoły podstawowej. Wzajemne kontakty między rodzeństwem są niezbyt dobre. Występują między nimi częste konflikty. Bracia (zwłaszcza brat Adam) często dokuczają młodszej siostrze z błahych powodów. Emilka zwykle rzadko rozmawia z Michałem. Silnie negatywne emocje ujawnia w stosunku do brata Adama oraz mniej negatywne do brata Michała.

Emilka nie ma poważniejszych kłopotów ze zdrowiem. Brak jakichkolwiek zaburzeń rozwojowych. Jest wesoła, towarzyska (nawiązywanie kontaktów społecznych nie sprawia jej większych trudności). Jest bardzo dobrą uczennicą. Brak problemów wychowawczych w szkole. Lubi się uczyć i robi to z chęcią. Oprócz tego lubi rysować, malować, lubi zwierzęta, dużo czyta. Chętnie udziela się na lekcjach, pomaga w sprawach organizacyjnych klasy. Uczęszcza na zajęcia pozalekcyjne tj.: kółko teatralne, język angielski. Na zebraniach z rodzicami w szkole często otrzymuje pochwały od wychowawcy klasy.

W domu sporadycznie nieposłuszna (jej cechą jest bałaganiarstwo w domu; w przypadku próśb rodziców o posprzątanie swojego pokoju reaguje negatywnie) lecz nie sprawia większych trudności wychowawczych. Opiekuje się żółwiem, pomaga mamie w prostych pracach w kuchni, wynosi śmieci.

Jest silnie emocjonalnie związana z ojcem, co może się wiązać z jego częstą nieobecnością w domu

ze względu na charakter pracy.

Rozmowa z matką:

Matka, lat 42, z wykształcenia krawcowa, prowadzi własną działalność gospodarczą. Udziela informacji o rodzinie i stosunkach w niej panujących chętnie i bez większych oporów. Ma pogodne usposobienie. Wykazuje wielkie zainteresowanie dziećmi. Jest troskliwa i opiekuńcza. Stara się być konsekwentna w oddziaływaniu wychowawczym. Stosuje kary i nagany w stosunku do wszystkich dzieci. W sytuacji niepowodzeń wspiera i pociesza, stara się pomóc dzieciom.

W ciągu tygodnia to ona zajmuje się dziećmi. Odwozi je do szkoły i pomaga w odrabianiu lekcji- szczególnie Adamowi, który ma problemy ze skupieniem się nad tym, co robi, natomiast Emilka, jak twierdzi matka, z większością zadań domowych radzi sobie sama.

Matka po pracy do domu wraca ok. godz. 18⁰⁰ (do tej pory rodzeństwem zajmuje się najstarszy brat). Jak sama stwierdza, to ona dominuje w rodzinie. Swoje małżeństwo uważa za zgodne i bez konfliktów. Twierdzi, że z mężem wykazują wobec siebie emocje pozytywne oraz że dzieci mają do niej pozytywne nastawienie.

Według matki ojciec najbardziej lubi córkę i za bardzo ją rozpieszcza (np. daje jej pieniądze za dobre oceny, dość często kupuje jej upominki i słodycze). Według niej wiąże się to z tym, że córka jest najmłodszym członkiem rodziny i jest jedyną córką.

Ojciec, lat 45, z wykształcenia kierowca-mechanik, pracuje w zawodzie. Wykazuje zainteresowanie dziećmi. Spokojny, kulturalny, tolerancyjny. Zazwyczaj nie stosuje kar w stosunku do dzieci i staje w ich obronie. Współuczestniczy w wychowaniu, ale często jest nieobecny w domu ze względu na pracę. Dziećmi zajmuje się głównie w soboty i niedziele i wtedy maksymalnie stara się im wynagrodzić swoją nieobecność (bawi się z nimi, czyta książki wieczorami, zabiera je na basen, wychodzą do pizzerii itp.). Silnie związany uczuciowo z córką. Wyraźnie stawia ją na pierwszym miejscu, o co zazdrosny jest syn Adam.

Z relacji matki wynika, że wzajemne kontakty między rodzeństwem nie układają się dobrze. Bracia często popadają w konflikty z siostrą. Emilka jest wrogo nastawiona do brata Adama, który ze względu na swoją szybkość i impulsywność najczęściej inicjuje bójki. Adam, według matki, woli bardziej ją niż ojca. W wolnym czasie cała rodzina często odwiedza babcię i dziadka mieszkających na wsi. Wszyscy chodzą również w niedzielę do kościoła.

Informacje uzyskane w trakcie rysowania:

Dziewczynka poproszona o narysowanie rodziny początkowo waha się czy to zrobić, ponieważ jak twierdzi, nie umie narysować ładnych twarzy. Poinformowałam ją wtedy, iż rysunek nie będzie przez nikogo oceniany. Po chwili Emilka zaczyna rysować. Nastrój badanej jest pogodny, chętnie wykonuje rysunek. Jest zainteresowana i zaangażowana w rysowanie.

Emilka zaznacza, że będzie rysować swoją rodzinę. Zaczyna rysować ołówkiem. Mówi,

że to będzie lato.

Rysunek zaczyna od narysowania siebie. Rysuje spokojnie, nuci piosenkę. Następnie rysuje postać ojca. Stwierdza, że narysuje mu krawat i garnitur. Wyraźnie skupia się na rysowaniu ojca. Później rysuje matkę. Mówi, że narysuje jej ładną bluzeczkę. Kolejną rysowaną postacią jest brat Adam. W czasie wykonywania jego rysunku dziewczynka zamyśla się i w końcu stwierdza: „Dlaczego ja nie mam siostry...” i ciężko wzdycha. Po skończeniu rysowania Adama śmieje się, że jest on mniejszy od niej (chociaż w rzeczywistości tak nie jest) i przechodzi do rysowania brata Michała. Jest on ostatnią postacią przez nią narysowaną. Rysując go dziewczynka stwierdza: „on zawsze robi śmieszną minę i jest nawet wyższy od taty”.

Po narysowaniu wszystkich członków rodziny (ich ilość zgodna z wcześniejszym wywiadem

z matką) podpisuje postacie i rysuje dom. Zaznacza, iż będzie to dom zmyślony, ponieważ ten prawdziwy jest trudny do narysowania. Następnie rysuje słońce za chmurką, tłumacząc, że jeszcze jest rano. Później rysuje chmurki, plastikowy basen przed domem, chodnik, kwiatki i żółwia w dole kartki. Twierdzi, że „Jest lato i żółw chodzi po trawie, a Michał patrzy na niego i pilnuje, żeby nie uciekł”.

Na samym końcu rysuje furtkę i płotek, po czym zabiera się do kolorowania rysunku. Kolorowanie także zaczyna od siebie. Kolejność kolorowania postaci jest zbliżona do ich wcześniejszego narysowania.

Rozmowa po rysunku:

Emilka zapytana o narysowaną rodzinę wskazuje kto jest kim na rysunku i mówi: „Wszystkich podpisałam. Wszyscy się uśmiechają. Właśnie wróciliśmy z kościoła. Jest rano. Ustawiamy się, bo sąsiad chce nam zrobić zdjęcie. Ja, tata i mama myślimy o tym, żeby ładnie wyjść na zdjęciu. Michał myśli o tym, żeby pograć na komputerze, a Adam chce już szybko wejść do domu. Po obiedzie będę się kąpać w basenie. W rodzinie najlepszy jest tata, a Adama nie lubię, bo mnie bije, a Michał mi dokucza i nie pozwala mi grać na komputerze.” Zapytana o matkę stwierdza, że nie wie co ma powiedzieć, po czym mówi: „ Mama na mnie krzyczy.

Najważniejszy na rysunku jest nasz dom. Najbardziej miły i dobry jest tata, bo zawsze coś mi kupuje. Najbardziej lubię tatę i mamę.

Najmniej miły jest Adam (brat), bo mi dokucza, popycha, zabiera zabawki. On mnie denerwuje

i zaczepia i cały czas broi, no i mama na niego wtedy krzyczy. Nie lubię go. On jest najbardziej niegrzeczny. Najgrzeczniejszy w tej rodzinie jest tata.”

Na pytanie: Komu w tej rodzinie jest najlepiej? odpowiada: „Najlepiej jest tacie, bo ja dostaje dobre oceny, a on się z tego cieszy.

Najgorzej jest mnie, bo bracia mi dokuczają i mama na mnie krzyczy jak nie chcę sprzątać

w pokoju (ale dziewczynka nie ujawnia poczucia winy z faktu, że nie chce sprzątać).

Chciałabym żeby zamiast Adama była siostra, to byśmy się razem bawiły.”

Zapytana: Kim z tej rodziny chciałabyś być? mówi: „Michałem, bo byłabym najstarsza i by mi nie dokuczali (bracia). Mogłabym grać na komputerze i odwdzięczyłabym się im za to, co mi do tej pory zrobili. Jestem zadowolona z rysunku, ale narysowałabym jeszcze motylki i więcej kwiatków, no i inaczej bym narysowała basen (śmiech).”

Interpretacja:

Emilka najpierw narysowała wszystko ołówkiem, potem pokolorowała rysunek. Czas wykonywania rysunku- ok. 40 minut. Użyła do tego w większości jasnych, ciepłych kolorów kredek. Zaznacza,

że to jest jej rodzina. Rysuje wszystkich członków rodziny. Rysuje od strony lewej do prawej. Nacisk ołówka i kredki przy rysowaniu i kolorowaniu jest raczej umiarkowany. Wszyscy członkowie rodziny są umieszczeni obok siebie, są uśmiechnięci, szczęśliwi. W pierwszej kolejności rysuje siebie. Ostatnią narysowaną osobą jest najstarszy brat Michał.

Zauważalne jest zmniejszenie postaci brata Adama w stosunku do siebie i wyraźne powiększenie swojej osoby oraz jej ozdobienie (spinki, kolczyki, barwne ubranie). Najmniej zdobiona jest postać brata Adama, którego nie pokolorowała do końca.

Rysunek wykonany został starannie i zajmuje całą kartkę. Członkowie rodziny są podpisani. Oprócz rodziny dziewczynka umieściła na rysunku dom, basen, płot, kwiatki oraz żółwia, który rzeczywiście znajduje się w domu. Brak ruchu postaci tłumaczy wypowiedź dziewczynki,

że „Wszyscy ustawiają się do zdjęcia”.

Silna więź emocjonalna z ojcem została podkreślona na rysunku przez umieszczenie jego postaci tuż obok siebie i poprzez komentarze w czasie rysowania w co tata będzie ubrany. Czarny kolor jego ubrania nie ma nic wspólnego z wrogością do tej osoby, ponieważ w czasie rysowania ojca Emilka komentuje: „Tata będzie ubrany w garnitur, bo wszyscy wrócili z kościoła i wszyscy są ładnie ubrani”. Rysując siebie w pierwszej kolejności spostrzega siebie jako najważniejszą w rodzinie. Rodzice (głównie ojciec) poświęcają jej najwięcej uwagi. Znajduje to potwierdzenie w wywiadzie z matką, która uważa,

że córka jest wyraźnie rozpieszczana przez ojca.

W odpowiedzi na pytanie: Kto jest najmniej miły i dobry? Emilka wymienia Adama. Obwinia go 

o niegrzeczność w stosunku do niej. Jego zmniejszenie i małe ozdobienie z pewnością wiąże się z tą sytuacją, zwłaszcza, że wymienia go zawsze jako przyczynę konfliktów.

Warto również zwrócić uwagę na wyrażone w czasie rysowania i w rozmowie po rysowaniu pragnienie posiadania siostry.

Bibliografia:

Korzystałam głównie z materiałów umieszczonych w teczce dr Doroty Danielewicz znajdujących się w czytelni Akademii Pedagogiki Specjalnej, tj.:

1. „Rysunek rodziny- arkusz zapisu”;

2. Tekst Marii Braun- Gałkowskiej pt. „Test Rysunku Rodziny”;

3. „Wywiad z rodzicami- arkusz zapisu”.

5

Kolejność rysowania postaci:

Autorka Ojciec Matka Brat(A) Brat(M)

1 2 3 4 5

---