Przetwarzanie wsadowe

Wielokrotnie już wykonywaliśmy w formie ćwiczeń zadania, które polega³; na wydawaniu ci¹gu poleceń systemowych. Gdybyśmy ponownie chcieli wykonać, tê sam¹ sekwencjê czynności, raz jeszcze musielibyśmy wystukać na klawiaturze kolejne polecenia. Niestety, nie jest to najrozs¹dniejsze gospodarowanie naszym czasem. Chcielibyśmy wiêc, aby powtórne wykonanie tych samych czynności po­lega³o jedynie na podaniu nazwy, pod któr¹ bêdzie siê kry³o ca³e nasze zadanie.
Możliwości takie stwarza programowanie wsadowe. Dotyczy ono tworzeni.: tzw. plików wsadowych, którym nadawane jest rozszerzenie BAT.
Czy wszystko już jest jasne? Chyba jednak nie! W jaki bowiem sposób zdefi­niować taki plik? W jaki sposób zapisać go na dysku? Do tej pory poznaliśmy je­dynie pracê konwersacyjn¹ (w trybie bezpośrednim) z systemem operacyjnym Polega ona na tym, że każde polecenie DOS, akceptowane klawiszem [Enter], jes: od razu wykonywane. Obecnie chcemy:
a/ podać kolejne polecenia (bez wykonywania ich od razu), b/ zapisać je w pliku o podanej nazwie z rozszerzeniem BAT, c/ wykonać zdefiniowany plik, podaj¹c jego nazwê.
W tym celu skorzystajmy z wiadomości już znanych i bez problemu dojdziemy do wniosku, że zapis:
COPY CON: A:\MOJPLIK.BAT
dotyczy kopiowania poleceń wydawanych z klawiatury (sk¹d) do pliku tekstowego MOJPLIK.BAT na dysku A:\ (dok¹d). W tym momencie nasz komputer stanie siê... maszyn¹ do pisania. Potrzebny jest tylko jeden szczegó³ zwi¹zany z zakoń­czeniem definiowania pliku i ostatecznym zapisaniem go na dysk: symbolem mó­wi¹cym, że to już koniec stukania w klawiaturê jest wciśniêcie F6 lub jednocześnie [Ctrl] Z, co czêsto symbolicznie zapisywane jest w różnych publikacjach jako AZ. Taki symbol pojawia siê także na ekranie. Naciśniêcie [Enter] potwierdza zakoń­czenie wprowadzania.
Blok problemowy
Zdefiniuj plik wsadowy C:\MOJPLIK.BAT, który:
1.Sformatuje dyskietkê w napêdzie A:.
2.Za³oży na niej katalog DOS.
3.Skopiuje do niego z C:\DOS wszystkie pliki z rozszerzeniem EXE.
4.Wyświetli na ekranie i wydrukuje na drukarce otrzymany katalog.
5.Wstrzyma wykonywanie pliku do chwili naciśniêcia dowolnego klawisza.
6.Wyczyści ekran.
7.Wyświetli na ekranie komunikat Plik wsadowy przeze mnie zdefinio­
wany jest poprawny i z tego powodu jestem zadowolony!
8.Ponownie wstrzyma wykonywanie pliku do chwili naciśniêcia dowol­
nego klawisza.
9.W nagrodê uruchomi mi grê, która znajduje siê na twardym dysku. O-
sobiście polecamy tak¹ grê, która kszta³ci, np. TETRIS, SOKOBAN,
ATOMIX.
Uwaga: Treść wykonywanych poleceń nie ma być wyświetlana na ekranie. OdpowiedŸ:
W tym zadaniu nie wszystko jest jeszcze dla nas jasne. Nie wiemy, jak wstrzy­mać wykonywanie pliku, jak drukować komunikaty, co to znaczy nie wyświetlać na ekranie treści poleceń.
System DOS zawiera szereg specjalnych instrukcji, które mog¹ być użyte w pli­kach wsadowych. Miêdzy innymi s¹ to:
PAUSE Zawieszenie wykonywania pliku do chwili naciśniêcia
dowolnego klawisza.
ECHO OFF Wykonywane polecenia pliku wsadowego nie bêd¹
wyświetlane na ekranie.
ECHO ON Wykonywane polecenia pliku wsadowego bêd¹
wyświetlane na ekranie.
ECHO komunikat Wyświetlenie na ekranie podanego komunikatu.
REM komentarz Umieszczony po REM komentarz jest ignorowany przez system operacyjny; jest to informacja dla użytkownika.
Pora przyst¹pić do zdefiniowania naszego pliku wsadowego. Za³óżmy, że aktu­alnie znajdujemy siê w C:\.
C:\COPY CON: C:\MOJPLIK.BAT
ECHO OFF
FORMAT A:
MD A:\DOS
COPY C:\DOSV.EXE A:\DOS
DIR/W A:\DOS
DIR A:\DOS > PRN:
PAUSE
CLS
ECHO Plik wsadowy przeze mnie zdefiniowany jest poprawny ECHO
i z tego powodu jestem zadowolony PAUSE
REM Niech plik TETRIS.EXE bêdzie w katalogu C:\GRY\TETRIS C:\GRY\TETRIS\TETRIS.EXE AZ
Wystarczy obecnie napisać MOJPLIK.BAT i system operacyjny zrealizuje wszystkie polecenia (instrukcje), które s¹ zapisane w tym pliku!
Blok kontrolny
1 Jeśli nadal masz k³opoty ze sprawnym pos³ugiwaniem siê klawiatur¹, tzn. piszesz za wolno, nie nabra³eś nawyku korzystania z klawiszy funkcyjnych, to wydaj¹c polecenie COPY CON: NUL: poćwicz to, co Ci sprawia k³opoty.
2.Zwróć uwagê na możliwości, jakie daje Ci taki sposób edycji tekstu.
Czy istnieje na przyk³ad możliwość poprawienia b³êdu w poprzedniej
linii, jeśli zosta³a ona zaakceptowana przez [Enter]?
3.Jak nazwa³byś edytor, z którego korzystasz? Edytor liniowy czy edytor
ekranowy?
4.Czy rozumiesz już znaczenie urz¹dzenia pustego NUL:?

Tworzenie środowiska pracy

Zapewne mieliśmy już okazję zaobserwować, że sposób zgłoszenia się kompu­tera do pracy może być różny. U kolegi może to być zgłoszenie się bardzo popular­nego programu Norton Commander. U innego kolegi może to być ostatnio jeszcze bardziej cenione środowisko graficzne MS Windows. Natomiast w szkole, przynajmniej w początkowym okresie nauki, może to być zgłoszenie się tylko systemu operacyjnego. Programem, który o tym decyduje, jest znajdujący się w katalogu głównym plik AUTOEXEC.BAT.
Drugą bardzo istotną kwestią jest efektywne wykorzystanie pamięci operacyjnej komputera. Do historii należąjuż komputery, które posiadały tylko 640 kB pamięci RAM. Obecnie komputery posiadają tej pamięci 1MB, 2MB, 4MB, 16 MB, ana--.vet więcej. Programem, który decyduje o efektywnym wykorzystaniu pamięci, jest riik CONFIG.SYS, który również znajduje się w katalogu głównym.
Po włączeniu komputera i automatycznym testowaniu elementów oraz urządzeń z nim współpracujących, system operacyjny poszukuje w katalogu głównym dys­ku C: plików CONFIG.SYS oraz AUTOEXEC.BAT. Jeśli znajdzie te pliki, to au­tomatycznie je wykonuje w podanej kolejności

Plik wsadowy AUTOEXEC.BAT

Jego przeznaczeniem jest ułatwienie pracy użytkownikowi, wykonanie za niego r/ch czynności, które musiałby wykonać sam po zgłoszeniu się systemu.
Blok rozszerzający
Podany niżej przykład pliku AUTOEXEC.BAT dotyczy:
3.Określenia ścieżki dostępu do katalogów C:\ oraz C:\DOS
PATH ścieżka
4.Wyświetlenia znaku gotowości systemu przez podanie aktualnego kata­
logu
PROMPT zbiór symboli poprzedzanych znakiem $
5.Wyświetlenia wersji systemu operacyjnego VER
6.Wyświetlenia aktualnej daty i godziny
DATĘ i TIME
Odpowiedź:
C:\COPY CON: C:\AUTOEXEC.BAT
ECHO OFF
PATH C:\;C:\DOS
PROMPT $p$g
VER
DATĘ
TIME
AZ
Polecenie PATH nakazuje systemowi operacyjnemu przeszukiwanie podanyc katalogów podczas próby wykonania polecenia zewnętrznego. Załóżmy, że znajdu­jąc się na dysku A: wydaliśmy polecenie FORMAT A:. Jeśli system operacyjny me znajdzie tego polecenia na dysku A:, będzie go szukał w C:\. Jeśli również tam n 5 zostanie ono znalezione, wtedy polecenie FORMAT będzie szukane w C:\DOS W przeciwnym wypadku system operacyjny wyświetli znany nam już komunikat Bad command or file name.
W poleceniu PROMPT:
$p oznacza aktualną ścieżkę (dysk i katalog),
$g oznacza znak >.
Wobec tego jeśli będziemy w C:\EDYTORY\TAG, zgłoszenie systemu będzie miało postać:
C:\EDYTORY\TAG>_
Z tak zdefiniowanym znakiem gotowości systemu operacyjnego do pracy mie­liśmy do czynienia we wszystkich naszych dotychczasowych ćwiczeniach.
Często ostatnim poleceniem w pliku AUTOEXEC.BAT jest nazwa programu, który zostanie automatycznie wykonany. Dla księgowej może to być nazwa pliki: uruchamiającego arkusz kalkulacyjny, natomiast dla dziennikarza wybrany edytor tekstu. Najczęściej jednak spotykamy tutaj polecenia wykonujące alternatywnie dwa programy: Norton Commander (NC.EXE) lub MS Windows (WIN.EXE)

Plik konfiguracyjny CONFIG.SYS

Zadaniem tego pliku jest ustawienie wielu parametrów pracy systemu, których, nie można zdefiniować w inny sposób, dlatego znaczenie tego pliku jest ogromne Nie będziemy jednak zbyt głęboko wchodzić w te zagadnienia, ponieważ są one zbyt trudne na tym etapie znajomości systemu operacyjnego.
W pliku CONFIG.SYS umieszczamy między innymi:
programy obsługi niestandardowych urządzeń, np. myszy,
niektóre parametry systemu operacyjnego, np. format wyświetla­
nego czasu i daty, liczbę buforów w pamięci przy operacjach
zapis/odczyt dysku, ilość plików, do których system operacyjny
może mieć jednocześnie dostęp,
organizację pamięci operacyjnej powyżej 640 kB.
Blok rozszerzający
Zanim podamy zawartość przykładowego pliku CONFIG.SYS, musimy wyjaśnić i-aczenie kilku podstawowych poleceń systemu. Są to:
FILES = ilość plików
Określa maksymalną ilość plików, do których jednocześnie może mieć dostęp system operacyjny. Możliwe są wartości od 8 do 255, przy czym, jeśli nie wprowa-:z:my żadnej wartości, standardowo zostanie przyjęte 8. Polecenie to jest koniecz--e jeśli współpracujemy z programami używającymi wiele plików, na przykład z oazami danych.
BUFFERS = ilość buforów
Ustawia ilość buforów używanych przy operacjach zapis/odczyt dysku. Każdy :-for zajmuje 512 kB pamięci. Zwiększając ilości buforów, przyśpieszamy operacje :,skowe, odbywa się to jednak kosztem zmniejszenia ilości pamięci na inne pro-;-amy. Jeśli nie wprowadzimy żadnej wartości, to standardowo zostanie przyjęta .'. artość 15.
COUNTRY kod kraju, numer tablicy kodów
Ustawia specyficzny dla danego kraju sposób wyświetlania daty i czasu oraz :-aki alfabetu. Jako parametry tego polecenia podaje się:
kod kraju - m.in. USA ma kod 001, natomiast Polska ma kod 048,
numer tablicy kodów (strona kodowa) - standardem dla Polski jest
tablica 852 (Latin II) lub alternatywna tablica 850 (Latin I).
Podane tablice zawierają wszystkie znaki wynikające z kodu ASCII oraz znaki :cdatkowe. Dla tablicy 852 będzie to alfabet słowiański (m.in. polski), natomiast dla :=o!icy 850 będzie to alfabet uniwersalny. W przypadku opuszczenia w poleceniu 3OUNTRY numeru tablicy kodów, pozostawia się w nim przecinek.
DEVICE
Wczytuje do pamięci program obsługi dodatkowego urządzenia zewnętrznego :zw. sterownik programowy), np. myszy. Załóżmy, że programem obsługującym -ysz podłączoną do drugiego portu szeregowego (COM2:) jest plik MOUSE.SYS z-ajdujący się na dysku C:\. W takiej sytuacji zapiszemy: DEVICE=MOUSE.SYS 2
SETVER.EXE
W praktyce może się okazać, że starsze wersje programów mogą nie dać się u--chomić pod kontrolą systemu operacyjnego DOS 6.2, ponieważ powstały w cza-: e. kiedy istniały poprzednie wersje tego systemu. W takiej sytuacji w pliku konfi-:jracyjnym należy umieścić polecenie SETVER.EXE, które przyporządkuje wersję ;/stemu nieco przestarzałemu programowi.
Po tych wyjaśnieniach sądzimy, że nie sprawi nam kłopotu interpretacja niże przedstawionego przykładowego pliku CONFIG.SYS.
DEVICE=C:\DOS\SETVER.EXE
DEVICE=MOUSE.SYS
FILES=30
BUFFERS=30
COUNTRY=048,,C:\DOS\COUNTRY.SYS
Do zagadnień dotyczących optymalnej konfiguracji systemu, w tym także orga­nizacji pamięci komputera powyżej 640 kB, wrócimy w rozdz. 6.3. Wyjaśnimy w nim także instalację polskich liter.
Na temat systemu operacyjnego wydano bardzo obszerne podręczniki. My skoncentrowaliśmy się jedynie na tych zagadnieniach, które pozwalają zrozumieć zasadę pracy z komputerem (z pamięciami dyskowymi w szczególności). Nie ma obecnie potrzeby szczegółowego omawiania wszystkich poleceń systemu - lepie; przeznaczyć ten czas na omówienie innych programów, które na pewno przyczynią się do lepszego rozumienia informatyki. Do systemowej obsługi oprogramowania wrócimy w końcowej części podręcznika.

---