• Dick, to niegodne. Co ty właściwie insynu­
  ujesz?

• Niczego nie insynuuję. Widzisz, teraz już wiem.
  Bądźmy ze sobą szczerzy. Do naszych poglądów wca­
  le nie dochodziliśmy uczciwie. Po prostu zetknęliśmy
  się z pewnym nurtem i daliśmy mu się unieść, bo wy­
  dawał nam się nowoczesny i obiecujący. Na uniwer­
  sytecie automatycznie zaczęliśmy pisać tylko to, co
  było oceniane wysoko, i mówić tylko to, co spotyka­
  ło się z aprobatą. Czy chociaż raz w ciągu całego ży­
  cia stanęliśmy samotnie twarzą w twarz z tym jednym
  jedynym pytaniem, od którego wszystko zależało:
  czy aby rzeczy nadprzyrodzone nie istnieją napraw­
  dę? Czy choć przez chwilę walczyliśmy, by nie utra­
  cić wiary?

• Jeżeli uważasz, że w ten sposób doszło do po­
  wstania teologii liberalnej, powiem ci, że to zwykłe
  pomówienie. Czy sądzisz, że ludzie tacy jak...

• Nic mnie nie obchodzą uogólnienia ani inni lu­
  dzie. Chodzi o ciebie i o mnie. Miej miłosierdzie dla
  swojej duszy, przypomnij sobie. Przecież wiesz, że
  graliśmy znaczonymi kartami. Nie chcieliśmy,
  żeby co innego okazało się prawdą. Obawialiśmy
  się prostackiej wiary w Zmartwychwstanie, zerwania
  z duchem czasu, ośmieszenia, ale przede wszystkim
  baliśmy się prawdziwego życia duchowego, jego lę­
  ków i nadziei.

• Nie twierdzę, że młodzi ludzie nie popełniają
  błędów i nie podlegają obowiązującym prądom my­
  ślowym. Ale nie chodzi mi o to, jak powstają poglą­
  dy, tylko o to, że moje poglądy były uczciwe i szcze­
  rze wyznawane.

• Oczywiście. Kiedy już raz puściliśmy się z prą­
  dem i nie próbowaliśmy walczyć ani nawet się modlić,
  przyjmując za dobrą monetę każdy na wpół świado-

36

my podszept naszych pragnień, przestaliśmy w koń­cu wierzyć w to, na czym opiera się wiara. Podobnie dzieje się z zazdrosnym człowiekiem, który da się po­nieść uczuciom i nie stawia oporu: zaczyna w końcu wierzyć w kłamstwa o swoim najlepszym przyjacie­lu, albo z pijakiem, który (przynajmniej przez chwilę) wierzy, że następny kieliszek wcale mu nie zaszko­dzi. Ich poglądy są szczere w tym sensie, że napraw­dę pojawiają się w ich umyśle jako zjawiska psycholo­giczne. Jeżeli to masz na myśli, mówiąc o szczerości, rzeczywiście ich poglądy są szczere, tak samo jak i na­sze. A jednak błędy, choćby nie wiem jak szczere, nie są niewinne.

• Za chwilę zaczniesz mi tu dowodzić słuszności
  inkwizycji!

• Dlaczego? Czy to, że w średniowieczu popełnio­
  no błąd, bo posunięto się za daleko w jedną stronę,
  wyklucza możliwość błędu po stronie przeciwnej?

• No, no, to nadzwyczaj interesujące — odezwał
  się wymijająco episkopalny Upiór. — To rzeczywiście
  zajmujący punkt widzenia. Tak, nawet bardzo zajmu­
  jący. A tymczasem...

• Nie ma żadnego „tymczasem" — przerwał mu
  Duch. — Tamte czasy nie wrócą. Nie jesteśmy tu po
  to, żeby się zabawiać rozmową. Mówiłem o przeszło­
  ści (o mojej i twojej przeszłości), bo chcę, żebyś już
  nigdy nie musiał do niej wracać. To tak jak z wy­
  rwaniem bolącego zęba: jedno porządne szarpnięcie
  i już po kłopocie. Możesz zacząć wszystko od począt­
  ku, jakby nigdy nic się nie stało, biały jak śnieg. To
  wszystko prawda. On naprawdę przychodzi we mnie,
  aby dać ci swoją moc, a ja odbyłem długą podróż tyl­
  ko po to, żeby cię spotkać. Widziałeś Piekło, teraz je­
  steś w miejscu, skąd widać Niebo. Czy przynajmniej
  teraz okażesz skruchę i uwierzysz?

37

---