61. Kształtowanie się miast Łódzkiego Okręgu Włókienniczego

Okręg przemysłowy obejmujący Łódź i pobliskie ośrodki miejskie, takie jak: Pabianice, Zgierz, Aleksandrów Łódzki, Konstantynów Łódzki, Ozorków. Największe skupisko przemysłu włók. W Polsce i jedno z większych w świecie; uksztłatowany w 1 poł. XIX w. w rezultacie osadnictwa tkaczy niem. pocz. produkcja tkanin wełn. i lnianych, po 1831 gł. bawełn.; produkcja na rynek wewn. i, zwł. po 1851, na eksport, gł. do Rosji; od 1990 restrukturyzacja gospodarki regionu (różnicowanie struktury przem., inwestycje zagr., promocja małych i średnich firm); rozwija się przemysł maszyn., metal., chem., spoż.

62. Ewolucja miejsca pracy i mieszkania w miastach przemysłowych od XIX wieku

63. Ewolucja lokalizacji osiedli robotniczych w miastach kapitalistycznych

64. Przyczyny urbanizacji na ziemiach polskich w XIX stuleciu

Po II wojnie światowej szczególnie szybko rozwijały się miasta, gdzie zaczęły powstawać nowe zakłady przemysłowe. Lata 50-te przyniosły pierwsza fale wzrostu ludności miejskiej, co było spowodowane napływem ludności wsi do miast, wzrostem przyrostu naturalnego i zmiana granic miast. Głównym obszarem napływu ludności był Górny Śląsk i duże miasta, takie jak Warszawa, Kraków, Łódź. Drugi etap przypada na lata 70-te, jednak nie jest on już tak silny. Głównym kierunkiem migracji wieś-miasto stały się miasta wybrzeża. Migracje wewnętrzne ograniczył dopiero kryzys gospodarczy lat 80-tych. Na te lata i na lata 90-te przypada stagnacja współczynnika urbanizacji.

65. Przyczyny zmian urbanizacji na ziemiach polskich w XIX.
Aspekty urbanizacji: demograficzny, ekonomiczny (zawodowy), przestrzenno-techniczny i społeczno-kulturowy.

- koncentracja funkcji miejskich;

- rozwój istniejących miast;

- przekształcanie się osad miejskich w wiejskie;

- powstawanie nowych miast;

- tworzenie aglomeracji miejskich;

- przemiany w zakresie organizacji osiedli ( rozwój budownictwa wielokondygnacyjnego)

66. Geneza okręgów przemysłowych kształtujących się na ziemiach polskich w XIX w.

okręgi przemysłowe o charakterze surowcowym, na podstawie Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego. Ze względu na nieopłacalność przewozów węgla, w okresie początkowym rozwoju wielkopiecowej technologii wytopu stali, od końca XVIII w. datuje się rozwój hutnictwa żelaza, podobnie jak w innych zagłębiach węgla kamiennego Europy W oparciu o dostępną w Zagłębiu Górnośląskim energię elektryczną, stal i rodzący się rynek zbytu ponadlokalny powstawały sukcesywnie zakłady przemysłu elektromaszynowego (np. środków transportu, maszynowy, metalowy). Towarzyszyło temu powstawanie zakładów chemicznych (chemii organicznej, rafinerie - np. w Czechowicach- Dziedzicach, tworzyw sztucznych itp.). Rozwinął się też przemysł na potrzeby lokalne ludności (spożywczy, materiałów budowlanych, odzieżowy). Miejscowe złoża rud cynku i ołowiu dały także początek hutnictwu metali nieżelaznych.

Okręgi przemysłowe o charakterze miejskim. Warszawa - jest to typowy okręg dla obszarów wielkomiejskich. Główne atuty lokalizacyjne tego rodzaju regionów to bardzo atrakcyjny chłonny rynek zbytu, kapitał ludzki (znaczne zasoby pracowników, różnorodne kwalifikacje), zaplecze naukowo-badawcze oraz dobrze rozwinięta infrastruktura techniczna, znakomicie powiązana z podsystemami systemami infrastrukturalnymi krajowymi i międzynarodowymi (drogi kołowe, kolejowe, sieć energetyczna, teleinformacyjna). W strukturze dominuje przemysł elektromaszynowy, w tym przemysł wielkomiejski, jak produkcja samochodów osobowych, aparatury i urządzeń pomiarowych, elektronika konsumpcyjna. Towarzyszą im przemysły: poligraficzny, farmaceutyczny, kosmetyczny, filmowy, fonograficzny i inne. W strukturze przemysłu wyróżnia się również produkcja obrabiarek, maszyn budowlanych, papieru i produktów codziennego użytku (środków piorących, odzieży, obuwia). Silnie rozwinięty jest również przemysł spożywczy.

Okręgi, których geneza związana jest z rzemiosłem, np. (Łódzki czy Sudecki), a później przemysł włókienniczy. Obecnie ulegają restrukturyzacji.

67. Przykłady koncepcji miast idealnych w XIX w.
-->70. miasta - ogrody
-->72. koncepcja Garnier'a

68. Teoria ośrodków centralnych Christallera.
1. W systemie osadniczym tworzą się odrębne ypy wielkości osiedli. O tej wielkości decyduje liczba spełnianych przez nie funkcji centrlanych

2. Im wyższy rząd ośrodka (jego hierarchia) tym mniejsza liczebność w systemie osadniczym. Liczebność ośrodków zależy od szczebla hierarchii. Liczbowe relacje między osiedlami kolejnych typów wielkościowych kształtują się jak 3:1 [R1=1, R2=2, R3=6, R4=18,...]

3. Osiedla rozmieszczone są z charakterystyczną regularnością którą można nazwać układem heksagonalnym. Obszary uzupełniające mają kształt sześcioboków. (rys.)

69. Układ heksagonalny w modelu sieci Christallera.

-->68. pkt. 3.

70. Koncepcja miasta - ogrodu E. Howarda.
Opublikował ją w swojej książce „To-morrow a Peaceful Path of Real Reform” (Jutro: Pokojowa ścieżka do rzeczywistej reformy) w 1898 r., która przedrukowano pod nowym tytułem „Garden Cities of To-morrow” (Miasta ogrody jutra) w 1902 r.
- miasta wolne od slumsów
- skupiają cechy, jakie przynosi połączenie zalet miasta (większa możliwość pracy, rozrywki, wyższe płace)
- i zalet wsi (piękny krajobraz, świeże powietrze, niskie opłaty)
- zilustrował to rysunkiem trzech magnesów, który rozwiązał kwestie „dokąd ludzie pójdą” i wybory pomiędzy miastem, wsią i miastem-wsią.

Zaowocowało to powstaniem nowych miast suburbiów o limitowanej wielkości, z góry zaplanowanych i otoczonych przez stały pas zieleni i pól uprawnych. Idea Miast Ogrodów często używane były jako podstawy planowania w wielu suburbiach. Howard wierzył, że Miasta Ogrody były perfekcyjnym połączeniem miasta i natury. Miasta były w znacznym stopniu niezależne, utrzymywane i finansowane przez mieszkańców, którzy mieli w tym swój własny interes.

71. Przykłady "miast ogrodów", podstawowe cechy.

Letchworth (1903 r.), WeIwyn Garden City (1920 r.)
- powstają od podstaw według specjalnego zamysłu urbanistycznego

-miasto staelickie, osiedla oddalone od centrum miasta, itp.
- niska, luźna zabudowa
- znaczny udział terenów zielonych (lasów, ogrodów, parków, itp.) w ogólnej powierzchni miasta
- pojawiły się w odpowiedzi na problem przeludnienia miast
- zazwyczaj przeznaczone dla 32 tys. mieszkańców
- oparte na planie kołoa, podzielone głównymi ulicami na 6 jednakowych części
- poszczególne strefy miały przypisane funkcje, np. usługowa, mieszkaniowa, rekreacyjna.
- całośc skupiona wokół centralnego parku w którym znajdowały się budynki publiczne i otoczona wieńcem terenów rolniczych
- niski koszt utrzymania i mieszkań (poł. na obsz. Rolniczych)

72. Koncepcja miasta przemysłowego F. Garnier'a. [znalazłem ogólną koncepcje jego miasta, mam nadzieje, że o to chodziło]

- podstawowe założenie to wydzielenie stref na cztery kategorie (rekreacja, przemysł, praca, transport)
- częściowo przyjęto tą koncepcję we francuskim mieście Lyon
- umieszczenie szkół w pobliżu stref przemysłowych, w celu łatwiejszej edukacji (?)
- brak kościołów i ośrodków władzy, założenie było, iż człowiek sam ustala zasady
- koncepcja utopijna

73. Koncepcja jednostki sąsiedzkiej Perry'ego.
Koncepcja tzw. jednostki sąsiedzkiej, która nie była samowystarczalna, mogłaby współtworzyć miasto wraz z innymi jednostkami. Zakłada umieszczania w pobliżu domów mieszkalnych obiektów usługowych. Wielkość jednostki powinna odpowiadać wielkością pojemności szkoły podstawowej. Obszar jednostki wyznaczały arterie komunikacyjne a ruch lokalny nie powinien był przecinać ruchu tranzytowego. Perry podkreślał, że jego koncepcja została narzucona przez samochód.

74. Osadnictwo pasmowe w ZSRR.

75. Miasta komuny, kiedy, gdzie, cechy.
Komuna miejska to organizacja samorządowa w miastach średniowiecznej Europy. Powstawały one w skutek uniezależnienia się miasta od feudała na podstawie ugody z nim lub po zbrojnym powstaniu przeciwko niemu.

Najstarsze formy komun miejskich (w XI w.) pochodziły z północnych oraz środkowych Włoch i nawiązywały do tradycji rzymskich. Opierały się one na ustroju konsularnym (władza oligarchicznej rady z wybieranym urzednikiem- konsulem). Takie miasta powstałwały w Niemczech, Polsce, w Czechach i na Węgrzech. Natomiast m.in. we Flandrii, Francji, czy niektórych miastach północno-zachodnich Niemiec władza miejska rozwinęła się z lokalnego organizmu sadowego. Po objęciu władzy przez komunę miejską dominujące stanowisko w mieście uzyskiwał patrycjat. Podstawy prawne tej władzy powsatawały stopniowo w trakcie walki z feudałami, a póżniej cechami i pospólstwem.

76. Miasta komuny w ZSRR.
Jej autorem był Lew Sabsowicz, inpirację stanowiło ząłożenie, iż wspólnota mieszkania i produkcji stanie się podwaliną nowego lepszego bytu. Nie powstała jako zupełnie nowatorska teoria, doprowadziła tylko do ostateczności próby stworzenia najpierw domu-komuny a poxniej osiedli komun. Urbaniści w ZSRR uważali, iż rodzina jago jednostka gospodarcza jest instytucją przestarzałam a za szczególnie nieekonomiczne i szkodliwe uznawali odrębne rodzinne gospodarstwa domowe. Proponowano m.in., any 50% kobiet zajęło się pracą w przemyśle i rolnictwie, a pozostała część podołałaby obsłudze kuchni-fabryk czy pralni-fabryk, a więc praca w sektorze usług uspolecznionych. Pondadto zwracno uwagę na zmniejszenie kosztów budownictwa mieszkaniowego poprzez wykluczenie konieczności posiadania kuchni w każdym z mieszkań. W przypadku ludności wiejskiej proponowano podział terenów wiejskich na szereg obszarów, które w przyszłości przekształcone zostaną w duże przedsiębiorstwa rolne. Miasta miały być autonomicznymi zagrodami otoczonymi przyrodą.

---