Maciej Józefowicz
MDSSM, IVr.
KANT - „O wiecznym pokoju” („Wieczny pokój”, „Ku wiecznemu pokojowi”, Zum ewigen Frieden) - 1795r.
Kto przed nim - m.in. Dante, Pierre Dubois, Erazm z Rotterdamu, Emmerich Crucé, Gottfried Leibniz, William Penn, Charles de Saint-Pierre
Artykuły przygotowawcze - warunki do zaistnienia pokoju, stworzenie klimatu wzajemnego zaufania:
1. Żaden traktat pokojowy nie może być poczytany za ważny, jeśli potajemnie zachowa się w nim materiał, który mógłby posłużyć za przyczynę przyszłej wojny - dezaprobata dla rozejmów i pokojów tymczasowych, ponieważ nie eliminują przyczyn wojny, prawdziwy traktat powinien je zlikwidować.
2. Żadne samodzielnie istniejące państwo nie może być zdobyte przez inne, ani tytułem kupna, ani wymiany, darowizny czy dziedziczenia - państwo nie jest własnością władcy, tylko obywateli, dlatego zmiana jego statusu byłaby bezprawnym dysponowaniem tą własnością (tego dotyczy też wykorzystywanie wojsk przez obce państwo)
3. Wojska regularne z czasem całkowicie winny być zniesione - prowokują zagrożenie i wyścig zbrojeń, są drogie w utrzymaniu, dlatego dla ich sfinansowania wybuchają wojny, dozwolone jest jednak szkolenie obronne obywateli, nadmierna akumulacja kapitału też jest zła, bo inne państwa czują się zagrożone i mogą zaatakować prewencyjnie
4. Nie powinno się zaciągać żadnych długów w państwie ze względu na zewnętrzne uwarunkowania - kredyt stwarza duże możliwości finansowe, dlatego państwo ma łatwy pieniądz do prowadzenia wojny, a jak w końcu zbankrutuje, cierpią na tym inne
5. Żadne państwo nie powinno się mieszać w drodze przemocy do konstytucji i rządów jednego państwa - wyjątkiem poparcie dla jednej ze stron podczas wojny domowej
6. Żadne państwo będące w stanie wojny z innymi nie powinno sobie pozwalać na takie przejawy wrogości, które uniemożliwiałyby wielostronnie ufność w przyszły pokój; za takie uznać trzeba stosowanie skrytobójstwa albo trucizny, albo pogwałcenia warunków kapitulacji, albo skryte nawoływanie do zdrady w zawojowanym państwie, etc. - chodzi o zachowanie zaufania do wroga i niedopuszczenie do przerodzenia się wojny w wojnę totalną, dotyczy to też działań w czasie pokoju, np, szpiegostwa
1, 5, 6 - podstawowe, natychmiast wprowadzone i bezwzględnie przestrzegane
2, 3, 4 - mogą być wprowadzone w drugiej kolejności (ale kiedyś być muszą)
Artykuły definitywne - warunki utrzymania pokoju:
1. Konstytucja cywilna w każdym państwie powinna być republikańska - rządy oparte na wolności obywateli, podporządkowaniu ich prawu i wzajemnej równości, sprzyjają one pokojowi, bo decyzja o wojnie zależy od woli społeczeństwa, które przeważnie jest jej przeciwne; republika, ale nie demokracja, bo dla Kanta jest ona formą despotyzmu, gdzie większość narzuca swoją wolę mniejszości
2. Prawo narodów winno opierać się na federacji wolnych państw - związek ludów utworzony przez republiki mający utrzymywać światowy pokój, odpowiednik umowy społecznej na poziomie ponadpaństwowym
3. Prawo obywatelstwa świata winno być ograniczone do warunków powszechnej gościnności - swoboda przemieszczania się, handlu i przebywania na dowolnym terytorium, ale bez nadużywania tej gościnności, potępienie praktyk imperiów kolonialnych
Gwarancja pokoju - natura (Opatrzność), wieczny pokój jest nieuniknioną koniecznością historyczną, wynikającą z faktu, że ziemia jest kulą (ludzie mają do dyspozycji ograniczone terytorium, więc muszą się nauczyć organizować w państwa i współżyć z innymi - rozwija się handel, który jest bardziej opłacalny, niż wojna)
Tajny artykuł: Maksymy filozofów w warunkach możliwości publicznego pokoju winny być brane pod uwagę przez państwa zbrojące się na wojnę - tajny dlatego, że dla państwa byłoby czymś poniżającym zwracanie się o radę do poddanych, filozofowie dlatego, że nie ukrywają prawdy i nie działają wbrew interesom własnego państwa