Metoda Indywidualnych przypadków ( case work) - założeniem tej metody jest rys , przesłanki teoretyczne , założenia aksjologiczne oraz zasady praktycznego działania sformułowała Mary Richmnod na początku XXwieku .
Metoda indywidualnych przypadków ma zastosowanie w pracy z indywidualnym klientem czasami także z rodziną jako całością, którą traktuje się jak jeden podmiot. Przegląd i analiza definicji dokonała między innymi Ewa Kantowicz.
Metoda indywidualnych przypadków - wg. Bowersa zakłada, że metoda indywidualnych przypadków jest sztuką w której wiedza życiowa o człowieku i nauka o człowieku , a także umiejętność obcowania z ludźmi są użyte w celu pomocy w społeczeństwie dla ulepszenia wzajemnego przystosowania się jednostki i jej środowiska.
Metoda ta sprowadza się do wszechstronnej pomocy w rozwiązywaniu problemów życiowych klientów poprzez bezpośrednie oddziaływanie pracowników socjalnych na niego i jego najbliższego otoczenia. W metodzie indywidualnej podejmuje się działańia : profilaktyczne, kompensacyjne, terapeutyczne. Rodzaje zależą od rozumienia mechanizmów samej zmiany tego jak ona w praktyce zachodzi.
Teoretyczne orientacje metody indywidualnej- MODELE wyróżniamy 4 modele tj. psychodynamiczny, społeczno- behawioralny, poznawczy, egzystencjalno- interakcyjny.
Model psychodynamiczny- pracownik socjalny za sprawą oddziaływań terapeutycznych skoncentrowany jest na modyfikacji struktur osobowościowych klienta. Zmiana odbywa się za sprawą relacji terapeutycznej w trakcie której terapeuta dokonuje interpretacji i świadomych i nieświadomych potrzeb i motywów postępowania klienta.
Model społeczno- behawioralny w podejściu tym pracownik socjalny wspólnie z klientem identyfikuje zachowanie problemowe objawy nieprzystosowania społecznego i zasoby środowisk w oparciu o nie w następnej kolejności tworzy nowy system wzmocnień ukierunkowany na podtrzymanie pary danych zachowań.
Model poznawczy - w modelu tym pracownik socjalny pomaga klientów rozróżnić racjonalne i irracjonalne skrypty myślowe i rozwija różne umiejętności społeczne pomocne w osiągnięciu u lepszego poziomu funkcjonowania.
Model egzystencjalno- interakcyjny- pracownik pomaga klientowi ustalić i rozwijać autentyczne relacje zarówno z samych sobą jaki innymi ludźmi, dla których podstawą jest prawidłowe komunikacja.
ETAPY POSTĘPOWANIA METODYCZNEGO:- całość oddziaływań pomocowych w ramach metod indywidualnych przypadków można podzielić na 4 zasadnicze etapy postępowania: diagnozowania przypadku ,2) opracowania planu działania,3 prowadzenie przypadku, 4 zakończenie pracy z przypadkiem. Proces powinien zaczynać się od ustanowienia relacji współpracy pomiędzy pracownikiem socjalnym a klientem. W praktyce ten punkt nie zawsze zostaje wypełniony co negatywnie rzutuje na dalszy przebieg postępowania metodycznego. W diagnozie zwraca się uwagę na potrzebę rozpoznania problemu zaburzającego relacje klienta ze środowiskiem i utrudniającego mu prawidłowe funkcjonowanie oraz jego źródeł i mechanizmów ( diagnoza genetyczna) Istotny jest kontekst funkcjonowania klienta tj. jego rodzina w perspektywie przeszłość jak i teraźniejszości. Celem postępowania na tym etapie jest także określenie sił, czy zasobów samej jednostki klienci na zasadzie prawa generalizacji postrzegani są przez pryzmat dominujących problemów lub zachowań problemowych. Dalsze elementy postępowania metodycznego zależy od specyfiki dominującej orientacji teoretycznej jaką posługuje się dany pracownik . W praktyce wychodzi że pracownikowi socjalnemu ciężko jest wskazać orientacje teoretyczne wg . których pracują ze swoimi klientami. Kolejność postępowanie wygląda więc następująco wywiad środowiskowy połączony z diagnozą opracowanie plany pomocy sporządzanie decyzji , realizacja świadczeń. Pracownik socjalny po zgłoszeniu się danego przypadku musi pójść do każdego środowiska aby zrobić wywiad. Celem wywiadu jest zbadanie sytuacji życiowej klienta w trakcie wywiadu odbywa się rozmowa na temat problemów jakie są przyczyną ubiegania się o pomoc z opieki . Rozmowa ta ma na celu zdiagnozowanie przypadku zbadanie problemu. Na podstawie wywiadu pracownik socjalny wypełnia kwestionariusz wywiadu i opracowuje samodzielnie plan pomocy. Następnie zostaje sporządzone i wydana decyzja o przyznaniu pomocy. Podstawowym narzędziem pracownika socjalnego jest rozmowa prowadzona w oparciu o skategoryzowany wywiad środowiskowy . sam kwestionariusz zawiera szereg sytuacji ekonomicznej , rodziny stanu zdrowia jej członków , warunków socjalno- bytowych.
METODA PRACY GRUPOWEJ metodę tę zaczęto wykorzystywać w ramach profesjonalnej pracy socjalnej w latach trzydziestych XXwieku.,
Metoda pracy grupowej- def. Wg Szmagalskiego powoływał się na R. W. Roselanda , R. F. Rivasa metoda grupowa to celowe działanie z małymi grupami ludzi nastawione na zaspokojenie potrzeb społecznych i emocjonalnych oraz realizowanie zadań . To działanie skierowane jest do poszczególnych członków grupy oraz do grupy jako całości i prowadzone jest w ramach systemu usług socjalnych.
Wg. G. Konopka przez grupę rozumie metodę prowadzenia pracy socjalnej która pomaga poszczególnym osobom poprawić funkcjonowanie w społeczeństwie poprzez celowe doświadczanie w obrębie grupy oraz pozwala bardziej efektywnie radzić sobie z problemami osobistymi dotyczącymi grupy lub społeczności.
Metoda grupowa ujmowana jest jako specyficzny rodzaj postępowania z drugiej strony oparta jest na umiejętnościach oraz wiedzy stanowiący podstawę pracy socjalnej jako całości.
KLASYFIKACJA GRUP- podstawowym podziałem jest rozróżnienie grup pierwotnych i wtórnych celowych i nieformalnych. A. Kamiński dokonał klasycznego podziału na grupy rozwojowo- wychowawcze , rewalidacyjne i psychoterapeutyczne . W obrębie pracy socjalnej grupy mogą być zdefiniowane ze względu na przedmiot lub cel np. grupa terapeutyczna rekreacyjna , edukacyjna, ze względu na rodzaj specyfikę ich uczestników ( grupa wsparcia dla osób doznających przemocy , grupa dla młodzieży eksperyment z narkotykami czy też biorąc pod uwagę metodę pracy np. szkoła dla rodziców czyli trening umiejętności wychowawczych.
Inny podział pracy socjalnej zaproponowali C. Papell i B. Rothman opracowali 3 modele praktyki:
Model celów społecznych (social goals model) celem tego rodzaju grup jest uczenie społecznej odpowiedzialności i wzrost świadomości społecznej uczestników. Rola pracownika socjalnego sprowadza się do umożliwienia uczestnikom i zapewnienie właściwych warunków .Przykładem są różne organizacje : młodzieży , religijne, domy kultury klub osiedlowy.
Model naprawczy ( remedia model) - związany jest bezpośrednio z różnymi rodzajami psychoterapii. Celem jest zwiększenie i optymalizacja przystosowanie społecznego klientów poprzez ich leczenie. Pracownik socjalny pełni tutaj rolę terapeuty czy agenta zmian. Ten rodzaj pracy socjalnej ma miejsce w szpitalach psychiatrycznych i poradniach zdrowia psychicznego ,ośrodka terapii uzależnień
Model wzmacniający - reciprocal model - poszczególni klienci pracują w ramach grupy wzajemnie sobie pomagają a proces ten opiera się na relacjach. Przykładem tego typu są grupy wsparcia , grupy zadaniowe , grupy koleżeńskiej superwizji. Pracownik pełni w nich rolę lidera prowadzącego i stara się być mediatorem . Cel takich grup to wzajemna pomoc poprzez osobisty rozwój niż leczenie czy terapie problemów.
SPECYFIKA PROCESÓW GRUPOWYCH
Pracownik socjalny musi znać i rozumieć mechanizmy funkcjonowanie społecznego oraz procesów grupowych . Przy czym na szczególną uwagę zasługuje tutaj kilka kwestii :
Fazy rozwoju grupy , zwane procesem grupowym
Uczestnictwo i wpływ członków grupy powiązane z władzą kontrolną oraz procesem podejmowania decyzji , role grupowe
Normy grupowe
Reguły i wzory komunikacji
GRUPOWA PRACA SOCJALNA OBEJMUJE: tworzenie grup interwencyjnych jak i grup interwencyjnych jak i grup zadaniowych .
Praca zespołowa pracowników socjalnych- chodzi w tym miejscu o to , co nazywamy budowaniem i funkcjonowaniem zespołu co także stanowi szczególny rodzaj wyzywania nie tylko do kadry kierowniczej jednostek pomocy społecznej.