Sporządzanie kiszonek z trwałych użytków zielonych w naszym kraju nie jest jeszcze rozpowszechnione

Sporządzanie kiszonek z trwałych użytków zielonych w naszym kraju nie jest jeszcze rozpowszechnione. Rolnicy zakiszają najczęściej kukurydzę i liście buraczane. Na produkcję siana przeznacza się w naszym kraju ponad 70% powierzchni trwałych użytków zielonych, a na kiszonki tylko 20%. Wartość pokarmowa zakiszonych traw przewyższa wartość siana pod warunkiem, że kiszonka jest prawidłowo sporządzona.

Kiszenie jest metodą konserwacji, polegającą na stworzeniu odpowiednich warunków do rozwoju bakterii fermentacji kwasu mlekowego. Aby bakterie te dobrze się rozwijały potrzebne są przede wszystkim warunki beztlenowe, które można uzyskać przez właściwe ugniecenie zakiszanego surowca. Sprzyja temu właściwe rozdrobnienie zakiszanego materiału, dlatego trawy i rośliny motylkowe powinny mieć długość około 3 cm, a kukurydza około 1,5 cm. Innym, niezbędnym czynnikiem właściwego zakiszania są węglowodany, będące pożywką dla bakterii, które umożliwią wytwarzanie takiej ilości kwasu mlekowego, aby pH kiszonki zostało obniżone do 4,2.

Rośliny przeznaczone do zakiszania mają swój optymalny termin zbioru. Trawy nie powinny być koszone zbyt wcześnie, ani też zbyt późno, najlepiej w fazie kłoszenia, a motylkowe na początku kwitnienia, kiedy to zawierają najwięcej zielonej masy a łodygi nie są jeszcze zdrewniałe. Rośliny świeże, przeznaczone do zakiszania mogą mieć wilgotność do 20%, a rośliny podsuszone od 20 do 40%. Wyższa wilgotność zakiszanego materiału nie jest wskazana, gdyż proces zakiszania przebiega trudniej, a ponadto występują duże straty składników pokarmowych, które wyciekają wraz z sokiem kiszonkowym. Zwiększa się także zawartość kwasu octowego co sprawia, że kiszonka ma ostry zapach i jest niechętnie zjadana przez zwierzęta.

Surowiec kiszonkowy nie powinien być również zbyt suchy, gdyż powoduje trudności w ugnieceniu i zapewnieniu warunków beztlenowych. Bakterie kwasu mlekowego nie mają wówczas warunków do prawidłowego rozwoju, a rozwijają się inne szkodliwe bakterie, grzyby i pleśnie, które wytwarzają bardzo szkodliwe dla organizmu mikotoksyny. Najlepiej więc zakiszać surowiec podwiędnięty o zawartości suchej masy w granicach 35%. Skoszona zielonka przy dobrej, słonecznej pogodzie w ciągu jednego dnia traci około 12% suchej masy. Wystarczy zatem rano skosić trawę, dwa razy przewrócić i po południu można już zbierać.

Złym surowcem kiszonkowym jest również zielonka zanieczyszczona ziemią, gdyż powoduje wprowadzenie szkodliwych bakterii, wzrasta także ilość kwasu masłowego, który jest szczególnie niepożądany.

Przy zakiszaniu roślin w pryzmach nie wystarczy tylko kiszonkę przykryć folią, ale należy ją również dobrze obciążyć, np. workami z piaskiem lub starymi oponami. Takie postępowanie zabezpiecza przed powstawaniem komór powietrznych między zakiszanym materiałem a folią, a tym samym chroni kiszonkę przed psuciem.

Prace związane z zakiszaniem należy tak zorganizować, aby pryzma polowa wykonana została w ciągu jednego dnia, natomiast napełnianie dużego silosu powinno być zakończone najpóźniej w trzecim dniu.

Dobrej jakości kiszonka powinna charakteryzować się przyjemnym zapachem, barwą zbliżoną do zakiszanych roślin, przyjemnym, lekko kwaśnym smakiem. Aby dokładnie ocenić wartość kiszonki należy wykonać analizę chemiczną.

Parametry dobrej jakości kiszonki z traw:

- sucha masa 30 - 40%

- białko ogólne poniżej 17%

- białko użyteczne powyżej 135 g

- włókno 22 - 25%

- energia powyżej 6,4 MJ

- kwas mlekowy 3 - 3,5%

- kwas octowy 1 - 1,5%

- kwas masłowy brak /max do 0,1%/

- alkohol do 1%

- pH około 4,2 - 4,6

Źródło: “Sano” 2002; “Agrochemia” Nr 5/2002.