Pastwo frankonskie [60-70]

• charakter patrymonialny krolewstwa

• poczatkowo wladca tylko jako krol Frankow

• pierwotnie panstwo szczepowe

• krol elekcyjny, o ograniczonym zakresie dzialalnosci

• wiece wolnych

• za Karola Wielkiego wladza krolewska rozciaga sie na wszystkich poddanych

• patrimonium wladcow, nie rozroznienie majatku wlasnego i zwiazanego z funkcja

• podzial panstwa i nastepstwo tronu

• panstwo dzielone miedzy nastepcow

• Klodwig wprowadza dziedziczenie tronu

• ceremonia podniesienia na tarczy

• walki dynastyczne krolow Frankow posiadajacych rozne ziemie

• VII zjednoczenie panstwa

• 843 Verdun, koniec podzialow krolestwa

• powrot do elekcyjnosci wladcy

• niedemokratyczna

• 870 Meersen, podzial ziem Lotara

• zakres wladzy krolewskiej (teoretyczna wladza bardzo silna, zalezna od ukladow z moznymi)

• wladza wojskowa

• utrzymywanie pax regia (miru)

• fredus zagrozone szczegolnie wysokimi karami

• najwyzsze zwierzchnictwo sadowe (prawo ewokacji)

• wladza wykonawcza przez bannus

• wladza ustawodawcza przez capitularia

• obsadzanie biskupstw i urzedow koscielnych

• zwolywanie synodow

• godnosc cesarska

• 751 koronacja krolewska Pepina Krotkiego

• 25 XII 800 koronacja na cesarza Karola Wielkiego

• akt liturgicznego pomazania, wladcy Dei gratia

• ograniczenie krola przez prawo boskie

• 812 uznanie sie obu cesarstw za Michala I

• IX teoria uniwersalnej wladzy cesarskiej nad chrzescijanami

• organy centralne

• wiece

• poczatkowo decyduja o waznych sprawach panstwowych

• pozniej zwolywane raz w roku

• Pola Marcowe za Merowingow

• Pola Majowe za Karolingow

• charakter przegladu wojsk

• placita

• kolegia arystokratyczne zwolywane przez krola jako organ doradczy

• polowa IX prawo decydowania o sprawach panstwowych

• palatium

• majordom (urzad dziedziczny w rodzie Arnulfingow do Pepina Malego)

• seneszal

• palatyn (VII sadownictwo krolewskie, potem osoby sad palatynski)

• kanclerz (pismienna osoba duchowna)

• redakcja i ekspedycja pism krolewskich

• zastapil naczelnego referendarza

• zarzad lokalny

• hrabstwa (przeksztalcone z dawnych civitas rzymskich)

• comes (poczatkowo na czas krotki, odwolywalni)

• wladza administracyjna i wojskowa

• nagradzani benficjami na terenie hrabstw i dozywotnimi tytulami

• 877 dziedzicznosc hrabstw (Karol Lysy)

• przeksztalcenie sie terenow wladzy urzedniczej w lenna

• wicehrabstwa

• margrabstwa

• 5 za Karola Wielkiego (hiszpanska, dunska, friulska, bretonska, windyjska)

• ziemie przygraniczne

• szersze uprawnienia wojskowe margrabiow

• ksiestwa

• wystepowaly na ziemiach germanskich, pokrywaly sie z terenami szczepow (Bawaria, Saksonia itp)

• wystepowaly rowniez we Francji

• ksiezeta szczepowi stlumieni przez Karola Wielkiego

• 788 Bawaria jako ostatnia

• odrodzili sie w sile w koncu IX

• missi dominici (hrabia i biskup)

• missatica, okregi inspekcyjne

• sadownictwo

• u Germanow sadownictwo nalezalo do ludu

• stopnie ewolucji sadownictwa zwyczajowego

• Malberg, wzgorze sadowe gdzie lud sadzil pod przewodnictwem thunginusa

• za Merowingow hrabia zastepuje thunginusa

• hrabia i 7 rachimburgow proponuje wyrok ktory zgromadzenie moze przyjac lub odrzucic

• za Karolingow rachimburgow zastepuja lawnicy

• Karol Wielki

• lud uczystniczy tylko w rokach glownych 3 razy do roku

• na pozostalych rokach sadzil hrabia i lawnicy

• brak mozliwosci apelacji

• sadownictwo krolewskie

• wylaczne kompetencje sadow krolewskich

• ze wzgledu na osobe (inwestytura, wasale krolewscy)

• ze wzgledu na sprawe (obraza majestatu, zlamanie bannus)

• na terenach objetych immunitetem wojskowym sadzil pan immunitetowy lub jego wojt

• wojskowosc

• pospolite ruszenie wolnych (wojskowosc germanska)

• armia zawodowa tylko w postaci druzyny

• VIII reorganizacja

• sluzba rycerska ludzi zamoznych

• rozwoj lenn

• skarbowosc

• krolowie frankonscy zagarneli majatki cesarskie i skarbowe rzymskie

• przejete rzymskie podatki przewozowe i latwiejsze instytucje rzymskie

• swiadczenia w naturze

• dochody z kar sadowych

• dochody ulegaja uszczupleniu przez rozdawnictwo majatku krola

Francja w okresie rozdrobnienia feudalnego X-XIII [95-103]

• struktura terytorialna monarchii

• rozdroniene panstwo wladztw senioralnych i domeny krolewskiej

• XIII Filip Piekny posiada w domenie krolewskiej wiekszosci panstwa

• podstawy wladzy krolewskiej

• rodzaje

• uprawnienia jako ksiecia Frankow (dux Francorum)

• uprawnienia jako krola Frankow (rex Francorum)

• XI niski autorytet krolewski, faktyczna wladza tylko w domenie

• zawsze jednak dokumenty datowano rokiem panowania danego wladcy

• dynastia Kapetyngow jako nastepcy wladcow frankonskich

• akt koronacji w katedrze w Reims

• utrzymana niezaleznosc od cesarza i papieza

• krol ma obowiazek obrony krolestwa

• prawo do wezwania pospolitego ruszenia oprocz wojsk lennych

• funkcje krola

• zwierzchnik lenny

• straznik pokoju

• najwyzszy sedzia

• krol jako najwyzszy zwierzchnik lenny (zrodlo wladzy w XII)

• podlegaja mu wszyscy wladcy senioralni (nie tylko wasale w domenie)

• prawo do lenn bezdziedzicznych

• prawo do lenn skonfiskowanych

• francuska droga do zjednoczenia

• rozwijanie domeny przez mariaze (prawo do dziedziczenie lenn przez kobiety)

• kupno lenn

• inkorporacja oproznionych lenn

• krol jako straznik pokoju

• rozpowszechnione w czasie rozdrobnienia feudalnego wojny prywatne (najdrastyczniejszy przejaw rozdrobnienia feudalnego, zdziczenie obyczajow- zemsty rodowe)

• ostateczne sposoby zlagodzenia wojen feudalow znalazl Kosciol (postanowienia soborowe)

• pax Dei, ochrona przed wojna duchownych, oraczy, dobr uzytecznosci publicznej

• treuga Dei (1027, zakaz wojowania w dni szczegolnie uroczyste, pozniej od czwartku do niedzieli- 230 dni w roku)

• violatores pacis pociagani przed trybunaly pokoju (ligi biskupie)

• 1258 ogolny zakaz prowadzenia wojen prywatnych (Ludwik IX)

• ostateczne znikniecie w XV

• krol jako najwyzszy sedzia

• w okresie rozbicia wasale spoza domeny krolewskiej odmawiali prawa krola do sadow

• z reguly wojny prywatne

• wzrost autorytetu wraz ze wzrostem domeny krolewskiej

• apelacje

• nagana wyroku

• wyzwanie sedziego na pojedynek przed sad hierarchicznie wyzszy

• XIII zakaz pojedynkow w wypadku nagany

• odmowa wymiaru sprawiedliwosci przez wlasciwego sedziego

• mozliwosci wkraczanie sadu krolewskiego do spraw dla niego zastrzezonych (cas royaux)

• wzrost liczby tych spraw wraz ze wzrostem autorytetu wladcy

• utrwalenie sie dziedzicznosci tronu

• koniec IX zasada elekcyjnosci tronu

• 987 elekcja Hugona Kapeta

• walka o dziedzicznosc tronu trwala 200 lat

• Hugon Kapet desygnuje na krola swojego syna Roberta

• rozwija sie przez to zasada primogenitury

• Filip August (1180-1223) po raz pierwszy nie dokonuje elekcji syna za zycia

• elekcyjnosc tronu utrwala pojecie niepodzielnosci korony

• krol jako funkcja publiczna

• organy centralne

• wielcy dygnitarze korony (na dworze krolewskim)

• seneszal (stal na czele wojska, uprawnienia sadowe)

• 1191 zlikwidowany przez Filipa Augusta

• kanclerz (duchowny, na czele kancelarii krolewskiej)

• przejal sadownictwo po seneszalu

• 1227 zaprzestano powolywac kanclerzy (w zamian straznicy pieczeci)

• inni: konetabl (uprawnienia wojskowe po seneszalu), czesnik

• ograniczali wladze krolewska, dzialali w interesie feudalow

• dziedzicznie

• stan z XIII ograniczenia funkcji wielkich dygnitarzy (poza kanclerzem i kontablem) utrzymal sie do XVIII

• Curia Regia

• Rada Nadworna (od poczatku panowania Kapetyngow)

• wzywani wszyscy wasale ktorych wladca akurat potrzebuje (consilium)

• XIII elementy fachowe w kuriach (mieszczanie, nizsza szlachta, drobne duchowienstwo) powoduja wylonienie sie organow wyspecjalizowanych

• Scisla Rada Krolewska

• Parlament (organ sadowy)

• Izba Obrachunkowa

• Stany Generalne

• zarzad lokalny (tereny domeny krolewskiej)

• zarzad domeny powierzony przez Kapetyngow kasztelanom i wicehrabiom

• proba zawlaszczania urzedow

• prewoci powolani na miejsce poprzednikow (funkcje skarbowe)

• okregi prewotalne

• urzad w dzierzawe za kwote dostarczana do skarbu, reszta dla siebie

• sady prewotalne w drobnych sprawach

• baliwowie (koniec XII)

• poczatkowo urzednicy wedrowni, urzednicy kontrolujacy prewotow

• pozniej baliwaty (w polnocnej Francji), skladaja sie z kilku okregow prewotalnych

• w poludniowej Francji seneszelia

• pobieraja pense, nominowani i odwolywani przez krola

• wywodzili sie glownie z drobnej szlachty

• kwalifikacje zawodowe (Filip de Beaumanoir)

• sadownictwo

• szlachta w I instancji

• apelacje do sadow prewotalnych

• apelacje od sadow baliwow do Parlamentu

• tallagium, poglowne ludnosci poddanczej (zbierane przez prewotow i baliwow)

• brak podatkow publicznych

• wladza wojskowa baliwow i prewotow polega na gromadzeniu oddzialow dostarczanych przez wasali

Francja w okresie monarchii stanowej XIV-XV [112-120]

• zmiana charakteru wladzy krolewskiej XIV

• wladza przestaje sie opierac tylko na stosunku lennym

• domena krolewska jako dobro publiczne (domena korony)

• panstwo jako rzecz publiczna

• wladza zaczyna docierac dalej niz do najblizszych wasali

• legalisci

• urzednicy pochodzenia drobnomieszczanskiego lub miszczanskiego o wyksztalceniu uniwersyteckim, tworzacy nowe, wydedukowane z prawa rzymskiego koncepcje panstwa i wladzy

• zasady okreslajace stanowiska krola w monarchii

• krol jest najwyzszym zwierzchnikiem lennym (prawo do kontroli wszystkich stosunkow lennych)

• krol jest zrodlem wszelkiej sprawiedliwosci (zwierzchnictwo nad wszystkimi sadami)

• krol jest cesarzem w swoim krolestwie

• przyznanie kroli wladzy absolutnej (na razie brak warunkow do wprowadzenia tego w zycie)

• nie podleganie zwierzchnictwu cesarza

• nastepstwo tronu

• wykluczenie prawa kobiet (system agnatyczny)

• XIII primogenitura w linii meskiej

• pomimo prawa kobiet do dziedziczenia

• hrabia Valios (Filip VI) krolem po smierci Karola VI (pozniejsze powolanie na przepisy prawa salickiego)

• teoria statutowa, delfin otrzymuje korone krolewska na podstawie statutu krolewskiego, nie jest ona w majatku krola i nie moze on nia dysponowac

• 1420 traktat w Troyes niewazny (Karol VII krolem)

• regencje (krolewej matki)

• delfin zostaje krolem przez fakt smierci poprzednika (brak bezkrolewia)

• krol umarl, niech zyje krol

• XIV obnizenie pelnoletniosci krola z 20 do 14 lat

• zasada niepodzielnosci domeny

• apanaze, okreslone czesci domeny jako darowizny dla mlodszych synow lub czlonkow dynastii

• XIV domena podlega prawu publicznemu

• XIV Stany Generalne

• poczatkowo decyzje polityczne, pozniej finansowe sklaniaja do zwolywania Stanow

• 1302 pierwszy zjazd Stanow Generalnych (uroczysty zjazd kurii) zwoluje Filip Piekny do Paryza (pomoc w sporze z papiezem Bonifacym VIII)

• 1308 drugi zjazd o popracie przy kasacji zakonu Templariuszy

• uprawnienia podatkowe

• podatki publiczne gina w okresie rozdrobnienia feudalnego

• immunitety zwalniaja z podatkow

• hierarchia koscielna wolna od podatkow

• wyjatkowe zasilki feudalow swieckich

• okreslone swiadczenia miast

• swiadczenia od chlopow tylko dla ich panow

• zgoda zainteresowanych

• duchownych i szlachty

• nalozenie podatkow na stan duchowny i szlachecki

• nalozenie podatkow na podleglych wladzy feudalnej

• mieszczan

• podatki na miasta ponad sumy przywilejow miejskich

• Stany uchwalaly podatki jednorazowo albo na czas wojny

• walka o prawa polityczne

• krol- petent byl w pozycji ktora ulatwiala Stanom o walke o kontrole nad zarzadem panstwa

• 1357 (okres powstania Stefana Marcela) ordonans o zbieraniu sie Stanow 2 razy do roku, wprowadzeniu przedstawiciele do Rady Krolewskiej, wladzy Stanow w sprawie podatkow

• pozniej ordonans cofniety

• 1413 podobny w tresci, rowniez cofniety

• 1439 podatek staly na utrzymanie armii (taille)

• uprawnienia Stanow Generalnych

• uchwalanie podatkow

• prawo przedstawiania zazalen i postulatow dotyczacych urzadzen panstwowych

• prawo wyrazania zgody na alienacje domeny

• prawo wyboru krola w wypadku wygasniecia dynastii

• organizacja Stanow

• 3 osobne kolegia, jednomyslnosc niezbedna do podjecia uchwaly

• pierwotnie krol powolywal indywidaulnie przedstawicieli szlachty i duchowienstwa, miasta przysylaly deputowanych

• XV system wyborczy

• baliwowie i seneszale zwolywali szlachte do wybrania deputowanych

• instrukcje o charakterze wiazacym

• Stany Prowincjonalne

• pojawiaja sie w polowie XIV

• sklad i kompetencje podobne do Stanow Generalnych

• chetniej zwolywane przez krola

• niektore utrzymaly sie nawet do konca XVIII

• rozwijaly sie jeszcze przed wejsciem do korony

• tworza organy do sciagania podatkow

• Parlament

• XIII odrebny organ sadowy (XIV nazwa)

• potrzeba sadu dzialajacego w okreslonych terminach i w stalym miejscu

• grupa legalistow otrzymuje stala delegacje do spraw sadowych (sadzenie jako Rada Krolewska w parlamencie)

• XIV Parlament dziala jako najwyzszy sad krolewski z siedziba w Cite (Paryz)

• obsadzony przez sedziow zawodowych (swieckich i duchownych)

• XV sedziowie sa nieusuwalni

• w sprawach arystokracji jako Sad Parow

• XIV rozwoj wielu Parlamentow o rownorzednych stanowiskach ze wzgledu na zbyt wielka liczbe spraw

• XVIII 16 Parlamentow

• Parlament posiadal prawo rejestrowania ustaw krolewskich

• skarbowosci

• urzednicy pobierajacy wynagrodzenie w naturze lub w pieniadzu (nie w postaci lenn)

• dochody

• podatki na wojsko

• dochody z dobr ziemskich

• oplaty

• gabelle, podatek od soli (krolewski monopol handlu sola)

• cla

• XIV Izba Obrachunkowa

• kontrola nizszych organow skarbowych

• sadownictwo w sprawach skarbowych

• XIV 4 skarbnicy Francji (tresoriers de France)

• zajmuja sie kontrola nad lokalnymi organami skarbowymi

• odrebny system skarbowy stanowy

• wojskowosc

• wczesniej rycerska sluzba lenna

• upadek z powodu zbytniej roli kawalerii (zamiast piechoty i artylerii) i niezdyscyplinowania armii lennej

• wojska najemne, zolnierze zawodowi pobierajacy zold

• podatki potrzebne na wyposazenie i utrzymanie armii

• aide royale, staly od 1435 wczesniej uchwalany jednorazowo w wyjatkowych okolicznosciach

• taille, zastapil w 1439 jako podatek staly aide royale, przeznaczony na utrzymanie armii

• zarzad lokalny

• podzial na baliwaty i seneszalie utrzymal sie przez okres monarchii stanowej

• powstanie samorzadu lokalnego (Stany Prowincjonalne)

• Stany Generalne wprowadzaja wlasne urzedy do sciagania podatkow nazwyczajnych

• elekcje, okregi skarbowe (odpowiada jednej diecezji koscielnej, podlega 3 elektom stanowym)

Francja w okresie monarchii absolutnej XVII-XVIII [230- 248]

• krol i wladza krolewska

• zakres wladzy krolewskiej

• teoretycznie nieograniczona, krol nie podlega zadnym prawom poza boskimi

• omnipotencja wladcy, jedyna wladza w panstwie

• wladza ustawodawcza, wykonawcza, sadownicza

• rozwinieta administracja panstwowa, charakter panstwa policyjnego

• centralizm i biurokratyzacja

• funkcje sprawowane na podstawie delegacji krola

• organy odpowiedzialne przed krolem

• krol podejmuje decyzje, organy o glosie doradczym

• rozbudowa hierarchii biurokratycznej

• utrudnione przez dotychczas dozywotni, nieusuwalny i dziedziczny charakter licznych urzedow

• tworzenie nowych urzedow komisarycznych (na podstawie commission)

• urzednicy fachowo wyksztalceni

• uzasadnienie wladzy absolutnej

• XV panstwo jako osoba prawna

• ogol ludu wyraza wole panstwa (krol jako organ posredni)

• 1576 “Szesc ksiag o Rzeczypospolitej” Jean Bodin

• suwerennosc jako absolutna i odwieczna wladza panstwa

• we Francji poza prawem boskim ograniczaja fundamentalne prawa monarchii

• XVIII pojawienie sie doktryny politycznej skierowanej przeciw absolutyzmowi

• rozwoj prawa natury (Hugon Grocjusz)

• podmiotowe prawa jednostek

• ideologie racji stanu i antyfeudalne

• XVII prawa fundamentalne monarchii (konstytucja monarchii absolutnej)

• szczytowy rozwoj monarchii absolutnej za Ludwika XIV

• “Panstwo to ja”

• prawa dotycza

• dziedziczenia tronu

• niezbywalnosci domeny krolewskiej

• krol musi byc katolkiem, wladza krolewska niezawisla od wladzy duchownej

• Parlament stoi na strazy praw fundamentalnych

• prawo rejestrowania ustaw i remonstracji

• Parlamenty

• prawo rejestracji ustaw (sposob publikacji)

• wpis do ksieg ordonansow udostepniany zainteresowanym

• remonstracje (od XIV), zastrzezenia do tresci ordonansu

• w oczekiwaniu na odpowiedz krola wstrzymanie rejestracji

• prawo weta zawieszajacego

• krol osobiscie moze zmusic w Parlamencie paryskim do rejestracji ordonansu

• lit de justice (loze sprawiedliwosci)

• do XVI brak zasadniczych sporow na tym punkcie miedzy krolem a Parlamentem

• XVII proby walki Parlamentu z krolem

• czlonkowie byly nieusuwalni i dziedziczni

• Parlament cieszyl sie duzym poparciem jako opozycja

• ksztaltowanie liczacych sie opinii

• Ludwik XIV zmusza Parlament do zaprzestania remonstracji (40 lat)

• po 1770 Parlament dla zasady jako opozycja zwalczal rowniez rozsadne reformy krola

• poparcie ludu przeciw krolowi

• 1787 spor krola z Parlamentem przyspiesza wybuch rewolucji

• organa centralne

• potrzeba rozbudowy aparatu panstwowego dla centralizacji wladzy

• wiekszosc urzedow nadwornych od XIII tylko jako reprezentacyjne i honorowe

• urzedy ministerialne

• kanclerz (ograniczenia od XV), odpowiednik wspolczesnego ministra sprawiedliwosci

• utrzymana pieczec krolewska

• zwierzchnictwo nad wszystkimi sadami

• przewodniczenie Radzie Stron

• sekretarze stanu (dawni notariusze kancelarii)

• 4 sekretarzy do spraw finansowych

• uniezaleznienie od kanclerza (XVI)

• uzyskany dostep do Rady Krolewskiej

• ewolucja podzialu kompetencji

• kryterium geograficzne (do konca XVI)

• sprawy wewnetrzne (wyznaczone prowincje) i zagraniczne

• kryterium rzeczowe

• sprawy zagraniczne

• sprawy wojny

• resort marynarki

• “dwor krolewski”

• brak resortu spraw wewnetrznych

• coroczny podzial funkcji (prowincje i sprawy ogolnopanstwowe)

• nadintendent finansow (XVI)

• 1665 generalny kontroler finansow (Colbert)

• budzet, pozyczki, podatki

• roboty publiczne

• rolnictwo, handel, przemysl

• XVIII ministeriat (6 dygnitarzy)

• roznice miedzy ministeriatem monarchii absolutnej a panstwa nowozytnego

• brak instytucji kolegialnej

• XVII-XVIII sporadycznie premier (principal ministre)

• brak mozliwosci podejmowania decyzji w swoim imieniu

• odpowiedzialnosc tylko przed krolem

• Rady Krolewskie

• krol rzadzi w Wielkiej Radzie, kolegialne organy doradcze

• do Rady poza ksiezetami krwi powolywani sa urzednicy

• wszystkie decyzje (arrets- postanowienia) nawet podjete pod nieobecnosc krola wchodzily w zycie i nie byly rejestrowane przez Parlament

• w XVIII do Rad nalezaly

• Rada Stron Procesowych (Rada Prywatna)

• sklad: kanclerz, 4 sekretarzy, arystokracji, 30 radcow z 3 stanow

• sad kasacyjny

• w wypadku naruszenia przez sad nizszy prawa materialnego lub brakow formalnych

• prototyp sadu administracyjnego

• trybunal kompetencyjny (w sprach pomiedzy sadami najwyzszej instancji)

• Rada Stanu (Rada Tajna)

• przewodniczyl jej krol

• ministrowie stanu (6 dygnitarzy)

• podejmuje najwazniejsze decyzje

• Rada Depesz

• pod przewodnictwem krola, ministrowie stanu i wlasciwi ministrowie

• sprawy zarzadu wewnetrznego (kwestie wspolpracy miedzy sekretarzami)

• Rada Finansowa

• Stany Generalne

• nie do pogodzenia z rzadami absolutystycznymi

• 1484- potem 70 lat przerwy

• zwolane trzykrotnie pod koniec XVI

• bezsilne, antagonizmy miedzy stanami

• 1614 powolane przez regentke Marie Medici

• pozniej nie powolywane przez 175 lat

• Stany Prowincjonalne w niektorych prowincjach wystepowaly jako organy samorzadowe

• zarzad lokalny

• nieudana likwidacja samorzadu w administracji skarbowej

• proby unicestwienia decentralizacji

• gubernatorzy od XV sa glownym organem lokalnym (zamiast baliwow)

• pierwotnie dowodcy wojskowi w prowincjach granicznych

• urzad dla arystokratow ograniczony przez Ludwika XIV poniewaz zdobyli zbyt liczne uprawnienia

• synekura dla przedstawicieli administracji

• mianowani na 3 lata, przebywali glownie na dworze krolewskim

• na swoim prowincjach tylko za pozwoleniem krola

• intendenci (XVII)

• urzeczywistnienie centralistycznej organizacji zarzadu lokalnego

• sprawowali wladze w okregach generalnych (30)

• podporzadkowani bezposrednio Radzie Krolewskiej

• posiadali podporzadkowanych sobie subdelegatow

• skupienie wladzy administracyjnej

• skarbowosc

• przywilej nakladania podatkow zachowaly Stany Prowincjonalne i stan duchowny

• cel: likwidacja dualizmu monarchii stanowej

• skarbnicy generalni (poczatek XVI)

• polaczenie krolewskich skarbnikow i generalow finansowych (stanowych)

• w prowincjach gdzie utrzymaly sie elekcje urzednikow nominowal krol

• Izba Obrachunkowa utrzymala sie obok Rady Finansowej

• sadownictwo

• zasada: krolowi przysluguje pelnia wladzy sadowej, dopuszczalne jest tylko sadownictwo krolewskie

• sadownictwo patrymonialne (ograniczone w XVI)

• poddane kontroli krolewskiej

• obowiazek powolywania kompetentnego sedziego

• apelacje do sadow krolewskich

• przyjmowane za delegowane

• sadownictwo koscielne ograniczone do wewnetrznych spraw duchownych i malzenstwa

• sadownictwo miejskie ograniczone do drobnych spraw porzadkowych

• krol ma prawo do osobiste sadzenia (reszta sadow krolewska)

• sadownictwo krolewskie delegowane

• sady patrymonialne

• sady prewotalne (drobne sprawy cywilne i karne, nie dotyczyly szlachty, apelacje od sadow patrymonialnych)

• sady baliwialne (szczegolne kompetencje w sprawach cywilnych i karnych, odwolanie od wyrokow sadow prewotalnych)

• sady prezydialne (XVI)

• cas presidiaux (rozboj na drogach)

• odciazenie dla Parlamentow

• Parlamenty (wyroki kasowane przez Rade Stron)

• Parlament paryski sadem odwolawczym 2/3 terytorium Francji

• sady specjalne (np. admiralskie, konsularne)

• sadownictwo krolewskie zastrzezone

• wykonywane osobiscie

• rostrzyganie placetow (petycji o sprawiedliwosc)

• wydawanie listow opieczetowanych (pierwotnie szczegolne rozkazy krola)

• prerogatywa krolewska, wydawanie wyrokow skazujacych bez sadu

• kara zamkniecie w Bastylii (zdobyta 14 VII 1789)

• wykonywane w Radzie

• ewokacja (przekazanie Radzie Stron lub innemu wskazanemu przez siebie sadowi)

• listy committimus (wskazanie sadow wlasciwych dla sprawy) i sady komisarskie

• kasacja wyroku

• listy sadowe (w szczegolnosci listy laski, zmiany orzeczonej kary)

• stosunki wyznaniowe

• Kosciol katolicki

• 1432 sobor w Bazylei o prymacie soboru nad papiezem

• 1438 Sankcja Pragmatyczna z Bourges (Karol VII)

• krol ma prawo do zalecenia kapitule kandydata na na biskupa

• potwierdzenie postanowien z Bazylei

• 1516 konkordat bolonski (Franciszek I-Leon X)

• odwolanie Sankcji Pragmatycznej

• prawo obsadzania wyzszych beneficjow przez krola

• gallikanizm

• protestanci

• 1598 edykt nantejski Henryka IV

• 124 twierdze dla protestanow

• prawo kultu poza centrum miasta

• 1629 kardynal Richelieu odbiera sila twierdze protestanom

• 1685 Ludwik XIV odwoluje edykt nantejski

• zlagodzenie represji w drugiej polowie XVIII

• Zydzi

• 1394 nakazana banicja Zydow

• potwierdzona przez ordonans Ludwika XIII

• praktyczna tolerancja dla kolonii zydowskich w licznych miastach

• pozyteczna dzialnosc gospodarcza chroniona przez krola

Francja w dobie rewolucji i dyktatury napoleonskiej 1789-1814 [335-358]

• podzial na okresy

• I okres monarchii ograniczonej 1789-92

• II okres Konwentu 1792-93

• III okres dyktatury jakobinskiej 1793-94

• IV okres Dyrektoriatu 1795-99

• V okres dyktatury napoleonskiej 1799-1815

• 1804 koniec Konsulatu

I okres monarchii ograniczonej 1789-92

• 5 V 1789 zwolanie Stanow Generalnych

• bezposrednie nastepstwo starcia krola z Parlamentem

• 1787 Parlament powolal sie na fakt ze tylko Stany moga tworzyc nowe zasilki

• 1787 krol probuje zmusic Parlament do rejestracji ustawy znoszacej rejestrowanie ustaw przez Parlament

• krol zgadza sie na podwojona liczbe poslow stanu trzeciego (598 z 1196 poslow)

• postulat wspolnych obrad

• instrukcje otrzymuja nie tylko poslowie stanu trzeciego

• I Konstytuanta

• Stany oglaszaja sie Zgromadzeniem Narodowym a 9 VII Konstytuanta

• uniewaznienie instrukcji poselskich (poslowie reprezentantami narodu)

• Konstytuanta nie moze byc rozwiazana przed uchwaleniem konstytucji

• 14 VII 1789 zdobycie Bastylii przez lud

• VII 1789 uchwaly Konstytuanty

• Deklaracja praw czlowieka i obywatela

• uchwaly w sprawie likwidacji feudalizmu

• reformy

• zarzadu terytorialnego

• sadownictwa

• w dziedzinie stosunkow wyznaniowych

• 3 IX 1791 Konstytucja

• Deklaracja praw czlowieka i obywatela

• zasady organizacji politycznej

• zasada suwerennosci narodu (przeciwstawna teorii boskiego pochodzenia wladzy)

• teoria podzialu wladzy

• prawa osobiste czlowieka (obywatelskie- osobiste, niezbywalne, swiete)

• rownosc wobec prawa

• rowny dostep do urzedow

• rownanie stanow

• rownosc praw politycznych

• wolnosci

• sumienia

• wolnosc gospdarcza

• nienaruszalnosc prawa wlasnosci prywatnej

• jedyne prawo 'swiete', wyraz zwyciestwa mieszczanstwa

• brak wolnosci zrzeszen robotniczych

• 1791 Loi Le Chapelier (w mocy do 1864)

• brak rownosci gospodarczej (kapitalistyczny liberalizm)

• racje bytu kazdej organizacji politycznej stanowi ochrona nienaruszalnych i naturalnych praw czlowieka

• uchwaly w sprawie likwidacji feudalizmu (reforma rolna)

• 4 VII 1789 dekret o zniesieniu przywilejow szlachty i powinnosci feudalnych chlopow

• rozroznienie feudalizmu dominujacego od kontraktujacego

• prawo wykupu (chlopi jako dzierzawcy placa czynsz)

• 1792 chlopi placa czynsz tylko tam gdzie pan jest w staniu udowodnic istnienie kontraktu

• 1793 dekret Konwentu znosi wszelkie prawa feudalne bez odszkodowan

• zasada nieodwracalnosci sprzedazy dobr narodowych (przyjeta nawet przez Burbonow 1814)

• reforma zarzadu terytorialnego

• haslo “Francji jednej i nierozdzielnej”

• podzial przetrwal praktycznie do dnia dzisiejszego

• 83 departamenty (wzgledy gospodarczo-geograficzne)

• zadna nazwa nie nawiazywala do nazw historycznych

• dzielone na dystrykty

• dystrykty na kantony

• gminy miejskie i wiejskie

• obieralne organy samorzadowe

• rady

• municypalne (3-21 osob)

• wybieraja merow

• dystryktowe (12 osob)

• dyrektoriat 4 osobowy

• departamentowe (36 osob)

• dyrektoriat 8 osobowy

• ograniczenia przez cenzus majatkowy

• system sie nie sprawdzil (reforma dopiero za Napoleona)

• reformy sadownictwa

• zalozenia doktrynalne

• potrzeba jednolitego systemu sadownictwa

• wladza niezawisla sedziow

• sady jako wyraz suwerennosci narodu

• wprowadzenie sadownictwa powszechnego

• sprawy cywilne

• sady pokoju

• trybunaly dystryktu

• apelacja do innego dystryktu

• lzejsze sprawy karne

• sady policji municypalnej

• sady policji poprawczej (kantony)

• trybunaly dystryktu

• cieze sprawy karne (zagrozone karami na ciele lub hanbiacymi)

• sledztwo sedziego pokoju

• sprawa przed trybunalem dystryktu

• udzial law przysieglych

• zatwierdzenie oskarzenia przez wielka lawe przysieglych

• sprawa przed trybunal karny departamentu (3 sedziow, przewodniczacy, 12 lawnikow orzekajacych o winie)

• sad kasacyjny (o naruszenie prawa lub procedury przez sady)

• charakter ludowy sadownictwa przez wybory na stanowisko sedziego

• zupelne oddzielenie wladzy sadowniczej od wykonawczej (brak sadownictwa administracyjnego)

• unormowanie stosunkow wyznaniowych

• obywatelstwo francuskie do protestantow

• rowniez potomkow emigrantow z czasow Ludwika XIV

• konfiskata dobr koscielnych i kasata zakonow (gallikanizm)

• Konstytucja cywilna kleru

• dostosowanie podzialu diecezjalnego do departamentow

• 10 nadrzednych prowincji z arcybiskupami na czele

• biskupi, arcybiskupi, proboszcze obieralni przez zebrania elektoralne

• powstanie w Wandei chlopow

• publiczne szkolnictwo panstwowe zamiast koscielnego

• 1792 Konwent wprowadza sluby cywilne, dopuszcza rozwody

• ogolne zasady konstytucji 3 IX 1791 (przewaga wladzy ustawodawczej nad wykonawcza)

• opiera sie na zalozeniach Deklaracji czlowieka i obywatela

• wladza wykonawcza krola

• “krol Francuzow” zamiast “z laski bozej chrzescijanskiego krola Francji i Nawarry”

• brak inicjatywy ustawodawczej

• brak prawa sankcji, tylko weto zawieszajace

• brak prawa rozwiazywania Zgromadzenia

• wladza ustawodawcza Zgromadzenia Ustawodawczego (jednoizbowe)

• wybierane na 2 lata w wyborach posrednich

• wybor elektorow na zebraniach pierwiastkowych

• cenzus majatkowy i wieku

• rozdzial wladzy

• brak mozliwosci usuniecia krola i (teoretycznie) ministrow za ich polityke

• ministrowie odpowiedzialni konstytucyjnie (sadzenie przed Najwyzszym Trybunalem Narodowym)

• wprowadzenie Konstytucji w zycie

• IX 1791 rozwiazanie Konstytuanty

• zwyciestwo w wyborach przedstawicieli bogatego mieszczanstwa (738 poslow z 745)

• glowna rola zyrondystow (przywodcy pochodzili z departamentu Gironde)

• 10 VIII 1792 Komuna Paryska aresztuje krola

• drobne mieszczanstwo chcialo obalic monarchie

• zwolanie Konwentu Narodowego i zawieszenie praw krola przez Zgromadzenie Ustawodawcze

II okres Konwentu 1792-93

• Tymczasowa Rada Wykonawcza wyloniona z grona Zgromadzenia Ustawodawczego

• wybory do Konwentu

• powszechne wybory bez cenzusu majatkowe (prawa wyborcze dla mezczyzn powyzej 21 lat)

• 22 IX 1792 zniesienie monarchii i proklamacja republiki przez Konwent

• wprowadzenie nowego kalendarza

• Konwent trwal przez 3 lata ale wladze sprawowal przez 8 m-cy do przejcia jej przez jakobinow

• 1793 zawiazanie sie I koalicji antyfrancuskiej

• reforma walutowa wywolala niespotykana inflacje (30-krotny wzrost cen w ciagu 2 lat)

• walka zyrondystow z jakobinami

• zyrondysci zgodzili sie na sadzenie krola przez Konwent

• I 1793 sciecie obywatela Kapeta

• stronnictwa w Konwencie (749 poslow)

• zyrondysci 160 poslow

• Gorale 200 poslow

• Marais (Bagno)

• 2 VI 1793 aresztowanie 29 zyrondystow

• przewaga jakobinow

III okres dyktatury jakobinskiej 1793-94

• 24 VI 1793 Konstytucja jakobinska (nigdy nie weszla w zycie)

• Deklaracja praw czlowieka

• zasada rownosci wszystkich obywateli

• prawo do pracy

• prawo do opieki spolecznej

• prawo do wyksztalcenia

• prawo do korzystania i swobodnego dysponowania swoimi rzeczami i dochodami, trudem swej pracy i swej przedsiebiorczosci

• zamiast nienaruszalnego i swietego prawa do wlasnosci

• prawo oporu (najswietsze prawo ludu)

• brak trojpodzialu wladzy

• Cialo Ustawodawcze

• jednoizbowe

• wybierana na rok w demokratycznych wyborach powszechnych, rownych, bezposrednich i jawnych (kolektywne)

• prawa wyborcze mezczyzn od 21 roku zycia

• samodzielnie wydaje tylko dekrety

• Rada Wykonawcza podporzadkowana Cialu Ustawodawczemu (24 czlonkow na 2 lata)

• polowa ustepuje co roku

• wprowadzenie formy demokracji bezposredniej przez zebrania pierwiastkowe

• wybor Ciala Ustawodawczego, urzednikow, sedziow

• wplyw na dzialanie Rady Wykonawczej przez proponowanie kandydatow

• wprowadzenie referendum ludowego dla waznych decyzji panstwowych

• dykratura jakobinska

• tendencje do skoncentrowania wladzy z powodu zagrozenia zewnetrznego i wewnetrznego

• realna wladza 9 czlonkow Komitetu Ocalenia Publicznego (autorytet Robespierre'a)

• Komitet Bezpieczenstwa Powszechnego do walki z kontrrewolucja

• Trybunal Rewolucyjny wybierany przez Konwent do sadzenia przestepstw kontrrewolucyjnych

• ustroj rewolucyjny dopuszczajacy wszelkie dzialania wladzy

• terror jako stan faktycznie a nie system rzadow

• X 1793 dekret o wladzy rzadu rewolucyjnego do zawarcia pokoju

• wprowadzenie armii republikanskiej (w miejsce zacieznej)

• powszechna sluzba wojskowa

IV okres Dyrektoriatu 1794-99 (od zamachu 9 termidora do zamachu 18 brumaire'a)

• 1795 konstytucja dyrektorialna (377 artykulow)

• przewaga bogatego mieszczanstwa w konwencie po usunieciu jakobinow

• reakcja w rewolucji

• “Deklaracja praw” ogranicza wolnosci z 1793

• tylko rownosc wobec prawa (nie obejmuje rownosci politycznych praw wyborczych)

• lista obowiazkow, maksymy

• wladza ustawodawcza po raz pierwsze dwuizbowa (wybierane na 3 lata)

• Rada Pieciuset

• bierne prawo wyborcze po 30 roku zycia (25 lat dla elektorow)

• wylaczna inicjatywa ustawodawcza

• Rada Starszych (250 czlonkow)

• bierne prawo wyborcze dla zonatych lub wdowcow po 40 roku zycia

• przyjmuje lub w calosci odrzuca ustawy Rady Pieciuset

• wladza wykonawcza

• Dyrektoriat

• 5 dyrektorow (wybierani na 5 lat, zmieniani co roku)

• wybor Rady Starszych z 10 kandydatow Rady Pieciuset

• powolywani ministrowie

• calkowity rozdzial od wladzy ustawodawczej

• tylko odpowiedzialnosc prawna przed Sadem Najwyzszym

• rzady Dyrektoriatu

• finanse publiczne w ruinie

• zagrozenie ze strony radykalow i rojalistow

• wprowadzanie republiki w Holandii, Szwajcarii, Wloszech

• pole dla dyktatury wojskowej

V okres dyktatury napoleonskiej 1799-1815

• podzial na okres konsulatu i cesarstwa

• brak praktycznego znaczenia ze wzgledu na wladze dyktatorska Napoleona (poczatkowo jako pierwszy konsul Republiki)

• 1799 konstytucja konsularna (obowiazywala do 1814, zmiany wprowadzal Senat)

• senatus-consulta poddawane plebiscytom dla zachowania pozorow legalnosci

• 1802 dozywotnia wladza pierwszego konsula dla Napoleona z prawem wyznaczania nastepcy

• 1804 “konstytucja cesarska”

• “Rzad Republiki powierza sie cesarzowi”

• cesarska godnosc dziedziczna

• przez caly okres wladzy uznawany za parweniusza przez monarchow

• podzial urzedow centralnych nie zachowal sie dluzej od Napoleona

• 1799 konstytucja konsularna

• brak “Deklaracji praw”

• pozory wyborow powszechnych (listy zaufania)

• 1/10 wyborcow na liscie okregowej

• 1/10 wybierana przez osoby z listy okregowej na liste departamentowa

• 1/10 wybierana z listy departamentowej na liste narodowa

• konsul wybiera z tych list funkcjonariuszy

• Senat powoluje z listy narodowej konsulow i czlonkow zgromadzen ustawodawczych

• ustawodawstwo podzielone pomiedzy konsula i inne organy

• Rada Stanu (nominowani przez konsula)

• projekty ustaw

• sadownictwo administracyjne

• Trybunal (100 czlonkow) rozwiazany w 1807

• dyskusje nad projektami w drodze do Ciala Ustawodawczego

• Cialo Ustawodawcze (300 czlonkow)

• prawo przyjmowania lub odrzucania projektow ustaw

• Senat (80 czlonkow dozywotnich)

• “stroz konstytucji”, bada zgodnosc ustaw z konstytucja

• inicjatywa w zakresie zmiany konstytucji

• senatus-consulta potwierdzane w plebiscytach

• wybor konsolow, czlonkow Trybunalu, Ciala Ustawodawczego i Sadu Kasacyjnego

• 1802 Rada Prywatna powolywana przez Napoleona dublowala funkcje Senatu i Rady Stanu

• wladza wykonawcza

• 3 konsuli mianowanych na 10 lat, nieodwolalnych

• glos decydujacy tylko pierwszego konsula (2 doradcow)

• inicjatywa ustawodawcza

• nominowania i odwolywanie czlonkow Rady Stanu, ministrow, ambasadorow, sedziow, administracji lokalnej

• ministrowie odpowiedzialni tylko przed pierwszym konsulem i konstytucyjnie

• Cesarstwo Francuskie

• nowa szlachta sposrod bogatego mieszczanstwa

• miejsca w Senacie dla czlonkow rodziny

• 1804 prawo uzupelniania skladu Senatu przed dowolne osoby

• Cesarstwo Francuskie, tereny nalezace do Francji (130 departamentow) i kilka prowincji po aneksji Niderlandow

• Wielkie Cesarstwo, panstwa odrebne, uzaleznione od cesarstwa wlasciwego

• narzucane konstytucje

• nigdy nie zostalo scalone i ujednolicone

• 1800 reformy zarzadu terytorialnego (utrzymana z niewielkimi zmianami do dnia dzisiejszego)

• koniec kolegialnosci i obieralnosci urzedow

• system trojstopniowy

• departamenty

• prefekt (wladza administracyjna oprocz sadownictwa, wojskowosci, szkolnictwa sredniego oraz wyzszego i poczty)

• rady departamentalne

• okregi

• podprefekt

• rady okregowe

• gminy (przywrocone kompetencje utracone na rzecz gmin kantonalnych za Konwentu)

• mer

• rady gminne

• rady zbierane raz do roku jako organy doradcze

• kantony tylko jako okregi administracji skarbowej i sadowej

• system skrajnego centralizmu i biurokratyzmu

• urzednicy nominowani, odwolywalni przez przelozonych

• minister spraw wewnetrznych zwierzchnikiem prefektow

• reorganizacja sadownictwa (sady powszechne)

• kantony- sedziowe pokoju

• okregi- trybunal do spraw cywilnych

• odwolania do sadu apelacyjnego (27)

• najwyzszy sad kasacyjny

• zachowane tylko lawy orzekajace dla spraw karnych

• zniesienie obieralnosci sedziow (tylko sedziowie pokoju i przysiegli)

• nieusuwalnosc sedziow

• przeniesienie tylko za wlasna zgoda

• usuniecie na prosbe z powodu wieku lub po skazaniu za czyn nie licujacy z godnoscia sedziego

• unormowanie stosunkow z Kosciolem

• 1801 konkordat z Piusem VII (pierwszy zawarty przez panstwo konstytucyjne)

• zniesienie przedrewolucyjnego podzialu diecezjalnego (potwierdzenie ustanowionego podzialu przez Konstytuante)

• nominacja biskupow wg konkordatu bolonskiego

• uznanie stanu faktycznego po skonfiskowaniu dobr koscielnych

• obowiazywal do ustawy o rozdziale Kosciola od panstwa (1905)

Francja XIX-XX [374-401]

• podzial na okresy

• okres Restauracji Burbonow 1814-30

• okres Monarchii Lipcowej 1830-48

• okres II Republiki 1848-52

• okres II Cesarstwa 1852-70

• poczatki III Republiki i Komuna Paryska 1870-71

• okres III Republiki 1871-1940

• okres II wojny swiatowej 1940-46

• okres IV Republiki 1946-58

• ores V Republiki 1958-

okres Restauracji Burbonow 1814-30

• powrot Burbonow na tron francuski

• Senat po zsylce Napoleona I na Elbe tworzy nowa konstytucje

• Ludwik XVIII krolem (brat Ludwika XVI)

• Ludwik XVIII odrzuca konstytucje Senatu (ze wzgledu na zasade suwerennosci ludu)

• VI 1814 Karta Konstytucyjna

• 1815 “100 dni” Napoleona I

• nowa konstytucja “Akt dodatkowy do konstytucji cesarstwa”

• 18 VI 1815 kleska pod Waterloo

• zeslanie na Wyspe sw. Heleny

• 1824-30 rzady Karola X

• Karta Konstytucyjna

• wazna dla pozniejszych dziejow konstytucjonalizmu

• formalny powrot do konstrukcji przedrewolucyjnych

• przywrocenie szlachectwa

• zniesienie suwerennosci narodu

• spadek porewolucyjny

• rownosc wobec prawa

• wolnosc osobista

• wolnosc wyznania (katolicyzm jako religia panujaca)

• wolnosc prasy

• nawiazania ustrojowe do konstytucji angielskiej

• dziedziczny krol

• powoluje Rade Ministrow (krol nieodpowiedzialny, kontrasygnata)

• ministrowie sa czlonkami jednej lub drugiej izby, w obu zabieraja glos

• odpowiedzialnosc karna (na wzor impeachmentu)

• prawo inicjatywy ustawodawczej, sankcji, zwolywania i rozwiazywnia kazdej z izb

• prawo wydawania ordonansow “koniecznych dla wprowadzenie w zycie ustawy i dla bezpieczenstwa panstwa”

• wladza ustawodawcza

• organ dwuizbowy

• Izba Parow

• czlonkowie dozywotni i dziedziczni, mianowani dowolnie przez krola

• Izba Deputowanych Departamentalnych

• obierana na 5 lat

• wysoki cenzus majatkowy

• 1820 naruszenie zasady rownosci wyborczej (wybory pluralne)

• najbogatsi wybieraja sami 2/5 izby

• suwerennosc wladzy krolewskiej (teoria “czwartej wladzy”)

• upadek Burbonow

• umiarkowana polityka Ludwika XVIII

• oparcie na sojuszu arystokracji i finansjery

• reakcyjne rzady Karola X (proba przywrocenia monarchii absolutnej)

• powierzenie rzadu ministrowi Polignacowi nie posiadajacemu poparcia Izby Deputowanych

• nowe wybory wygrywa opozycja mieszczanska

• 4 ordonanse krola

• rowiazanie Izby

• zarzadzenie nowych wyborow

• zniesienie wolnosci prasy

• zmiana ordynacji wyborczej

• spowodowalo to wybuch rewolucji w VII 1830 (postepowego drobnomieszczanstwa)

okres Monarchii Lipcowej 1830-48

• burzuazja mianuje na krola Ludwika Filipa ks. Orleanu (Laffitte)

• 1830 konstytucja (formalnie oktrojowana, weszla w zycie na podstawie paktu miedzy krolem a Izba)

• zmiany w stosunku do Karty Konstytucyjnej 1814

• zniesienie wstepu do konstytucji, teoria suwerennosci ludu

• tytul “krola Francuzow”, sztandar trojkolorowy (uzywany w czasie rewolucji)

• bardziej demokratyczny charakter obu Izb

• obnizenie cenzusu wieku i majatkowego

• zniesiono system glosowania pluralnego

• 1831 usuniecie czlonkow dziedzicznych z Izby Parow

• zniesienie art. 14 (prawo do wydawania ordonansow)

• inicjatywa ustawodawcza zarowna krola jak i Izb

• praktyka w formie systemu rzadow parlamentarnych

• odpowiedzialnosc polityczna ministrow

• ustalila sie organizacja gabinetu ministrow

• prawo interpelacji

• upadek Monarchii Lipcowej

• Monarchia Lipcowa to okres francuskiej rewolucji przemyslowej i rozwoju kapitalizmu

• 6-krotne obalenie niewygodne dla Izb rzadu

• najwiekszy opor proletariatu przeciw wladzy krolewskiej

• tragiczne polozenie szybko wzrastajacej klasy robotniczej

• do 1840 powszechna praca na dniowke

• powstawania organizacji robotniczych

• 1831 Lyon, powstanie robotnicze

• II 1948 wybuch rewolucji (zbrojne wystapienie robotnikow- Ludwik Filip opuszcza Francje)

okres II Republiki 1848-52

• 1848 rewolucja spoleczna

• proklamacja republiki i utworzony Rzad Tymczasowy (11 osob)

• po kilku dniach Komisja Luksemburska (ds. robotniczych)

• III 1848 dekret ograniczajacy maksymalny czas pracy

• zarzadzenie wyborow do Zgromadzenia Konstytucyjnego

• IV 1848 wybory powszechne i bezposrednie

• przejecie wladzy przez Konstytuante (900 czlonkow)

• 200 radykalnych republikanow

• 250 monarchistow (50 legitymistow, 200 orlanistow)

• umiarkowani republikanie

• uchylenie dekretow wydanych na wniosek Komisji Luksemburskiej

• 22 VI powstanie robotnikow (dyktatura Cavaignaca)

• XI 1848 konstytucja (proba kompromisu wymuszona przez umiarkowanych republikanow, wzorowana na konstytucji USA)

• Deklaracja praw (wzorowana na Deklaracja praw czlowieka i obywatela)

• suwerennosc ludu

• wolnosc, rownosc, braterstwo

• prawa spoleczne (pracy, opieki spolecznej, nauki)

• wladza ustawodawcza jednoizbowego Zgromadzenia (monokameralizm)

• wybierana na 3 lata (wybory powszechne, tajne, rowne, bezposrednie)

• wladza wykonawcza

• prezydent wybierany na 4 lata przez cala ludnosc Francji (glosowanie powszechne, bezposrednie i tajne)

• slabe weto zawieszajace (ponowne rozpatrzenie sprawy, glosowanie zwykla wiekszoscia glosow)

• odpowiedzialnosc prawna prezydenta i ministrow

• upadek II Republiki

• Ludwik Napoleon Bonaparte wybrany prezydentem

• wybrany przez chlopow oraz czesciowo mieszczanstwo (kandydat malo postepowy)

• 1850 cenzus domicylu uchwalony przez Zgromadzenie

• sprzeciw prezydenta

• konstytucja zabraniala 2-krotnej prezydentury

• 2 XII 1851 zamach stanu

• wladza dyktatorska, obalenie konstytucji

• II 1852 nowa konstytucja (Ludwik Napoleon jako prezydent na 10 lat)

• XI 1852 Senat przyznaje godnosc dziedzicznego cesarza (potwierdzona w plebiscycie)

• 2 XII 1852 cesarz Francuzow Napoleon III

okres II Cesarstwa 1852-70

• konstytucja II Cesarstwa

• prawie cala wladza cesarza

• ministrowie bez gabinetu

• Rada Stanu, Cialo Ustawodawcze, Senat

• tylko Cialo Ustawodawcze pochodzilo z wyborow (demokratycznych)

• brak podzialu wladzy

• praktyka konstytucyjna

• 1852-60 okres rzadow autorytarnych

• niedemokratyczny system zglaszania przez prefektow kandydatur do Ciala Ustawodawczego

• 1860-70 okres reform liberalnych

• 1864 prawo zrzeszania sie dla robotnikow

• reformy w kierunku rzadow Parlamentarnych

• V 1970 reforma konstytucji (spozniona)

• 1870 upadek spowodowany kleska w wojnie z Prusami

poczatki III Republiki i Komuna Paryska

• 2 IX 1870 kapitulacja Napoleona III pod Sedanem

• 4 IX rozpedzenie Ciala Ustawodawczego i proklamacja republiki

• wladza dla Rzadu Obrony Narodowej

• Gwardia Narodowa broni Paryza

• 28 I 1871 kapitualacja rzadu

• 3 tygodnie rozejmu na wybranie nowego Zgromadzenia Narodowego (do podpisania pokoju)

• 12 II Zgromadzenie Narodowe w Bordeaux

• wybor na szefa rzadu ministra z czasow Monarchii Lipcowej- Thiersa

• Komuna Paryska

• konflikt spowodowany zgoda rzadu na warunki pruskie (5 mld frankow w zlocie kontrybucji, utrata Alzacji i Lotaryngii)

• przenisienie rzadu do Wersalu

• 18 III 1971 Centralny Komitet Federacji Gwardii Narodowych

• wybory do Rady Komuny Paryskiej

• “Deklaracja do narodu francuskiego”

• panstwo jako zwiazek gmin autonomicznych (komuny)

• Komuna wylania z siebie 10 komisji i Komitet Ocalenia Publicznego

• 2 IV ofensywa rzadu wersalskiego, okrutne represje

• spor o republike trwal do 1875

• 1875 uchwalenie konstytucji republikanskiej

• wszystkie panstwa poza federacja szwajcarska byly monarchiami w Europie

• w Zgromadzeniu Narodowym 400 glosow z 650 mieli monarchisci

• spor orelanistow i legitymistow

• 1873 wybor na prezydenta tymczasowej Republiki marszalka Mac Mahona

• 1875 posel Wallon “Prezydent Republiki jest wybierany wiekszoscia glosow przez Senat i Izbe Deputowanych polaczone w Zgromadzenie Narodowe” (wniosek przyjety wiekszoscia 1 glosu)

okres III Republiki 1870/75-1940

• 1875 konstytucja

• sklada sie z trzech ustaw

• O organizacji wladz publicznych

• O organizacji Senatu

• O stosunkach miedzy wladzami publicznymi

• utrzymala sie w mocy do 1940

• 1879 konstytucyjne przeniesienie stolicy z Wersalu do Paryza

• 1884 reforma Senatu (eliminacja senatorow dozywotnich)

• glowne zasady konstytucji (w republice zasady angielskiej monarchii konstytucyjnej)

• wladza ustawodawcza

• Senat

• 300 senatorow (75 nieusuwalnych i dozywotnich)

• wybierani senatorzy na 9 lat (zmiana co 3 lata), wymagany wiek 40 lat

• wybierani na podstawie pelnionej funkcji

• szczegolne uprawnienia

• uprawnienia sadowe do sadzenia przestepstw popelnionych przez prezydenta lub ministrow (oskarzenie Izby Deputowanych)

• sadzenie niektorych najciezszych przestepstw przeciw bezpieczniestwu panstwa

• zgoda potrzebna do rozwiazania przez prezydenta Izby Deputowanych

• Izba Deputowanych

• 600 poslow (wybory demokratyczne co 4 lata)

• brak cenzusu majatkowego, granica wieku 21 lat, wylaczenie kobiet i zolnierzy sluzby czynnej

• wybory powszechne, tajne, rowne, bezposrednie

• czesta zmiana okregow jedno- na wielomandatowe i vice versa

• wladza ustawodawcza (ustawa musi byc uchwalona przez obie Izby)

• Zgromadzenie Narodowe

• dla wyboru prezydenta

• dla rewizji konstytucji

• wladza wykonawcza

• prezydent na 7 lat przez Zgromadzenie Narodowe

• teoretycznie wladza bardzo szeroka

• prawo inicjatywy ustawodawczej

• weto zawieszajace (o powtorne rozpatrzenie)

• prawo zamkniecia sesji po 5 m-cach

• kierowanie polityka panstwa

• mianowanie ministrow

• przewodniczenie Radzie Ministrow

• tylko odpowiedzialnosc konstytucyjna

• ministrowie odpowiadaja za dzialalnosc prezydenta

• odpowiedzialnosc konstytucyjna

• praktyka konstytucyjna III Republiki

• wzrost wladzy ustawodawczej

• 1877 spor o rzad Izby Deputowanych z prezydentem

• rozwiazanie Izby

• 1879 prezydent podaje sie do dymisji

• rozwiniecie praktyki interpelacji poselskich i wotum nieufnosci

• czeste kryzysy rzadowe ze wzgledu na wielosc partii politycznych

• 140 gabinetow w ciagu 70 lat (nie dluzej niz 3 lata)

• Aristide Briand byl 11 razy premierem i ministerem w 25 rzadach

• liczne powiazania poslow i senatorow z finansistami

• wzrost wladzy wykonawczej

• w czasie I wojny swiatowej prawo dekretow zdolnych do uchylenia ustaw

• czesto wykorzystywane po 1934

• 1876 jeden z ministrow premierem (zamiast prezydenta przewodniczacego Radzie)

• 1934 ustawa powolujaca premiera

• paradoksy konstytucji III republiki

• stanowia ja 3 akty wydane w ciagu 5 m-cy

• uchwalona jako konstytucja republiki przez monarchistow

• utrzymala sie przez 65 lat pomimo charakteru prowizorycznego

• 1789-1870 13 konstytucji

• wprowadzenie systemu zrownowazonego doprowadzilo do przewagi wladzy ustawodawczej

• pierwsza konstytucja laczaca urzad prezydenta i ustroj parlamentarny typu angielskiego

• administracja

• utrzymany od czasow Napoleona podzial na departamenty, okregi i gminy

• Rada Stanu (reforma 1872)

• podzial na 6 sekcji

• kompetencje Rady Stanu

• organ oponiodawczy co do projektow ustaw

• wladza administracyjna, zobowiazana do opiniowania rozporzadzen wykonawczych

• najwyzszy trybunal administracyjny

• za Napoleona powolane rady prefekturalne jako sady administracyjne I instancji

• orzekala jako sad kasacyjny albo rewizyjny

• panstwo a Kosciol

• kwestia laicyzacji szkolnictwa

• 1901-04 likwidacja szkolnictwa zakonnego

• 1905 ustawa o rozdziale Kosciola od panstwa

• gwarancja wolnosci sumienia

• niewyplacania subwencji zadnemu z wyznan

• z punktu widzenia pastwa Koscioly to stowarzyszenia o charakterze prywatnym

okres II wojny swiatowej 1940-46

• powstanie dwoch rzadow tymczasowych

• VI 1940 kleska Francji

• 16 VI 1940 marszalek Petain jako ostatni premier III Republiki

• 22 VI decyzja o kapitulacji

• 10 VII Zgromadzenie Narodowe przekazuje Petainowi cala wladze

• rzad osiadl w Vichy

• Charles de Gaulle (podsekretarz stanu w Ministerstwie Wojny) nie uznaje rzadu

• 18 VI apel do Francuzow przez BBC

• rzad zorganizowany w Londynie

• rzad w Vichy

• Etat Francais podporzadkowywane stopniowo coraz bardziej Niemcom

• poczatkowo rzady osobiste odciete od wplywow niemieckich

• 1942 przelanie wladzy na P. Lavala jako premiera (usunietego wczesniej przez Petaina)

• wymuszone przez Niemcy

• brak popracia spolecznego

• Laval po wojnie skazany na smierc przez sad francuski

• 1942 Niemcy zajmuja cale terytorium Francji ale nie likwiduja rzadu w Vichy

• brak nowej konstytucji ani nowego organu przedstawicielskiego

• lewicowy “ruch oporu” rozwija sie od 1941

• 1943 Rada Narodowa Oporu

• rozwinieta dzialanosc ustawodawcza w duchu faszystowskim (zniesienie wolnosci)

• “praca, rodzina, ojczyzna” zamiast “wolnosc, rownosc, braterstwo”

• rzad w Anglii

• 18 VI 1940 powstaje Komitet Wolnej Francji

• 28 VI 1940 uznanie de Gaulle'a szefem “wolnych Francuzow” przez Anglikow

• uprawniony do wladzy nad Francuzami na terenie kolonii brytyjskich i organizowania sil zbrojnych

• 1941 powstaje nieoficjalny rzad, Narodowy Komitet Francuski

• de Gaulle mianuje ministrow odpowiedzialnych przed nim

• 1943 przeksztalcenie we Francuski Komitet Wyzwolenia Narodowego

• VI 1944 Rzad Tymczasowy Republiki Francuskiej

• VIII 1944 jedyny rzad uznawany przez wszystkie kierunki ruchu oporu po wyzwoleniu Paryza

• Zgromadzenie Doradcze (300 czlonkow) zalazek parlamentu

• 2 XI 1945 wladza przechodzi do Konstytuanty

• wylonienie nowego Rzadu Tymczasowego de Gaulle'a

okres IV i V Republiki 1946-

• narodziny IV Republiki

• 23 X 1945 wybory do Konstytuanty

• prawo wyborcze kobiet i wojskowych

• wybory proporcjonalne

• dolaczone referendum z 2 pytaniemi

• w skladzie 51% socjalistow i komunistow

• I 1946 de Gaulle wycofuje sie z zycia politycznego

• 5 V 1946 odrzucenie projektu konstytucji

• wybor nowej Konstytuanty

• X 1946 przyjecie konstytucji w referendum

• IV Republika i jej upadek

• kompromisowy charakter konstytucji (podobna do konstytucji z 1875)

• zmiejszenie uprawnien Rady Republiki (zamiast Senatu)

• Zgromadzenie Narodowe (zamiast Izby Deputowanych)

• proby stworzenia Unii Francuskiej

• prezydent Unii

• Wysoka Rada Unii

• Zgromadzenie Unii

• 20 rzadow w czasie 12 lat istnienia IV Republiki

• V 1958 konflikt algierski doprowadza do rozkladu IV Republiki

• wladza przechodzi na de Gaulle'a

• zadanie opracowania nowej konstytucji z zachowaniem 4 zasad

• wybory powszechne

• podzial wladzy

• odpowiedzialnosc polityczna gabinetu

• niezawislosc sadow

• V Republika

• 28 IX 1958 referendum nad projektem konstytucji

• 4 X 1958 przyjecie i ogloszenie konstytucji (XV) i V Republiki

• republika prezydencjalna

• 1962 prezydent wybierany na 7 lat w glosowaniu bezposrednim

• przewaga wladzy wykonawczej nad ustawodawcza

• problem kolonii rozwiazany przez istnienie Wspolnoty Francuskiej

• 1959 poprawka w Dakarze (panstwa niepodlegle tez moga w niej uczesnieczyc)

• 1960 wszystkie panstwa uzyskuja niepodleglosc

---