Zespół Szkół Łączności

Im.Mikołaja Kopernika

w Poznaniu

PRACA DYPLOMOWA

ISDN

Konsultant: Wykonawca:

Mgr inż. S.Sitek Marcin Wąsikowski

Ap. IV

Poznań,Czerwiec 2002r.

Panu mgr inż.S.Sitkowi,

serdecznie dziękuję za przekazaną wiedzę,

za wiele cennych uwag i wskazówek,

bez których napisanie tej pracy nie byłoby możliwe;

za wszelką pomoc

oraz za okazaną życzliwość i wyrozumiałość.

Wszystkim nauczycielom

Zespołu Szkół Łączności,

dziękuję za gotowość do niesienia pomocy

oraz za stworzenie

miłej atmosfery.

Praca dyplomowa została opracowana dla potrzeb dydaktyczno szkoleniowych w zakresie praktycznej nauki zawodu - technik telekomunikacji o specjalności Komutacyjne Systemy Cyfrowe w Zespole Szkół Łączności.

Praca dyplomowa prezentuje wiadomości na temat ISDN.

Ze szczególnym opisem podanym w spisie treści:

Rozdział I, rozdział II, rozdział III, rozdział IV, rozdział V, rozdział VI, Rozdział VII, rozdział VIII, rozdział IX.

SPIS TREŚCI

Wstęp				9.
ROZDZIAŁ I. ZASTOSOWANIE ISDN
1.	Podłączenie terminali do sieci ISDN			10.
2.	Media			10.
3.	Przedsiębiorstwo			11.
4.	Instytucje Finansowe			11.
5.	Służby Nadzorujące			11.
6.	Instytucje usługowe			11.
7.	Placówki Medyczne			12.
ROZDZIAŁ II. USŁUGI ISDN
1.	64 kb/s nieograniczone			13.
2.	64 kb/s dla transferu mowy			13.
3.	64 kb/s dla sygnałów 3.1kHz Audio			14.
4.	Telefonia			14.
5.	Teletekst			14.
6.	Telefax 4 oraz Telefax 2/3			14.
7.	Tryb mieszany			15.
8.	Videotext			15.
ROZDZIAŁ III. USŁUGI DODATKOWE OFEROWANE PRZEZ ISDN
1.		Prezentacja numeru abonenta wywołującego (CLIP)		16.
2.		Blokada prezentacji numeru abonenta wywołującego (CLIR)		16.
3.		Prezentacja numeru abonenta wywołanego(COLP)		16.
4.		Blokada prezentacji numeru abonenta wywołanego (COLR)		17.
5.		Wielokrotny numer abonenta (MSN)		17.
6.		Przenośność terminala (TP)		17.
7.		Sygnalizacja abonent-abonent (UUS)		18.
8.		Połączenie oczekujące (CW)		18.
9.		Połączenie zawieszone (CH)		18.
10		Poadresowanie (Subaddressing)		19.
11		Informacja o opłacie (AOC)		19.
12		Blokada połączeń wychodzących (OCB)		19.
		ROZDZIAŁ IV PROCEDURY URUCHOMIENIA I UTRZYMANIA
1.		Faza uruchomienia		20.
2.		Polecenie uruchomienia		20.
3.		Uruchomienie		21.
		3.1	I etap	21.
		3.2	II etap - pomiary zestawionej drogi kablowej wykonywane z centrali	21.
		3.3	III etap - pomiary łącza abonenckiego - pomiary parametrów analogowych	22.
		3.4	IV etap -dołączenie NT1	23.
		3.5	V etap - realizacja okablowania abonenckiego (punkt odniesienia SIT)	23.
		3.6	VI etap - pomiar cyfrowy - elementowa stopa błędów (BERT);	24.
		3.7	VII etap - testy centralowe za pomocą pętli cyfrowej dla kanałów B i D;	24.
4.		Ogólne zasady utrzymania		25.
		ROZDZIAŁ V Pomiary wykonywane podczas uruchamiania dostępu BRA
1.		Pomiary centralowe		26.
2.		Pomiary linii.		27.
3.		Pętle testowe		29.
4.		Pomiary parametrów analogowych torów przesyłowych		32.
5.		Tłumienność wtrąceniowa		34.
6.		Tłumienność niedopasowania impedancji wejściowej toru		35.
7.		Tłumienność asymetrii względem ziemi		36.
8.		Tłumienność przesłuchu między torami		37.
9.		Poziom szumu impulsowego		38.
10.		Opóźność grupowa		39.
11.		Wymagania na parametry punktu odniesienia U		39.
12.		Zakończenie sieciowe typu 1 (NT1)		40.
13.		Wymagania na parametry punktu odniesienia SIT		41.
		ROZDZIAŁ VI Konfiguracje dostępu abonenckiego
1.		Punkt-punkt		43.
2.		Krótka szyna pasywna		43.
3.		Krótka szyna pasywna - konfiguracja typu Y		45.
4.		Wydłużona szyna pasywna		46.
5.		Wydłużona szyna pasywna - konfiguracja typu Y		47.
		ROZDZIAŁ VII Ogólne zasady realizacji dostępu abonenckiego
1.		Kabel połączeniowy terminali		48.
		1.1	Kabel o długości do 7 m	48.
		1.2	Kabel o długości od 7 do 10 m	49.
2.		Zasady realizacji okablowania abonenckiego (styk SIT)		49.
		2.1	Współistnienie z siecią, elektryczną	49.
		2.2	Wykorzystanie kabli ekranowanych	50.
		2.3	Pomiar elementowej stopy błędów	50.
3.		Wymagania dla aparatury pomiarowej		50.
		ROZDZIAŁVIII Konfiguracje Pomiarowe miernika K3000 (miernik stopy błędów)
1.		Połączenie z Własnym Numerem		52.
2.		Połączenie z Pętlą Zewnętrzną		53.
3.		Teoria Pomiaru (Zalecenie ITU-T 6.821)		54.
		3.1	HRX: Hipotetyczne Łącze Odniesienia	54.
4.		Informacje o BER		55.
5.		Zalecenie U-T 6.821 definiuje następujące wartości		56.
6.		Pomiar Błędów Bitowych - Menu Pomiar		56.
		6.1	Poziomy funkcyjne (Menu 40):	57.
		6.2	Poziomy funkcyjne (Menu 41):	57.
		6.3	Poziomy funkcyjne (Menu 42)	58.
		ROZDZIAŁ IX Pomiary
1.		Przykładowe wydruki pomiarów centralowych abonentów ISDN.		63.
2.		Przykładowe pomiary rezystancji izolacji i rezystancji żył wybranego odcinka sieci.		68.
3.		Przykładowe pomiary tłumienności skutecznej i odstępu od przesłuchu wybranego odcinka sieci.		69.
4.		Przykładowe protokoły pomiarowe.		70.
Skróty użyte w pracy				72.
Zakończenie				73.
Bibliografia				74.
Spis rysunków i schematów				75.

WSTĘP

Integrated Services Digital Network

ISDN - sieć cyfrowa z integracją usług to sieć telefoniczna o dużej szybkości transmisji oferująca wiele różnorodnych usług. Sieć ta tworzona jest przy wykorzystaniu istniejącej infrastruktury, ale tylko w tych rejonach, gdzie pracują cyfrowe centrale telefoniczne wykorzystujące sygnalizację SS7.

Dzięki łączom ISDN można stworzyć medium dostępowe do Internetu i sieci LAN. Sieć ISDN jest również niezastąpionym narzędziem stosowanym przy transmisji obrazów, dźwięku o wysokiej jakości oraz przy zdalnej pracy z aplikacjami standardowo pracującymi w sieci LAN.

Pojedynczy terminal uzyskuje dostęp do sieci poprzez BRA, czyli dostęp podstawowy ISDN. BRA to trzy kanały cyfrowe: 2B+D. Kanały B służą do transmisji informacji użytkownika (2x64kbitls), kanał D natomiast jest kanałem sygnalizacyjnym (l6kbitls), przez który terminal komunikuje się z siecią ISDN. Jedno łącze BRI umożliwia równoczesne zestawienie dwóch połączeń telefonicznych (2x64kbitls) lub zestawienie połączenia dwukanałowego o przepływności 128kbit/s (np. wideotelefon).

ROZDZIAŁ I

Zastosowania ISDN

ISDN znajduje zastosowanie niemalże w każdej dziedzinie ludzkiej działalności, pozwalając na przesyłanie informacji ze znacznie lepszą jakością i szybkością niż w tradycyjnej telefonii, oszczędzając cenny czas, energię i pieniądze.

1. Do sieci ISDN mogą być włączane następujące terminale:

• telefony ISDN,

• komputery PC (z kartami ISDN),

• wideotelefony,

• telefaxy G4,

• inne urządzenia cyfrowe (routery, bridże itp.),

• urządzenia analogowe włączane za pośrednictwem adapterów (TA).

Poniżej przedstawiono przykłady wykorzystania ISDN w niektórych sektorach rynku:

2. Media:

• błyskawiczne przekazywanie bieżących informacji

• przekazywanie składów drukarskich

• przeprowadzanie telekonferencji

• szybkie połączenia ze słuchaczami, telewidzami

• możliwość wykorzystania wideotelefonu w programach telewizyjnych prowadzonych „na żywo”

3. Przedsiębiorstwa (produkcja, przetwórstwo, handel):

• obsługa logistyki, obejmującej towary, usługi i finanse

• przesyłanie obrazu, tekstów i danych w ramach całego przedsiębiorstwa

• dogodne rozwiązanie dla zdecentralizowanych biur

• dobrej jakości łączność

4. Instytucje finansowe:

• bezpośredni dostęp do najświeższych i najważniejszych danych finansowych ze światowych rynków

• sprawniejsza łączność z klientami

5. Służby nadzorujące obiekty (pogotowie gazowe, agencje ochrony itp.):

• możliwość zdalnego sterowania urządzeniami

• kontrola czujników alarmowych

• obserwacje odległych budynków przy użyciu wideotelefonu

6. Instytucje usługowe (biura podróży, biura konsultingowe, domy aukcyjne itp.):

• możliwość szybkich kontaktów pomiędzy agencjami i ich klientami

• korzystanie z połączeń wideotelefonicznych

• organizowanie wideokonferencji

• możliwość jednoczesnej pracy nad tym samym dokumentem z różnych miejsc

7. Placówki medyczne:

• możliwość szybkich konsultacji na duże odległości

• przesyłanie obrazów USG do innych placówek medycznych

• odczytywanie zdjęć RTG przez specjalistów innych ośrodków medycznych

• możliwość nadzorowania operacji przy użyciu wideotelefonu

ROZDZIAŁ II

Usługi ISDN

W sieci ISDN realizowane są następujące usługi bazowe trybu łączowego:

1. 64 kb/s nieograniczone

Tryb ten zapewnia przezroczysty transfer bitowy informacji oraz zachowanie informacji synchronizacyjnej związanej z kodowaniem próbek sygnału mowy. Informacje użytkownika transmitowane są kanałem B, sygnalizacja kanałem D. Kategoria ta może być wykorzystywana do różnych celów, dla przykładu:

• do transmisji mowy,

• do transmisji sygnałów akustycznych w paśmie 3.1kHz (transmisja danych za pomocą modemów),

• strumieni informacji multipleksowanych przez użytkownika,

• kodowo przezroczystego dostępu X.25 do pakietowych sieci publicznych.

2. 64 kb/s dla transferu mowy

Tryb ten służy do transferu mowy. Dopuszcza się zatem stosowanie metod optymalizacji transmisji analogowej (kodowania i kompensacji echa). W związku z tym faktem tryb ten nie gwarantuje zachowania integralności na poziomie bitowym (nie nadaje się do transmisji modemowej).

3. 64 kb/s dla sygnałów 3.1 kHz Audio

Tryb ten odpowiada istniejącym usługom publicznej sieci telefonicznej. Można go wykorzystywać do transmisji sygnałów mowy oraz danych za pomocą modemu i telefaksu grupy 1,2,3.

Usługi bazowe stanowią podstawę do realizacji teleusług. Podstawowymi teleusługami są:

4. Telefonia

Zapewnia użytkownikom możliwość rozmowy (dwukierunkowej transmisji sygnałów mowy).

5. Teletekst

Umożliwia abonentom wymienianie korespondencji w formie dokumentów zawierających stosownie kodowane informacje (format Teleteks), na zasadzie automatycznego transferu z pamięci do pamięci poprzez sieć ISDN. Usługa Teleteks może być realizowana w oparciu o usługi bazowe trybu łączowego lub pakietowego.

6. Telefax 4 oraz Telefax 2/3

Umożliwia abonentom wymienianie korespondencji w formie dokumentów zawierających informacje typu facsimile, automatycznie poprzez sieć ISDN. Usługa Telefax 4 może być realizowana w oparciu o usługi bazowe trybu łączowego lub pakietowego. Pożądana jest możliwość współpracy terminali Telefax 4 (dołączonymi do sieci ISDN) z terminalami Telefax 3 (dołączonymi do sieci telefonicznej lub do ISDN)

7. Tryb mieszany

Umożliwia kombinowaną komunikację tekstową (Teleteks) i facsimile (Telefax 4) do przesyłania dokumentów zawierających przemieszane informacje tekstowe i nieruchome obrazy

8. Videotext

Usługa Videotext w ISDN jest rozszerzeniem istniejącej usługi Videotext o funkcje odzyskiwania informacji i funkcje „skrzynki pocztowej” dla informacji tekstowej (alfanumerycznej) i graficznej

ROZDZIAŁ III

Usługi dodatkowe oferowane przez ISDN

Sieć ISDN oferuje następujące usługi dodatkowe:

1. Prezentacja numeru abonenta wywołującego (CLIP)

Usługa oferowana jest stronie wywoływanej w celu uzyskania informacji o numerze abonenta wywołującego. Abonent wywoływany otrzymuje w chwili zestawienia połączenia pełny numer katalogowy abonenta, wystarczający do nawiązania połączenia w drugą stronę. Numer abonenta wywołującego nie jest przekazywany abonentowi wywoływanemu, gdy abonent wywołujący korzysta z usługi CLIR.

2.Blokada prezentacji numeru abonenta wywołującego (CLIR)

Usługa pozwalająca abonentowi na zabronienie podawania jego pełnego numeru katalogowego stronie, z którą nawiązuje on połączenie. Usługa może być aktywna dla wszystkich nawiązywanych połączeń (usługa uaktywniana w centrali), lub wywoływana z terminala zgodnie z żądaniem abonenta.

3. Prezentacja numeru abonenta wywołanego (COLP)

Usługa oferowana jest stronie nawiązującej połączenie dla uzyskania informacji o numerze abonenta, z którym zostało zrealizowane połączenie. Numer osiągnięty nie jest przekazywany, gdy abonent, z którym zostało nawiązane połączenie korzysta z usługi COLR.

4. Blokada prezentacji numeru abonenta wywołanego (COLR)

Usługa pozwalająca abonentowi na zabronienie podawania jego pełnego numeru katalogowego stronie, która nawiązuje z nim połączenie.

5. Wielokrotny numer abonenta (MSN)

Usługa pozwalająca na zastosowanie więcej niż jednego numeru na tym samym łączu fizycznym. Usługę tą stosuje się w celu rozróżniania terminali dołączonych do jednego zakończenia sieciowego (NT1). Dzięki tej usłudze istnieje możliwość zdefiniowania oddzielnych zestawów usług dla poszczególnych terminali.

6. Przenośność terminala (TP)

Usługa umożliwiająca chwilowe zawieszenie aktualnego połączenia w celu:

• przeniesienia terminala do innego gniazdka w ramach tego samego dostępu podstawowego, a następnie przywrócenie połączenia z tego samego terminala;

• zmienienia jednego terminala na inny terminal dołączony do innego gniazdka w ramach tego samego dostępu podstawowego, a następnie przywrócenie z niego połączenia;

• zastąpienia terminala przez inny, dołączony do tego samego gniazdka i przywrócenie z niego połączenia;

• przywrócenia połączenia w terminie późniejszym z tego samego terminala.

7. Sygnalizacja abonent-abonent (UUS)

Usługa pozwalająca dwóm abonentom ISDN na wzajemną wymianę krótkich informacji (w postaci ciągu znaków) podczas zestawiania lub rozłączania połączenia. Odebranie informacji nie wymaga podejmowania żadnych akcji ze strony abonenta wywoływanego, gdyż informacja jest zapamiętywana przez terminal. Maksymalna długość przesyłanych informacji wynosi 128 bajtów.

8. Połączenie oczekujące (CW)

Dzięki usłudze CW abonent prowadzący rozmowę telefoniczną, do którego kierowane jest kolejne wywołanie, może otrzymać informację o nowym wywołaniu. Wówczas abonent ten może wybrać jedną z następujących opcji:

• zignorować wywołanie oczekujące (abonent wywołujący otrzyma sygnał

oczekiwania);

• odrzucić wywołanie oczekujące (abonent wywołujący otrzyma sygnał zajętości);

• przyjąć wywołanie oczekujące i zakończyć połączenie dotychczasowe;

• przyjąć wywołanie oczekujące i zawiesić połączenie dotychczasowe.

9. Połączenie zawieszone (CH)

Usługa pozwalająca na zawieszanie dotychczasowego połączenia i ponowne jego uaktywnianie. Abonent może równocześnie zawiesić kilka połączeń i to niezależnie od tego czy jest stroną wywołującą czy wywoływaną.

10. Podadresowanie (Subaddressing)

Usługa umożliwiająca odróżnienie terminali podłączonych do jednego zakończenia sieciowego poprzez subadress dołączony do numeru abonenta. Subadress może być również wykorzystywany do przesyłania podczas zestawiania połączenia dodatkowych informacji, których długość nie przekracza 20 bajtów.

11. Informacja o opłacie (AOC)

Usługa pozwalająca abonentowi na kontrolę należności za aktualnie zestawione połączenie, zarówno w trakcie jego trwania, jak i po jego zakończeniu.

12. Blokada połączeń wychodzących (OCB)

Usługa umożliwiająca zablokowanie realizacji niektórych połączeń wychodzących z danego aparatu, np. połączeń międzymiastowych lub połączeń międzynarodowych.

ROZDZIAŁ IV

Procedura uruchamiania i utrzymania

1. Fazy uruchamiania

Proces uruchomienia abonenta o dostępie podstawowym (BRA) składa się z następujących faz:

- polecenie uruchomienia;

- uruchamianie;

- wprowadzenie do ruchu.

2. Polecenie uruchomienia

Zgłoszony przez klienta wniosek o uruchomienie łącza ISDN, zawierający podstawowe informacje o abonencie (nazwa i adres wnioskodawcy, adres instalacji), powinien być przekazany do działu zajmującego się zestawianiem drogi kablowej. Zestawiana droga powinna spełniać podstawowe wymagania (I etap). Po jej zestawieniu należy przesłać polecenie uruchomienia łącza

ISDN do centrali nadrzędnej z odpowiednimi informacjami o danym łączu. Polecenie uruchomienia powinno zawierać następujące informacje:

- oznaczenie toru przesyłowego;

- nazwa centrali lub modułu wyniesionego;

- nazwy przełączalni, przez które tor przechodzi;

- przewidywana konfiguracja dostępu abonenckiego;

- rodzaje zaabonowanych usług;

- numer abonenta.

3. Uruchamianie

Cały proces uruchamiania łącza dla realizacji dostępu podstawowego ISDN (BRA) należy podzielić na siedem etapów:

3.1. I etap - zestawienie drogi kablowej;

Pierwszym etapem przyłączania abonenta do sieci ISDN jest zestawienie toru przesyłowego. Tor ten powinien spełniać warunki określone jako minimalne wymagania ISDN.

Podstawowymi wymaganiami na tor przesyłowy sieci ISDN są:

- brak cewek pupinizacyjnych w torze;

- nie stosowanie linii napowietrznych i radiolinii jako odcinków toru;

- jak najmniejsza długość toru, przy jak najmniejszej liczbie połączeń (krosowań i łączówek pośredniczących) między jego odcinkami.

3.2. II etap - pomiary zestawionej drogi kablowej wykonywane z centrali

Każda centrala ISDN powinna być wyposażona w zestaw środków i funkcji pomiarowych, utrzymaniowych pozwalających na testowanie dostępu podstawowego BRA. Pomiary toru przesyłowego, prowadzone w fazie jego wyboru, obejmują badania parametrów elektrycznych połączonych odcinków kabli, wchodzących w skład badanego toru.

Pomiary parametrów elektrycznych toru kablowego są pomiarami rutynowymi przeprowadzanymi od strony centrali (ręcznie za pomocą szafek badaniowych lub automatycznie przez moduły badaniowe central), do której jest on dołączony. Dokonuje się monitorowania obecności obcych potencjałów napięć stałych i zmiennych oraz pomiaru rezystancji izolacji i pojemności między żyłami i każdą z żył a ziemią.

3.3. III etap - pomiary łącza abonenckiego - pomiary parametrów analogowych;

W praktyce usługi ISDN (z uwagi na koszty) są realizowane z wykorzystaniem istniejącej telefonicznej sieci kablowej, wykorzystującej wiele różnorodnych typów kabli, różniących się zarówno licznością wiązek (czwórek), jak i średnicą żył, długością odcinków, rodzajem izolacji itp. Parametry tej sieci takie jak: tłumienność wtrąceniowa, tłumienność przeniku (przesłuchu) zbliżnego i zdalnego, tłumienność niedopasowania (odbicia) impedancji wejściowej, opóźność grupowa, tłumienność asymetrii (wzdłużnej) względem ziemi charakteryzują zjawiska fizyczne oddziaływujące niekorzystnie na transmisję sygnałów cyfrowych przesyłanych w tej sieci.

Wybór toru przesyłowego dla ISDN o odpowiedniej jakości następuje na podstawie szeregu pomiarów tzw. warstwy fizycznej sieci miejscowej. W poniższej tabeli zawarto dopuszczalne wartości dla poszczególnych parametrów. Wykonanie wszystkich wymienionych pomiarów wymaga użycia wielu przyrządów. Wyniki niektórych pomiarów w nieznacznym stopniu wpływają na ocenę jakości łącza a wiążą się z zakupieniem dodatkowych przyrządów. Liczbę niezbędnych pomiarów należy więc ograniczyć do optymalnego zestawu pomiarów pozwalających ocenić przydatność łącza dla podłączenia abonenta ISDN. Zestaw ten został wyróżniony w poniższej tabeli grubszą czcionką, a sposoby ich wykonywania opisano w dalszej części pracy.

3.4. IV etap -dołączenie NTI;

Do przetestowanego toru dołącza się tzw. zakończenie sieciowe NT1 a następnie do odpowiedniego wejścia NTI terminale abonenckie lub szyny pasywnej. Krótki opis NTI umieszczony jest w dalszej części pracy.

3.5. V etap - realizacja okablowania abonenckiego (punkt odniesienia SIT);

Opis okablowania abonenckiego oraz odpowiednie ustawienie przełączników w NT1, w zależności od wybranej konfiguracji, opisano dalej. Po zrealizowaniu okablowania abonenckiego należy wykonać szereg testów:

- sprawdzenie poprawności okablowania (ciągłość w każdym gniazdku, współistnienie z siecią elektryczną, wykorzystanie kabli ekranowanych);

- sprawdzenie długości kabli połączeniowych;

- pomiar tłumienności zrealizowanego okablowania;

- zakończenie rezystancją zamykającą szyny pasywnej i odpowiednie ustawienie przełączników w

NTI;

3.6. VI etap - pomiar cyfrowy - elementowa stopa błędów (BERT);

Po wykonaniu pomiarów parametrów analogowych łącze należy powtórnie dołączyć do centrali (lub modułu wyniesionego). Po wyborze łączy, instalacji zakończenia sieciowego (NT1) i realizacji odpowiedniej konfiguracji dostępu abonenckiego należy wykonać pomiar dla sygnałów cyfrowych. Jest to pomiar elementowej stopy błędów wykonywany w punkcie odniesienia SIT. Wykorzystywany do tego celu przyrząd powinien umożliwić wykonanie połączenia na siebie w relacji kanał B1- B2 lub B2 - B1. Wysyłając pseudoprzypadkowy sygnał pomiarowy jednym kanałem i odbierając drugim sprawdzamy jednocześnie dwa kanały B oraz kanał D (sygnalizacyjny). Pomiar ten powinien trwać 24 godziny a otrzymany wynik powinien być nie większy niż I *10 .

3.7. VII etap - testy centralowe za pomocą pętli cyfrowej dla kanałów B i D;

Po wykonaniu pomiarów parametrów analogowych i cyfrowych należy wykonać połączenie z obsługą centrali oraz w drugą stronę. Następnie obsługa centrali powinna wykonać testy pętli. Wyróżniamy cztery rodzaje pętli: na poziomie packet handlera (PH), na poziomie wyposażenia liniowego (LT), na poziomie NTI (punkt odniesienia U) oraz na poziomie urządzenia terminalowego (TE). Pętle mogą być wykonane ręcznie, za pomocą urządzenia testowego, lub poprzez zapętlenie w wyposażeniu użytkownika. Najważniejszą pętlą realizowaną podczas uruchamiania dostępu podstawowego do sieci ISDN jest pętla na poziomie NT1.

4. Ogólne zasady utrzymania

Zgłoszenie reklamacji przez abonenta ISDN wymaga wykonania szeregu testów centralowych w celu zlokalizowania uszkodzenia:

- testy za pomocą pętli cyfrowej w celu lokalizacji uszkodzeń warstwy fizycznej. Pętle te są wykonywane z centrali i polegają na wysłaniu i odebraniu strumienia bitów w miejscu utworzenia pętli i przetestowaniu dwukierunkowej drogi transmisyjnej. Należy wykonać testy pętli dla kanałów B i D.

- testy metodą metalicznego dostępu do łącza umożliwiające wykonanie pomiarów parametrów elektrycznych toru kablowego: obecność obcych potencjałów napięć stałych i zmiennych oraz pojemności między żyłami i każdą z żył a ziemią.

W przypadku stwierdzenia przez personel utrzymaniowy złego stanu łącza abonenckiego należy zlecić sprawdzenie toru kablowego lub jego zmianę. Jeśli pomiary centralowe nie wykazują złego stanu łącza należy wysłać do abonenta grupę utrzymaniową. Ma to na celu przeprowadzenie testów funkcjonowania NTI poprzez dołączenie ISDN-owego miernika testowego działającego w punkcie odniesienia U i SIT. W przypadku poprawnej pracy NTI należy sprawdzić poprawność konfiguracji okablowania abonenckiego. Następnie zmonitorować próbę połączenia w punkcie odniesienia SIT analizatorem protokołów, aby stwierdzić przyczynę złej pracy terminala.

ROZDZIAŁV

Pomiary wykonywane podczas uruchamiania dostępu BRA

1. Pomiary centralowe

Współczesne systemy komutacyjne oferują szereg wbudowanych mechanizmów pomiarowych, które powinny być możliwie efektywnie wykorzystywane w procesie uruchamiania jak i utrzymania łączy ISDN. Procedury tego typu dostępne we współczesnych centralach można podzielić na dwie podstawowe grupy: pierwsza to pomiary wykonywane dla wszystkich łączy dostępowych (niezależnie od ich rodzaju, dla analogowych łączy telefonicznych i dla łączy cyfrowych ISDN), druga grupa to pomiary specyficzne dla łączy cyfrowych ISDN. Pomiary z pierwszej grupy należy realizować praktycznie w momencie zestawiania drogi kablowej do abonenta. Ich zadaniem jest wyeliminowanie tzw. błędów grubych polegających na niepoprawnym wykonaniu połączeń, na uszkodzeniu kabla lub wykorzystaniu w realizacji drogi kablowej fragmentu kabla o bardzo złej jakości wpływającego na parametry całego łącza. Druga grupa pomiarów wykonywana w pętlach pomiarowych służy do ostatecznej weryfikacji jakości oddawanego do użytku łącza. O ile w pierwszym przypadku pomiarom podlegało głównie okablowanie, o tyle testy w pętli mają za zadanie sprawdzenie również wyposażenia liniowego w centrali LT, zakończenia sieciowego NT oraz terminala TE o ile posiada on takie możliwości. Poniżej zostanie omówiony system komutacyjny działający w kraju w sieci TP S.A. tzn. 5ESS firmy Lucent Technologies.

Centrale 5E pracują w sieci TP S.A. jako centrale tranzytowo - końcowe lub końcowe. Centrala tego typu jest również platformą hardware'ową sieci KOMERTEL. Tak jak wszystkie współczesne systemy komutacyjne również ten posiada pewien zbiór wbudowanych mechanizmów utrzymaniowych. Powinny one być wykorzystywane przy uruchamianiu łączy ISDN jak i przy późniejszej ich eksploatacji i utrzymaniu.

2. Pomiary linii.

W systemie 5ESS do pomiaru parametrów łączy dostępowych służy mechanizm nazwany SLIM (z ang. Subscriber Loop Instrument Measurement). Narzędzie to jest kontrolowane programowo i pozwala obsłudze technicznej centrali wykonanie testów fizycznych i elektrycznych charakterystyk dwuprzewodowego łącza przy dostępie podstawowym BRA.

Aby przygotować system do wykonywania testów z terminala MCC należy wprowadzić i wywołać komendę 160. Odpowiedzią systemu powinno być wyświetlenie 160-tej strony menu - TEST POSITION SUMMARY. Aby wybrać odpowiednie stanowisko pomiarowe, które ma realizować testy należy wprowadzić komendę: 161 „X gdzie X oznacza numer stanowiska pomiarowego (1-32), Y oznacza numer identyfikacyjny TLWS a Z time-out zajętości stanowiska podany w godzinach. Aby wybrać linię, którą trzeba przetestować należy wprowadzić do systemu komendy:

401,dn lub 404,lkn gdzie: dn oznacza numer abonenta (jego tzw. numer katalogowy, czyli numer telefoniczny, pod którym jest widziany) a lkn oznacza numer wyposażenia w centrali. Przed wykonaniem testu można zaznaczyć jeden lub grupę testów wykonując komendę: 410 gdzie testnum oznacza numer testu. Do wyboru są następujące testy:

Aby wykonać test należy wprowadzić komendę 501 [,testnum] gdzie testnum jest numerem testu. Parametr testnum jest opcjonalny. Jeżeli zostanie pominięty wykonane zostaną testy zaznaczone wcześniej. Do drukowania rezultatów służy komenda 950. Komenda 499 służy do zwolnienia testowanych linii. Aby zwolnić stanowisko pomiarowe należy do systemu wprowadzić komendę 201,X[,UCL] gdzie X oznacza wcześniej wybrane do testów stanowisko a UCL oznacz zwolnienie bezwarunkowe (z ang. Unconditional release). Dostawca centrali podaje również wymagane wartości mierzonych parametrów.

3. Pętle testowe

Testowanie w pętli cyfrowej jest wykorzystywane w systemie do zlokalizowania uszkodzenia oraz określenia czy jest ono zlokalizowane poza czy wewnątrz centrali. Zależnie od wybranej opcji komendy testy w pętli cyfrowej mogą być wykonywane w obu kanałach B i kanale D bądź w dowolnym z nich dla danego dostępu BRA. Na rys. I przedstawiono pętle możliwe do zestawienia w systemie 5ESS w różnych elementach dostępu BRA. Test polega na zestawieniu pętli w danym elemencie, a następnie na wysłaniu sekwencji testowej i sprawdzeniu zgodności odpowiedzi z pętli, z pierwowzorem. Obie pętle, ta zestawiona na LT (Line termination) i ta na NT1 (Network Terminator) są zdolne do zapętlenia kanałów 2B+D bądź oddzielnie kanały B1 lub B2. LT może zapętlić wyłącznie kanał D kiedy NT1 nie posiada takiej cechy. Pętla kanału D w PH (Packet Handier) jest wewnętrzną pętlą dla centrali i ma na celu weryfikację czy PH jest aktywny.

Rys. 5.1. Pętle testowe w centrali 5ESS.

Kanały robocze B są testowane poprzez transmisję pseudolosowego ciągu bitów generowanego w ISTF (z ang. Integrated Seryices Test Function - funkcja testowania usług zintegrowanych). Poprawność tego ciąg bitów jest sprawdzana przez ISTF po powrocie z odpowiedniej pętli. Dla danej ścieżki cyfrowej wyznaczane są stopa błędów oraz liczba błędnych bloków i jest przedstawiane na wydruku.

Kanały sygnalizacyjne D są testowane poprzez transmisję testowych pakietów wygenerowanych w PH zawierających pseudolosową sekwencję bitów. PH jest również odpowiedzialny za weryfikację poprawności sekwencji powrotnej. Test kanału D powoduje czasowe wyłączenie z pracy wszystkich kanałów roboczych skojarzonych z nim.

Test w pętli jest aktywowany komendą TST-DSL, ale może być również uruchomiony bezpośrednio poprzez ustawienie parametru TEST w komendzie TST-DSL na wartość „LOOP”. Testy te mogą być również uruchomione interaktywnie za pomocą komend: TST-WSDGL oraz TST WSDSL. Komendy TST-DSL I TST-WSDSL pozwala na zdefiniowanie wielkości bloku (liczba bitów w bloku). Komenda TST-WSDGL pozwala ponadto definiować współczynnik błędów ERATIO, który ma być wprowadzony do ciągu losowego. Obsługa techniczna może kontrolować dalszą realizację testów używając następujących komend:

STP:TST-DSL - zatrzymuje zadanie oczekujące lub aktualnie wykonywane na wskazanym łączu abonenckim - DSL (z ang. Digital Subscriber Line). Rozkaz ten zatrzymuje wszystkie testy na wskazanym DSL, lub jeśli DSL jest nie wyspecyfikowane zatrzymywane są wszystkie testy w centrali;

STP:TST-WSTST - zatrzymuje test na stanowisku testowym TLWS niezależnie od tego jak zadanie było uruchomione: z ekranu nadzorcy, z ekranu transmisyjnego lub testów linii;

RLS:WSTST - zatrzymuje wykonywane zadanie i zwalnia zasoby sprzętowe przez nie wykorzystywane;

RLS:WSPOS - zwalnia stanowisko testowe TLWS.

4.Pomiary parametrów analogowych torów przesyłowych

Torami przesyłowymi sieci ISDN są tory przewodowe, złożone z par żył miedzianych, kabli telekomunikacyjnych tworzących sieć miejscową zapewniające dostęp do abonenta ISDN, łączące zakończenie sieciowe NT1 z abonenckim wyposażeniem centralowym LT. Tory te są wykorzystywane jako cyfrowe łącza lokalne (DLL) zdolne do przeprowadzenia cyfrowej dwukierunkowej transmisji ISDN na dostępie podstawowym.

Rys.5.2. Tory przesyłowe sieci ISDN.

Tor przesyłowy powinien być możliwie jednorodny, tzn. składać się z odcinków kabli o jednakowych torach i zawierać jak najmniejszą liczbę punktów połączeniowych.

Tory powinny mieć strukturę i spełniać wymagania wg ZN-951TP S.A.-028/T.

Kable używane w torach transmisyjnych powinny spełniać wymagania ZN-951TP S.A.-0291T ze zwróceniem uwagi na następujące wymagania ogólne:

- trwałość co najmniej 30-letnia w agresywnym środowisku ziemnym miejskim i przemysłowym;

- odporność na zaciąganie dużymi siłami do kanalizacji o dużej chropowatości.

W związku z tymi wymaganiami należy stosować wyłącznie kable wypełnione, z dopuszczeniem stosowania kabli niewypełnionych do napraw i remontów linii. W zależności od miejsca i różnych zagrożeń należy stosować kable o odpowiednim rodzaju izolacji i powłoki wg ZN-95 TP S.A.-027/T.

Pomiary parametrów analogowych obejmują pomiary kabli, za pomocą których realizowane jest łącze abonenckie. Ich wykonanie wymaga odcięcia centrali. Wszystkie pomiary analogowe zestawionego łącza abonenckiego wymagają działań po obu stronach tego łącza. Jeden koniec to wyjście tego łącza z centrali (lub modułu wyniesionego - RSM, RISLU) lub urządzenia przedłużającego styk U (krotnice). Najczęściej jest to przełącznica główna. Należy starać się aby punkt pomiaru był jak najbliżej centrali. Druga strona łącza to miejsce zainstalowania NTI (abonent). Używane w poniższych testach sformułowanie „przystawka”, określa urządzenie umożliwiające wykonanie takich pomiarów jak: tłumienność niedopasowania, tłumienność asymetrii względem ziemi. Z punktu widzenia kosztów wykonywania wszystkich pomiarów i wpływu otrzymanych wyników na ocenę przydatności łącza dla celów ISDN, pomiary analogowe można ograniczyć do kilku pomiarów:

tłumienność wtrąceniowa, tłumienność niedopasowania impedancji i wejściowej toru, tłumienność asymetrii względem ziemi, przesłuchy. Pomiary szumu impulsowego i opóźnienia grupowego, również służą ocenie jakości łącza lecz ich wynik w znikomym stopniu ma wpływ na ocenę przydatności łącza dla ISDN-u. Zostały więc omówione skrótowo.

5. Tłumienność wtrąceniowa

Pomiar tłumienności wtrąceniowej toru dokonywany jest wg układu przedstawionego na rys. Źródło - generator (G) o impedancji wewnętrznej 135 podaje sygnał sinusoidalny o częstotliwości 40 kHz i poziomie O dB na jednym końcu toru a miernik poziomu o impedancji wejściowej 135 mierzy poziom odebranego sygnału (Pm) na drugim końcu toru.

Rys.5.3. Schemat układu do pomiaru tłumienności.

Tłumienność wtrąceniowa powinna być mniejsza od 36 dB tzn., że poziom Pm powinien być większy niż -36 dB.

6.Tłumienność niedopasowania impedancji wejściowej toru

Pomiar tłumienności niedopasowania impedancji wejściowej toru wykonuje się wg schematu przedstawionego na rysunku:

Rys.5.4. Schemat układu do pomiaru tłumienności niedopasowania.

Do wykonania tego pomiaru niezbędny jest odpowiedni mostek (przystawka). Generator, miernik poziomu, badany tor (Zz) i rezystor (ZN) należy dołączyć do przystawki a drugi koniec badanego toru należy obciążyć rezystorem równym 1 35 Generator (o impedancji wejściowej 1 35 ) podaje sygnał o częstotliwości 40 kHz i poziomie O dB na mostek. Niezrównoważenie mostka Z „ ZN powoduje pojawienie się sygnału (miary niedopasowania) odbieranego przez miernik poziomu (o impedancji wejściowej 135c Tłumienność niedopasowania impedancji wejściowej toru powinna być większa niż 18 dB.

7.Tłumienność asymetrii względem ziemi

Schemat pomiarowy przedstawia rysunek:

Rys.5.5. Schemat układu do pomiaru tłumienności asymetrii względem ziemi.

Wykonując ten pomiar wykorzystuje się przystawkę, generator i miernik poziomu.

Do przystawki należy dołączyć generator, miernik poziomu oraz badany tor kablowy (obciążony rezystorem I 35Q). Generator (O impedancji wejściowej I 35 podaje sygnał o częstotliwości 40 kHz i poziomie O dB. Niezrównoważenie impedancji żył toru względem ziemi powoduje pojawienie się sygnału (miary asymetrii) odbieranego przez miernik poziomu (o impedancji wejściowej 135). Tłumienność asymetrii względem ziemi toru nie powinna być mniejsza niż 45,5dB.

8.Tłumienność przesłuchu między torami

Przesłuch rozumiany jako sumaryczne zakłócenia pochodzące od wszystkich łączy powinien być mniejszy niż 50 dB, przy częstotliwości 40 kHz i opadać w funkcji częstotliwości 15 dB na dekadę. Pomiar ten powinien być wykonywany w następujący sposób: badany tor dołączamy do miernika poziomu a w pozostałe w danym kablu tory podajemy sygnał. Ponieważ badany tor zazwyczaj znajduje się w już wykorzystywanym kablu pomiar jest wykonywany z pewnym przybliżeniem. Należy podłączyć miernik poziomu, dopasowany do 135 na jednym z końców badanego toru - drugie zostaje obciążone rezystorem 135Q. Jeżeli dysponujemy przynajmniej dwoma torami, to w jeden tor (obciążony rezystorem 135 podajemy sygnał o poziomie 0dB i częstotliwości 40 kHz i odczytujemy pojawiający się sygnał w drugim torze.

Rys.5.6.Schemat pomiarowej tłumienności przesłuchu zbliżnego między torami

9. Poziom szumu impulsowego

Całkowita energia szumu impulsowego gromadzona jest w porcjach dla krótkich przedziałów czasowych i o amplitudzie porównywalnej z amplituda sygnału użytecznego. Poza tymi momentami energia szumu jest pomijalna. Testowany tor, obciążony rezystorem 135 dołącza się do miernika szumu impulsowego (psofometr) i odczytuje wartość szumu. Badany tor powinien cechować wypadkowy szum impulsowy zgodny z charakterystyka pokazana na rysunku: schemat pomiarowy tłumienności przesłuchu zbliżnego między torami.

Rys.5.7 Wypadkowy szum impulsowy.

10. Opóźność grupowa

Pomiar ten polega na wyznaczeniu zniekształceń fazowych, jakim ulega obwiednia sygnału pomiarowego, zmodulowanego amplitudowo przebiegiem sinusoidalnym małej częstotliwości, w trakcie transmisji przez badany tor. Dopuszczalne opóźnienie grupowe wynosi 80 przy częstotliwości 40 kHz.

Rys.5.8. Schemat do badania opóźnienia grupowego.

11. Wymagania na parametry punktu odniesienia U

Transmisja sygnałów w punkcie odniesienia U nie podlega międzynarodowej standaryzacji. Wynika to z faktu różnego stanu łączy abonenckich w różnych krajach i chęci ich zaadaptowania dla potrzeb ISDN. Zgodnie z wymaganiami krajowymi, dla zapewnienia dwukierunkowej jednoczesnej transmisji w tym samym dwuprzewodowym łączu i w tym samym paśmie częstotliwości stosowana jest technika z kasowaniem echa. Polega ona na odjęciu od odbieranego sygnału części pochodzącej od własnego nadajnika. Elementy kompensacji echa powinny znajdować się po obu końcach łącza. Kodem transmisyjnym stosowanym w polskiej sieci w punkcie odniesienia U (przy zastosowaniu metody kasowania echa) jest kod 2B1 Q.

12. Zakończenie sieciowe typu 1 (NT1)

Zakończenie sieciowe typu 1 realizuje funkcje warstwy 1 (fizycznej). Dokonuje ono konwersji z transmisji po dwóch przewodach o szybkości 160 kb/s (U), na transmisję po czterech przewodach o szybkości 192 kbit/s (SIT), co umożliwia rozdzielenie kierunków: nadawania i odbioru. Zakończenie sieciowe realizuje funkcje zakończenia linii transmisyjnej i punktu odniesienia SIT, zapewnia synchronizację i ramkowanie, przekazuje zasilanie łącza abonenckiego oraz pełni funkcje utrzymania i nadzoru. W polskiej sieci ISDN operator sieci dostarcza abonentowi zakończenie sieciowe (NT1) współpracujące z daną centralą. Nie jest konieczne więc jego testowanie.

Poniższy rysunek przedstawia przeznaczenia przewodów na styku U I SIT. Dla dołączenia linii do NT1 wykorzystywane są dwa środkowe styki łączówki 8-stykowej: 4, 5 a po stronie styku SIT pary 4, 5 i 3,6.

13. Wymagania na parametry punktu odniesienia SIT

Przy dostępie podstawowym poszczególne terminale użytkownika są zwykle dołączane w konfiguracji wielopunktowej. Możliwe jest również dołączenie terminala w konfiguracji punkt-punkt, co może być pożądane z uwagi na efektywność procedur warstwy trzeciej. W obu przypadkach centrala powinna wiedzieć o stosowanej konfiguracji. Styk d dostępu podstawowego, umożliwiający dołączenie wielu terminali, ma postać szyny pasywnej (PASSIVE BUS). Przyjęta struktura przesyłania informacji, zapewnia poszczególnym terminalom niezależny dostęp do kanału sygnalizacyjnego. Użytkownik może dołączyć do szyny pasywnej max. 8 terminali, co pozwala stworzyć mu własną mini sieć. Terminal - to wyposażenie użytkownika, którym mogą być np.:

telefon ISDN, komputer z kartą ISDN, fax grupy IV, urządzenie do łączenia sieci komputerowych (bridże, router) lub urządzenia nie ISDN-owe poprzez urządzenia dopasowujące (Terminal Adapter). Na rys. została przedstawiona podstawowa konfiguracja stacji abonenckiej wraz z zaznaczonymi punktami odniesienia.

Rys.5.10. Podstawowa konfiguracja stacji abonenckiej wraz z zaznaczonymi punktami odniesienia.

NT - Zakończenie Sieciowe

TEl - Terminal Abonencki typu ISDN

TE2 - Terminal Abonencki nie ISDN-owy

TA - Terminal Adapter

R, Sfr, U- Punkty odniesienia

Maksymalna długość okablowania pomiędzy NT1 a TEl ograniczona jest przez tłumienność, która przy częstotliwości 96 kHz nie powinna być większa niż 6 dB. Długości te dla poszczególnych konfiguracji są podawane jako odległości orientacyjne. Zalecane jest stosowanie kabli o pojemności poniżej 90 nF/km. Ważne jest również odpowiednie ustawienie przełączników znajdujących się w NT1, co zostało pokazane na rysunkach. Przy instalacji we wszystkich przypadkach oba końce linii powinny być zakończone rezystancją dopasowującą R o wartości 100Q. Rezystory dołącza się dla obu kierunków transmisji: nadawanie i odbiór. W przypadku gdy NT1 jest umieszczone na jednym z końców rezystancję dopasowującą uzyskuje się ustawiając odpowiednie przełączniki w NTI. W pracy tej podano jedynie ustawienia przełączników dla dwóch typów NTI: lAS 412 i Euro-ISDN NTBA. Wybór konfiguracji zależy od ilości terminali, ich rozmieszczenia oraz zasięgu transmisji.

ROZDZIAŁ VI

Konfiguracje dostępu abonenckiego

1. Punkt-punkt

Połączenie punkt-punkt jest stosowane w przypadku używania przez abonenta tylko jednego urządzenia końcowego. Maksymalna długość linii łączącej terminal z NT1 wynosi 1000 m (Li).

Rys.6.1. Schemat połączenia punkt - punkt.

2. Krótka szyna pasywna

Krótka szyna pasywna pozwala na dołączenie max. 8 terminali. Szyna ta powinna być zakończona rezystancją zamykającą I 00 Maksymalna długość szyny wynosi 180 m (L2). a odległości pomiędzy terminalami nie są określone.

Rys.6.2. Schemat połączenia krótkiej szyny pasywnej.

3. Krótka szyna pasywna - konfiguracja typu Y

Krótka szyna pasywna z NT1 umieszczonym w środku, która tak jak opisana poprzednio pozwala dołączyć max. 8 terminali. Szyna ta powinna być zakończona rezystancja dopasowująca po obu końcach. Długość szyny max. 180 m (L2”+L2”).

Rys.6.3. Konfiguracja typu Y.

4. Wydłużona szyna pasywna

Wydłużona szyna pasywna pozwala na dołączenie max. 4 terminali zgrupowanych na jej końcu. Długość tej szyny nie powinna być większa niż 500 m (L3) a wszystkie terminale powinny być dołączone na odcinku nie dłuższym niż 50 m.

Rys.6.4. Wydłużona szyna pasywna.

5. Wydłużona szyna pasywna - konfiguracja typu Y

Wydłużona szyna pasywna z NT1 umieszczonym w środku pozwala na dołączenie max. 4 terminali zgrupowanych na jej końcu. Odpowiednie długości to L5 <450 m, L4” + L4” < 50 m.

Rys.6.5. Konfiguracja typu Y.

ROZDZIAŁ VII

Ogólne zasady realizacji dostępu abonenckiego

1. Kabel połączeniowy terminali

Dołączenie terminali do NT1 (styk SIT powinno być dokonane kablem o określonych parametrach.

1.1. Kabel o długości do 7 m:

- średnica żył 0,6 lub 0,5 mm:

- max. pojemność par do transmisji i odbioru do 300 pF:

- impedancja charakterystyczna par do transmisji i odbioru (styki 3-4 i 4-5) 75 na 96 kHz;

- tłumienność przesłuchów na 96 kHz, między każda z par wykorzystywana do transmisji/odbioru,

> 60 dB przy dopasowaniu terminali do IOOQ;

- rezystancja pojedynczego styku < 3

Połączenie dwóch terminali dokonuje się poprzez znormalizowana wtyczkę, łącząca 4 pary kontaktów 1-2,3-6,4-5,7-8.

Rys.7.1. Schemat dołączenia terminala.

1.2. Kabel o długości od 7 do 10 m:

Parametry tego kabla powinny być takie same jak kabla opisanego wyżej z wyjątkiem maksymalnej pojemności par do transmisji/odbioru, która powinna być do 350 pF.

2.Zasady realizacji okablowania abonenckiego (styk SIT)

2.1. Współistnienie z siecią, elektryczną

Amplituda zakłóceń pochodzących od sieci elektrycznej zależy od trzech czynników:

- poziomu zakłóceń w sieci elektrycznej;

odległości między źródłem zakłóceń sieciowych a kablem transmisji ISDN; długości, na której są do siebie równoległe kable sieciowe i transmisyjne;

Równoległe kable sieci transmisyjnej i sieci elektrycznej powinny być odległe od siebie:

- o 3 cm, jeżeli są one do siebie równoległe na odległości do 2 m;

- o 5cm, jeżeli są one do siebie równoległe na odległości między 2 a 5 m;

- o 30 cm, jeżeli są one do siebie równoległe na odległości powyżej 5 m;

Punkty przecięcia z siecią elektryczną zalecane są w miejscu, w którym jest minimalna liczba łączeń. Okablowanie powinno być oddalone przynajmniej o 30 cm od źródeł światła fluorescencyjnego. Minimalna odległość pomiędzy okablowaniem a źródłami zakłóceń elektromagnetycznych (silniki przemysłowe, generatory, transformatory, roboty przemysłowe itp.) powinna wynosić 3 m. Nie jest konieczne utrzymanie tej odległości jeżeli zastosuje się kable ekranowane.

2.2. Wykorzystanie kabli ekranowanych

Wykorzystując kable ekranowane należy zapewnić ciągłość ekranowania do złącza. Użytkownik jest zobowiązany doprowadzić uziemienie do miejsca, gdzie NTI przechodzi w szynę PASSIVE BUS. Gdy okablowanie ma długość do 200 m uziemienie łączy się jednym ekranem, gdy powyżej 200 m łączy się dwoma, na krańcach kabla.

Kabel wykorzystywany do dołączenia uziemienia do masy powinien mieć przekrój min. 2,5 mm

2.3.Pomiar elementowej stopy błędów

Podstawowym parametrem służącym do oceny jakości linii abonenckiej ISDN jest pomiar elementowej stopy błędów (BERT). Pomiar ten wykonuje się w dwóch etapach:

- pomiar 15-minutowy - jest to pomiar wstępny, w czasie którego nie powinny pojawić się żadne błędy w transmisji.

- pomiar 24-godzinny - po pomyślnym wykonaniu pomiaru 15-minutowego należy wykonać pomiar 24-godzinny. Wynik tego pomiaru nie powinien być większy niż 1”10

3.Wymagania dla aparatury pomiarowej

W procesie uruchamiania abonenta w sieci ISDN bardzo ważne są pomiary analogowe torów transmisyjnych i pomiar transmisji cyfrowej dla całej zrealizowanej linii abonenckiej. Do wykonania niezbędnych pomiarów parametrów analogowych potrzebne są następujące urządzenia:

- generator sygnału sinusoidalnego o impedancji wejściowej 135 o zakresie częstotliwości do 100 kHz.

- selektywny miernik poziomu - o impedancji wejściowej 135Q, o zakresie pomiarowym do - 70 dB i częstotliwości do 100 kHz.

- przystawka - powinna umożliwiać pomiar tłumienności niedopasowania impedancji wejściowej toru, tłumienności asymetrii względem ziemi, impedancji linii oraz powinna mieć impedancję wejściową 135

Przy pomiarach cyfrowych potrzebny jest miernik stopy błędów z telefonem ISDN-owym, Jednym z etapów uruchomieniowych jest wykonanie połączenia tym telefonem z obsługą centrali i przyjęcie połączenia przychodzącego. Przyrząd ten powinien umożliwiać połączenia i transmisję w trybie mowy i danych. Wskazane jest również, aby przyrząd można było podłączyć na styku U.

ROZDZIAŁVIII

Konfiguracje Pomiarowe miernika K3000 (miernik stopy błędów)

1. Połączenie z Własnym Numerem

Połączenie z własnymi numerem w kierunku Bl - B2

Połączenie z własnymi numerem w kierunku Bl <- B2

2.Połączenie z Pętlą Zewnętrzną

Połączenie w kierunku Bl <-> Bl

3. Teoria Pomiaru (Zalecenie ITU-T 6.821)

3.1 HRX: Hipotetyczne Łącze Odniesienia

Zalecenie ITU-T 6.821 definiuje limity błędów dla „minut z obniżoną jakością”, „sekund z błędami” i „sekund z dużymi błędami”. Wartości te są oparte na Hipotetycznym Łączu Odniesienia (HRX), podzielonym na klasy jakości: „jakość lokalna”, „jakość średnia” i „jakość wysoka”.

Powyższe trzy różne klasyfikacje jakościowe opisują sytuację efektywnego połaszenia międzynarodowego, niezależnie od systemu transmisyjnego.

Wybór wartości HRX innej niż dla jakości lokalnej powoduje zastosowanie poniższych wag.

4. Informacje o BER

Po zakończeniu pomiarów K3000 wylicza wyniki w oparciu o międzynarodowy standard ITU-T 6.821 i wyświetla wyniki. Jedynie wykorzystanie standardowego algorytmu gwarantuje kompatybilność wyników ze zmierzonymi przy wykorzystaniu innych urządzeń.

Bitowa stopa błędów (BER - Bit Error Rate) jest wyliczana co sekundę i jest szybkim wskaźnikiem trendu. W pewnych przypadkach na jej podstawie można zatrzymać długotrwały pomiar, ponieważ BER wskazuje, że jego wynikiem będzie „Bit test failed” /test błędów bitowych niepomyślny/. BER stanowi stosunek liczby rozpoznanych błędnych bitów do całkowitej liczby nadanych bitów.

Należy zauważyć, te wyliczanie wyników zgodnie z ITU-T 6.821 wymaga dokładności pomiaru < 1O Wymaga to czasu pomiaru co najmniej 15 minut. Krótszy czas może być zastosowany jeżeli nie jest wymagana duża dokładność.

5. Zalecenie U-T 6.821 definiuje następujące wartości:

EFS Error Free Seconds /sekundy bez błędów! w %

ES Errored Seconds /sekundy z błędami/ w %

Sekundy z jednym lub większą liczbą błędów

US Unayailable Seconds /sekundy niedostępne/ w %

Okres rozpoczyna się 10 kolejnymi sekundami o BER> 10^-3 a kończy 10 kolejnymi sekundami o BER < 10^-3

SES Seyerely Errored Seconds /sekundy z dużymi błędami! W % sekund z BER> 10^-3

DM Degraded Minutes /minuty z obniżoną jakością! minuty z 10^-3 > BER > 10^-6

6. Pomiar Błędów Bitowych - Menu Pomiar

Po zestawieniu połączenia można wcisnąć klawisz „BERT” (F3) w celu wywołania menu pomiaru.

W menu „BER-Measurement” dostępne są następujące opcje:

6.1.Poziomy funkcyjne (Menu 40):

„Time”	(F1)	Przy pomocy tego klawisza wybrany może zostać jeden z dwóch czasów pomiarowych wprowadzonych w menu parametrów. Dla pomiarów ciągłych wykorzystywane jest ustawienie „Perm”.
„Start”	(F2)	Rozpoczyna pomiar błędów bitowych.
Back”	(F3)	Powrót do menu „Outgoing Call”.

6.2. Poziomy funkcyjne (Menu 41):

Pattem”	(F1)	Wybiera wzór bitowy do pomiaru (PRBS pseudoprzypadkowa sekwencja bitowa)
„Res.”	(F2)	Przy pomocy tego klawisza można ustawić wyświetlanie bitowe stopy błędów w formie absolutnej liczby błędów (1 do 9999999) lub odniesieniu do okresu pomiarowego (1.00E9 do 9.99E-1).
„Dir.”	(F3)	Klawisz ten zmienia kierunek pomiaru podczas wykonywania autotestu. Lewa strona pokazuje początkowo ustawiony kanał B. Strzałka wskazuje kierunek pomiaru.

6.3. Poziomy funkcyjne (Menu 42):

„Limit”	(F1)	W tym punkcie ustawione mogą być limity tolerancji, wykorzystywane później do wyliczania wyników pomiarów błędów bitowych. Limit tolerancji może być ustawiony na „local” lub podany w % HRX
„Error rata”	(F3)	Przez kilkukrotne wciśnięcie tego klawisza można ustawić stałą stopę błędów, która powinna być generowana przez K3000 w następnym pomiarze błędów bitowych.

Jeżeli generacja błędów jest aktywna, przy końcu pomiarów nie jest przeprowadzane wyliczanie wyników pomiaru błędów bitowych.

W celu rozpoczęcia pomiarów błędów bitowych należy wcisnąć klawisz „Start” (F2).

Podczas pomiaru możliwe jest wprowadzanie pojedynczych błędów bitowych przy pomocy klawisza „Error” (F3); zwiększana jest wówczas bieżąca stopa błędów lub absolutna liczba błędów bitowych.

W przypadku wprowadzenia pojedynczych błędów bitowych nie jest przeprowadzane wyliczanie wyników.

W celu zakończenia pomiaru błędów bitowych należy wcisnąć klawisz „Stop” (FI).

Wyniki pomiaru wyświetlane są po wciśnięciu klawisza BERT

Jeżeli tor nie spełnia parametrów stosuje się urządzenia zwane regeneratorami, np. takie jak opisany poniżej:

Regenerator przystosowany jest do pracy w łączu jednoparowym pomiędzy urządzeniami NT i LT (lokalizacja styku „U”), w którym transmisja jest prowadzona w kodzie 2B1Q. Regenerator umożliwia zwiększenie zasięgu w przypadku występowania znacznego tłumienia na łączu. W przypadku zbyt dużych strat omowych na łączu zastosowanie regeneratora wymaga zwiększenia napięcia zasilającego linię.

Regenerator synchronizuje się do częstotliwości zegara strony LT. Dane odbierane od strony LT i NT odtwarza do wielkości standardowych i wysyła je odpowiednio do urządzeń NT i LT. Dane przesyłane w kanale monitora i w kanałach B przechodzą przez regenerator bez zmiany, modyfikowany jest jedynie kanał C/l zgodnie z zaleceniami ITU-T.

Standardowo regenerator zasilany jest zdalnie poprzez linię transmisyjną od strony LT. Może być również jednocześnie zasilany od strony NT.

Rys. 8.1.Widok ogólny regeneratora

Rys. 8.2 Lokalizacja regeneratora w łączu

(przykład z zastosowaniem regeneratora pojedynczego)

ZAKRES STOSOWANIA

Regenerator wykonywany jest w dwóch wersjach; do pracy z zakończeniami sieciowymi NT i Z urządzeniami DGTPCM4:

• Regenerator współpracujący z zakończeniami sieciowymi NT (ozn. na obudowie REGENERATOR NT) zasilany jest napięciem od 48V do 110V;

• Regenerator współpracujący z urządzeniami DGT- PCM4 (ozn. na obudowie REGENERATOR PCM) zasilany jest napięciem od 120V do 200V.

W obu wersjach energia dostarczona do łącza powinna pokryć potrzeby regeneratora i urządzeń końcowych.

Moc pobierana przez współpracujące urządzenia jest następująca:

• Regenerator max 1,00 W

• Zakończenie sieciowe NT z jednym aparatem telefonicznym max 1,00 W

Powyższe dane i ograniczenie wartości prądu liniowego do 6OmA określają warunki do stosowania regeneratora. Możliwość zasilania regeneratora NT jednocześnie od strony LT i NT znacznie eliminuje ograniczenia związane z zasilaniem.

PRZYKŁAD

Dla zakończeń sieciowych NT przy napięciu zasilania linii 95V oporność pętli powinna być < 1kΩ a dla napięcia zasilania linii 48V oporność pętli powinna być <.. 300Ω.

Zastosowanie regeneratora jest konieczne w przypadku tłumienia łącza 36dB przy częstotliwości pomiarowej 40kHz. Regenerator przywraca do wartości standardowych parametry sygnału 2B1Q stłumione o 33dB. Regenerator należy umieszczać w takiej odległości na łączu, aby w miejscu podłączenia wartość tłumienia nie przekraczała 33dB.

Przy zastosowaniu regeneratora całkowita tłumienność łącza może wynosić do 66dB (33dB - tłumienie na odcinku od strony LT do regeneratora; 33dB - tłumienie na odcinku od regeneratora do strony NT).

Powyższe warunki stosowalności regeneratora dotyczą łączy jednorodnych o niskim poziomie szumów i zakłóceń. W warunkach rzeczywistych często tłumienność łącza jest większa od wartości katalogowych, łącza mają wiele odgałęzień i występuje na nich znaczny poziom zakłóceń. W tych warunkach oczywiście zasięg jest znacznie zmniejszony, wówczas zastosowanie regeneratora jest celowym i skutecznym rozwiązaniem.

Regenerator jest umieszczony w hermetycznej i odpornej na narażenia środowiskowe obudowie.

Opcjonalnie w jednej obudowie mogą być umieszczone dwa urządzenia.

Rozdział IX

POMIARY

1. Przykładowe wydruki pomiarów centralowych abonentów ISDN:

+++ WRZEŚNIA 02-01-02 10:17:59 TLWS 3502 #008874> M ORIGINATING COMMAND # = 000414.0482

OP ONRSLT

SLIM OPERATOR MODE ON-HOOK TEST RESULTS::

LINE UNDER TEST LCKEN=1-O-4-O-3

LINE UNDER TEST DN 7472999

LINE UNDER TEST MLHG

ISDN LINE RMT-PWRD NTI

FOREIGN VOLTAGE INSULATION RESISTANCE CAPACITANCE

(VOLTS) (MOHMS) (UF)

AC A-E 1 V A-E 16.0 M A-E 0.01 uF

AC B-E 1 V B-E 16.0 M B-E 0.01 uF

AC A-B 0V A.B-E 16.0 M A-B 1.94 uF

DC A-E + O.O V A-B 347 k OPN 96 m

DC B-E + O.O V A-BATT 16.0 M

DC A-B + O.O V B-BATT 16.0 M

A.B-BAU 16.0 M

END OF REPORT #008874 ++-

+++ WRZEŚNIA 02-01-02 10:17:59 TLWS 3743 #008875> M ORIGINATING COMMAND # = 000414.0482

OP OFRSLT

SLIM OPERATOR MODE OFF-HOOK TEST RESULTS::

LINE UNDER TEST LCKEN=1-O-4-0-3

LINE UNDER TEST DN 7472999

LINE UNDER TEST MLHG

ISDN LINE RMT-PWRD NTI

LOOP RESISTANCE NOT RUN

DIALSPEED NOT RUN

DIALPULSE NOT RUN

KEYTONE LEVEL NOT RUN

KEYTONE DIFF NOT RUN

KEYTONEFREQ NOT RUN

REGISTER RECALL NOT RUN

END OF REPORT #008875 ++-

+++ WRZEŚNIA 02-01-02 10:18:58 TLWS 3502 #008878> M ORIGINATING COMMAND # = 000414.0486

OP ONRSLT

SLIM OPERATOR MODE ON-HOOK TEST RESULTS::

LINE UNDER TEST LCKEN=1-0-3-4-0

LINE UNDER TEST DN 7477500

LINE UNDER TEST MLHG

ISDN LINE RMT-PWRD NTI

FOREIGN VOLTAGE (VOLTS)

INSULATION RESISTANCE (MOHMS)

CAPACITANCE (UF)

ACA-E 0V

ACB-E 0V

ACA-B 0V

DC A-E

DC B-E

DC A-B

A-E 16.0 M

B-E 16.0 M

A.B-E 16.0 M

A-B 1.51M

A-BATT 16.0 M

B-BATT 16.0 M

A.B-BATT 16.0 M

A-E 0.21 uF

B-E 0.21 uF

A-B 2.24 uF OPN 4076m

END OF REPORT #008878 ++-

+++ WRZEŚNIA 02-01-02 10:18:58 TLWS 3743 #008879> M ORIGINATING COMMAND # = 000414.0486

OP OFRSLT

SLIM OPERATOR MODE OFF-HOOK TEST RESULTS::

LINE UNDER TEST LCKEN=1-O-3-4-O

LINE UNDER TEST DN 7477500

LINE UNDER TEST MLHG

ISDN LINE RMT-PWRD NTI

LOOP RESISTANCE NOT RUN

DIAL SPEED NOT RUN

DIAL PULSE NOT RUN

KEYTONE LEVEL NOT RUN

KEYTONE DIFF NOT RUN

KEYTONE FREQ NOT RUN

REGISTER RECALL NOT RUN

END OF REPORT #008879 ++-

Pomiar w pętli:

+++ WRZEŚNIA 02-01-02 10:29:34 TLWS 3485 #0O8881 > M ORIGINATING COMMAND # = 000414.0492

OPWSDATTP 1

DN 627472999 LCKEN=1-O-4-0-3

D-CHAN PACKETS SENT 540

D-CHAN PACKETS RCVD 540

CHAN BER ERBLK

Bl 0.OE-0 O.OE

B2 O.OE-O 0.OE

END OF REPORT #008881 +-„--

+ 0.0V

+ 0.0 V

+ O.O V

ACCESS DIG TRANS

2.PRZYKŁADOWE POMIARY REZYSTANCJI IZOLACJI I REZYSTANCJI ŻYŁ WYBRANEGO ODCINKA SIECI:

Numer czwórki	Rezystancja izolacji żył w M Ω				Rezystancja pętli w Ω					Asymetria
										1	2	3	4	5	6	7
		A	B	C	D	A+B	A+C	B+C	B+D	C+D	2-3	3-4
21	5000,0	5000,0	5000,0	5000,0	66,5	66,4	67,1	67,0	66,2	0,7	0,1
22	5000,0	5000,0	5000,0	5000,0	66,9	66,7	66,5	66,3	66,9	0,2	0,2
23	5000,0	5000,0	5000,0	5000,0	66,5	67,0	66,3	66,7	67,1	0,7	0,4
24	5000,0	5000,0	5000,0	5000,0	67,0	67,0	66,3	67,0	66,7	0,7	0,7
25	5000,0	5000,0	5000,0	5000,0	67,0	66,8	66,2	66,9	66,3	0,6	0,7
26	5000,0	5000,0	5000,0	5000,0	67,0	66,9	66,5	66,7	66,6	0,4	0,2
27	5000,0	5000,0	5000,0	5000,0	67,1	66,4	66,5	67,1	66,8	0,1	0,6
28	5000,0	5000,0	5000,0	5000,0	67,1	67,1	66,8	66,2	66,6	0,3	0,6
29	5000,0	5000,0	5000,0	5000,0	67,1	66,5	66,7	66,8	66,6	0,2	0,1
30	5000,0	5000,0	5000,0	5000,0	66,3	66,3	66,8	66,3	67,0	0,5	0,5
31	5000,0	5000,0	5000,0	5000,0	66,6	67,0	66,3	66,5	66,8	0,7	0,2
32	5000,0	5000,0	5000,0	5000,0	67,1	66,4	66,5	66,6	66,6	0,1	0,1
33	5000,0	5000,0	5000,0	5000,0	66,4	66,6	66,4	66,6	66,5	0,2	0,2
34	5000,0	5000,0	5000,0	5000,0	66,3	66,2	66,3	67	67,1	0,1	0,7
35	5000,0	5000,0	5000,0	5000,0	66,9	66,6	66,2	66,4	67,0	0,4	0,2
36	5000,0	5000,0	5000,0	5000,0	66,2	66,4	67,1	66,4	66,8	0,7	0,7
37	5000,0	5000,0	5000,0	5000,0	66,6	66,8	66,5	66,2	66,7	0,3	0,3
38	5000,0	5000,0	5000,0	5000,0	66,6	66,2	66,7	66,9	66,3	0,5	0,2
39	5000,0	5000,0	5000,0	5000,0	66,8	67,0	66,7	67,1	66,4	0,3	0,4
40	5000,0	5000,0	5000,0	5000,0	67,0	67,1	66,9	66,5	66,2	0,2	0,4
41	5000,0	5000,0	5000,0	5000,0	66,3	66,9	66,2	66,9	67,1	0,7	0,7
42	5000,0	5000,0	5000,0	5000,0	67,0	66,4	67,1	67,1	66,4	0,7	0,0
43	5000,0	5000,0	5000,0	5000,0	66,5	66,4	66,9	67,0	66,7	0,5	0,1
44	5000,0	5000,0	5000,0	5000,0	66,4	66,6	66,7	66,6	66,9	0,1	0,1
45	5000,0	5000,0	5000,0	5000,0	66,6	66,8	66,9	66,9	67,0	0,1	0,0

3. PRZYKŁADOWY POMIAR TŁUMIENNOŚCI SKUTECZNEJ I ODSTĘPU OD PRZESŁUCHU WYBRANEGO ODCINKA SIECI.

Numer czwórki	Odczyt	1 para	2 para	Askut.	Abliż.	Azdal.	Numer czwórki	Odczyt	1 para	2 para	Askut.	Abliż.	Azdal.
		-dB	-dB	-dB	dB/km	-dB		-dB		-dB	-dB	-dB	dB/km	-dB	-dB
21	0,86	0,43	0,43	1,90	89,4	84,9	34	0,86	0,43	0,43	1,90	87,6	83,3
22	0,86	0,43	0,43	1,90	85,3	81,0	35	0,86	0,43	0,43	1,90	81,9	77,8
23	0,86	0,43	0,43	1,90	89,0	84,6	36	0,86	0,43	0,43	1,90	84,9	88,7
24	0,86	0,43	0,43	1,90	79,6	75,6	37	0,86	0,43	0,43	1,90	81,8	77,7
25	0,86	0,43	0,43	1,90	79,5	75,6	38	0,86	0,43	0,43	1,90	87,4	83,0
26	0,86	0,43	0,43	1,90	80,7	76,7	39	0,86	0,43	0,43	1,90	89,3	84,8
27	0,86	0,43	0,43	1,90	88,4	83,9	40	0,86	0,43	0,43	1,90	77,6	73,7
28	0,86	0,43	0,43	1,90	87,4	83,0	41	0,86	0,43	0,43	1,90	80,0	76,8
29	0,86	0,43	0,43	1,90	77,2	73,3	42	0,86	0,43	0,43	1,90	78,6	74,7
30	0,86	0,43	0,43	1,90	81,2	77,2	43	0,86	0,43	0,43	1,90	85,7	81,4
31	0,86	0,43	0,43	1,90	83,9	79,7	44	0,86	0,43	0,43	1,90	76,2	72,4
32	0,86	0,43	0,43	1,90	81,0	77,0	45	0,86	0,43	0,43	1,90	83,7	79,5
33	0,86	0,43	0,43	1,90	78,6	74,7

4. PRZYKŁADOWE PROTOKÓŁY POMIAROWE

Skróty użyte w pracy:

BERT (Bit Error Rate Test) pomiar elementowej stopy błędów

BRA (Basic Rato Access) dostęp podstawowy 2B+D

ISDN (lntegrated Services Digital Network) Sieć cyfrowa z integracją usług

NT1 (Network Termination type 1) zakończenie sieciowe 1

TA (Terminal Adaptor) adapter terminala

TEl (Terminal Equipment type 1) wyposażenie końcowe I

TE2 (Terminal Equipment type 2) wyposażenie końcowe 2

U, SIT, R (Reference Point) punkty odniesienia

Zakończenie

Celem pracy było omówienie podstaw teoretycznych i zastosowań praktycznych technologi lini cyfrowej ISDN- Integrated Service Digital Network. I tak w rozdziale I przedstawiłem wszechstronność wykorzystania telefoni cyfrowej w takich gałęźiach jak media,przedsiębiorstwa, instytucje finansowe czy usługowe a nawet placówki medyczne.W kolejnym rozdziale omówiłem różnego typu usługi bazowe, jak naprzykład telefonia, teletekst,telefax cztery oraz telefax 2/3 czy Videotekst. Rozdział III trakyuje o usługach dodatkowych oferowanych przez sieć ISDN. Omówiłem takie usługi jak: prezentacja i blokada prezentacji numeru wywołującego, prezentacja i blokada prezentacji numeru wywołanego, wielokrotny numer abonenta, przenośność terminala, sygnalizacja abonent-abonent, połączenia zawieszone i oczekujące, podadresowanie, informacje o opłatach oraz blokada połączeń wychodzących. Rozdział następny przedstawia procedury uruchamiania i utrzymania lini ISDN a takrze pomiary wykonywane podczas uruchamiania dostępu BRA. Omówiono pomiary centralowe, pomiary lini, pętle testowe, a także pomiary takich parametrów jak: tłumienności, szum impulsowy czy opóźność grupowa. Z kolei, następne dwa rozdziały zajmują się konfiguracją łącza abonenckiego, poruszając również takie aspekty jak współistnienie sieci ISDN z siecią elektryczną w ramach zasad realizacji okablowania abonenckiego. Ostatnie rozdziały dotyczą urządzeń pomiarowych ich konfigóracja i działani oraz przykładowe wyniki pomiarów linii adonenckich.

Bibliografia:

[1]	Krzysztof M. Brzeziński, Istota Sieci ISDN, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa, 1999
[2]	Dariusz Kościelnik, ISDN - cyfrowe Sieci Zintegrowane Usługowo, Wydawnictwo Komunikacji i Łączności, Warszawa, 2001
[3]	Wojciech Kabaciński, Standaryzacja w Sieci ISDN, Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej, Poznań, 2001
[4]	Dariusz Kościelnik, Struktura Logiczna i Sprzętowa Sieci ISDN, Wydawnictwo Fundacji Postępu Telekomunikacji, Kraków, 1994
[5]	Roden Martin S., Banasik Zbigniew. Tł., Zalewski Janusz. Tł., Żółtowski Tadeusz. Tł., Systemy telekomunikacyjne analogowe i cyfrowe, Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa, 1983.
[6]	Becker Thomas, Achieving High Availability in a Distributed ISDN Control System, Kaiserslautern : ZRI, 1990
[7]	Rick Arnold, ISDN bez tajemnic, Wydawnictwo Mikom, Warszawa, 1998
[8]	Wymagania dla numeracji punktów sygnalizacyjnych w sieci ISDN. Podstawowe wymagania techniczne i eksploatacyjne dla sieci telekomunikacyjnych -załącznik nr 4 (PNK - 92 S7), materiały niepublikowane TP S.A., 1993
[9]	Wymagania techniczne i eksploatacyjne dla linii i urządzeń ISDN do realizacji kanałów 2B+D - załącznik 25, materiały niepublikowane TP S.A., 1997
[10]	Witold Mizgajski, Sieci cyfrowe z integracją usług, Wydawnictwo Akademii Techniczno - Rolniczej, Bydgoszcz, 1995

Spis RYSUNKÓW:

5.1	Pętle testowe w centrali 5ESS.	30.
5.2	Tory przesyłowe sieci ISDN.	32.
5.3	Schemat układu do pomiaru tłumienności.	34.
5.4	Schemat układu do pomiaru tłumienności niedopasowanej.	35.
5.5	Schemat układu do pomiaru tłumienności asymetrii względem ziemi.	36.
5.6	Schemat pomiarowej tłumienności przesłuchu zbliżnego między torami.	37.
5.7	Wypadkowy szum impulsowy.	38.
5.8	Schemat do badania opóźnienia grupowego.	39.
5.9	Przeznaczenie przewodów na styku U i S/T	40.
5.10	Podstawowa konfiguracja stacji abonenckiej wraz z zaznaczonymi, punktami odniesienia.	41.
6.1	Schemat połączenia punkt-punkt.	43.
6.2	Schemat połączenia krótkiej szyny pasywnej.	44.
6.3	Konfiguracja typu Y.	45.
6.4	Wydłużona szyna pasywna.	46.
6.5	Konfiguracja typu Y.	47.
7.1	Schemat dołączenia terminala.	48
8.1	Widok ogólny reperatora.	60.
8.2	Lokalizacja regeneratora w złączu (przykład z zastosowaniem regeneratora pojedynczego)	61.

-75-

---