1. - Funkcje budżetu i ich empiryczna weryfikacje na podstawie budżetu państwa

- Funkcje budżetowe i empiryczna weryfikacja wydatków budżetu

- funkcje budżetowe i ich empiryczna weryfikacja na podstawie wydatków budżetu(dopasować wydatki do tych funkcji??)

W gospodarce rynkowej budżet pełni 3 podstawowe funkcje ekonomiczne:

1. ALOKACYJNA - polega na finansowaniu potrzeb publicznych. funkcja ta wynika z konieczności istnienia państwa jako tej instytucji, która powinna zapewnić co najmniej niezbędny ład wewnętrzny w kraju oraz szeroko rozumianą ochronę państwa przed otoczeniem zewnętrznym.

Instytucja państwa musi spełniać 3 podstawowe warunki:

• administracja

• bezpieczeństwo wewnętrzne (obrona narodów, służby celne)

• musi być chronione przed niebezpieczeństwem zewnętrznym

2. WYRÓWNAWCZA - wiąże się z redystrybucją dochodu narodowego. funkcja ta polega na korekcie pierwotnego podziału dochodu narodowego.

Redystrybucja ta jest niezbędna ze względów społecznych. W praktyce realizacja tej funkcji budżetu polega z jednej strony na progresji podatkowej, stosowaniu ulg podatkowych a z drugiej strony na dokonywaniu z budżetu wydatków w formie transferów pieniężnych w celu finansowania przez państwo świadczeń z pomocy społecznej z zaopatrzenia społecznego, dofinansowania ubezp. Społecznych

3. STABILIZACYJNA - polega na zapewnieniu równowagi gospodarczej i utrzymaniu wzrostu gospodarczego.

funkcja stabilizacyjna - rozwinęła się w latach 20 XX wieku, pod wpływem teorii Keynsa, jest przejawem uznania potrzeby coraz silniejszego oddziaływania państwa na przebieg procesów gospodarczych. W praktyce realizacja tej funkcji budżetu polega na dotowaniu dla podmiotów gospodarczych.

2. -podatek ryczałtowy a rozliczanie na zasadach ogólnych

-ryczałt od przychodów ewidencjonowanych a rozliczenie na zasadach ogólnych z prowadzonej działalności gospod.

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych

Prawo do opłacania podatku dochodowego w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych przysługuje osobom fizycznym prowadzącym pozarolniczą działalność gospodarczą. Ustawodawca stawia podatnikowi cały szereg warunków aby korzystać z tej formy opodatkowania, m.in.:

• rozpoczynają działalność lub ich przychody z danej działalności w roku poprzedzającym rok podatkowy nie przekraczają 150 000 euro, ponadto nie opłacają podatku w formie karty podatkowej,

• nie prowadzenie działalności określonej przez ustawę takiej jak: apteki, kantory, jubilerzy - objęci akcyzą, lombardy, wykonywanie wolnego zawodu innego niż określonego w ustawie, np. w zakresie pośrednictwa finansowego, usług prawniczych, rachunkowo-księgowych, detektywistycznych i ochroniarskich itp.

Dla ustalenia przychodu podatnicy zobowiązani zostali do prowadzenia ewidencji przychodu odrębnie za każdy rok podatkowy, a ponadto wykazu środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, a także przechowywania dowodów zakupu towarów.

Ewidencja działalności gospodarczej prowadzona jest w książkach przychodu.

Stawki podatkowe:

- 20 % - ma zastosowanie do wolnych zawodów (lekarz, pielęgniarka, nauczyciel, tłumacze)

- 17 % - dotyczy przychodów ze świadczenia z niektórych usług (doradztwo w zakresie sprzętu komputerowego , usługi hotelowe, parkingowe, pośrednictwo w sprzedaży)

- 8,5 % - działalność usługowa

- 5,5 % - działalność wytwórcza, usługi budowlane, przewóz

- 3 % - działalność handlowa, gastronomiczna

Ryczałtowcy mają prawo do niektórych ulg podatkowych, z tym, że ulgi odliczone od dochodów ryczałtowcy odliczają od przychodów. Nie mają prawa ulgi na dzieci i nowych technologii.

Ogólne

Ta metoda ma zastosowanie do osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą i rozliczających się z PIT na zasadach ogólnych. Podmioty te mają obowiązek prowadzić ewidencję dla potrzeb PIT albo w książkach przychodów i rozchodów albo w księgach handlowych (rachunkowych).

Rodzaj dokumentu zależy od wielkości przychodów uzyskanych w roku poprzednim 1.200.000 €. Przychodem są wystawione faktury natomiast do podstawowych kosztów uzyskania przychodów należą:

1. wynagrodzenia wraz z pochodnymi

2. wydatki na zakup surowców, energii

3. amortyzacja środków trwałych (kosztowa, umorzeniowa)

Istnieją jednakże takie wydatki, które pomimo, że są kosztami - nie są kosztami uzyskania przychodów, są to m.in.

1. wydatki o charakterze sanacyjnym, kary pieniężne

2. rezerwy

3. wydatki reprezentacyjne (w tym zakup alkoholu)

Osoba fizyczna rozliczająca się na zasadach ogólnych ma do wyboru 1 z 2 form opodatkowania dochodów.

1. może wybrać podatek wg. skali (18 %, 32 %)

2. może wybrać podatek liniowy ( 19%)

Wybierając podatek liniowy traci pewne przywileje:

1. nie może rozliczać się wspólnie z współmałżonkiem

2. traci prawo do wszelkich ulg podatkowych z wył. składki na ZUS i NFZ

3. traci prawo do kwoty wolnej od podatku

3. Problematyka Vatu , metody rozliczania i stawki

VAT jest podatkiem pośrednim opodatkowującym tylko obrót netto, który powstał u producenta. Mimo iż podatek ten pobierany jest we wszystkich fazach obrotu, obciąża wyłącznie finalnego odbiorcę, tj. konsumenta.

Podatek ten nie jest elementem kosztów działania podmiotu, gdyż stawka tego podatku nie jest zawarta w cenie zbytu. Stawkę VAT dolicza się do ceny zbytu. Każdy uczestnik fazy zbytu płaci podatek proporcjonalny do wartości dodanej przez siebie, co znaczy, że VAT obciąża tylko różnicę w obrotach każdej z faz.

Funkcje VAT:

• fiskalna - jest źródłem zasilania budżetu,

• rola narzędzia stabilizowania gospodarki - może kształtować popyt na dane dobra (wzrost stawek tego podatku prowadzi do spadku popytu).

Sposoby naliczania i odliczania VAT:

1. Podatek należny jest to podatek wynikający z faktur sprzedaży, który powinien być odprowadzony do Urzędu Skarbowego po uprzednim pomniejszeniu go o podatek naliczony. Gdy podatek naliczony jest wyższy niż podatek należny, podatnik otrzymuje zwrot określonej kwoty podatku lub obniża o nią podatek należny od swojej sprzedaży w następnym miesiącu i mamy do czynienia z tzw. zwrotem bezpośrednim oraz zwrotem pośrednim.

2. Podatek naliczony wynika z oryginałów faktur zakupu, które podatnik otrzymuje od sprzedającego w momencie dokonywania transakcji zakupu towaru i usługi.

Podatek VAT liczony jest tzw. Metodą fakturowania, która polega na tym, że liczy się podatek od całej wartości sprzedaży towarów i świadczonych usług(podatek należny) od którego odejmuje się podatek zawarty w cenach nabywczych surowców, materiałów, energii itp. Kosztów, ale związanych z daną sprzedażą(podatek naliczony). Do US odprowadza się nadwyżkę podatku należnego nad podatkiem naliczonym. W sytuacji odwrotnej podatnikowi przysługuje zwrot nadpłaconego podatku.

Stawki VAT

1. Zwolnienie - płyty gramofonowe, usługi finansowe, pocztowe, oświatowe, w zakresie pomocy społecznej

2. Stawka 0% - export, wewnątrzwspólnotowe dostawy, części komputerowe

3. Stawka 5% - Podstawowe artykuły rolne, mięso nieprzetworzone, oleje, ryby

4. Stawka 8% - Nawozy mineralne, środki ochrony roślin, towary związane z ochroną zdrowia, usługi komunalne, PKP, PKS, transport lokalny

5. Stawka 23% - Podstawowa stawka w podatku od towarów i usług

Podatnicy VAT mają obowiązek wypełnić deklarację oraz płacić podatek za okresy miesięczne do 25 dnia następnego miesiąca lub za okresy kwartalne do 25 dnia następnego kwartału.

4. koszty uzyskanych przychodów w umowie o prace i umowie zlecenie

• umowa o pracę: KWOTOWO

• jeżeli zakład pracy znajduje się w miejscu zamieszkania pracownika: standardowe koszty uzyskania przychodów,

• jeżeli zakład pracy znajduje się poza miejscem zamieszkania pracownika: podwyższone koszty uzyskania przychodów,

• jeżeli jest to praca autorska: autorskie koszty uzyskania przychodu w wysokości 50 %

• umowa zlecenie/o dzieło: PROCENTOWO

• 50% - w przypadku praw autorskich

• 20% - w pozostałych przypadkach

Koszty uzyskania przychodu - zlecenie

W przypadku umów zlecenia zleceniobiorców obejmują 20% koszty ryczałtowe. Nie stosuje się kosztów obniżonych ryczałtowych takich jak w umowie o pracę. Koszty 20% wylicza się od kwoty przychodu po obniżeniu ich wcześniej o potrącone przez płatnika w danym miesiącu składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe. W przypadku udowodnienia kosztów w kwocie wyższej niż 20% - obowiązują koszty wyższe, niemniej to na podatniku ciąży obowiązek posiadania dowodów na poniesienie tych dodatkowych kosztów.

Możliwe jest stosowanie kosztów podwyższonych 50%, o ile przy zleceniu występuje rozporządzanie prawami autorskimi innymi wartościami niematerialnymi i prawnymi, a na stosowanie takich kosztów wskazuje umowa łącząca strony.

Możliwe jest wysłanie zleceniobiorcy w delegację, z czym wiąże się zwrot wydatków oraz diety, które nie podlegają składkom ZUS czym podatkowi.

Koszty uzyskania przychodu - ze stosunku umowy o pracę PIT

	Miesięczne	Roczne
Pracownik miejscowy	111 zł 25 gr	1'335 zł z jednej umowy 2'002 zł 05 gr z wielu umów
Pracownik dojeżdżający	139 zł 06 gr	1'668 zł 72 gr z jednej umowy 2'502 zł 56 gr z wielu umów

 Koszty uzyskania przychodu ze stosunku pracy określone zostały w ustawie w kwocie zryczałtowanej. Jeżeli zatem pracownik ponosi wyższe koszty uzyskania przychodu ze stosunku pracy, to nie mając możliwości ich odliczenia od dochodu powinien starać się przenieść je na pracodawcę, również pośrednio w postaci podwyżki wynagrodzenia za pracę.

Pracownik, który uzyskuje przychody z tytułu korzystania przez twórców z ich praw autorskich, ma prawo do 50% kosztów uzyskania przychodów w stosunku do tej części wynagrodzenia, która pochodzi ze zbycia praw autorskich. Oprócz pracowników zajmujących się twórczością sensu stricto, zasada ta ma zastosowanie również do np. pracowników naukowych uczelni wyższych.

Pracownik, który zawarł z jednym zakładem więcej, niż jedną umowę o pracę, traktowany jest dla celów ustalenia kosztów uzyskania przychodu tak, jak osoba, która zawarła wiele umów o pracę z różnymi zakładami pracy. Zatem z każdego stosunku pracy przysługiwać będą pracownikowi koszty uzyskania przychodu.

Wyjątek 1 - Jeżeli zleceniobiorca wykonujący zlecenie udokumentuje, że poniósł koszty wyższe można tą nadwyżkę doliczyć

Wyjątek 2 - Umowa do 200zł nie ma kosztów uzyskania przychodów

5. Jednostka i zakład budżetowy, fundusz celowy, agencja wykonawcza, instytucje gospodarki budżetowej

Jednostki budżetowe - są to takie jednostki sektora finansów publicznych których dochody są dochodami budżetu a wydatki są wydatkami budżetu. Instytucje te funkcjonują w administracji publicznej, w oświacie, w obronie narodowej, policji, pomocy społecznej. Są one tworzone i likwidowane przez Ministra Wojewodów, organy stanowiące jednostki samorządu terytorialnego.

Podstawowe cechy jednostek budżetowych:

1. rozliczają się z budżetem tzw. metodą brutto

2. wydatki są niezależne od dochodów własnych

3. środki finansowe niewykorzystane do końca roku nie przechodzą na rok następny

Jednostki budżetowe działają na podstawie rocznego planu finansowego.

Samorządowe zakłady budżetowe.

Zadania własne jst w zakresie:

• gospodarki mieszkaniowej, dróg. Mostów, wodociągów, kanalizacji, utrzymania czystości, lokalnego transportu zbiorowego, targowisk, kultury fizycznej i sportu, cmentarzy komunalnych, utrzymanie zwierząt (zoo) - mogą być wykonywane przez samorządowe zakłady budżetowe. Są one tworzone i likwidowane przez organ stanowiący jst.

W Polsce samorządowymi zakładami budżetowymi mogą być tylko takie podmioty które przynajmniej w 50 % z własnych przychodów pokrywają swoje wydatki bieżące. Podstawą gospodarki finansowej jest roczny plan finansowy obejmujący przychody w tym dotacje z budżetu jst, koszty, stan środków obrotowych, należności i zobowiązań na początek i na koniec roku oraz rozliczenie z budżetem. Dotacje z budżetu powinny być przedmiotowe, mogą być również dotacje celowe, (np. inwestycyjne). W planie finansowym z budżetu mogą być dokonywane w ciągu roku zmiany (mogą być dokonywane zmiany niezgodnie z planem). Samorządowy Zakład Budżetowy wpłaca do budżetu jst nadwyżkę środków obrotowych chyba, że organ stanowiący jst który utworzył postanowił inaczej.

Cechy zakładów budżetowych:

1. rozliczają się z budżetem tzw. metodą netto

2. ich wydatki są zależne od dochodów własnych

3. środki finansowe nie wykorzystane do końca roku przechodzą na rok następny

Agencja wykonawcza - jest to państwowa osoba prawna tworzona na podstawie odrębnej ustawy. Działa na podstawie rocznego planu finansowego, który obejmuje przychody w tym dotacje z budżetu, koszty w tym środki na inwestycje, wynik finansowy, stan należności i zobowiązań oraz stan środków pieniężnych na początek i koniec roku. Planowane wydatki nie powinny być wyższe od planowanych dochodów, chyba, że będzie na to zgoda Ministra sprawującego nadzór nad agencją. Agencja może otrzymywać dotacje z budżetu państwa - określają to odrębne ustawy.

Instytucja gospodarki budżetowej - jest jednostką sektora finansów publicznych która odpłatnie wykonuje swoje zadania i pokrywa z tych przychodów koszty i zobowiązania. Tworzona jest przez Ministra oraz odpowiedni organ władzy publicznej. Instytucja gospodarki budżetowej uzyskuje osobowość prawną z chwilą wpisania do Krajowego Rejestru Sądowego. Działa na podstawie rocznego planu finansowego, który obejmuje przychody w tym dotacje z budżetu, koszty w tym środki na inwestycje, wynik finansowy, stan należności i zobowiązań oraz stan środków pieniężnych na początek i koniec roku. W planie tym w ciągu roku mogą być dokonywane zmiany (po uzyskaniu zgody organu założycielskiego, ale nie mogą one powodować zwiększenia dotacji z budżetu ani zmniejszenia wpłat do budżetu. Jeżeli zaciągane zobowiązania przez tą instytucje przekraczają 30 % rocznych przychodów to jest ona zobowiązana uzyskać zgodę organu założycielskiego.

Państwowy Fundusz Celowy - tworzony jest na podstawie odrębnej ustawy, jego przychody pochodzą ze środków publicznych i są ponoszone na realizację zadań państwowych. Nie posiada osobowości prawnej, wobec tego stanowią wyodrębniony rachunek bankowy który dysponuje właściwy Minister. Działają na podstawie rocznego planu finansowego. Samorządy terytorialne mogą otrzymywać z tego funduszu pożyczki.

6. Zasada równowagi budżetowej, dług publiczny, deficyt budżetowy

Zasada równowagi - zgodnie z tą zasadą budżet powinien być zrównoważony a budżet zrównoważony to taki kiedy dochody są równe wydatkom lub większe od wydatków. Jeżeli dochody są mniejsze od wydatków to mamy wtedy przypadek z budżetem deficytowym. Jeżeli mamy przypadek z budżetem deficytowym wtedy należy wskazać źródło finansowania:

• 
  nadwyżki z lat ubiegłych

• wpływy z prywatyzacji majątku publicznego przychody budżetu

• kredyty, pożyczki, obligacje

• spłata rat kredytu, pożyczek czy obligacji - to rozchody, wydatki budżetu P + D = W + R

Ekonomiści zaproponowali rozróżnienie 3 rodzajów deficytu budżet.:

1. deficyt rzeczywisty - faktyczna różnica między wydatkami i dochodami w danym okresie budżet.

2. deficyt strukturalny - wielkość symulowana, hipotetyczna, powstająca, gdyby dochody i wydatki były realizowane przy pełnym wykorzystaniu zdolności wytwórczych gospodarki.

3. deficyt cykliczny - rezultat cyklu koniunkturalnego (ożywienia lub recesji), wpływ. na dochody i wydatki, w warunkach niepełnego wykorzyst. zdolności wytwórczych.

Dług publiczny (w skrócie: dp) - finansowe zobowiązanie władz publicznych z tytułu zaciągniętych pożyczek. Najważniejszą przyczyna powstawania dp jest zaciąganie pożyczek na pokrycie deficytu budżetowego lub np. przymusowe wywłaszczenia mienia na zasadach odpłatności, zobowiązania odszkodowawcze i inne. Zaciąganie dp wywołuje koszty, które muszą być pokryte w przyszłości.

Dp powinien być wykorzystywany do finansowania przede wszystkim wydatków kapitałowych (majątkowych), wykraczających poza bieżący rok budżetowy, a nie do finansowania bieżących wydatków budżetu. W niektórych krajach wydatki bieżące i kapitałowe są rozdzielone, co ułatwia gospodarowanie tymi środkami. Pierwsze z nich uzyskiwane są głównie z dochodów podatkowych, a drugie z pożyczek publicznych.

---