SPIS TREŚCI

Nr tematu	Treść rozdziału - podrozdziału	Nr strony
1.	Co to jest ECDL?	3
2.	Podstawowe pojęcia i definicje komputerowe.	4
	• Typy komputerów.	4
	• Zestaw komputerowy.	4
	Jednostka centralna.	5
	Urządzenia zewnętrzne	5
	Jednostki informacji (pamięci komputerowej).	12
	PLIK - jednostka logiczna zapisu informacji	13
	Rodzaje „pamięci”	13
	Oprogramowanie	15
	Multimedia	17
3.	Zastosowanie komputerów	18
	• Użytkowe zastosowanie komputerów.	18
	• Aplikacje użytkowe - przykłady.	18
4.	Społeczeństwo i techniki informatyczne	21
	• Społeczna rola komputerów.	21
	• BHP w pracy z komputerem.	21
	• Prawidłowe użytkowanie sprzętu komputerowego.	23
	• Środowisko naturalne a komputer.	23
5.	Prawa autorskie, bezpieczeństwo danych, prawo.	24
	• Prawa autorskie.	24
	• Ochrona danych i oprogramowania.	25
6.	Sieci informatyczne - rodzaje, budowa, zabezpieczenia.	28
	• Historia sieci.	28
	• Idea i zasady funkcjonowania.	28
	• Podstawowe elementy i terminy „sieciowe”.	29
	• Typy i topologie „sieci” wg kryterium <budowy>.	30
	• Rodzaje sieci wg kryterium <obszaru>.	32
	• Zabezpieczenia w sieci.	33
	• Rozpoczęcie pracy w sieci.	34
7.	INTERNET	35
	• Czym jest Internet?.	35
	• Historia Internetu.	36
	• Schemat funkcjonowania.	37
	• Działanie i struktura Internetu.	38
	• Słownik podstawowych pojęć.	43
	• Sposoby korzystania z Internetu.	44
	• Sposoby podłączania się sieci Internet.	46
	• Wyszukiwanie informacji w Internecie.	47
	• Usługi w Internecie.	51
	• Zagrożenia i niebezpieczeństwa Internetowe.	53
	• Etyka w Interencie - NETYKIETA.	55
8.	Systemy Informacyjne i Informatyczne.	61
	• System informacyjny.	61
	• System informatyczny.	62
	• Perspektywy rozwoju techniki informacyjnej.	63
Koniec MATERIAŁÓW		64

ECDL (European Computer Driving Licence) to inicjatywa Stowarzyszenia Profesajonalnych Towarzystw Informatycznych (Council of European Professional Informatics Societies - skrót CEPIS), mająca na celu ujednolicenie i sprawdzenie wiedzy i umiejętności sprawnego posługiwania się komputerem.

Oryginalna nazwa ECDL ⇒ Europejskie Komputerowe Prawo Jazdy.

Postępująca komputeryzacja i wymagania pracodawców pod adresem pracowników wiążą się z problemem oceny umiejętności informatycznych.

Dziś wymagane są praktyczne umiejętności korzystania z różnych komputerów, umożliwiające samodzielną pracę oraz usprawniające pracę biurową oraz w innych sferach działalności zawodowej.

Jak ocenić umiejętności zdobyte w różny sposób - w szkole, na uczelni, na kursach,
w ramach samokształcenia?.
Kto ma to uczynić?

ECDL ⇒ to jednolity w skali danego kraju jak i na terenie zjednoczonej Europy
Certyfikat, zaświadczający, że jego posiadacz ma wiedzę i praktyczne umiejętności poslugiwania
się komputerem w pracy zawodowej.

W Polsce Certyfikat wydaje i przeprowadza egazaminy

Polskie Towarzystwo Informatyczne.

−−−−−−−−−−−−−−−−− −−−−−−−−−−−−−−−−−

TYPY KOMPUTERÓW

KOMPUTERY DUŻEJ MOCY tzw. mainframe ⇒
działające w wydzielonych ośrodkach do specjalizowanych zastosowań,
np. sterowania lotami kosmicznymi, procesami technologicznymi, w
ośrodkach akademickich…

KOMPUTERY OSOBISTE (Persional Computer):
stacjonarne ⇒ znajdujące powszechne zastodsowanie w domu i pracy,
przenośne ⇒ zwane laptopami,

PDA ⇒ rozbudowany kalkulator + osobisty notatnik + mały komputerek,

TELEFONY KOMÓRKOWE ⇒ spełniające wiele funkcji kompuerowych.

ARCHITEKTURA MIKROKOMPUTERA

- komputera osobistego ( Persional Computer „PC” ):

PAMIĘĆ

PROCESOR MAGISTRALA

Monitor Myszka

Klawiatura Drukarka CD-ROM Skaner Mikrofon Dysk twardy

Nagrywarka CD Głośniki / Dyskietki/

ZESTAW KOMPUTEROWY

… to zestaw elektronicznych urządzeń tworzących tzw. sprzęt komputerowy.

ZESTAW KOMPUTEROWY składa się z:

JEDNOSTKI CENTRALNEJ [ JC ] o r a z

URZĄDZEŃ ZEWNĘTRZNYCH, tzw. wejścia /wyjścia [ we/wy ]

JEDNOSTKA CENTRALNA

Podstawowe elementy JC: PROCESOR ⇒ skrót CPU - Central Processing Unit) -
centralny elektroniczny układ przetwarzania odpowiedzialny
za obliczenia (wykonywanie działań arytmetycznych na danych) i zarządzanie zasobami komputera (działania logiczne)
o r a z

PAMIĘĆ OPERACYJNA ⇒ tzw. RAM, do bieżącego przechowywania programów i danych niezbędnych do wykonania zleconych przez użytkownika zadań

Podstawowe parametry JC:

typ procesora np. Pentium;

Procesory MMX (MultiMedia eXtension) ⇒ procesory zawierające układy przyspieszające działanie programów multimedialnych, np. GRY.

• szybkość działania w MHz (jednostkach częstotliwości zegara) określającej
  ilość elementarnych działań wykonywanych w ciągu 1 sekundy;
  aktualne „szybkości” dochodzą do 1GHz!

________________________________________________________________________________

Szybkość działania zależy nie tylko od „typu procesora”, ale również od
PŁYTY GŁÓWNEJ komputera, która musi mieć możliwość przenoszenia
sygnałów o danej częstotliwości!

Nie wystarczy więc wymienić sam procesor, aby komputer stał się szybszy!

PROCESOR musi być dostosowany do PŁYTY GŁÓWNEJ!

________________________________________________________________________________

ilość pamięci RAM.

… ma bezpośredni wpływ na szybkość i liczbę jednocześnie wykonywanych zadań!

Aktualnie pojemności RAM to średnio od 128 do 256 MB!

Pracę procesora wspomaga tzw. pamięć podręczna (ang. cashe), która pozwala uniknąć części operacji przesyłania danych między procesorem a jednostkami pamięeci.

URZĄDZENIA ZEWNĘTRZNE

… zwane urządzeniami wejścia/wyjścia ⇒ to urządzenia do komunikowania się użytkownika z komputerem - przekazywania danych i wyników!

Dzielą się:

1) ze względu na funkcjonalność, na:

podstawowe, niezbędne do funkcjonowania: monitor, klawiatura, mysz, dysk

niezbędne do działania niektórych programów: np. joystick

pozostałe.

2) z uwagi na rolę w systemie:

wprowadzania danych i wyprowadzania wyników,
np. klawiatura, mysz, skaner, drukarka, monitor

:

przechowywania danych i wyników:

masowe pamięci <magnetyczne>.

Rodzaje PAMIĘCI MAGNETYCZNYCH (tzw. Dyskowe):

• dyskietki przenośne: zwykłe [ FDD ] i typu ZIP
⇒ od kilku do kilkuset MB

• dyski twarde [ HDD ] ⇒ od kilku do kilkuset GB

• dyski optyczne [ CD-R/RW, DVD ] ⇒ średnio 700 - 800 MB

3) urządzenia do komunikacji ze światem zewnętrznym:
modemy, fax-modemy, karty sieciowe

4) urządzenia do grafiki i multimediów:
plotery, skanery, do przetwarzania dżwieku i obrazu.

PODSTAWOWE URZĄDZENIA WE / WY:

• stacje dysków

• CD-ROM

• Skaner

• Myszka

• Drukarka

• Monitor o r a z
  KLAWIATURA.

______________________________________________________________________

Urządzenia WE/WY ⇒ dają możliwość wpływania na to, co komputer może robić!

- bez nich najszybszy komputer byłby tylko mieszaniną żelastwa i plastiku !.

________________________________________________________________

MONITOR EKRANOWY

… ekran do wyświetlania informacji wprowadzanych i wyprowadzanych z komputera

sposób wyświetlania na ekranie zależy głównie od tzw. KARTY GRAFICZNEJ!

____________________________________________________________________

KARTA GRAFICZNA - to układ elektroniczny przetwarzający informacje zapi-
sane w pamięci na sygnały wizyjne przesyłane do monitora.
KARTA warunkuje „rozdzielczość ekranu” tj. ilość punktów obrazu na 1 mm;
obecnie średnia rozdzielczość to 600 na 800 pkt na 1 mm.

KARTY posiadają „własną pamięć” - od 1 do 2 MB, co przyspiesza wyświetlanie grafiki! To z kolei pozwala na „płynne” wyświetlanie na ekranie sekwencji
obrazów np. video, filmu…

___________________________________________________________________________________

podstawowe parametry MONITORA to:

wielkość przekątnej ekranu w calach: 15” 17” 19” 21”

wielkość plamki świetlnej, określajacej najmniejsza odległość między dwoma pojedynczymi punktami obrazu, np. 0,25 mm, 0,26 mm, 0,27 mm

częstotliwość odświerzania obrazu (decyduje o efekcie „migotania ekranu”)

- powinna być nie mniesza niż 75Hz

rozdzielczość ekranu - decyduje o wielkości wyświetlanych znaków i ich czytelności

niska wartość promieniowania.

Rodzaje MONITORÓW:

- z lampą kineskopową (standardowe)

- płaskie ciekłokrystaliczne, tzw. LCD - Liquit Cristal Display)

MYSZ przewodowa i bezprzewodowa

… urządzenie do wprowadzania informacji oraz wykonywania poleceń

urządzenie niezbędne do pracy w MS Windows

w standardowej wersji ruch myszy przenosi „kulka”

warunkiem sprawnego posługiwania się mysza jest prawidłowe ułożenie palców na przyciskach!

najnowszym rozwiązaniem są obecnie MYSZY BEZPRZEWODOWE:
- na podczerwień - działające jak „pilot TV”!

- optyczne - kulkę zastąpiono układem optycznym

KLAWIATURA

podstawowe urządzenie do wprowadzania informacji i komunikowania się z systemem operacyjnym

brak klawiatury uniemożliwia uruchomienie komputera

W Polsce stosuje się układ klawiatury „amerykański” - położenie klawiszy inne niż na maszynie do pisania, brak „polskich znaków”

standardowa klawiatura tzw. PS2 składa się ze 101 klawiszy ułożonych w tzw. sekcje

RODZAJE KLAWIATUR:

STANDARDOWE

typu WINDOWS

ERGONOMICZNE

KLAWIATURA STANDARDOWA typu PS/2

⇒ zawiera 101 klawiszy.

FUNKCJE KLAWISZY

Sekcja KLAWISZY ALFANUMERYCZNYCH :

47 „białych” klawiszy ze znakami : ALFABETYCZNYMI, NUMERYCZNYMI oraz
SPECJALNYMI, ułożonych w czterech rzędach :

.... ..... ....

⇒ służą do wprowadzania znaków podanych na klawiszach !

⇒ zatwierdzanie poleceń wydawanych systemowi operacyjnemu oraz
uruchamianie programów o r a z

w edytorze tekstu - koniec Akapitu i przejście do nowego wiersza !

⇒ klawisz „spacji” - odstępu między wyrazami

⇒ kasowanie znaku (ów) na lewo od kursora

⇒ sam nie ma przypisanych funkcji - używa się go w kombinacji
z innymi klawiszami, umożliwia, np. :
<Shift> + <klawisz litery> - pisanie pojedynczych dużych liter

<Shift> + <znaku> - pisanie „górnych” znaków klawiatury;

<Shift> + <ENTER> - w edytorze tekstu, przejście do

nowego wiersza w ramach akapitu

⇒ przejście w tryb pisania dużych liter w sposób ciągły

⇒ przesunięcie kursora wg znaków tabulacji ;
w każdym wierszu są rozmieszczone tzw. punkty tabulacji - standardowo
co 1,27 cm , licząc od lewego marginesu

⇒ sam nie posiada przypisanych funkcji - używa się go wraz z innymi
klawiszami, np.

1) przemieszczanie kursora w tekście i dokumencie , np. :
<Ctrl>+< ← > / < → > - przesunięcie kursora na początek / koniec wyrazu
<Ctrl> + <Home> - początek dokumentu
<Ctrl> + <End> - koniec dokumentu
<Ctrl> + <ENTER> - podział strony - przejście do nowej strony

2) inne funkcje, np. zaznaczanie plików oraz fragmentów tekstu

⇒ wpisywanie „polskich” liter, np. :
<Alt>+<a> = „ą” (małe)
<Alt>+<x> = „ź” (małe)
<Alt>+<o> = „ó” (małe)
<Alt>+<Shift>+<a> = Ą (duże), itd...

⇒ uruchamianie różnych poleceń, np. w edytorze Word :
<Alt> - wejście na Pasek Menu i wybranie 1-ej opcji tj. Plik
<Alt>+<klawisz z podkreśloną literą opcji na Pasku Menu>

rozwinięcie listy poleceń wybranej opcji,

np. <Alt>+<P> - rozwinięcie listy opcji Plik

<Alt>+<kolejno cyfry 7 8 9 z klawiatury numerycznej> -
wprowadzenie znaku „paragraf” [ § ]

⇒ w klawiaturze typu „Win'9x” - wywołanie na pulpit menu START

KLAWISZ ESCAPE:

⇒ klawisz wydzielony z lewej strony klawiatury - pełni rolę klawisza
„ucieczki” lub rezygnacji - wyjście z opcji.

Sekcja KLAWISZY FUNKCYJNYCH:

..... ⇒ klawisze F1 - F12 nie mają stałych przypisanych działań.

Ich działanie w każdym programie jest inne, np.

w edytorze Word :
<F1> → przywołanie na ekran programu Pomoc
<F5> → otwarcie okna „Znajdź i zamień”
<F7> → otwarcie AUTOKOREKTY - okna do sprawdzania

poprawności tekstu ; wyjątkiem jest klawisz F1,
który w większości programów oznacza uruch. programu Pomoc.

Sekcja KLAWISZY SYSTEMOWYCH :

⇒ wciśnięcie klawisza powoduje drukowanie na drukarce aktualnego stanu
ekranu monitora (podczas pracy w trybie znakowym -DOS)

⇒ dawniej służył do zmiany trybu przewijania tekstu na ekranie - dziś rzadko używany

⇒ klawisz przerywający działanie programu (polecenia) aż do naciśnięcia
następnego klawisza ;

<Ctrl>+<Break> - przerwanie działania poleceń lub programów

Sekcja KLAWISZY EDYCYJNYCH :

⇒ (tłum. z ang. Wstaw) - w programach do edycji tekstu służy do zmiany trybu
pracy pomiędzy trybem wstawiania (wstawiany znak jest wstawiany pomiędzy
istniejące) a nad pisywania (pisany znak pokrywa istniejący)

⇒ (tłum. z ang. Początek) - w edytorach tekstu, przejście na początek linii

⇒ (tłum. z ang. Strona w górę) - w edytorach tekstu, przejście o 1 ekran w górę

⇒ (tłum. z ang. Kasuj) - w edytorach tekstu :
a) kasowanie znaku na lewo od kursora
b) zaznaczonego fragmentu tekstu

⇒ (tłum. z ang. Koniec) - w edytorach tekstu, przejście na koniec linii (wiersza)

⇒ (tłum. z ang. Strona w dół) - w edytorach tekstu, przejście o 1 ekran w dół

Sekcja KLAWISZY KURSOROWYCH :

⇒ a) w edytorze tekstu, służą do przemieszczania kursora tekstowego wewnątrz obszaru edycji :

<←> <→> - w ramach wiersza
<↑> <↓> - pomiędzy wierszami

b) w MS Windows - do przemieszczania się po listach menu

Sekcja KLAWISZY NUMERYCZNYCH :
jest to specjalna grupa 17 klawiszy, w obrębie której powtórzone są wszystkie klawisze
z cyframi, znakami działań matematycznych (/,*,-,+), klawiszem z „.” oraz <ENTER>.
Powtórzenie tych klawiszy zostało wykonane dla wygody użytkownika, aby przy wpisywaniu
szeregu liczb i działań matematycznych wszystkie cyfry były blisko siebie.

⇒ włączenie klawisza (zapalona dioda) - klawisze pełnią rolę numerycznych

wyłączenie klawisza (dioda zgaszona) - klawisze jako edycyjne i kursorowe

⇒ Szary plus i szary minus - przy aktywnym <NumLock> mają przypisane inne
funkcje niż te same na klawiaturze alfanumerycznej

DRUKARKI

… urządzenia do wyprowadzania informacji na papier.

rodzaje:

• igłowe - tzw. mozaikowe, przeznaczone do pracy ciągłej,do dużej ilości wydruków w kilku kopiach, brak czcionek - druk nanoszony za pomocą
układu igieł, najtańsze w eksploatacji (tani tusz, trwałość) i szybkie, mogą drukować również w kolorze,

• laserowe - do prac profesjonalnych o wysokiej jakości druku, nanoszenie laserem toneru (sproszkowanego barwnika) na papier, dryk w kolorze
możliwy ale bardzo drogi,

• atramentowe - nanoszące druk cienkim, wyrzucanym pod ciśnieniem stru-mieniem atramentu; dobra jakość wydruku, niska cena zakupu, ale drogie mat. eksploatacyjne (tusz), stosunkowo wolne.

SKANER

… urządzenie do zamiany podanego obrazu na postać cyfrową i zapis jeje w pamięci komputera. Często Skaner obecnie jest częścią tzw. urządzeń wielofunkcyjnych.

DYSK OPTYCZNY (CD+ROM/RW)

To urządzenia do zapisywania (przechowywania) dużej liczby informacji na tzw.
dysku kompaktowym (pamięć-tylko-do odczytu na dysku kompaktowym).

NAGRYWARKA CD

Urządzenie do zapisu i odczytu dysków optycznych

Aktualnie jest ono standardowym urządzeniem zestawu komputreowego.

PLOTER

Urządzenie do sporządzania bardzo precyzyjnych i wielokolorowych wykresów na papierze lub kalce o dużm formacie.

FAX-MODEM

Urządzenie wielofunkcyjne:
- do łączenia komputera z linią telefoniczną
- pełniące funkcję TELEFAX-u (przesyłajace i odbierajace informacje)
- końcówka łącząca komputer z Internetem.

MODEM potrafi:

- obsługiwać E-mail
- wysyłać i odbierać Faksy
- porozumiewać się bezpośrednio z innymi komputerami
- obsługiwać konta bankowe, gry komputerowe
- przekazywać aktualne informacje: prognozę pogody, wydarzenia…
- łaczyć szybkimi łączami teletransmisyjnymi (ISDN - usługa Neostrady) w sieci

telefonicznej, kablowej i energetycznej.

MODEM jest podłączony z jednej strony do PC-ta, a z drugiej do linii telefonicznej.

Komputer przetwarza tzw. sygnały cyfrowe.

Łącza telekomonukacyjne (telefoniczne, kablowe, światłowodowe) przesyłają sygnały analogowe (akustyczne).

MODEM przekształca sygnały analogowe na cyfrowe i odwrotnie.

Jest to możliwe dzięki specjalnym układom elektroniczny zwanym modulatorem
i demodulatorem.

Rozróżniamy:

modemy wewnętrzne instalowane wewnątrz obudowy w postaci „karty rozszerzeń” o r a z

modemy zewnętrzne dołączane do komputera za pomoca tzw. łącza szeregowego (COM2).

KARTA DŻWIĘKOWA

Komputer może doskonale odtwarzać muzykę!

W Internecie powszechnie dostępne są wysokiej jakości dżwieki wysokiej jakości
w tzw. formacie MP3.

Aby komputer mogł przetwarzać i odtwarzać te dżwięki niezbędne jest wyposażenie
go w układ elektroniczny zwany kartą dżwiękową.
Dzięki niej można do niego podłączyć i korzystać z głośników oraz mikrofonu !

Karta dżwiękowa jest wyposażona w 3 elementy:

- złącze MIDI (ang. Musical Instruments Digital Interface) - umożliwiające podłączenie instrumentów muzycznych,

- syntezator FM, który tworzy dżwięki o okrślonej częstotliwości i barwie,

- układ do zamiany sygnału cyfrowego na analogowy i odwrotnie - do odtwarzania plików dżwiekowych typu WAF.

Podstawowe elementy, komponenty i wnętrze komputera

patrz materiały szkoleniowe „ELEMENTY_PC.doc”!

−−−−−−−−−−−−−−−−− −−−−−−−−−−−−−−−−−

JEDNOSTKI INFORMACJI

PAMIĘĆ KOMPUEROWA to obszar do przechowywania informacji.

Każda informacja jest kodowana i zachowywana w:
• pamięci magnetycznej l u b
• pamięci optycznej.

Najmniejszą elementarną jednostką informacji jest 1 BIT.

BIT może przyjmować wartość: 1 lub 0 ;

przenosi informację w postaci stanu (sygnału ) na obwodzie
- elektrycznym ⇒ „prąd płynie” ( BIT wartość = 1),

„prąd nie płynie” (BIT wartość = 0 ) l u b

- magnetycznym ⇒ „namagnesowanie dodatnie” ( BIT wartość = 1),

„namagnesowanie ujemne” ( BIT wartość = 0).

Podstawową jednostką zapisu informacji w pamięci RAM oraz dyskowej jest 1 BAJT.

BAJT to 8 kolejnych Bitów - ciąg 8 „zer” i „jedynek”.

KODOWANIE danych (informacji)

Informacje zapisywane w „pamieci komputera” to:
- teksty skladające się z ciągów liter i innych znaków
- liczby o różnej dokładności i formacie
- programy, czyli zbiory rozkazów dkla procesora w postaci binarnej o r a z
- dane, zapisywane przez aplikacje użytkowe w według własnych formatów.

Ciągi Bajtów muszą więc „przenosić” wszystkie ww rodzaje danych, raz tekst, liczby, innym razem rozkazy dla procesora itd.

Muszą więc być k o d o w a n e !

Przyjęto, że 1 BAJT (8 kolejnych BITÓW) umożliwia zakodowanie 1 ZNAKU!

W ten sposób możemy zakodować 2⁸ różnych znaków czyli 256 !

____________________________________________________________________

A więc informacje zapisane w 1 BAJCIE obejmują 256 różnych wartości, którym
można przypisać liczby z zakresu 0 - 255 ;
liczby te mogą symbolizować różne typy danych!

____________________________________________________________________

ASCII - standardowy KOD wymiany informacji

Aby można było wymieniać informacje między róznymi komputerami opracowano jednolity
kod - ASCII (ang. American Standard Code for Information Interchange).
Kod ten przyporządkowuje każdemu ZNAKOWI okeśloną liczbę tj. kombinację 8 Bitów (1 i 0), np.

- kody 0 - 31 - znaki specjalne do sterowania ekranem i drukarką

- kody 32 - 127 - kody cyfr 0 - 9 (od 48 do 57), kody dużych liter alfabetu (od 65 do 90)

oraz małych liter (od 97 do do 122) itd…

Przykład BAJTU z kodem binarnym „litery W”: 0 1 0 1 0 1 1 1

Ponieważ zestaw 256 znaków przestał aktualnie wystarczać, rozszerzono „zestaw kodów”
poza 1 BAJT i obecnie wychodzi on poza 16 BITÓW!
Dzięki temu można kodować już 95 156 ZNAKÓW (różne języki, wersje alfabetyczne …).

KILOBAJTY, MEGABAJTY, GIGABAJTY …

Dla celów użytkowych stosuje się jednostki informacji stanowiące wielokrotności BAJTÓW:

1 kB (kilobajt) = 2¹⁰ = 1024 Bajty

1 MB (megabajt) = 2²⁰ = 1 048 576 Bajty (1024 kB)

1 GB (gigabajt) = 2³⁰ = 1 073 741 824 Bajty (1024 MB)

1 TB (gterrabajt) = 2⁴⁰ = 1 099 511 627 776 Bajtów (1024 GB).

PLIK - LOGICZNA JEDNOSTKA ZAPISU INFORMACJI

PLIK to podstawowa fizyczna jednostka przechowywania informacji w pamięci komputera -
to zbiór logicznie powiązanych zestawów danych w postaci Bajtów, identyfikowany za pomocą unikatowej nazwy i stanowiący całość, którą można się odrębnie posługiwać.

PLIKI tworzymy wydając rozkaz ZAPISZ!

Inne, poza Plikami jednostki zapisu informacji to:
REKORD - stosowany w Bazach danych)
SŁOWO MASZYNOWE - jednostka do zapisu rozkazów procesora.

RODZAJE PAMIĘCI

Do przechowywania informacji w komputerze służą specjalne obszary zwane pamięcią.

Rozróżniamy dwa rodzaje pamięci komputerowej:
• operacyjne o r a z

• masowe.

PAMIĘCI OPERACYJNE

Służą do gromadzenia programów i danych niezbędnych do wykonywania działań - zadań zlecanych przez użytkownika.
Pamięci te nie mają możliwości trwałego zachowania danych!

Zorganizowane są w postaci ciągu kolejnych komórek z których każda ma swój adres,
np. pamięć 64 KB ma adresy od 0 do 65535.

____________________________________________________________________________

Im większa pamięć operacyjna tym więcej zadań może być równocześnie wykonywanych
i tym szybszy w działaniu staje się komputer.

____________________________________________________________________________

W JC komputera zlokalizowane są 3 „pamięci operacyjne”:

ROM (ang. Read Only Memory) ⇒ pamięć przechowująca informacje niezbędne do rozpoczecia pracy komputera: program BIOS, translator, instalator SO; zawartość zapisywana przez producenta tej pamięci.

RAM (ang. Random Access Memory) ⇒ pamięć o bezpośrednim (swobodnym) dostępie) - właściwa pamięć operacyjna do gromadzenia programów i danych
niezbędnych do obsługi zadań; standard obecnie to 64 do 256 MB!

CACHE (ang. Cache Memory) ⇒ pamięć podręczna - dodatkowa pamięć RAM do
przechowywania większych fragmentów informacji pobieranych jednorazowo z dysków, niż aktualnie potrzebnych.

Informacje w RAM i CACHE są usuwane wraz z zakończeniem pracy komputera!

PAMIĘCI MASOWE

Są urządzeniami zewnetrznymi służącymi do trwałego zapisu informacji.

Wyróżniamy:
• dyski elastyczne [ ang. Floppy Disk Drive ]

• dyski twarde [ ang. Hard Disk Drive ] o r a z

• dyski optyczne [ ang. CD-ROM / RW / DVD ]

FORMATOWANIE

DYSKI MAGNETYCZNE przed użyciem muszą być przygotowane do pracy.

Proces ten nazywa się formatowaniem i jest wykonywany przy pomocy programu (polecenia)
<Formatowanie>.

W czasie formatowania dokonuje się:
- usuwanie wszystkich zapisów z dysku
- zapis tzw. Plików systemowych
- podział dysku na części logiczne tzw. Partycje
- nadanie dyskowi nazwy (etykiety).

DYSKIETKI [ Floppy Disk Drive ]

… zwane dyskami elastycznymi (ang. Floppy Disk Drive - FDD), to pojedynczy elastyczny krążek magnetyczny.

Standardowe FDD 3,5” - używane do archiwizacji oraz przenoszenia małych ilości danych (do
1,44 MB).

Dyskietki firmy Iomega tzw. ZIP-y posiadają pojemność 100 MB, wymagają jednak odrębnego urządzenia zapisu/odczytu wewnętrznego lub zewnętrznego!

DYSKI TWARDE [ Hard Disk Drive ]

To magnetyczne nośniki zapisu danych umożliwiające wielokrotny zapis i odczyt.

Mają postać wielu cienkich krążków zamocowanych na jednej osi, pokrytych warstwą magnetyczną ;
krążki (talerze) stale się obracają z dużą prędkością - dostęp do informacji jest więc cykliczny, gdyż każda informacja w określonych odstępach czasu znajduje się na osi „głowicy odczytu/zapisu”.

Pamięci HDD charakteryzują się:
- bardzo dużą pojemnością, zwane są więc „pamięciami masowymi”
- dużą szybkością dostępu do informacji
- wielokrotnym dostępem na odczyt i zapis

- odpornością na uszkodzenia - montowane są w metalowej obudowie.

DYSKI OPTYCZNE [ CD-R / RW ]

Pamięci CD - to:
- szybkie
- pojemne
- trwałe
- odporne na uszkodzenia
- i tanie nośniki pamięci, w postaci pojedynczych płyt.

Odtwarzacze CD-ROM oznaczone np. x52 oznaczają szybkość odczytu 52-krotnie wyższą od pierwszych tego typu urządzeń

Dyski CD występują w wersji:
• ROM [ CD-R ] ⇒ jednokrotny zapis - wielokrotny odczyt o r a z
• RW [ CD-RW - read/write] ⇒ wielokrotny zapis - wielokrotny odczyt

Do zapisu, stosowane są tzw. nagrywarki dysków CD.

INNE PAMIĘCI MASOWE to:

STREAMERY ⇒ urządzenia wykorzystujące „taśmę magnetyczną”, służą do
archiwacji bardzo dużych ilości danych

PEN DRIVE -y ⇒ zminiaturyzowane pamięci zewnętrzne do przenoszenia oraz archiwacji niedużej ilości danych - wykorzystują łącza USB.

POJEMNOŚCI PAMIĘCI MASOWYCH

Rodzaj	POJEMNOŚĆ	ZASTOSOWANIE
FDD (dyski elastyczne)	1,44 MB	łatwe przenoszenie danych, mała pojemność, zawodność
Dyski IOMEGA ZIP	100 MB i wiecej	jak FDD, ale o dużej pojemności
HDD (dyski twarde)	od 1 do 120 GB	pamięć zewnętrzna podstawowa PC-ta, b.duża i wzciąż rosnąca pojemność
CD-R/RW	600 - 800 MB	Archiwacja programów i danych (dużych plików, muzyki, grafiki)
DVD	do 20 GB	Archiwacja mulrimediów (filmów)
STREAMER	klikadziesiąt GB	Archiwacja SO, dysków sieciowych

OPROGRAMOWANIE

PROGRAM komputerowy ⇒ to zbiór logicznie powiązanych rozkazów (poleceń napisanych w języku maszynowym zapisanych w pamięci pod określoną nazwą), którego funkcją jest wykonanie określonego
zadania (zadań), np. MS Word, Paint, MS Windows…

OPROGRAMOWANIE ⇒ to zestaw programów pozwalających na wykonanie różnego rodzaju
zadań na określonym typie komputera.

KLASYFIKACJA OPROGRAMOWANIA wg „zastosowania”:

• podstawowe ⇒ niezbędne dla funkcjonowania komputera, np. system operacyjny

• narzędziowe ⇒ do usprawnienia pracy komputera

• użytkowe ⇒ tzw. aplikacje, realizujące różne konkretne zadania użytkownika, np.

obliczenia, przetwarzanie tekstu, tworzenie grafiki itp.

KLASYFIKACJA OPROGRAMOWANIA wg „funkcjonalności”:

• systemy operacyjne (DOS, MS WINDOWS, LINUX, UNIX)
• programy narzędziowe (do konserwacji dysków, do zarządzania zasobami danych oraz

komputera, planowania zadań, menadżer zadań, menadżer urządzeń, narzędzia „panelu sterowania”, eksplorator windows itp.

• programy graficzne - do tworzenia i zarządzania obiektami graficznymi

(PAINT, COREL Draw, PHOTOSHOP itp.)

• programy użytkowe - do zarządzania firmą (np. system SYMFONIA, RAKS), do obsługi

Biura (MS OFFICE), do projektowania (AutoCAD)

• programy bazodanowe - do tworzenia i zarzadzania Bazami danych (np. MS ACCESS)

• programy komunikacyjne - przeglądarki internetowe, wyszukiwarki, komunikatory -

GADU-GADU, TLEN …

• gry komputerowe.

______________________________________________________________

Podstawę „oprogramowania” stanowi zawsze SYSTEM OPERACYJNY !

___________________________________________________________________________

SYSTEM OPERACYJNY [ SO ]

System operacyjny to podstawowy program do komunikacji użytkownika z komputerem oraz zarządzania zasobami systemu komputerowego.

SO wyposażony jest w wiele funkcji oraz podprogramów.

Może zarządzać pojedynczym lub wieloma komputerami.

W zależności od typu i wielkości komputera występują różnego rodzaju systemy operacyjne:

w dużych komputerach firmy IBM używa się systemu OS lub UNIX

w komputerach osobistych [ PC-tach ] od wielu lat panował DOS
(ang. Disk Operating System - dyskowy system operacyjny)

stopniowo funkcję DOS-a przejął system WINDOWS firmy Microsoft:
- najpierw jako nakładka na DOS wersja 3 i 3.11
- nastepnie jako niezależne SO wersje 95, 98, ME, 2000 i XP

od paru lat coraz większa popularność zdobywa SO LINUX - system darmowy, opracowany na bazie UNIX-a, mogący pracować na różnym sprzęcie i w różnej konfiguracji!

Podstawowe różnice między systemami operacyjnymi dotyczą:

1) interfejsu - tj. sposobu porozumiewania się z użytkownikiem

2) wielozadaniowości - możliwości obsługi jednego lub wielu zadań równocześnie

3) wielodostępności - obsługi wielu komputerów.

Systemy operacyjne jednostanowiskowe:

DOS

MS WINDOWS

Systemy operacyjne wielodostępne tzw: sieciowe:

MS WINDOWS NT

UNIX

NOVELL

LINUX

NAKŁADKI NA <SO>

NAKŁADKI - to programy pozwalające na prostsze i sprawniejsze wykonanie podstawowych funkcji SO, jak również rozszerzające jego możliwości, zawierają bowiem wiele funkcji SO oraz dodatkowe programy których nie posiada SO (np. kalkulator).

Przykładami nakładek na SO są programy:
NORTON COMMANDER
WINDOWS COMMANDER

APLIKACJE

… to programy użytkowe realizujące konkretne zadania (ang. Application - zastosowanie).

INTERFEJS

… to takie przygotowanie SO, aby użytkownik mógł w prosty sposób, bez przeszkolenia korzystać
z komputera.

Rodzaje Interfejsu: • tekstowy (DOS) - polecenia (tylko w języku angielskim) składane ze znaków i wprowadzane z klawiatury, wyniki i odpowiedzi wyświetlane tekstowo na monitorze; czarny ekran - białe litery!

• graficzny (WINDOWS) - kontakt z komputerem poprzez elementy graficzne (okna, ikony), wybór i posługiwanie się poleceniami za pomocą MYSZY!

MULTIMEDIA

… to w komputerze połączenie różnorodnych form przekazu informacji (mediów), np.
tekst pisany i mówiony
animacja
wideo
dżwięk,
muzyka
film.

Komputery potrafią:
- integrować (łączyć) różne media,
- przetwarzać je o r a z
- prezentować!

___________________________________________________________________________________________

Naukowe badania potwierdzają, że w pamięci człowieka pozostaje:
- 20% informacji zasłyszanych
- 30% informacji widzianych o r a z

- 40% ,gdy informacja jest odbierana przy pomocy wzroku i słuchu!

__________________________________________________________________

Środkami przekazu informacji multimedialnej są:

• komputer, wyposażony w odpowiednie oprogramowanie
• CD-ROM
• karta graficzna o r a z
• karta dżwiękowa.

Oprogramowanie multimedialne wymaga bardzo dużej pamięci!

Sprzęt komputerowy do celów „multimedialnych” wymaga minimum:

- procesora Pentium MMX 600-700 MHz

- RAM 64 MB

- CD-R x52

- karty graficznej 2 MB z własnym procesorem

- HDD 4-5 GB
- karty dżwiękowej Sound Blaster

- napędu DVD.

−−−−−−−−−−−−−−−−− −−−−−−−−−−−−−−−−−

KONIEC TEMATU 2

ZASTOSOWANIE KOMPUTERÓW

Obszary zastosowań informatyki i komputera prezentuje poniższy diagram:

APLIKACJE UŻYTKOWE - PRZYKŁADY

EDYTORY TEKSTU ⇒ programy do tworzenia (redagowania) oraz edycji dokumentów tekstowych przeznaczonych do druku.

Przykłady: WordPad, Microsoft WORD.

ARKUSZE KALKULACYJNE ⇒ programy do obliczeń oraz prezentacji wyników w formie Wykresów. Umożliwia wprowadzanie różnych danych oraz tworzenie skomplikowanych wzorów matematycznych.

Przykłady: Microsoft Excel, Star Office

PROGRAMY GRAFICZNE ⇒ programy do tworzenia i edycji obrazów, rysunków oraz prezentacji graficznej danych.

Programy graficzne dzielimy na tworzące:
1) prostą grafikę z „punktów” - tzw. mapy bitowe ;

przykład: PAINT, PAINTBRUSH

2) profesjonalna grafikę - tzw. wektorową ;

przykład: CorelDRAW, Adobe Illustrator, Adobe Photoshop,

COREL Photo-Paint

3) prezentacje multimedialne, wykorzystujące różną grafikę (rysunki, tabele, obrazy, wykresy, dźwięk, tekst …) ;

przykład: PowerPoint

4) projekty sceny, dobór materiałów i światła:
przykład: 3D Studio, CorelDREAM 3D

5) animacje oraz przetwarzające cyfrowe filmy zarejestrowane kamerą wideo;

przykład: Premiere Power.

6) projekty: wnętrz mieszkań, terenów zielonych i ogrodów.

PROGRAMY BAZODANOWE ⇒ do gromadzenia i wyszukiwania powiązanych ze sobą danych wg określonych kryteriów. BAZĄ DANYCH jest:
- domowy katalog książek, notes z adresami
- potężny zbiór „składek ubezpieczeniowych” w ZUS
- ewidencja ludności PESEL
- ewidencja pojazdów itd.

Aby zaprojektować i stworzyć BAZĘ DANYCH należy:

Krok 1

Opracować założenia BAZY:
- jaki rodzaj informacji ma ona zawierać
- jakie informacje będą wyszukiwane z Bazy
- ile informacji Baza ma zawierać

Krok 2

Utworzyć projekt struktury BAZY, wyszczególniając:
- „pola informacyjne” - odpowiedniki kolumn

- konkretne informacje w wierszach tzw. rekordach Bazy.

Krok 3

Załozyć Bazę za pomoca odpowiedniego programu:

- prostą Bazę (np. spis książek) można załozyć w postaci kartoteki

- złożoną Bazę ⇒ zakładamy za pomocą tzw.

relacyjnych baz danych.

Przykład programów „bazodanowych”:

Microsoft ACCESS, dBASE, Star Office, FoxPRO oraz
Oracle, SQL Server ⇒ do obsługi Baz w sieciach.

SYSTEM „DESKTOP PUBLISHING” ( DTP )

⇒ zestaw programów i narzędzi sprzętowych do opracowania i drukowania publikacji (składu drukarskiego)

Przykład: Microsoft Publisher, Microsoft Designer,

Adobe Page Maker

PAKIETY ZINTEGROWANE ⇒ zestawy programów łączące wszystkie ww funkcje.

Przykład: Microsoft OFFICE, Open OFFICE.

PROGRAMY DO PROJEKTOWANIA ( CAD - ang. Computer Aided Design)

⇒ do wspomagania projektowania np. architektonicznego, elektronicznego, maszynowego oraz sporządzania dokumentacji technicznej.

Przykład: AutoCAD firmy Autodesk.

PROGRAMY DO ZARZĄDZANIA PRODUKCJĄ ( CAM - ang. Computer Aided Managment)

⇒ do planowania produkcji i nadzoru wykonawstwa,

PROGRAMY DO KONSTRUOWANIA ( CAE - ang. Computer Aided Engineering)

⇒ do tworzenia projektów, analizy kosztów, projektowania narzędzi,

SYSTEMY EKSPERTOWE

⇒ do wspomagania podejmowania decyzji, np. diagnozowanie
i ustalanie metod leczenia

PROGRAMY EDUKACYJNE

⇒ do nauki i i podniesienia poziomu nauczania;
wykorzystują:

- techniki prezentacji multimedialnej o r a z

- nauczanie na odległość, dzięki Internetowi!

PROGRAMY DO OBSŁUGI MUZYKI I OBRAZU FILMOWEGO

⇒ komputer obecnie jest wyposażony w karty dżwiekowe, karty muzyczne, głosniki, mikrofony i inne urządzenia do odtwarzania zarówno dżwięku jaki i filmu;

Programy takie jak Premiere Power pozwalają tworzyć i animować własne filmy!

PROGRAMY (SYSTEMY) DO ZARZĄDZANIA PRZEDSIĘBIORSTWAMI

⇒ do obsługi księgowości, kadr, magazynu itd.;

przykład: system SYMFONIA, RAKS.

PROGRAMY BIZNESOWE:

- wspomagają marketing i reklamę,
- umożliwiają „pracę na odległość” i handel,
- zapewniają bieżący dostęp do informacji o firmie.

−−−−−−−−−−−−−−−−− −−−−−−−−−−−−−−−−−

KONIEC TEMATU 3

KOMPUTERY, INFORMATYKA , INFORMATYZACJA to obecnie zjawisko społeczne,

powszechnie występujące w każdej dziedzinie codziennego życia i działalności człowieka.

Pozytywne skutki tego zjawiska są niewątpliwe - występują jednak i negatywne:

- alienacja ludzi - brak kontaktów i więzi między nimi

- zaburzenia psychiki

- skutki zdrowotne.

SPOŁECZNA ROLA KOMPUTERÓW

Postępujaca informatyzacja społeczeństwa jest faktem!

KOMPUTERY mają obecnie wpływ na wszystkie sfery życia i działalności człowieka!

Stopniowo komputeryzacja obejmuje również nietechnologiczne dziedziny:

- religię
- politykę
- seks.

KOMPUTERY z jednej strony:
usprawniają
przyspieszają
pomagają
uczą
wyręczają
zastępują
kontrolują
rozwijają człowieka ;

ale równocześnie:

powodują jego alienację
negatywne skutki zdrowotne
negatywne skutki w rozwoju młodego pokolenia, np. dzieci świetnie posługują się

komputerem, ale nie czytają!

bezpośrednio wpływają na umysł i psychikę człowieka, nie zawsze w pozytywnym

znaczeniu (np. uzależnienia od komputera)

niosą niebezpieczeństwo wykorzystania gromadzonych informacji (np. przez Państwo
lub inne instytucje publiczne) niezgodnie z interesem obywateli

udostępniają wiedzę i upowszechniają idee oraz wzorce uważane powszechnie
za wręcz szkodliwe społecznie

_____________________________________________________________________________________

Powszechna komputeryzacja powoduje już obecnie zmiany w psychice człowieka,
a w przyszłości w psychice całych społeczeństw!

_____________________________________________________________________________________

BHP W PRACY Z KOMPUTEREM

Długotrwała praca przy komputerze powoduje dolegliwości:

- bóle kręgosłupa i głowy
- choroby oczu (zapalenie spojówek, rumień skóry, łzawienie)
- napięcie mięśni
- rozdrażnienie
- schorzenia dłoni i nadgarstka.

Największe niebezpieczeństwa stwarza praca z monitorem:

° emituje pole elektromagnetyczne bardzo małych częstotliwosci, które nie powinno
być większe od 60 kV/m

° emituje promieniowanie nadfioletowe powodujące choroby oczu

° emituje niewielkie promieniowanie rentgenowskie

° zmusza do wytężania wzroku, gdy występuje odbicie światła od ekranu

° powoduje szybkie zmęczenie oczu w przypadku:
migotania obrazu, braku ostrości oraz rozmycia kolorów.

Prawidłowe i bezpieczne warunki pracy powinny uwzględniać:

stosowanie monitorów niemigających oraz niewielkim promieniowaniu (LR, NI)

stosowanie filtrów ochronnych na ekran, zmniejszające minimum 200 razy
najbardziej szkodliwe promieniowanie elektrostatyczne

zachowanie właściwej odległości oczu od monitora - 35 do 70 cm

ustawienie tyłu monitora do ściany

wykonywanie ćwiczeń relaksacyjnych:
- skłony

- wymachy ramion

- naprężanie i rozluźnianie mięśni nóg
- masaże skroni i karku
- głębokie oddychanie
- obroty koliste głową
- ćiwczenia dłoni i nadgarstka

przerwy w pracy co 40 minut

stosowanie odpowiedniego oświetlenia:
° mały kontrast między monitorem a pomieszczeniem
° ustawienie źródła światła w miejscu eliminującym odblask

korzystanie z właściwych mebli:
° krzesło o regulowanej wysokości i kącie nachylenia oparcia
° duży blat dla zachowania odpowiedniej odległości oczu od monitora (35-70cm)

stworzenie mikroklimatu w pomieszczeniu:
° temperatura 21-22C
° wilgotność powietrza 50-70%
° lekki ruch powietrza.

zachowanie prawidłowej postawy w czasie pracy:

Pamiętaj!!!

_________________________________________________________________________

Ustawiając komputer, aby pomiędzy nim a ścianą pozostawić nieco miejsca
w celu zapewniwnia cyrkulacji powietrza!

Nie przykrywaj otworów wentylacyjnych w obudowie monitora!

Biurko ustawiaj w pobliżu co najmniej 3-ch gniazdek, aby podłączyć oddzielnie
JC, monitor i drukarkę!

Pod monitor zapewnij solidny, stabilny stół!

Ustaw monitor na odpowiedniej wysokości:
- wysokość środka ekranu winna odpowiadać wysokości, na której znajduje się Twoja broda
- przechyl monitor nieco do tyłu
- monitory z JC typu desktop ustaw obok jednostki, a nie na niej!

Żeby nie męczyć wzroku, Twoja twarz powinna znajdować się ok. 50 cm od ekranu!

W czasie pracy, od czasu do czasu spoglądaj gdzieś w dal, rozluźniając napięte mięśnie oczu!

ZIELEŃ DOBRZE NASTRAJA!
Rosliny znakomicie poprawiają atmosferę pracy.
Nie nazleży jednak stawiać ich w bezpośrednim sąsiedztwie komputera - ryzykujemy wówczas np. przypadkowe rozlanie wody i zniszczenie sprzetu!

W pokoju zatroszcz się o odpowiednie oświetlenie -

ustaw monitor tyłem do okna lub ostrego światła!

w czasie pracy zachowaj odpowiednią pozycję:

- siedź prosto

- ręce trzymaj w takiej pozycji, by łokcie znajdowały się na wysokości klawiatury -
zapewniają tospecjalne krzesła obrotowe o regulowanej wysokości!

_________________________________________________________________________

PRAWIDŁOWE UŻYTKOWANIE SPRZĘTU KOMPUTEROWEGO

W pracy z komputerem należy zapewnić:

trwałość użytkowania sprzętu

bezpieczeństwo danych

bezpieczeństwo użytkownika.

Należy to uczynić poprzez:

° prawidłowe włączanie i wyłączanie komputera:

° stosowanie listw z filtrem przepięciowym i przeciwzakłóceniowym
° stosowanie „uziemień”
° wyposażenie stanowiska w UPS
° w „sieciach”:

- montaż „kabli sieciowych” wzdłuż ścian, tak, aby nie były narażone na nacisk

- chronić kable przed wildocią
- dbać o prawidłowe umocowanie „wtyczek”

° prawidłowe ustawienie komputera:
- monitor tyłem do ściany i do światła dziennego

- mysz zawsze na podkładce, co zapobiega uszkodzeniu i zabrudzeniu kulki.

- na właściwym (komputerowym) stoliku

° regularnie czyścić komputer zewnątrz, a okresowo również jego wnętrze:
- używać specjalnych środków ⇒ pianek i płynów
- do głowic dysków ⇒ specjalne dyski czyszczące

° chronić sprzęt przed wstrząsami i uszkodzeniami mechanicznymi

° nie przenosić sprzętu w czasie pracy

° nie wyłączanie zbyt częste komputera, co prowadzi do szybszego zużycia zasilacza, dysków i innych elementów.

ŚRODOWISKO NATURALNE A KOMPUTER

Współczesne komputery posiadają mechanizmy automatycznie oszczędzające energię elektryczną.

Z szybko zużywających się i starzejących „moralnie” komputerów wiele elementów oraz
materiałów można i należy odzyskać!

_________________________________________________

KOMPUTERÓW nie można wyrzucać na śmietnik!

Zbudowane są z cennych metali, miedzi, szkła!

_________________________________________________

POJEMNIKI NA TUSZ oraz TONER do drukarek nie wolno wyrzucać do śmieci - zawierają
wiele szkoodliwych dla środowiska substancji!

Oddając POJEMNIK do ponownego napełnienia, zaoszczędzamy nie tylko pieniądze,
ale równocześnie chronimy środowisko naturalne!

PAPIER do drukarek jest bardzo dobrej jakości - to również dobra makulatura!

______________________________________________________________

Przejście z DOKUMENTÓW PAPIEROWYCH na ELEKTRONICZNE
to co prawda przyszłość, ale miemy nadzieję, że już niedaleka!

______________________________________________________________

−−−−−−−−−−−−−−−−− −−−−−−−−−−−−−−−−−

KONIEC TEMATU 4

DANE (informacje w pamięci komputera) winny:

1) zabezpieczone przed zniszczeniem

2) przed dostępem osób niepowołanych!

PRAWA AUTORSKIE

Prawa autorskie w Polsce reguluje ustawa „Prawo autorskie” z 7 stycznia 1994 roku, znowelizowane w 1999 roku.

Ustawa ta określa zasady prawne korzystania m. innymi z oprogramowania komputerowego.

__________________________________________________________________________

Zgodnie z ta ustawą:
WŁAŚCICIELEM praw do programu opracowanego w ramach umowy o pracę
jest pracodawca (czyli firma, na zlecenie której program powstał, a nie jego autor!

Autor jest właścicielem:
- praw osobistych, np. ma prawo do umieszczenia na produkcie swojego nazwiska
- praw majątkowych - może czerpać korzyści materialne ze swej pracy twórczej!.

__________________________________________________________________________

Właściciele mogą przekazywać prawa do programu innym - osobom fizycznym, firmom,
instytucjom … w celu:
- użytkowania l u b
- handlowym (do dalszej odsprzedaży).

Zasady UŻYTKOWANIA OPROGRAMOWANIA:

zakaz udostepniania programu innym

ograniczenie liczby kopii

zakaz „pożyczania” programu, jeśli nie zezwala na to licencja;

„pożyczka” jest dopuszczalna pod warunkiem:
1) skasowania programu na ten czas z komputera w którym był on zainstalowany o r a z
2) nie jest używany do celów zarobkowych!.

UŻYTKOWNIK nabywający oprogramowanie ma obowiązek zabezpieczyć go przed
dostępem osób niepowołanych!

UŻYTKOWNIK ma prawo do zniżek przy zakupie kolejnych nowych wersji tzw. upgrade!

WŁAŚCICIEL chroni oprogramowanie poprzez nadawanie każdej kopii programu
tzw. numeru licencyjnego, na podstawie którego może stwierdzić, od którego klienta nielegalna kopia trafiła do użytkownika.

OPROGRAMOWANIE BEZPŁATNE

FREEWARE ⇒ programy darmowe

SHAREWARE ⇒ programy za darmo na określony czas.

_________________________________________________________________________

Zapamiętaj!

• Korzystaj tylko z legalnego programu - kopiowanie programów jest KRADZIEŻĄ!

• Oprogramowanie jest chronione PRAWEM AUTORSKIM!

• Aby korzystać z programuu, musisz go kupić od autora, producenta lub
upoważnionego przedstawiciela!

_________________________________________________________________________

OCHRONA DANYCH I OPROGRAMOWANIA

OPROGRAMOWANIE należy chronić poprzez ochronę instalacyjnych nośników!

Ochrona DANYCH polega na zabezpieczeniu przed:
1) wirusami

2) uszkodzeniami mechanicznymi i elektrycznymi

3) kradzieżą i zakłóceniami w czasie przesyłania w sieci.

Jednym ze sposobów ochrony oprogramowania i danych jest tworzenie
kopii zapasowych (tzw. bezpieczeństwa)!.

ZABEZPIECZENIA PRZED WIRUSAMI

WIRUS to program, stworzony przez człoweieka, który sam siebie powiela i umieszcza
się w innych programach oraz na dyskach.

WIRUS może:
- generować różne komunikaty, np. Kiss my …. Keyboard!
- niszczyć lub zmieniać (uszkadzać) pliki
- fizycznie uszkodzić sprzęt!

WIRUSY przenoszone są poprzez:

- „sieci” ⇒ szybka droga rozprzestrzeniania na cały świat; najczęstsza droga
to strony WWW oraz e-mail!

- wymianę dyskietek!

Rodzaje WIRUSÓW:

klasyczne ⇒ zarażają pliki wykonywalne uruchomione (COM, EXE)
l u b pliki makr z edytorami tekstu

robale ⇒ wędrujące w „sieci” i powielające się w formie komunikatów
wysyłanych do wszystkich z „książki adresowej”

konie trojańskie

⇒ wirusy ujawniające się w określonych sytuacjach, np. w chwili nielegalnego kopiowania programu.

„LEKARSTWA” NA WIRUSY to programy antywirusowe, które wykrywaja a następnie
niszczą lub unieszkodliwiają wirus; rozróżniamy:

szczepionki ⇒ do zwalczania konkretnego wirusa

szperacze ⇒ stale przeglądaja nośniki z danymi i sygnalizują wirusy

blokery ⇒ blokują przenoszenie się na inne programy

lekarze ⇒ leczą z wirusów, są ciągle aktualizowane o nowe odmiany;

Przkłady programów antywirusowych:

MKS_VIR
PANDA
AntyVirenKIT.

_________________________________________________________________________

JAK SIĘ CHRONIĆ PRZED WIRUSAMI?

1) nie korzystaj z dyskietek niewiadomego pochodzenia!

2) sprawdzaj dyskietki programem antywirusowym!

3) nie uruchamiaj plików EXE otrzymanych poprzez Internet z niewiadomego źródła

4) przestrzegaj następujących zasad korzystania z E-mail:

• nie otwieraj „załączników” do e-mail z nieznanego żródła

• nie przeglądaj korespondencji od nadawcy, którego nie znasz

• nie zgadzaj się na pobranie z internetu danych, których sam nie wybrałeś

• wyposaż swój komputer w dobry program antywirusowy!

_________________________________________________________________________

OCHRONA DANYCH W „SIECIACH”

Podstawowym zabezpieczeniem jest identyfikacja użytkownika:

każdy użytkownik posiada swoje KONTO o ra z
HASŁO dostępu do konta!

HASŁA winny składać z kombinacji ciągów liter i cyfr, tak, aby były trudne do rozszyfrowania!

OCHRONA DANYCH OSOBOWYCH

Ochronę prawną danych osobowych określa Ustawa z pażdziernika 1997 roku
„O ochronie danych osobowych”.

Ustawa definiuje „zasady postepowania przy przetwarzaniu danych osobowych oraz prawa osób fizycznych, których dane osobowe są lub mogą być przetwarzane w zbiorach danych”.

Przetwarzanie takie Ustawa dopuszcza, jeżeli:
- osoba wyrazi na to zgodę
- jest to niezbędne osobie do wywiązania się z umowy
- nie jest to sprzeczne z innymi przepisami prawa
- jest niezbędne do wykonania zadań realizowanych dla dobra publicznego
- jest konieczne dla celów administratorów danych

Osoba, której dane dotyczą ma następującew prawa:

• do informacji:
- o celu, zakresie i sposobie przetwarzania danych
- o istnieniu zbioru i jego administratorze
- od kiedy dane są przetwarzane
- o pochodzeniu danych
- komu i w jakiej formie je udostępniono

• do żądania:
- sprostowania, uzupełnienia i uaktualnienia informacji

- zaprzestania przetwarzania danych

• do sprzeciwu dla przetwarzania danych w innych celach, marketingu oraz udostępniania danych innym administratorom.

Ustawa zwalnia z obowiązku informowania osób, jeżeli dane te służą celom:
- naukowym,
- dydaktycznym,
- historycznym,
- statystycznym
- archiwalnym!

SPAM

… tzn. zalew niezamawianych informacji przesyłanych do skrzynki pocztowej!

SPAM może być źródłem wirusów!

KOPIE ZAPASOWE (BEZPIECZEŃSTWA)

… służą do zabezpieczenia danych przed przypadkowym zniszczeniem (skasowaniem, uszkodzeniem nośnika, wirusami) l u b utratą - możliwości kradzieży sprzętu!

KOPIE wykonuje się:
nagrywając dane na płyty CD
na dyskietkach typu ZIP (100MB i więcej)

stosując STREAMAERY

dublując ważne dane na innym komputerze lub dysku!.

TRWAŁOŚĆ KOPII

KOPIE najczęściej wykonujemy na nośnikach magnetycznych lub optycznych.

Nośniki kopii:
- magnetyczne, ulegają rozmagnesowaniu, natomiast
- optyczne utlenianiu (średnia trwałość CD - 3 do 10 lat)

W jednym i drugim przypadku dane stają się nieczytelne!

ARCHIWIZACJA I KOMPRESJA

Gromadzenie coraz większej ilości danych oraz ich przenoszenie na inne komputery stwarza znaczne kłopoty.

Opracowano więc specjalne programy przy pomocy których możemy nie tylko archiwizować
dane, ale również w sposób oszczędny gospodarować pamięcią dyskową.

• Programy te zwane „archiwizatorami” lub „packerami” pozwalają zapisywać w specjalny
  („zagęszczony”) sposób wiele plików w jednym pliku - tzw. pliku upakowanym lub skompresowanym.

Powstaje w ten sposób <archiwum plików>!

Aby odczytać z <archiwum> jeden z plików, należy najpierw go z niego pobrać, a następnie
przywrócić do formatu w jakim był on tworzony, czyli rozpakować (zdekompresować)!.

____________________________________________________________________

Archiwizatory zmniejszają wielkość plików o 50 do 90% oryginalnej pojemności!

Stopień kompresji zależy od rozmiaru pliku oraz jego formatu!

PLIKI TEKSTOWE ⇒ mniejsza kompresja
PLIKI GRAFICZNE ⇒ wysoka kompresja!

____________________________________________________________________

<Archiwum> można tworzyć na wielu kolejno specjalnie oznaczanych dyskietkach!

________________________________________

Archiwizacja z kompresją :
1) zaoszczędza miejsce na dyskach
2) skraca czas przesyłania plików!

________________________________________

Przykłady „PACKER-ów”

Istnieje obecnie szereg programów do archiwizacji danychz kompresją:
- zarówno jako narzędzia systemów operacyjnych o r a z

- oddzielne programy, również w wersji freeware/shareware!

Przykłady:

programy dla wersji MS DOS 6x: PKZIP, PKUNZIP

ARJ

funkcje nakładek na SO: Norton Commander, Windows Commander

WinRAR, WinZIP.

KOMPRESJA plików „dżwięku” i „obrazu”:

format MP3 ⇒ pozwala na szybkie przesyłanie plików z „muzyką”

istnieją już metody wysokiej kompresji „obrazu”, co pozwala na efektywne
archiwizację „filmów”!

−−−−−−−−−−−−−−−−− −−−−−−−−−−−−−−−−−

KONIEC TEMATU 5

SIEĆ KOMPUTEROWA ⇒ to najprościej, co najmniej dwa połączone komputery w celu komunikowania się ze sobą. Komunikacja obejmuje:

wymianę plików
przesyłanie informacji
udostępnianie urządzeń: drukarek, dysków, CD-R…
przesyłanie faksów.

HISTORIA „SIECI”

Początki Sieci sięgają końca lat 70-tych XX wieku, kiedy to na zlecenie Departamentu Obrony
USA (po kryzysie kubańskim w 1962 roku) w 1962 roku opracowano koncepcję

bezpiecznego systemu komunikacji odpornego nawet na atak nuklearny ;

koncepcja zakładała działanie systemu wg tzw. zasady 3C - command and control and

communication, czyli bez względu na sytuację, np. zniszczenie części "systemu", pozostała jego część powinna umożliwić wydawanie rozkazów, sprawowania kontroli i porozumiewania się,
tzn. zapewnić normalne funkcjonowanie "systemowi".

Na bazie tej koncepcji, w 1969 roku dokonano pierwszego udanego "połączenia sieciowego z wymianą pakietów" łącząc komputery pomiędzy Uniwersytetem Kalifornijskim w Los Angeles a odległym o 600 km Instytutem w Palo Alto.
Do tych dwóch "węzłów" wkrótce dołączono dwa kolejne "węzły" na Uniwesytecie w Santa Barbara oraz Utah.

W ten sposób powstała pierwsza prawdziwa SIEĆ KOMPUTEROWA o nazwie ARPANET.

Od tego momentu rozpoczęła się prawdziwa rewolucja - era SIECI !

Obecnie, SIECI są wszechobecne w naszym życiu, otaczają nas wszędzie, w wielu różnych formach !.

Z "sieci" korzystasz praktycznie codziennie, często nie zdając sobie nawet z tego sprawy :

bankomaty, karty kredytowe w stacjach benzynowych, telefon - to wszystkie urządzenia

pracujące w "sieci" !

IDEA I ZASADY FUNKCJONOWANIA ”SIECI”

Na SIEĆ składają się:

urządzenia do nadawania / odbioru informacji zlokalizowane w miejscu X ;

urządzenia te wysyłają i odbierają przychodzące informacje

urządzenia odbierające wysyłane informacje - zlokalizowane w miejscu Y,

przesyłające je dalej, czy też po przetworzeniu odsyłające je z powrotem!

Urządzenia „sieciowe” działają wg zasad:

każde z tych urządzeń musi posiadać własny unikalny adres w Sieci, aby mogło się

połączyć z innym urządzeniem i wzajemnie wskazać !

po połączeniu się, muszą one również umieć "rozmawiać tym samym językiem" !

na koniec, muszą istnieć jakieś zabezpieczenia, gwarantujące, że będą się ze sobą

łączyć tylko uprawnione urządzenia !

PODSTAWOWE ELEMENTY I TERMINY „SIECIOWE”

Węzeł sieci ⇒ urządzenie w Sieci, komunikujące się z innymi urządzeniami (np.

komputery typu : klient / serwer, stacje robocze, drukarki) ;

np. twój komputer, połączony z serwerem plików, jest "węzłem" klienta

komunikującym się z "węzłem" serwera

KLIENT ⇒ urządzenie (komputer) lub proces (program) żądający od serwera pewnej

usługi, np. udostępnienia informacji

SERWER ⇒ urządzenie (komputer) spełniające żądania urządzeń-klientów,

np. serwer plików - udostępniający zapisane w swojej pamięci

informacje

Karta sieciowa ⇒ to układ elektroniczny umożliwiający komunikowanie się urządzeń

w Sieci - zmienia dane z komputera na sygnały przesyłane za

pośrednictwem Sieci

Medium komunikacyjne ⇒ to element fizycznej Sieci, umożliwiający fizyczne, przesyłanie
informacji w Sieci, np. kabel koncentryczny, ekranowana i nie ekranowana
tzw. skrętka, światłowody, szklane włókna

Protokół komunikacyjny ⇒ wspólny język (zbiór zasad), którym posługują się

urządzenia w Sieci ; przykładowe "protokoły komunikacyjne" :

TCP/IP, NetBEUI, IPX/SPX

Topologia Sieci ⇒ to fizyczny układ sieci - sposób, w jaki jest ułożona Sieć -

rozmieszczenie elementów i ich połączenie, to również metody

wysyłania i odczytywania danych stosowane przez poszczególne

"węzły sieci" oraz zabezpieczenia bezbłędnej transmisji informacji

Koncentrator (HUB) ⇒ urządzenie umożliwiające połączenie ze sobą kilku

komputerów w celu komunikacji.

Port ⇒ połączenie umożliwiające komputerowi kontakt ze światem zewnętrznym ;

rozróżnia się : porty szeregowe - dla celów komunikacji o r a z

porty równoległe - do podłączenia drukarki oraz innych

dodatkowych urządzeń

Skrętka ⇒ kabel sieciowy, składający się ze stosunkowo tanich miedzianych przewodów

zebranych w poskręcane ze sobą pary

TCP/IP ⇒ (Transfer Control Protocol / Internet Protocol) - protokół (zbiór zasad),

określający metody przesyłania informacji w Sieciach ; stosowany w rozległych

Sieciach

NetBEUI ⇒ popularny protokół używany w małych sieciach lokalnych.

TYPY i TOPOLOGIE „SIECI” wg kryterium „budowy”

Rozróżnia się 2 podstawowe typy Sieci, które determinują ich topologie :

TOKEN RING ⇒ Sieć "pierścieniowa" - Topologia pierścienia

ETHERNET ⇒ Sieć ułożona w topologii gwiazdy lub magistrali.

Topologia pierścienia

W sieci o konfiguracji pierścienia (ang. ring - pierścień) kabel łączący komputery tworzy

fizyczną pętlę, czyli pierścień. Każdy z komputerów jest połączony z dwoma innymi :

jednym przed sobą i jednym za sobą.

Wszystkie zajmują się przekazywaniem informacji - sygnał jest przesyłany tylko w jednym kierunku, okrąża pierścień, aż dotrze do odbiorcy.

Żaden z komputerów nie może się "odezwać" zanim nie przyjdzie jego kolej.

Najbardziej znaną "siecią pierścieniową" jest Token Ring Network firmy IBM.

Zalety: krótsze kable, mniejszy koszt okablowania

Wady: awaria jednego "węzła" powoduje awarię całej Sieci, długi czas transmisji danych.

Schemat Sieci "pierścieniowej"

Topologia gwiazdy

W Sieci o konfiguracji "gwiazdy" w najprostszym przypadku, wszystkie połączenia

z urządzeniami rozchodzą się z jednego, wspólnego punktu, którym jest

koncentrator. Odległości pomiędzy komputerami a HUB-em nie powinny przekraczać

100 metrów. Każde z urządzeń przyłączone w topologii gwiazdy, może uzyskiwać

bezpośredni i niezależny dostęp do innych urządzeń w sieci, np. do serwera.

Każde z urządzeń w tej Sieci, jeśli chce "mówić'' - po prostu mówi, np.

- jeśli w tym samym momencie zaczną wysyłać informacje dwa urządzenia -

muszą przerwać na chwilę, a potem próbują ponownie,

- jeśli nikt inny w danej chwili nie "mówi" - można zacząć "mówić", itd... .

Odległości pomiędzy komputerami a HUB-em nie powinny przekraczać 100 metrów.

Sieci w układzie "gwiazdy" łatwo można ze sobą łączyć, łącząc ze sobą koncentratory, poprzez specjalne gniazdo tzw. UPLINK i kabel.

Zalety: awaria jednego urządzenia nie powoduje awarii całej sieci, są tanie, szybka

transmisja informacji.

Zastosowanie: Topologie gwiazdy stały się dominującym we współczesnych sieciach

LAN rodzajem topologii, stosowanym w małych lokalnych siecią, np. w jednej instytucji, jednym budynku ...

Schemat Sieci "gwiazdy"

UPLINK

Topologia magistrali (szyny)

W sieci o topologii "magistrali wszystkie "węzły" sieci (urządzenia) są połączone ze sobą

za pomocą jednego pojedynczego, otwartego (czyli umożliwiającego przyłączanie

kolejnych urządzeń) kabla tzw. BMC.

Kabel taki obsługuje tylko jeden kanał transmisji danych i nosi nazwę magistrali.

Oba końce "magistrali" muszą być zakończone tzw. opornikami ograniczającymi zwanymi terminatorami, które chronią przed odbiciem sygnału.

Gdy komputer wysyła informacje (sygnał), rozchodzi się on w przewodzie automatycznie

w obu kierunkach - jeśli nie napotka terminatora, to dochodzi do końca magistrali,

gdzie zmienia kierunek biegu. W ten sposób pojedyncza transmisja może całkowicie

zapełnić wszystkie dostępne szerokości pasma i uniemożliwić wysyłanie sygnałów

pozostałym komputerom przyłączonym do Sieci.

Wszystkie urządzenia w takiej Sieci "słuchają" transmisji przesyłanych magistralą

i odbierają pakiety do nich nie zaadresowane.

Długość tej Sieci nie powinna przekroczyć 185 metrów (licząc odległość między terminatorami).

Zalety: niski koszt wykonania, prostota.

Wady: ograniczony zasięg i funkcjonalność (udostępnia jedynie podstawowe funkcje sieciowe).

Zastosowanie: w najmniejszych sieciach LAN, np. w domach i małych biurach.

Schemat Sieci "magistrali"

• •

RODZAJE „SIECI” WG KRYTERIUM OBSZARU:

• LAN (ang. Local Area Network) ⇒ lokalna sieć komputerów w jednym budynku lub
w budynkach sąsiednich obejmująca od kilku do kilkudziesięciu komputerów

• MAN (ang. Metropolitan Area Network) ⇒ sieć w ramach miejskiej aglomeracji

• WAN (ang. Wide Area Network) ⇒ sieć „rozległa” - w różnych miastach i państwach

• INTERNET ⇒ sieć globalna, sieć „sieci” komputerowych obejmująca cały świat.

SIEĆ „LAN”

Charakteryzuje niski koszt wykonania i eksploatacji

Zapewnia wielu użytkownikom:

korzystanie z tego samego oprogramowania o r a z sprzętu (np. dysków, drukarek, CD-R…)

wymianę danych pomiędzy osobami np.pracownikami.

Dla obsługi programowej wymaga programów:
MS WINDOWS NT,
LINUX-a,
NOVELL NETWARE

Obsługę sprzętową zapewniają:

KARTA SIECIOWA, np. typu Ethernet ⇒ łączy komputer z innymi

komputerami ; np. „karty” typu Ethernet
KABLE SIECIOWE, o długości nie większej niż kilkadziesiąt metrów
KONCENTRATORY (tzw. switch-e) o r a z

KOMPUTERY, w skład których wchodzą:

- stacje robocze ⇒ komputery wyposażone w pamięć, procesor, klawiaturę, kartę sieciową, FDD oraz system operacyjny - nie muszą mieć HDD!

- serwery ⇒ komputery obsługujące stacje robocze oraz

inne jednostki sieciowe.

______________________________________________________________

SERWER - to komputer o dużej pamięci HDD i szybkości,
udostępniający w sieci innym komputerowm swoje zasoby!

______________________________________________________________

Rozróżniamuy dwa rodzaje SERWERÓW:

]

serwer plików ⇒ udostepniający swoje zasoby dyskowe innym użytkownikom o r a z

serwer druku ⇒ serwer przekazujacy wydruki przesyłanee ze stacji roboczych na wybrane drukarki.

SIECI „ROZLEGŁE”

… to najczęściej połączenie kilku sieci LAN.

Komputer użytkownika, tzw. klient, łączy się z serwerem udostępniającym swoje zasoby!

Zasięg „sieci” może obejmować:
- pomieszczenie,
- budynek (kilka budynków) l u b
- większy obszar, np. firmę, miasto lub, państwo lub cały świat!

Sieć wewnętrzna firmy - to INTRANET!

Sieć mająca wyjście na zewnątrz - to EXTRANET!

Sieć o zasięgu globalnym (cały świat) - to INTERNET!

ZABEZPIECZENIA W „SIECI”

„Sieć” musi zapewniać ochronę swoich zasobów przed:

niepowołanym dostępem
nieprawidłowym ich wykorzystaniem!

Ochrona zasobów jest realizowana poprzez:
system praw i zależności między użytkownikiem a udostępnianymi zasobami o r a z
mechanizmy bezpieczeństwa kontrolujące dostęp do komputera i danych!

Podstawowe elementy tej ochrony, to:

• Konta użytkowników oraz hasła dostępu

⇒ kiedy instalujesz system Windows 2000/XP, program instalacyjny automatycznie tworzy konto o nazwie Administrator, a także pozwala na utworzenie konta domyślnego Użytkownika systemu.

• Bezpieczny proces logowania do systemu

⇒ przed dopuszczeniem użytkownika do pracy MS Windows 2000 wymaga w oknie logowania podania identyfikatora i hasła dostępu. Jeżeli podasz nieprawidłowy identyfikator konta bądź hasło, system nie pozwoli na dostęp do komputera !

• Kontrola dostępu do Plików i Folderów

⇒ prawo dostępu do poszczególnych Plików, Folderów, a nawet Dysków

możesz ustawiać tylko na dyskach posiadających system plików NTFS

- jest to niemożliwe dla FAT i FAT32 !.

• Grupy użytkowników

⇒ kiedy kilku lub kilkunastu użytkowników musi posiadać takie same prawa

dostępu, warto utworzyć wtedy osobną Grupę z odpowiednimi uprawnieniami i w ten sposób kontrolować dostęp do określonych zasobów !.

Np. utworzyłeś Grupę o nazwie Graficy i nadałeś jej członkom prawa do otwierania

i modyfikacji plików graficznych oraz korzystania z drukarki sieciowej laserowej.
Kiedy do działu grafiki przychodzi nowy pracownik, wystarczy, że dodasz nazwę użytkownika do grupy Graficy - bazując na prawach Grupy, otrzyma on te same uprawnienia.

• Zabezpieczenia dla Użytkownika lub Grupy

⇒ Administrator systemu może ustawić zasady zabezpieczeń dla

pojedynczego Użytkownika lub dla Grupy, np. może wymagać zmiany hasła dostępu co 30 dni, zabronić instalowania nowych sterowników czy też wskazać którzy użytkownicy będą mogli logować się lokalnie w danym komputerze !

• Blokowanie dostępu do komputera !

Jeśli masz zamiar odejść od komputera na dłużej i nie chcesz, aby ktoś inny

miał dostęp do niego, pamiętaj o jego zablokowaniu, poprzez

zmianę HASEŁ DOSTĘPU !

UŻYTKOWNICY I ICH PRAWA

Administrator systemu / Grupa Administratorzy

mogą praktycznie wszystko :

instalować nowe sterowniki i oprogramowanie

• tworzyć, modyfikować i usuwać innych użytkowników

konfigurować system i urządzenia

określać zasady dostępu do zasobów wszystkich komputerów („sieci”)

posiadają dostęp do plików innych użytkowników !

Grupa UŻYTKOWNICY składa się z następujących Użytkowników :

Użytkownicy zaawansowani (standardowi)

mają dostęp do swoich danych (zapisu/odczytu)

mogą instalować nowe sterowniki i oprogramowanie

mogą modyfikować ustawienia systemowe, np. data i czas

nie mogą zmieniać konfiguracji „sieci”

nie mają dostępu do plików innych użytkowników (plików NTFS)

Użytkownicy (standardowi)

mają dostęp do swoich danych (zapisu/odczytu)

mogą uruchamiać oprogramowanie już zainstalowane - nie mogą instalować

nowego oprogramowania

nie mogą zmieniać konfiguracji systemu i „sieci”

nie mają dostępu do plików innych użytkowników

Operatorzy kopii zapasowych

maja dostęp do wszystkich plików w danym komputerze, ale tylko wtedy,

kiedy wykonują kopie zapasowe !

Goście

Konto stosowane do komputerów „ogólnodostępnych” w firmie, dla użytkowników
o najmniejszych uprawnieniach :

mogą logować się w danym komputerze, gdy nie posiadają w nim swojego konta

mogą uruchamiać oprogramowanie już zainstalowane.

ROZPOCZĘCIE PRACY W „SIECI”

… wymaga:

w komputerze zainstalowania karty sieciowej ⇒ dzięki niej staje się on stacją roboczą systemu sieciowego

w serwerze uruchomienie specjalnego oprogramowania do obsługi „sieci”

użytkownik musi się zalogować tj. zgłosić chęć pracy w „sieci” poprzez identyfikację:
- podanie swojej nazwy systemowej (konta) o r a z
- hasła dostępu ;

dane te otrzymuje od administratora systemu!

−−−−−−−−−−−−−−−−− −−−−−−−−−−−−−−−−−

KONIEC TEMATU 6

CZYM JEST INTERNET?

INTERNET to wynalazek ostatniego ćwierczwiecza XX wieku. To przestrzeń, w której spotykają się miliony komputerów ze wszystkich niemal krajów.
INTERNET - to ogólnoświatowa SIEĆ sieci komputerowych, służąca wymianie najróżnorodniejszych informacji w postaci tekstu, obrazu, dźwięku.

INTERNET jest siecią sieci komputerowych, które połączone są liniami telefonicznymi różnego rodzaju: zwykłymi, satelitarnymi, łączami światłowodowymi.
INTERNET tworzą tysiące połączonych ze sobą lokalnych sieci komputerowych z
całego świata.

INTERNET umożliwia przesyłanie informacji między dowolną liczbą komputerów spiętych w SIEĆ znajdujących się w dowolnym miejscu naszego globu !

INTERNET definiuje się jako:

• sieć sieci komputerowych oparta na „protokołach” IP i TCP, UDP oraz ICMP (TCP/IP),

• zasoby są dostępne na komputerach połączonych z siecią (tzw. hostach),

• społeczność, wspólnota (community) ludzi używających i rozwijajączych tę sieć.

INTERNET jest też często nazywany Globalną Siecią, Infostradą albo Cyberprzestrzenią.

Dzięki swojej strukturalnej budowie oraz sposobowi przesyłania informacji, Sieć Internet
charakteryzuje się odpornością na zniszczenie podstawowych swoich elementów !

INTERNET to początek społeczeństwa informacyjnego !
Sam Internet nie jest żródłem informacji, a tylko je przekazuje.
Sieć internetowa wykorzystywana jest głównie w celu wyszukiwania danych i przekazy-wania ich do komunikacji poprzez pocztę elektroniczna, wideotelefony oraz wideokonferencje.

Z badań polskiego rynku wynika, że ponad 80% średnich i dużych firm zadeklarowało
korzystanie z Internetu. Coraz więcej również osob prywatnych korzysta z sieci.
Uzytkownikami są: szkoły, instytucje rządowe, samorządowe, placówki naukowe, firmy komercyjne i oczywiście osoby prywatne. Medium to staje się wszech obecne w naszym życiu.

INTERNET zapewnia dostęp do wielu informacji na praktycznie dowolny temat.

Można przeglądać gazety, czasopisma, publikacje, naukowe, dokumenty rządowe, zapisy programów TV, przepisy kulinarne, oferty pracy, dzieła Szekspira, rozkłady lotów linii lotniczych...

Można dołączyć do jednej z wielu grup dyskusyjnych, zajmujących się m.in. takimi tematami jak: ochrona środowiska, żywność, dowcipy, muzyka, hodowla zwierząt domowych, fotografia, polityka, religia sport czy telewizja.

Dzięki Internetowi można zamówić dowolny towar czy usługę, kupować książki, programy komputerowe, kwiaty, płyty, pizzę, akcje a nawet używane samochody.

Są dostępne setki prostych gier, wśród nich trik-trak, szachy, poker i piłka nożna; można obejrzeć zwiastuny najnowszych filmów, posłuchać melodii z popularnego serialu.

HISTORIA INTERNETU

Od zarania dziejów wymiana informacji stymulowała rozwój ludzkości.

Pierwotnie przekazywano wiadomości „z ust di ust”, dzisiaj wykorzystuje się w tym celu elektroniczne gadżety.

Bez telewizji, radia i telefonu nie możliwy byłby postęp cywilizacji. Media te umożliwiają
i ułatwiają przekazywanie różnorakich informacji, bardzo często między osobami odległymi od siebie o setki, a nawet tysiące kilometrów. I to w czasie dosłownie kilku sekund !

Powszechnie wiadomo, że Amerykanie wymyślili nie tylko gumę do żucia i coca-colę, ale również Internet.
Trudno w to uwierzyć, ale prawdopodobnie jednym z pierwszych wydarzeń, w wyniku których powstał INTERNET, było wystrzelenie przez Związek Radziecki w 1957 roku Sputnika, pierwszego sztucznego satelity Ziemi.
Świat znajdował się wówczas w okresie zimnej wojny i fakt ten wywołał spore zamieszanie w kręgach osób odpowiedzialnych za bezpieczeństwo Stanów Zjednoczonych. Jedną z odpowiedzi na te działania było powołanie w ramach amerykańskiego Departamentu Obrony agencji ARPA, której działania miały zapewnić USA przodującą pozycję w zastosowaniach nauki i techniki do celów militarnych.

Przystąpiono do prac.
Pod koniec lat 60, narodziła się idea stworzenia sieci komputerowej na potrzeby armii
i rządu amerykańskiego - były to początki Internetu.

Zamierzeniem twórców było zbudowanie eksperymentalnej sieci pakietowej dla rządu USA
pod nazwą ARPANET. Początkowo dostęp do tej sieci mieli tylko wojskowi i firmy pracujące dla Departamentu Obrony oraz placówki naukowe prowadzące w tym zakresie badania.

Zapoczątkowano również badania nad stworzeniem protokołu sieci, czyli zbioru przepisów określających sposób obiegu informacji w sieci.

Twórcom tego typu środka przekazu informacji zależało na tym, aby stworzyć takie połaczenia, które mogłyby działać nawet wtedy, gdy zostanie zniszczona ich część -
i odniesiono sukces.

Sieć łączyła wówczas 15 serwerów umieszczonych na amerykańskich uczelniach
i instytucjach. W 1983 roku sieć ARPANET podzielono na dwie części: wojskową
i cywilną. Obie te sieci spięto ze sobą, dzięki czemu stała się możliwa komunikacja
i wymiana informacji między poszczególnymi sieciami.
W Polsce początki Internetu to lata 90-te, kiedy to sieć komputerową na Uniwersytecie
Warszawskim połączono z węzłem w Kopenhadze.
Na początku były to: uniwersytety, później firmy i organizacje komercyjne, a na końcu
osoby prywatne. I tak wszyscy wpadli w sieć...

Twórcy Internetu zdołali rozwiązać skomplikowany problem sprzęgnięcia ze sobą niezliczonej ilości lokalnych sieci komputerowych istniejących na całym świecie.

Szacuje się, że ilość podłączonych do Internetu komputerów kształtuje się na poziomie
4 milionów, co prz założeniu, że z jednego komputera korzysta 10 osób oznacza, że
Internet łączy ze sobą 40 mln ludzi na całym świecie.
Szacuje się również, że liczba komputerów podłączonych do sieci podwaja się co roku !

SCHEMAT FUNKCJONOWANIA

1 Superkomputery na uczelniach gromadzą ogromne ilości informacji

2 Internet bazuje na na połaczeniu wielu sieci komputerowych. Konieczne jest jednak zarządzanie jego zasobami.

Tu definiuje się standardy techniczne (protokoły) i nadaje unikatowe adresy (IP).

3 W sieciach lokalnych połączonych jest z reguły wiele komputerów.
Każdy z nich posiada róne uprawnienia do korzystania z zasobów Internetowych.

4 Połączenia sieci lokalnych mogą być także realizowane między kontynentami - drogą satelitarną.

5 Do wymiany dużej ilości informacji, przesyłanych między większymi sieciami, używa się specjalnych łączy,
tzw. backbones, które charakteryzują się wysoką przepustowością danych.

6 Internetowi usługodawcy umożliwiają dostęp do Internetu - za odpowiednią opłatą.

7 Transfer wysyłanych przez nas informacji elektronicznych jest sterowany przez specjalne komputery -

tzw. ROUTERY.

8 ROUTER kieruje przesyłany list do sieci lokalnej, gdzie zostaje on zapisany.

9 Usługodawca umożliwia dostęp do wszystkich sieci podłączonych do Internetu.
Większość z nich ma w swojej ofercie także własne usługi on-line.

10 Za pomocą modemu lub łącza stałego łączymy się z wybranym dostawcą usług.

11 Dla odbiorcy nie jest istotne, na jakim komputerze i gdzie została zapisana adresowana do niego wiadomość lub interesująca go informacja. W momencie gdy jego komputer będzie gotowy do jej odebrania, zostanie ona mu przekazana.

Schemat przesyłania informacji.

DZIAŁANIE I STRUKTURA INTERNETU

Ⴗ przesyłanie informacji między komputerami w sieci Internet odbywa się w niewielkich porcjach

tzw. pakietach.

Ⴗ podstawowym składnikiem struktury Internetu są komputery połączone w sieć - tzw. Hosty !

Ⴗ do Hostów zaliczamy:

superkomputery - komputery o dużej wydajności, wykorzystywane jako miejsca

składowania ogromnej ilości danych, udostępnianych potem
użytkownikom Internetu ;
“superkomputery” są lokalizowane na uczelniach oraz w dużych
instytucjach państwowych,

serwery - komputery, za pomocą których odbywa się centralne sterowanie

plikami i programami w Internecie

komputery użytkowników

- komputery indywidualnych odbiorców Internetu.

Ⴗ każdy z lokalnych komputerów posiada równe uprawnienia korzystania z Intenetu !

Ⴗ lokalne sieci komputerowe łączone są z innymi sieciami, znajdującymi się w różnych miejscach

naszego globu !

Ⴗ między kontynentami połączenie sieci komputerowych jest realizowane drogą satelitarną !

Ⴗ dzięki wypracowanym standardom technicznym przesyłania danych i komunikowania się

komputerów, możliwe jest korzystanie z zasobów komputerów oddalonych od siebie nawet
o tysiące kilometrów !

Ⴗ dostęp do Internetu ( do wszystkich sieci podłączonych do Internetu ) zapewniają tzw.

internetowi usługodawcy !

Ⴗ wszystkie sieci są ze sobą połączone za pomocą łączy o wysokiej przepustowości danych,

tzw. backbones, zapewniające wymianę dużej ilości informacji !

Ⴗ do przesyłania danych do sieci lokalnych oraz ich zapisu, służą specjalne komputery zwane

routerami.

Ⴗ wszystkie “hosty internetowe” porozumiewają się ze sobą za pomocą specjalnego standardowego

języka tzw. protokołu TCP/IP ( Transport Control Protocol / Internet Protocol ) !

Protokół TCP - steruje ruchem pakietów (porcji danych) w Sieci : dokonuje podziału na
“pakiety”, określa zasady wysyłania i odbioru pakietów ( chroni je przed
zagubieniem, sprawdza, czy dane dotarły do adresata nieuszkodzone, żąda
ponownego przesłania uszkodzonych pakietów, porządkuje pakiety w takiej
kolejności, w jakiej zostały wysłane ).

Protokół IP - jest protokołem komunikacyjnym - definiuje zasady połączenia się z innymi

komputerami, za pomocą standardowego adresu !

Ⴗ informacje docierają do konkretnych komputerów dzięki unikatowym adresom, tzw. adresom IP !

Adresy IP - jest 32-bitową (czyli 4-bajtową) liczbą, określającą jednoznacznie konkretny komputer
oraz sieć, w której się on znajduje !

Adres IP składa się z 4-ch pól ddzielonych kropkami; każde z pól zawiera liczbe od 0 do 255,
np. 195.205.97.10.

Dla uproszczenia zapamiętywania adresów IP, liczby zastąpiono nazwami -
tzw. systemem DNS!

Domena internetowa to element adresu [ DNS ] wykorzystywanego do nazywania urządzeń
w Internecie - miejsce węzła sieci w strukturze jej zasobów.

Dla przykładu adres <pl.wikipedia.org> składa się z trzech nazw domenowych rozdzielonych kropkami.

Aby lepiej zrozumieć sens domeny internetowej dobrze jest przeanalizować elementy adresu Wikipedii:

''org'' to domena najwyższego poziomu mająca najbardziej ogólne znaczenie -

przypisywana jest stronom wszystkich organizacji z USA.

''wikipedia'' to nazwa domeny wykupionej przez fundację Wikipedia i odnosi się do projektu o nazwie Wikipedia.

''pl'' to domena identyfikująca jego polską wersję.

Jak widać na powyższym przykładzie, domeny tworzą hierarchię, która pozwala katalogować komputery w sieci według pewnych kategorii, dzięki czemu adresy internetowe stają się uporządkowane, co ułatwia poruszanie się w miliardach stron dostępnych w globalnej składnicy informacji.

W sieci informacje poruszają się prawie z prędkością światła i nie odległość geograficzna ma największe znaczenie podczas szukania potrzebnych wiadomości.

Domeny internetowe są podstawą nawigacji w wirtualnej przestrzeni, bo wyznaczają kierunki w przestrzeni ludzkiej wiedzy.

Każda z nazw domenowych może zawierać: litery, cyfry lub znak '-', a duże i małe litery nie są odróżniane.

Przykład struktury DOMEN

lokalizacja serwera

−−−−−−−−−−−−−−−−− −−−−−−−−−−−−−−−−−

Adres internetowy URL პ składa się z trzech części:

identyfikatora rodzaju usługi, np. http://, ftp://, informujący, jaki protokół powinien
być użyty do pobrania informacji

nazwy domeny internetowej, np. waw.edu.pl, identyfikującej serwer w sieci

ścieżki dostępu do konkretnej informacji, np. /oferta.htm

Przykład : http://www.proffes.waw.edu.pl/oferta.htm;

gdzie:

http - hipertekstowy protokół informuje, ze dane umieszczone w Internecie są przekazywane
www - miejsce składowania danych tj. Word Wide Web w sposób hipertekstowy

proffes - nazwa adresu z reguły zbieżna z nazwą firmy

edu - człon oznaczający kategorię zasobu Sieci, np.

com - oznacza adres handlowy, skrót z ang. Commercial
edu - edukacja, skrót od Educational
gov - zasoby z kategorii “rządowych”, skrót od Government

pl - człon oznaczający kraj w którym zarejestrowany jest adres, np. .pl = Polska

oferta.htm - człon - ścieżka dostępu do konkretnej informacji

dane w sieci Internet są transmitowane z prędkością liczoną w sekundach, w jednostkach “ kbit/s ”,
wyrażającą liczbę bitów (kilobitów) przesyłanych w ciągu sekundy !

WWW - to skrót od angielskiego terminu “World Wide Web”, który oznacza

Ogólnoświatową Pajęczynę Danych!

Dane są udostępniane w formie dokumentów hipertekstowych umieszczanych na tzw.

stronach WWW (witrynach )

HIPERTEKST + multimedia (obraz, dźwięk, wideo) = HIPERMEDIA

Dzięki strukturze “dokumentów hipertekstowych” możemy przenosić się od jednego do drugiego dokumentu, klikając podkreślone i wyróżnione kolorem kluczowe słowa !

W ten sposób odbywa się surfowanie po zasobach WWW, tj. błyskawiczne przechodzenie
z jednej strony WWW do drugiej, z jednego serwera do drugiego !

Do przesyłania “dokumentów hipertekstowych” służy tzw. HTTP,
wykorzystywany przez usługę WWW !

Protokoły HTTP oraz TCP/IP umożliwiają porozumiewanie się oraz przesyłanie danych między
komputerami ; aby te dane zostały poprawnie odczytane, konieczna jest standardowa

struktura zapisu danych (dokumentów hipertekstowych) w sieci Internet.

Taką strukturą jest specjalny język - tzw. język HTML !

Aby odszukać dane miejsce - dokument w sieci Internet i go obejrzeć, niezbędny jest:
° adres tego miejsca

° program do przeglądania i udostępniania zasobów sieci, tzw. klient-serwer
zwany “przeglądarką”.

Program klient-serwer zwany przeglądarką WWW służy do:

komunikowania się z komputerem w Sieci - serwerem i wydawania mu poleceń,

np. dotyczących przekazania danych składowanych na serwerze

wyświetlania stron WWW ;

Programem taki musi dysponować każdy użytkownik Internetu !

−−−−−−−−−−−−−−−−− −−−−−−−−−−−−−−−−−

SŁOWNIK PODSTAWOWYCH POJĘĆ

Większość informacji w Internecie jest bezpłatna. Rządy, instytucje i osoby prywatne udostępniają wiadomości w celach edukacyjnych bądź rozrywkowych.

Poczta elektroniczna - „e-mail” - to jedna z najpopularniejszych usług internetowych.

Jest szybka, łatwa w użyciu i tania. Można korespondować z ludźmi na całym świecie

- przyjaciółmi, krewnymi, kolegami, klientami.

Wszystkie podłączone do Internetu komputery współpracują przy rozsyłaniu informacji
po całym świecie.

Do połączenia z Globalną Siecią potrzebny jest specjalny sprzęt (komputer, modem lub
łącze stałe) oraz oprogramowanie.

Światowa Pajęczyna, czyli WWW (World Wide Web) to część zasobów Internetu składająca się z ogromnego zbioru dokumentów przechowywanych w komputerach na całym świecie.

Strona WWW to każdy dokument w Sieci.
Może zawierać tekst, grafikę, dźwięki i nagrania wideo.

Witryna WWW to zbiór stron WWW, utrzymywany i nadzorowany przez szkołę, uniwersytet,
instytucję rządową, firmę lub osobę prywatną.

Każda strona WWW ma unikatowy adres, tzw. URL (jednolity lokalizator zasobów).

Każdy adres strony WWW zaczyna się od ciągu znaków http - hyper text transport
protocol - protokół przesyłania hipertekstu.

Strony WWW są dokumentami hipertekstowymi zawierającymi wyróżnione fragmenty,
które odsyłają użytkownika Sieci do innych stron WWW.

Przeglądarka to program komputerowy umożliwiający dostęp do wszystkich informacji
w Sieci.

Strona startowa (może nią być dowolna strona WWW z całej Sieci) ukazuje się bezpośrednio po uruchomieniu przeglądarki.

Jeśli nie znamy adresu strony WWW a chcemy odnaleźć potrzebną informację, możemy skorzystać ze specjalnych bezpłatnych serwisów zwanych wyszukiwarkami.

Aby podzielić się określonymi informacjami z ludźmi na całym świecie, warto
utworzyć swoją stronę WWW i opublikować ją w Sieci.

Język HTML (język hipertekstowego znakowania informacji) służy do tworzenia stron WWW.

Poczta elektroniczna to wygodne narzędzie do porozumiewania się, działa znacznie szybciej niż zwykła poczta!
Korespondencję elektroniczną (e-mail) można wymieniać z ludźmi na całym świecie.

Poczta elektroniczna jest szczególnie wygodna do korespondencji z mieszkańcami innych stref czasowych, bo adresat naszej wiadomości nie musi być właśnie przy komputerze, żeby ją otrzymać.

Program pocztowy umożliwia wysyłanie i odbieranie korespondencji elektronicznej,
a także zarządzanie nią.

Adres elektroniczny E_mail określa miejsce skrzynki pocztowej danej osoby w Internecie.
Składa się z dwóch części - nazwy użytkownika i nazwy domeny oddzielonych
znakiem @.

Listy elektroniczne można wysyłać w celu wymiany poglądów lub uzyskania potrzebnych informacji.

Grupa dyskusyjna umożliwia porozumiewanie się ludzi o wspólnych zainteresowaniach. Nazwa Usenet (User's Network - sieć użytkowników) odnosi się do wszystkich komputerów rozprowadzających informacje grup dyskusyjnych.

CHAT - można utrzymywać stałą łączność z ludźmi z całego świata, wymieniając bezpośrednio i natychmiast wiadomości tekstowe. Nazywa się to pogawędką (chat).

FTP (File Transfer Protocol - protokół przesyłania plików) umożliwia przeglądanie i szybkie ściąganie na własny dysk plików z innych komputerów podłączonych do Sieci.

Składnica plików to takie miejsce w Internecie, gdzie przechowuje się pliki.
Zarządzają nimi szkoły, uczelnie, instytucje państwowe, firmy i osoby prywatne.

Każdy plik znajdujący się w składnicy ma nazwę złożoną z nazwy podstawowej
i rozszerzenia nazwy, oddzielonych kropką.
Nazwa podstawowa określa zawartość pliku, a rozszerzenie nazwy wskazuje typ pliku.

W składnicy można znaleźć wiele ciekawych tekstów - książki, czasopisma, podręczniki, wiadomości i publikacje naukowe, a poza tym grafikę komputerową, obrazy, fotografie, piosenki, efekty i ścieżki dźwiękowe, nagrania przemówień i nagrania wideo, fragmenty filmów, kreskówki i animacje komputerowe.

Rodzaje programów dostępnych w Internecie:

Programy typu public domain - są całkowicie bezpłatne i nie mają nałożonych żadnych
ograniczeń co do ich używania. Można je dowolnie przerabiać i rozpowszechniać.

Programy typu freeware są bezpłatne, ale korzystanie z nich jest ograniczone prawem autorskim. Aby taki program zmodyfikować lub rozpowszechniać, trzeba spełnić określone warunki.

Programy typu shareware można bezpłatnie wypróbować, ale przez ograniczony czas. Jeśli użytkownik dojdzie do wniosku, że chce z takiego programu korzystać dłużej, musi wnieść autorowi określoną opłatę.

SPOSOBY WYKORZYSTANIA INTERNETU

W jaki sposób korzystasz z Internetu, zależy wyłącznie od Ciebie. W Sieci dostepne są informacje niemal na każdy temat.

Musisz pamietać, ze każdą interesującą stronę możesz:
nie tylko obejrzeć, ale również

przeczytać

wydrukować

i posługiwać się informacjami na niej zawartymi w codziennej pracy.

W zależności od potrzeb możesz skorzystać z Interentu w różnych sytuacjach.
Oto Przykłady:

Dostęp do informacji bieżących

Ex. Dowiadujemy się, ze w dniu disiejszym w Sejmie będzie omawiany projekt ustawy na temat,
który nas dotyczy lub interesuje. Co robimy?

Oczywiście szukasz w Internecie.
ƒ Do projektów ustaw w Sejmie możesz dotrzeć na stronach sejmowych pod adresem:

http:\\sejm.gov.pl:80skorowidz/index.htm

Na stronie sejm.gov.pl jest prawie wszystko o Sejmie od historii po dzień dzisiejszy.

ƒ Do dyspozycji w Internecie jest 700 tytułów polskich czasopism elektronicznych oraz periodyków publikowanych w Internecie.

ƒ Do czasopism dostępnych w Internecie możesz dotrzeć poprzez stronę o adresie:

http:\\miks.uj.edu.pl/ibin/czasop/pol.html

Na stronach serwisów polskich gazet możesz znaleźć aktualne cenniki ogłoszeń.

Porady i usługI w Internecie

Ex. Budujesz domek letniskowy. Nie masz projektu? Nie wiesz, z jakich materiałów najlepiej wybudować?

Oczywiście szukasz w Internecie.

ƒ W Internecie poradników jest wiele i to na przeróżne tematy. Wystarczy wpisać w oknie wyszukiwarki słowo „porady” i jeszcze na jaki temat - i po problemie.

ƒ W Internecie są dostępne wszelkie porady: prawne, budowlane, praktyczne, dla hodowców papug, internautów,lekarzy, pacjentów, ogrodników i użytkowników, porady w sprawach finansowych
i własnościowych ... itd.

ƒ „Sieć” oferuje również bogaty wybór usług, takich jak:

WWW i NEWS

E-mail, czyli pocztę elektroniczną

FTP i IRC

prowadzenie operacji bankowych, telefonię internetową, wideokonferencje.

Podnoszenie kwalifikacji

ƒ Internet stwarza możliwość wyszukania szkoleń na tematy, które nas interesują, możliwości studiowania itd. W sieci dostępnych jest wiele witryn firm, które organizują wszelkiego typu kursy, szkolenia, konferencje itd.

ƒ Studia w Internecie - dlaczego by nie?. Np. od 1 października 2001 roku na Politechnice Warszawskiej można ukończyć studia nie tylko dzienne, zaoczne, wieczorowe, ale również internetowe.

ƒ W Internecie dostępne są również kursy nauki języków obcych, np. na stronach:

http:\\main.edu.pl/bentos/e-deutsch/index.htm

http:\\www.webmedia.pl/englisch-centre.com.pl/.

Pomoc w „przeróżnych sprawach”

ƒ W zależności od sytuacji musisz znaleźć potrzebne informacje, np. komunikacja.
Na stronach WWW dostępne są rozkłady jazdy pociągów, rozkład lotów LOT-u, połączenia
promowe itd. Bez problemu możesz znaleźć najlepszew połaczenie, zarezerwować hotel, wybrać menu w restauracji itd.

ƒ Innym razem musisz szybko napisać przemówienie. Co robisz?

Otwierasz strone, na której jest „poradnik prelegenta” zawierający wykaz zwrotów charaktery- stycznych dla oficjalnych przemówień i przystępujesz do pracy.

ƒ Otrzymujesz list z zagranicy, na który natychniast musisz odpowiedzieć.

Poprzez Internet możesz wówczas skorzystać ze słowników!.

Ułatwienie w pracy, zmniejszenie kosztów

ƒ Komputer z odpowiednim oprogramowaniem i modem pozwolą Ci na obniżenie kosztów utrzymania biura. Wysyłając pisma za pomocą E-mail lub za pomocą Fax-modemu zmniejszysz zużycie papieru oraz zaoszczędzisz na znaczkach pocztowych.

ƒ Korzystając z możliwości dokonania zakupów przez Internet możesz wyposażyć biuro od spinacza, biurka i komputera po ...auto i kwiaty.

ƒ Przez Internet możesz zaprenumerować czasopisma lub też czytać je na ekranie.

ƒ Dzienniki Urzędowe, te, które ciebie interesują, możesz również wydrukować sobie sam.

ƒ Wykorzystując multimedia (kombinacja tekstu, grafiki, dźwięku, nagrań wideo i animacji) możesz efektownie uatrakcyjnić prezentację swoich informacji w Sieci, a także reklamy swoich produktów
usług.

Promocja, reklama, źródła informacji

ƒ Promocja z użyciem tradycyjnych wydawnictw w postaci folderów czy informatorów jest dość kosztowna, a informacje w nich zawarte szybko się dezaktualizują. Nie rezygnując całkowicie z tego typu wydawnictw, promocje firmy, instytucji czy też gminy możesz prowadzić na stronach WWW. Strony WWW to również źródło informacji publicznej zawierające wszechstronne dane na wszelkie tematy.

ƒ W Internecie możesz zareklamować wiecej swoich towarów i usług niż w sposób tradycyjny, dla większej ilości ludzi i za małe pieniądze.

ƒ Jednym słowem łatwiej jest zdobyć klientów, gdyż liczba użytkowników Internetu rośnie z każdą godziną.

ƒ Internet to kolejne medium wymiany informacji tak samo jak prasa, radio, z tą różnicą, że ma zasięg globalny.

Inne zastosowania

ƒ Transmisje multimedialne umożliwiają wysłuchanie w Sieci koncertu transmitowanego na żywo lub wydarzenia sportowego.

ƒ Korzystając z Sieci można kupić i sprzedać różnorodne produkty bez ruszania się z miejsca.
Służą do tego Giełdy elektroniczne oraz sklepy internetowe.

SPOSOBY PODŁĄCZENIA SIĘ DO „SIECI INTERNET”

Połaczenie elektroniczne daje nam dostęp w czasie rzeczywistym do innych komputerów, oferujacych bazy danych on-line, a także swoje potencjały obliczeniowe, katalogi biblioteczne, archiwa oprogramowania, różnorodne teksty i wszelkie inne formy informacji.

Dostęp do Internetu jest możliwy poprzez:

• połączenia stałe (linie telefoniczną) l u b

• połączenie tymczasowe z wykorzystaniem modemu.

Łączność przez modem jest wygodna, gdyż umożliwia nam połączenie się z siecią Internet z dowolnego punktu na świecie za pomocą telefonu. Problemem jest tylko cena za korzystanie z sieci oraz słabsze parametry transmisji danych niż przy połaczeniu stałym.

Każdy komputer podłączony bezpośrednio do sieci Internet przy połączeniach SLIP
(ang. Single Line Internet Protocol) lub PPP (Point-to-Point Protocol) spełnia rolę serwera
i nosi nazwę Host.

Każdy Host ma przypisany jednoznaczny i unikalny numer identyfikacyjny, tzw. adres IP,
składający się z czterech liczb (np. 123.45.67.89).
Każda liczba zawiera się w przedziale od 0 do 255.
Liczby te oddzielone są kropkami, ostatnia bez kropki.
Ostatnia liczba (powyżej 10) identyfikuje pojedynczy komputer, kolejna (67) dotyczy
podsieci wiekszej sieci lokalnej, następne dwie (123.45) odnoszą się do struktury sieci.

Posługiwanie się numerami w codziennej pracy byłoby dość skomplikowane, dlatego też wprowadzono system nazw komputerów. Budowany jest on rónież zgodnie z pewnymi zasadami:

‰ Nazwa komputera sugeruje jego przeznaczenie, np. komputer o nazwie
sejm.gov.pl jak łatwo się domyśleć jest to komputer znajdujący się w Polsce (pl.),
w organizacji rządowej (gov.) i należy do Sejmu (sejm.).

‰ Sposób kodowania nazwy podlega ściśle określłonym regułom.

Istnieje zasada, iż przedostatni człon oznacza rodzaj działalności właściciela komputera. Najczęściej używane skróty występujące na tym miejscu to:

edu - edukacja;

com - organizacje komercyjne,

gov - administracja rządowa,

net - komputery organizujące sieć

mil - oddziały wojskowe;

int - organizacje międzynarodowe; (np. NATO)

org - inne.

Ostatni człon nazwy odnosi się do kraju, w który znajduje się komputer, np. pl - Polska, uk - Wielka Brytania, de - Niemcy, ch - Szwajcaria.

Każda nazwa komputera i każdy numer są unikalne!.

Z nazwą komputera jest ściśle związany adres poczty elektronicznej użytkownika sieci
(skrót. adres e-mail).
Składa się on z dwóch części:

użytkownik@komputer.

Gdzie: komputer - to adres internetowy komputera

użytkownik - nazwa konta na tym komputerze.

WYSZUKIWANIE INFORAMACJI W INTERNECIE

Jak znaleźć w Internecie materiały na jakiś temat?
Najprościej jest skorzystać z wyszukiwarki.

Jest to narzedzie o wyglądzie standardowej strony www, wyróżniające się jedynie specjalnym okienkiem, do którewgo wpisuje się:

słowo kluczowe lub poszukiwany termin.

Przy zaawansowanym sposobie wyszukiwania należy wypełnić prosty formularz, często z opisem dokładnych kryteriów, jakie ma spełniać strona.

Wyszukiwarkami należy się posługiwać rozważnie, tzn. starać się dokładniej określić „obszar” poszukiwań. Ogólne określenie hasła powoduje, że możemy zostać zasypani ogromną ilością informacji, często w wiekszości bezużytecznych.

Serwisy wyszukiwawcze działają w ten sposób, że nieustannie przeglądają strony internetowe i szczegółowo zapamiętują wszystkie występujące w nich słowa.

Po wpisaniu w oknie serwisu kluczowego słowa lub słowa poszukiwanego tematu, mamy dużą szansę, że wyszukiwarka odnajdzie strony, które zawierają poszukiwane przez nas słowo lub wyrażenie.

Jako wynik wyszukiwań otrzymujemy strone WWW z odnośnikami do odpowiednich stron. Często jest to bardzo wiele stron, które w większości do końca nie odpowiadają naszym wymaganiom.
Dlatego też bardzo istotnym jest, aby właściwie zadać pytanie wyszukiwarce.

Większość wyszukiwarek jest obsługiwana w podobny sposób, część z nich ma opcje „wyszukiwania zaawansowanego”, które polegaja na okresleniu tematu za pomocą kilku słów połączonych ze sobą operatorami logicznymi (np. „i”, „lub”, „nie”).

Po logicznym i precyzyjnym określeniu wyszukiwanego wyrażenia następuje poszukiwanie!.

Znaczenie operatorów logicznych

W polskich i zagranicznych wyszukiwarkach stosuje się następujące operatory logiczne:

operator „nie” lub znak „-” (ang. NOT);

pozwala na usuniecie z odpowiedzi pewnego zbioru adresów, np. gdy wpiszemy
w oknie wyszukiwarki „samochody NOT dostawcze”;
odpowiedź: adresy stron, na których nie ma informacji dot. samoch. dostawczych.

operator „i” lub znak „+” (ang. AND);

pozwala na wyszukanie stron, które zawieraja róznocześnie obydwa podane słowa.
Hasło: „samochody AND ciężarowe”; odpowiedź: strony zawierające oba te słowa.

Nie pojawią się natomiast odnośniki do tych dokumentów, które zawierają tylko jedno
z nich. Ten operator nie gwarantuje jednak, że obydwa słowa będą się znajdować w znalezionym dokumencie w pobliżu siebie.

operator „lub” (ang. OR);

powoduje, że wyświetlane są strony zawierające, co najmniej jedno z podanych słów.

operator ang. „NEXTTO”;

pomaga wyszukiwać strony zawierające podaną frazę.

Całe wyrażenie składające się z kilku połączonych słów znajdujących się obok siebie musi być napisane dokładnie w takiej kolejności.
Operator ten jest przydatny przy wyszukiwaniu osób, pojęć i popularnych wyrażeń.
W polskich wyszukiwarkach całe wyrażenie zamyka się w w cudzysłów, np.

„samochody ciężarowe”.

W wyszukiwarkach angielskojęzycznych napiszemy:

„samochody NEXTTO ciężarowe”.

znak specjalny „” (gwiazdka);

Podobnie jak przy wyszukiwaniu plików na lokalnym PC'cie, zastępującego fragment wyszukiwanej frazy, np. wpisanie wyrażenia „ogr*” spowoduje, ze odnalezione zostaną wszystkie strony zawierające słowa, które zaczynają się od „ogr”.

__________________________________________________________________________________________

Operatory logiczne muszą być wpisywane DUŻYMI LITERAMI, np. AND, OR ...

FRAZY ⇒ to ciągi sąsiadujących ze sobą słów, np. „polska sztuka”;
frazy umieszczamy w „cudzysłowach prostych”!.

__________________________________________________________________

Formułowanie zapytań

link:adres_strony - zapytanie o strony, które zawierają choć jeden odsyłacz
do straony o danym adresie

titl:”szukany_tytuł” - zapytanie o stronę o określonym tytule

url:słowo_kluczowe - zapyt. o stronę mającą w swoim adresie słowo kluczowe

„małe litery” w zapytaniu powodują wyszukanie stron z „małymi” i „dużymi” literami

„duże litery” - dają w odpowiedzi dokumenty tylko z dużymi literami w tytule!

zapytanie w cudzysłowie „polska piłka nożna” spowoduje wyszukanie tylko te strony,
które zawierają w tytule frazę „polska piłka nożna”;

fraza podana bez cudzysłowia - wyszuka strony zawierające także pojedyncze słowa, tj. polska, piłka, nożna.

użycie we frazie znaku „-” (minus) spowoduje, że wśród wyników nie będzie stron z odsyłaczami zawierającymi określone słowo, np. „polska sztuka”-ludowa ⇒
wśród stron zawierających frazę polska sztuka nie będzie takich, które mają w swoim tytule zwrot ludowa.

Gdzie szukać informacji?

I sposób - poprzez „serwisy wyszukiwawcze”

Polskie „serwisy wyszukiwawcze”:

http://www.onet.pl

http://www.infoseek.icm.edu.pl

http://altavista.pl

http://www.chip.pl

http://www.wp.pl

http://www.google.pl

Zagraniczne serwisy to:

Altawista, Excite, HotBot, Infoseek, Lycos.

Żeby nie przeszukiwać osobno każdego serwisu, możesz zadać pytanie jednocześnie wszystkim wyszukiwarkom lub kilku wybranym. W tym celu możesz skorzystać z „internetowego poszukiwacza” uruchamiając serwis:

http://www.szukaj.com

II sposób - poprzez „portale”, czyli katalogi stron pogrupowanych tematycznie.

Zebrane na portalu strony mają zazwyczaj krótki opis i aktywny hiperlink z adresem bądź to przy opisie, bądź na pasku statusu przeglądarki.

Na stronach portali można znaleźć najczęściej takie informacje jak:
najświeższe informacje ze świata, prognozę pogody czy kursy walut, program telewizyjny.

Najbardziej znane polskie katalogi to:

portal Onet pl - www.onet.pl

portal Wirtualna Polska - www.wp.pl

portal Informacja pl - www.informacja.pl

portal News - www.news.com.pl

Zagraniczne katalogi:

Yahoo - www.jahoo.com

Lycos - www.lycos.com

Poszukiwanie osób

W Internecie możesz również poszukiwać konkretnych osób, ich nazwiska lub adresy.

Dane te są gromadzone przez programy pocztowe w internetowych bazach danych przy okazji zakładania stron www lub konta e-mail.

Wyszukiwanie osób odbywa się za pomocą:

programu pocztowego, np. Outlook Express:

... Narzędzia | Książka adresowa | Znajdź

wpisz w odpowiednie pole „imię” i „nazwisko” poszukiwanej osoby

wybierz serwer (opcja <szukaj w>)

uruchom poszukiwanie l u b

usługi LDAP ⇒

protokoł LDAP na podstawie imienia i nazwiska umożliwia na serwerach
internetowych wyszukanie adresu e-mailowego poszukiwanej osoby.

można też wykorzystać specjalne strony internetowe:

polskojęzyczne serwisy:

KTO GDZIE KIEDY - www.ktogdzie.com

zagraniczne serwisy:

Polska online, Find a Friend, Bigfoot, WhoWhere, Hotbot,, ICQ, Yahoo ...

Programy w sieci

W sieci możesz znaleźć i sciągnąć na swój lokalny komputer wiele ciekawych progtramów, plików, sterowników itd.

Najlepiej odwiedzić jeden z serwisów zawierających archiwa oprogramowania, np:

http://archie.icm.edu.pl

http://www.plikoskop.pl

http://ftpsearch.lycos.com

Oprogramowanie na serwerach umiszczane jest w posegregowanych działach, np. programy graficzne, muzyczne, edytory tekstu ...

Grupy dyskusyjne (usługa USENET)

Można tam często znaleźć odpowiedzi na wiele interesujących nas pytań.
Wystarczy przeszukać archiwum list dyskusyjnych z jakiegoś określonego tematu,
a być może znajdziemy odpowiedź na dawno poszukiwane pytanie.
Można skorzystać z dostępnych już informacji łącząc się z polskim archiwum grup dyskusyjnych: http://www.com.pl l u b z konkretną grupą, np:

http://www.pl.biznes - sposoby zarabiania pieniędzy

http://www.pl.hum.poezja - twórczość poetycka

http://www.pl.rec.hithot - dowcipy

Wyszukiwarki i katalogi stron internetowych

Polskie:

http://szukaj.arena.pl wyszukiwarka indeksująca strony z domen.pl

http://bluepages.atelier.pll dużo linków do wyszukiwarek, stron, serwisów WWW

http://netfind.icm.edu.pl poszukiwanie adresów osób w Internecie

http://www.netmagia.pl magazyn internetowy z darmowym rejestratorem stron

w 28 wyszukiwarkach i katalogach

http://www.chip.pl wyszukiwarka na stronie czasopisma CHIP

http://www.onet.pl wyszukiwarka oraz katalog stron

http://www.polishworld.com katalog stron

http://www.republika.pl katalog stron na serwerze firmy Optimus

http://archie.icm.edu.pl wyszukiwanie na serwerach FTP

http://www.wawa.wow.pl wyszukiwarka oraz katalog stron

http://www.wp.pl katalog stron internetowych

http://www.szukacz.pl wyszukiwarka dokumentów w języku polskim

Zagraniczne:

http://www.hotbot.com. http://www.metaclawler.com

http://www.bigfoot.com. http://www.news.com

http://www.exeite.com. http://www.galaxy.einet.net

http://www.mekinley.com. http://www.shareware.com

http://www.whowhere.com. http://www.metasearch.com

http://www.whowhere.com. http://www.digiway.com

http://www.nerdworld.com. http://www.rex.skyline.net

http://www.netguide

Tematyczne:

http://adresy.onet.pl Serwis do wyszukiwania adresów pocztowych

http://adresy.deja.com Archiwum list dyskusyjnych

Wyszukiwarki w zagranicznych portalach:

http://www.altavista.pl wyszukuje w zasobach ponad 18 milionów stron i 5 tys.
grup dyskusyjnych. Bardzo szybka.

http://www.lycos.com posiada w swojej bazie danych ponad 10 milionów odsy-
łaczy, co według jej twórców odpowiada ponad 90% zasobów WWW.
Jednak wyniki poszukiwań są nieprecyzyjne.

http://www.yahoo.com zasługuje na uwgę, gdyż w odróżnieniu od pozostałych wyszukiwarek wszystkie adresy są wpisywane ręcznie (przez obsługę). Pozostałe wyszukiwarki gromadzą swoje informacje w bazach danych poprzez wysyłanie w sieć specjalnych „programów-robotów” zbierajączych dane. Mimo iż zbiór adresów Yahoo nie jest duży w porównaniu z innymi wyszukiwarkami, to otrzymane wyniki poszukiwań są dużo dokładniejsze.

http://infoseek.icm.edu.pl dobra dla tych, którz mają czas i ochotę dokładnie zapoznać się z opisem składni. Należy precyzyjnie opisać sposób wyszukiwania podając słowa i określając relacje między nimi.

http://www.webcrawler.com działa poprzez przeszukiwanie około 6000 serwerów, na których znajdują się strony www. Jest prosta w obsłudze. Jej zaletą jest to, iż znalezione informacje są na pewno aktualne, a wadą - czas oczekiwania.

http://www.opentext.com:8080 zasługuje na uwagę ze względu na rozbudowany formularz poszukiwań. Możliwym jest podanie, gdzie poszukiwane przez nas słowo występuje: w opisie, w tytule, w nagłówku czy adresie.

http://www.copernic.com tzw. Agent wyszukujący; kieruje zapytanie do kilku wyszukiwarek. Przeszukuje katalogi wyszukujące, odnajduje i odzruca zdublowane strony.

W polskich portalach:

Wirtualna Polska CNT używa wyszukiwarki FAST do przeszukiwania własnych katalogów stron internetowych. Możliwy jest też wybór opcji przeszukiwania polskiego Internetu.

http://www.wp.cnt.pl

Google cieszy się coraz większą popularnością wśród polskich portali, wiele
serwisów niekomercyjnych wykorzystuje też darmową wersje wyszukiwarki.

http://www.google.pl

NetSprint w portalu Onet.pl; cechuje dobry algorytm wyszukiwania, filtr rodzinny, algorytm rozpoznawania podobnych dokumentów, mechanizmy uniemożliwijace sztuczne podbijanie punktacji, aktualność bazy, wydajność oraz szybkość otrzymywania wyników, rozbudowany mechanizm analizy języka polskiego. http://www.netsprint.pl

NetOskop pierwsza polska wyszukiwarka, ciesz się dużą popularnością, rozpoznaje różne sposoby zapisu polskich liter. http://www.chip.pl

WOW! http://www.polska.pl

Onet.pl http://www.onet.pl

Multiwyszukiwarki:

Emulti Pierwsza Polska Multiwyszukiwarka pracująca równolegle - zadająca zapytania do kilku wyszukiwarek w tym samym czasie. Użtkownik otrzymuje nadokładniejsze wyniki z kilku najlepszych wyszukiwarek polskich i swiatowych takich jak: AltaVista, Excite, HotBot, Netoskop, Infoseek, WebCrawler.

Wyszukiwarki Plików

Enet3.pl Bardzo popularna wyszukiwarka plików. Umożliwia szukanie w sieci plików różnych formatów, w tym MP3, przeszukiwanie archiwów.

PLIKoskop ułatwia zlokalizowanie poszukiwanego pliku na polskim serwerze ftp. Internauta nie musi już ściągać oprogramowania z zagranicznych serwerów. Cała operacja trwa znacznie krócej, ponieważ plik nie wędruje przez zatłoczone łącza międzynarodowe.

Uwaga:

Jeśli w trakcie poszukiwań natrafimy na witryne, która może być uzyteczna, należy zapisać ją
w folderze „ulubione”. Następnym razem szybko ją otworzymy.

Jeśli lista ulubionych stron będzie zbyt duża, należy strony tego katalogu pogrupować tematycznie.
Wykorzystujemy polecenia folderu „ulubione”:

... organizuj ulubione | utwórz folder

wpisz nazwę folderu, np. turystyka

wybierz strony, które mają się znaleźć w tym katalogu

przeciągnij foldery z listy do odpowiednich katalogów.

USŁUGI W INTERNECIE

WWW - przeglądania stron internetowych

Największym osiągnięciem początku lat 90 XX wikeu w Internecie stała się World Wide Web
(„światowa pajęczyna” danych), nazywana zwykle „WWW” lub „Web”.
Jest to system stron z informacjami dostępnymi w Internecie.

Strony mają postać hipertekstu z dowiązanymi do nich innymi stronami.

Do przeglądania informacji używa się programów zwanych przeglądarkami, a do znalezienia informacji narzędzie w postaci wyszukiwarek.

WWW to już codzienność; podobnie jak telefon, elektryczność i woda w kranie.
Jest źródłem wszelkiego rodzaju powszechnie dostępnej informacji.

E-Mail

Poczta elektroniczna (electronic mail) jest napopularniejszą usługą, z jakiej można korzystać dzięki Internetowi. Ten środek komunikowania się jest o wiele lepszy od zwykłej poczty, faksu czy rozmowy telefonicznej.

„List elektroniczny” dociera do adresata, bez względu na to, w jakim kraju mieszka, w kilka sekund (sporadycznie minut).

Mamy gwarancję, że do adresata dotarł, w przeciwnym razie wraca do nas z adnotacją, co uniemożliwiło dostarczenie koresponedncji (np. uszkodzenie sieci, błąd w adresie itp. ).

Pocztą elektroniczną można przesłać nie tylko teksty, ale także obrazy, programy, dźwięki.

E-mail jest bardziej wiarygodny niż Fax ; dziś można nadawać i odbierać faksy komputerowo, manipulować i podrabiać „dokumenty” i to obniża wiarygodność tego środka przekazu.

Zalety „poczty e-mail”, to np.:

można wysyłąć teksty do dowolnego użytkownika Internetu na całym świecie!

przesyłka niewiele kosztuje - koszt lokalnego połączenia!

do listu można dołączyć nie tylko pliki tekstowe, ale i programy, dźwięki, obrazy ...!

można wysłać list do wielu adresatów na raz!

w prosty sposób odpowiadać na list lub przekazać go dalej!

FTP

FTP jest usługą pozwalającą na przesyłanie informacji (plików) po sieci pomiedzy komputerami.

Na całym świecie istnieją tysiące miejsc, skąd można pobierać informacje w postaci:
programów freeware i shareware, zdjęć, rysunków, obrazów, tekstów i plików muzycznych i dźwiekowych oraz wideo.

Istnieją różne programy do korzystania z tej usługi, ale kolejne czynności są zawsze takie same:

1. Należy uruchomić program FTP.

2. Zalogować się na drugim komputerze - wpisać nazwę komputera i hasło.

3. Na drugim komputerze przejść do katalogu z plikami, które chcemy „ściągnąć”.

4. Wybrać tryb przesyłania:
- binarny (dla wszystkich plików) l u b

- ASCII (do plików tekstowych).

5. Wybrać pliki, które chcemy skopiować.

6. Skopiować pliki na swój komputer.

7. Wyjść z programu FTP.

IRC

Usługa, która pozwala wielu osobom róznocześnie na wymianę zdań w czasie rzeczywistym,
czyli normalna dyskusję, ale za pomocą klawiatury.
Jest to sposób na błyskawiczną wymianę pogladów i informacji pomiedzy ludźmi niezależnie od ich miejsca zamieszkania.

IRC jest odpowiednikiem radia CB.
Skrót IRC pochodzi od Internet Relay Chat , czyli w skrócie Chat.

News

Tzw. wiadomości sieciowe (ang. network news), czyli dyskusje i konferencje, a nie bieżące wydarzenia
dostarczane przez agencje prasowe. News-y swoja tematyką pokrywają niemal każde zagadnienie.
Podzielone sa na grupy tematyczne, np. comp (informatyka), news (wiadomości w sieci), sci (nauka) itd.

Telefonia internetowa

Jest to usługa alternatywna dla sieci telefonocznej.
Aby skorzystać z Internetu i „dzwonić”, należy mieć: kartę dźwiękową, słuchawki oraz mikrofon,
czyli standardowy zestaw multimedialny oraz odpowiednie oprogramowanie.

Wideokonferencje

Gdy chcemy w czasie rozmowy widzieć swojego rozmówcę, możemy skorzystać z programu, za
pomocą którego możemy zorganizować wideokonferencję.

Kartki elektroniczne

Prawdziwą kopalnię kartek znajdziemy na stronie: www.kartki.pl.

Pobieranie z Sieci programów komputerowych - tzw. shareware'owych

Zakupy / sprzedaż w Internecie (giełdy elektroniczne, sklepy internetowe)

Internet umożliwia nam zrobienie zakupów bez wychodzenia z domu !
Warunkiem skorzystania z usługi jest posiadanie KARTY PŁATNICZEJ !

Obsługa elektroniczna kont firmowych!

ZAGROŻENIA I NIEBEZPIECZEŃSTWA INTERNETOWE

INTERNET zrewolucjonizował świat.
Umożliwia dojście do informacji na każdy temat oraz do odległych zakątków świata. Korzystać z jego usług można 24 godziny na dobę przez 7 dni w tygodniu,
przez 12 miesięcy w roku.

Rozwój Internetu stwarza wiele szans, ale i zagrożeń w niemal wszystkich
dziedzinach życia, np.:

PRACA:
pokusa państwowego monopolu informacyjnego
poczucie ograniczonej wolności i prywatności obywateli

OBRONNOŚĆ:
wzrost zagrożeń „fałszywymi alarmami”
uzależnienie efektywnego działania w sytuacjach kryzysowych od systemów tech-ch
zagrożenie bezpieczeństwa informacyjnego społeczeństwa

ZDROWIE:
wykorzystywanie danych o stanie zdrowia do celów pozamedycznych
zróżnicowanie możliwości korzystania z pomocy medycznej

GOSPODARKA:

występowanie konfliktów społecznych na tle automatyzacji i robotyzacji
redukcje zatrudnienia

wzrost wymagań w zakresie wykształcenia i znajomości obsługi systemów zautomatyzowanych.

Itd...

Nowe zagrożenie - WIRUSY komputerowe!

Dziennie na świecie pojawia się ponad 100 groźnych wirusów.

Gdzie najłatwiej złapać „wirusa” ?:

poprzez E_mail

kopiowanie pliku z czyjejś dyskietki lub strony WWW

instalowanie nieznanego programu

uruchamianie nieznanych programów lub plików oraz załączników z nieznanymi rozszerzeniami.

Co to jest WIRUS?

To niewielki program pisany przez „złośliwców”, które mogą spowodować poważne kłopoty w pracy komputera: wyświetlać niegroźne komunikaty, niszczyć dane, unieruchomić jego pracę.

WIRUS rozmnaża się przy pomocy programu wykonywalnego zainstalowanego na komputerze.

Może atakować i przenosić się poprzez:

- pliki wykonywalne (COM, EXE) oraz wsadowe (BAT),

- zbiory z fragmentami kodu źródłowego (BIN, DLL, DRV, LIB, OBJ, OVL, SYS, VXD),

- szblony dokumentów pakietów biurowych, np. MS OFFICE,

- sektor startowy dysku twardego (MBR Master Boot Record) lub dyskietki (Boot sektor)

Rodzaje WIRUSÓW:

Wirus boot sektora - atakuje początkujacy obszar dyskietki lub twardego dysku o bardzo ważnym znaczeniu. Za każdym razem po uruchomieniu zainfekowanego komputera lub komputera z zainfekowana dyskietką w stacji dysków, wirus może zaatakować.

Wirus plikowy - infekuje pliki wykonywalne (exe lub com). Można założyćże każdorazowo przy uruchomieniu zarażonego programu, wirus się powiela.

Makrowirusy - popularny typ wirusów uruchamiający się przy otwieraniu dokumentów Word i Excel.
Jeśli tekst worda czy arkusz excela zostanie zainfekowany, to najczęściej przy otwarciu dokument ulega zniszczeniu.

Wirusy poliformiczne - to wirusy samomutujące, nie maja stałej sygnatury, a ich kod zmienia się samoczynnie wraz z każdą infeksją. Trudne do wykrycia.

Wirusy złożone - wirusy połączone z plikowych i boot-sektorowego.

Wirusy ukryte - wirusy ukrywające się, niewidoczne dla programów antywirusowych.
W przypadku kontroli wirus taki potrafi chwilowo naprawić zarażone pliki lub sektor startowy ukrywając swoją obecność.

Nie złapiemy WIRUSA przeglądając strony WWW, gdyż dokumenty HTML, w którym
tworzone są strony internetowen nie nadają się do pisania wirusów.

WIRUS zainstalowany w PAO może zostać nie wykryty, jeśli jego kod zostanie zainicjowany przed
uruchomieniem programu antywirusowego. W takim przyapdku jedynym ratunkiem jest start systemu z DOS-u ze „zdrowej” dyskietki i niedopuszczenie do przejecia przez wirus kontroli nad systemem.

Inne formy zagrożeń dla systemu operacyjnego i danych:

KOŃ TROJAŃSKI - program ukrywający się w pożytecznym pozornie oprogramowaniu.
Po uruchomieniu dokonuje spustoszenia w systemie.

BOMBA LOGICZNA - przez pewien czas pozostaje w ukryciu, po zaistnieniu pewnych okoliczności,
np. nadejście określnej daty lub skasowaniu jakiegoś pliku dokonuje zniszczeń.

ROBAKI - programy istniejace samodzielnie, bezustannie uruchamiają swoje liczne kopie, doprowadzając do szybkiego wyczerpania zasobów systemu lub uniemożliwić działanie komputera.

Jeśli chcemy przejrzeć jakąś stronę, co do której nie mamy pewności czy jest bezpieczna, możemy wykorzystać serwis ANONYMIZER.COM, stanowiący filtr zabezpieczający przed wirusami: http://www.anonymizer.com

Wiadomości E-mail z „załącznikami” - poprzez skopiowanie na lokalny dysk zbioru z wirusem,
przy jego rozpakowywaniu i uruchomieniu programu lub dokumentu wirus się uaktywnia.

Przy wysyłaniu dokumentów tekstowych (dużych) należy przeformatowąć je do formatu „txt” lub „rtf”, aby uniknąć podejrzeń adresata poczty, gdyż te formaty uniemożliwiają ukrywanie jakichkolwiek wirusów.

Jak unikać WIRUSÓW?:

Kasować wszelkie nieznane i nieoczekiwane wiadomości !

Zainstalować program antywirusowy !

Przed użyciem własnych dyskietek na obcym komputerze zabezpieczyć je przed zapisem !

Nie uruchamiać komputera z dyskietką w stacji !

Przy kopiowaniu plików z „obcej” dyskietki sprawdzić ją skanerem antywirusowym !

Instalować programy tylko z oryginalnych nośników zabezpieczonych przed zapisem !

Uaktywnić monitor antywirusowy np. mks_wir !

Raz w tygodniu skanować całą zawartość twardego dysku programem antywirusowym !

Pliki z Internetu każdorazowo skanować skanerem antywirusowym !.

ETYKA W INTERNECIE - NETYKIETA

Każdy użytkownik powinień zdawać sobie sprawę ze swojej odpowiedzialności za dostęp do rozległych
zasobów Internetu. Używanie sieci jest przywilejem, a nie uprawnieniem, dlatego może być w każdej chwili czasowo zostać odebrane za jego nadużywanie !

Przykładami nadużyć może być:
umieszczanie w systemie nielegalnych informacji

używanie obelżywego języka

nadawanie wiadomości, które mogą spowodować utratę wyników pracy u odbiorców

wysyłanie tzw. „listów łańcuszków”

winne działania, które mogą spowodować „przepełnienie” sieci lub zakłócać pracę innych
użytkowników.

NETYKIETA jest to zbiór zasad kultury obowiązującej wszystkich(!) w Interneci.

Co chyba najgorsze, bardzo wiele osób nawet nigdy nie słyszało o czymś takim jak netykieta.

Niniejsza netykieta nie jest zbiorem sztywnych nakazów, ma na celu uświadomienie, pouczenie i zwrócenie uwagi na pewne zachowania i sytuacje.

Służyć ma ona uświadomieniu bądź przypomnieniu pewnych zasad obowiązujących w bardzo już licznej społeczności internautów.
A zasady służą nam wszystkim - mnie, Tobie i "im" - byśmy wszyscy mogli tworzyć zdrową społeczność w kraju (sieci) bez granic.

Zasady każdej netykiety są aktualne niezależnie od daty jej napisania!

Trzy główne zasady:

· Myśl(!)
Nie działaj na czyjąś szkodę
Nie nadużywaj

___________________________________________________

1. Komunikacja elektroniczna - E-mail

___________________________________________________

Poczty elektronicznej używaj "z głową".

1. Odbieraj pocztę codziennie, tak jak zaglądasz codziennie do skrzynki na listy z pocztą tradycyjną. Jeśli jest to niemożliwe, to staraj się to robić jak najczęściej.

Natomiast gdy masz zamiar odbierać e-maile raz na miesiąc to albo nie podawaj nikomu swojego adresu, lub przy podawaniu zaznacz, że odbierasz pocztę średnio raz na miesiąc.

2. Pisz listy w formacie tekstowym, a nie HTML, chyba że akurat jest to konieczne,
ale na pewno nie pisz standardowo (domyślnie) w formacie HTML.

Po pierwsze wiadomości w formacie tekstowym zajmują znacznie mniej miejsca (KB), a po drugie wiele osób czyta pocztę choćby poprzez webmail'a (na stronach www, z poziomu przeglądarki internetowej) i jeśli nawet ma opcję podglądu wersji HTML, to za pewne tego nie zrobi i na marne pójdzie Twój trud.

Nie wykorzystuj wszystkich możliwości związanych z formą listu HTML, jeśli już musisz pisać w tym formacie - niech list będzie bez zbędnych "wodotrysków", jak inna czcionka w każdej nowej linii, tysiące kolorów i dziesiątki wstawionych rysunków.

3. Używając polskich znaków diakrytycznych (tzw. ogonki np. "ą"), wybierz kodowanie ISO-8859-2, ew. UTF-8.
W innym przypadku - wcale nie korzystaj z polskich literek.

4. Nie przesyłaj pocztą plików większych niż 200KB bez uprzedzenia adresata,
i lepiej nie przesyłaj tą drogą dużych plików, jeśli to możliwe - lepiej użyć jednego z serwisów do przekazywanie przez sieć dużych plików, jak np. www.wyslijto.pl, czy www.rapidshare.de.

5. Załączniki zawsze (chyba że kompresja jest rzędu 1-3%) pakuj przed wysłaniem jakimś programem do kompresji.
Najczęściej używanym formatem jest format ZIP / RAR.

6. Nie rozsyłaj łańcuszków szczęścia!

7. Jeśli wstawiasz stopkę w swoich emailach, to postaraj się żeby nie była ona dłuższa niż 3-4 linijki. Poprzedzaj ją separatorem np. "-- ".

Ostatnio modne stało się umieszczanie złotych myśli jako stopki... pomyśl chwilę, czy ktoś będzie ją czytał i czy będzie szczęśliwy dostając choćby 20 raz tę samą złotą myśl?

Umieszczaj w stopce informacje istotne, jak najkrótsze i konkretne.

Jeśli chcesz umieszczać cytaty sławnych i podziwianych, to nie wysyłaj nikomu 2 razy tego samego w takim razie, bo to już się mija z celem.

8. Nie cytuj całej wiadomości, chyba że jest to niezbędne.

Gdy cytujesz słowa "przedmówcy" to odpowiadaj pod każdym akapitem z osobna - cytuj fragmenty, do których się odnosisz (poniżej) i tak kolejno, jeśli email ma dłuższą treść lub dotyczącą kilku tematów.

Gdy cytujesz większą część wiadomości, nie odnosząc się do jej konkretnych fragmentów - odpowiadaj powyżej cytatu, oddzielając przy tym odpowiedź od oryginalnej wiadomości kilkoma liniami odstępu.

Jeśli nie jest to konieczne to nie cytuj nic z poprzedniego listu i tylko ewentualnie w temacie do otrzymanego tematu wiadomości dodaj "RE: " jeśli nie zrobi tego za Ciebie program obsługi poczty, co się chyba nie zdarza.

Dobrze widziane jest przytaczanie tylko tych słów adresata, które są ważne w naszej wypowiedzi, a pozostałe usuwajmy, tak samo jak reklamy (stopki) dodawane automatycznie do wszystkich wiadomości na wielu serwerach z darmowymi kontami.

9. Gdy rozsyłasz pocztę do grupy osób, korzystaj z pola "BCC" czyli "UDW"
("Ukryty do Wiadomości"), gdyż nie każdy musi sobie życzyć by jego adres e-mail został ujawniony pozostałym Twoim adresatom.

10. Sprawdzaj swój komputer w celu usuwania wirusów, byś nie przesyłał wirusów innym internautom.

11. Nie rozsyłaj spamu (niechcianej poczty: reklam zazwyczaj) - to grozi wyklęciem na wieki, jedno z najbardziej znienawidzonych przez wszystkich niepożądane działanie w Internecie.

12. Nie pisz bez potrzeby dużymi literami, gdyż oznaczają one raczej krzyk i nie nadużywaj tego.

13. Nadawaj tytuł wysyłanym emailom, najlepiej odzwierciedlający zawartość wiadomości.

14. Przed przesłaniem dalej wiadomości usuwaj nadmiar znaczników cytowania,
żeby wiadomość nie składała się w 90% ze znaczków ">".

___________________________________________________

2. Komunikatory np. „GG”

___________________________________________________

1. Nie rozsyłaj łańcuszków szczęścia.

2. Gdy ustawiasz status opisowy w programie GG (lub podobnym np. Tlen) postaraj się żeby dawał on jakąkolwiek(!) informację, jeśli masz zamiar w nim pisać o sprawach nikomu(!) nie potrzebnych jak np. "papa!!! :)))))))))", "Elvis żyje", "Eminem the best", "kocham Iksińską".

3. Status opisowy wykorzystuj wtedy, gdy masz coś (niekoniecznie, choć najlepiej) ważnego do przekazania w tej akurat formie jak np. "będę o godzinie 22:00", "tylko w ważnych sprawach", "dziś jestem do 23:00", "chętnie porozmawiam z kimś" itp.

4. Jeśli już piszesz do kogoś kto Cię nie zna i rozmawiasz z nim przez ten komunikator pierwszy raz, to wypada się przedstawić, bo ten nieszczęśnik zamiast choćby
Twej ksywki widzi tylko Twój numer id (UIN).

5. Nie wstawiaj w wiadomości naraz całej galerii emoticon (tzw. buziek) np. 50 na raz, bo kogoś w końcu krew zaleje i poza tym jaki to ma sens? Emoticons mają, jak sama nazwa mówi, wyrażać uczucia, które nie tak łatwo przekazać przez Internet.

6. Nie pisz bez potrzeby dużymi literami, gdyż oznaczają one raczej krzyk i nie nadużywaj tego.

___________________________________________________

3. Forum dyskusyjne

___________________________________________________

1. Nie zadawaj pytania, na które już kiedyś została udzielona odpowiedź na forum
i zanim je zadasz sprawdź zawsze czy nie ma na nie odpowiedzi w FAQ tej strony, na której jest forum dyskusyjne, użyj wyszukiwarki na forum, czy przejrzyj conajmniej dwie pierwsze strony forum.

2. Pisz rzeczowo i konkretnie, tak ażeby każdy Cię zrozumiał.

3. Nadawaj tematom tytuły, które krótko i rzeczowo będą odzwierciedlać treść w nich zawartą, po których osoba później szukająca czegoś na forum mogła to odnaleźć.

4. Nie używaj w stopce na forum obrazków o dużej wielkości (powyżej około 100 KB), ani nazbyt szerokich czy wysokich (około 150 pikseli), lub zbyt wiele linii tekstu.

___________________________________________________

4. E-mail, forum, grupy dyskusyjne

___________________________________________________

1. Staraj się nie przekraczać w swej stopce 3 linijek i jeśli nie jest automatycznie oddzielana stosuj separator np. "-- ".

2. Cytowanie wiadomości powinny być wyróżnione na tyle czytelnie, ażeby nie zlewały się tekst oryginalny (cytowany) z właśnie pisanym.

___________________________________________________

5. Blogi - „prywatne dzienniki”

___________________________________________________

Tworzenie:
1. Grafika: żeby nie była jaskrawa, 40 wielklich animowanych „skaczących gifów”…

2. Opisując zdarzenia ludzi zapytaj, czy chcą stać się „osobami publicznymi”

3. Na co dzień lepiej używaj samych inicjałów lub pseudonimu.

4. Usuwaj złośliwe komentarze.

Czytanie, uczestnictwo:

• Trolling
  - staraj się nie powodować kłótni, nie prowokować, nie obrażać
  - nie daj się prowokować i nie odpowiadaj na prymitywne i niekulturalne zaczepki
  słowne

• Flooding
  nie zaśmiecaj bloga „śmieciami”, często identycznymi wpisami w komentarzach

• Sapmowanie
  poprzez wpisy w księegach gości i komentarzach, np. wchodzenie na kolejne blogi
  i zostawianie wszędzie identycznego wpisu „Hej, fajny blog, zapraszam na mój”
  jest prymitywną metodą promocji i praktyką denerwująca blogowiczów - jest to zwykły SPAM!

BLOG jest swego rodzaju pamiętnikiem, zazwyczaj prywatnym dziennikiem, tym bardziej należy respektować czyjeś uczucia, przeżycia i poglądy i z wyczuciem pisać komentarze.

___________________________________________________

6. Strony WWW

_____________________________________

Tworzenie:

1. Twórz strony w standardzie (kodowania literek typowo polskich, tzw. ogonków)
iso-8859-2.

2. Dobieraj tak kolory, żeby dało się choć na to patrzeć co zrobiłeś bez potrzeby natychmiastowego telefonu do okulisty po wizycie na Twojej stronie.

3. Nie umieszczaj na pierwszej stronie plików większych niż już maksymalnie 50KB, żeby choć pierwsza strona nie ładowała się w nieskończoność. Znam przypadki (bardzo wiele!) stron, gdzie na pierwszej stronie jest wstawiony obrazek gif np. animowany, który do niczego nie jest tam tak naprawdę potrzebny, a zajmuje np. 400KB.
Jeśli nie wiesz co to jest kompresja obrazu to koniecznie się tym zainteresuj, żeby Twoje zdjęcie przykładowo zamiast zajmować 20 KB nie zajmowało 200 KB kiedy różnica jakości będzie niezauważalna na monitorze.

4. Jeśli nie jest to akurat galeria zdjęć, to umieszczaj wszelkie obrazy w rozdzielczości 72 piksele na cal.

5. Mile bardzo są widziane strony tworzone w Notatniku, lub innym programie, w który pracuje się na kodzie, a nie w trybie WYSIWIG (ang. What You See Is What You Get, czyli to co widzisz to masz) jak np. choćby Microsoft Word. Takie strony tworzone w programach "wizualnych" do www wynikowo są dużo większe - nawet 20-krotnie w porównaniu z taką samą stroną wykonaną w trybie tekstowym.

6. Nie przywłaszczaj sobie bezprawnie owoców pracy innych osób.

7. Pamiętaj, że Twoja strona może nie zawsze być widoczną dla innych w taki sam sposób w jaki Ty ją widzisz na swoim komputerze.

8. Posiadaj zawsze zainstalowane najnowsze wersje trzech najpopularniejszych przeglądarek (Internet Explorer, FireFox i Opera) i staraj się aby strona była w nich dostępna i dobrze wyglądała.

Publikacja

1. Nie twórz nie wiadomo ilu aliasów (czyli domen np. na prv.pl) do swojej strony tylko dla tego, że są darmowe. Jeśli to tylko możliwe niech do Twojej witryny prowadzi jeden lub dwa adresy, lecz nie więcej, bo tylko wprowadzasz wtedy zamieszanie, "zaśmiecasz" wyszukiwarki i denerwujesz ludzi.

2. Nie wykorzystuj darmowych kont na serwerach tylko w celu trzymania na nich plików do ściągnięcia z twojej strony. Pliki takie trzymaj tylko na tym koncie, na którym posiadasz aktualnie swoją stronę www, a jeśli tam Ci się nie mieszczą zrezygnuj z tego po prostu. Możesz także korzystać z popularnych ostatnio serwisów utrzymujących za darmo u siebie pliki do wielkości zazwyczaj 250 MB, a takich plików można zamieścić wiele, zazwyczaj na określony czas lub limit pobrań - zobacz np. www.wyslijto.pl, czy zagraniczny serwis www.rapidshare.de.

3. Nie umieszczaj na swojej stronie bezpośrednich linków do plików (np. mp3) z czyjejś strony, bez jego wcześniejszej zgody - wtedy bezprawnie wykorzystujesz jego pracę i łącze serwera na którym znajduje się jego strona. Aby postąpić fair, zamieść informację i odnośnik do strony, na której można znaleźć dane pliki.

Utrzymanie

1. Pilnuj, by nie było na Twojej stronie "martwych" linków, czyli wiodących do nieistniejących miejsc w sieci.

2. Kontroluj to, co się dzieje na Twojej stronie (księgi gości, fora dyskusyjne i inne).

3. Uaktualniaj stronę, nie pozostaw jej już w obecnym stanie na wieki.

4. Jeśli w pewnym momencie stwierdzisz, że rezygnujesz z prowadzenia strony, to zostaw ją "w spadku" komuś innemu lub usuń z sieci.

___________________________________________________

7. Typowo kulturalne

_____________________________________

Międzyludzkie

1. Nie obrażaj nikogo, staraj się tego nie czynić publicznie nawet gdy masz ku temu powody. Zanim publicznie kogoś ocenisz w jakikolwiek sposób, przemyśl to na spokojnie i dwukrotnie.

2. Swoje opinie wyrażaj zawsze w sposób kulturalny.

3. Zwracaj uwagę raczej bezpośrednio danej osobie niż publicznie (zostanie lepiej odebrana i nie jako atak), chyba że jest to osoba już wyjątkowo łamiąca wszelkie reguły (i robi to też publicznie) i po wcześniej osobiście zwróconej jej uwadze nie zareaguje.

4. Jeśli się zwracasz do danej konkretnej osoby raczej pisz zaimki dużą literą: "Ty", "Ci", "Tobie"... a nie "ty" itp.

5. Pamiętaj zawsze, że nie jesteś sam jeden na świecie i że nie jesteś najważniejszy.

Sieć

1. Jeśli nie musisz, to nie ściągaj dużych plików z Internetu takich jak mp3 i filmy, gdy np. możesz po prostu ten film pożyczyć od kolegi następnego dnia. Po prostu nie ściągaj bezmyślnie plików.

2. Jeśli nie musisz, to nie utrudniaj i nie uprzykrzaj życia innym użytkownikom sieci.

3. Nie zakładaj sobie "ot tak" bez konkretnej potrzeby kont e-mail lub www więcej niż rzeczywiście potrzebujesz.

Ku przestrodze

1. Pamiętaj, że tak na prawdę w Internecie nikt nie jest anonimowy! Zawsze można dojść do tego kto, skąd, kiedy, gdzie i co.

2. Nie ma jako-takich odgórnych czysto prawnych zasad obowiązujących w Internecie, ani "cyberpolicji" na każdym kroku, lecz pamiętaj, że tu społeczność broni się sama i też nieraz mogą Cię spotkać niemiłe konsekwencje ze strony innych użytkowników lub administratorów.

3. Zawsze zapisuj sobie swoje hasła żebyś ich nie zapomniał, pilnuj ich i nie udostępniaj nikomu.

−−−−−−−−−−−−−−−−− −−−−−−−−−−−−−−−−−

SYSTEM INFORMACYJNY

… to układ odpowiednich elementów, którego zadaniem jest przetwarzanie danych.

Zasoby „systemu informacyjnego”:

Ludzkie - potencjał wiedzy ukierunkowany na rozwiązywanie problemów systemu (użytkownicy pełniący role nadawców i odbiorców, adresaci technologii informacyjnej);

Informacyjne - zbiory danych przeznaczone do przetwarzania (bazy danych, metod, modeli, wiedzy);

Proceduralne - algorytmy, procedury, oprogramowanie;

Techniczne - sprzęt komputerowy, sieci telekomunikacyjne, nośniki danych.

Funkcje „systemu informacyjnego”:
gromadzenie informacji
przetwarzanie informacji
przechowywanie informacji
prezentacja informacji
przesyłanie informacji.

Klasy „systemów informacyjnych” w gospodarce:
Systemy transakcyjne (ST):

- zajmują się codzienną działalnością organizacji,
- gromadzą i przetwarzają dane wewnętrzne,

- umożliwiają dostęp do danych,
- dane mają charakter zrutynizowany, powtarzalny, masowy,
- duża detalizacja danych,
- najczęściej są skomputeryzowane

Systemy informacyjne zarządzania oraz zarządzania relacjami z klientem (CRM)

(ang. CRM - Customer Relationship Management):

- ukierunkowane na potrzeby naczelnej, średniej lub operacyjnej kadry kierowniczej,
- wykorzystują dane zebrane w systemach transakcyjnych,
- przydatne głównie w planowaniu i kontroli,
- wspierają procesy decyzyjne organizacji.

Systemy wspomagania decyzji (SWD) (ang. DSS - Decisions Suport Systems),

- pomagają w podejmowaniu decyzji w sprawach nowych i nietypowych,
- integrują dane zewnętrzne i wewnętrzne,
- umożliwiają modelowanie i analizę danych,
- umożliwiają symulowanie problemów za pomocą modeli matematycznych.

- posiadają bezpośredni dostęp do baz danych,
- realizowane na komputerach.

Systemy eksperckie (SE) (ang. Expert Systems),

- związane z pojęciem sztucznej inteligencji,
- oparte na wiedzy ekspertów z danej dziedziny,
- przeznaczone do rozwiązywania skomplikowanych problemów dających się opisać

za pomocą reguł wnioskowania,

- wspomagają wiedzę użytkownika przy podejmowaniu złożonych problemów decyzyjnych

Elektroniczna wymiana informacji (EWI) (ang. Electronic Data Interchange - EDI),

- automatycznie generowanie i przesyłanie informacji dotyczących realizacji zamówień

i dostaw,

- komunikacja typu komputer - komputer,

- przyspiesza wymianę informacji pomiędzy firmami oraz zmniejsza koszt tej wymiany,

- podnosi wydajność pracy (mniejsza ilość błędów),

- redukcja zapasów i kosztów ich magazynowania,
- większa więzi z klientami,
- krótszy czas realizacji płatności,
- umożliwia szybszy dostęp do informacji.

• Hurtownie danych.
  - hurtownia to po prostu duża baza danych, gromadząca informacje z różnych systemów,
  - pozwala usystematyzować i zgromadzić w jednym miejscu wszelkie informacje zarządcze,
  - zaawansowany technologicznie system informatyczny (sprzęt i oprogramowanie),
  - niezawodne źródło informacji z możliwością szybkiego dostępu do danych.

Klasy „aplikacji użytkowych” wspomagających pracę firmy:
- finanse i księgowość,
- kadry i płace,
- gospodarka magazynowa,
- środki trwałe,
- sprzedaż wyrobów gotowych,
- planowanie i przygotowanie do produkcji,
- rejestracja czasu pracy,
- kosztorysowanie,
- analizy ekonomiczne..

Skala funkcjonowania systemów:

Systemy mikroekonomiczne (obiektowe) - związane z funkcjonowaniem wyodrębnionych jednostek gospodarczych

Systemy makroekonomiczne (międzyobiektowe) - wyróżnia je nie tylko skala funkcjonowania (obejmują obszar całego kraju lub regiony), ale także konieczność uwzględnienia niejednorodności obsłuiwanych obiektów.

SYSTEM INFORMATYCZNY

… to wyodrębniona część systemu informacyjnego, w którym do przetwarzania danych zastosowano środki i metody informatyczne, a zwłaszcza sprzęt i oprogramowanie komputerowe.

SYSTEM INFORMATYCZNY składa się z takich elementów jak:

• sprzęt - obecnie głównie komputery, oraz

• urządzenia służące do przechowywania danych

• urządzenia służące do komunikacji między sprzętowymi elementami systemu

• urządzenia służące do komunikacji między ludźmi a komputerami

• urządzenia służące do odbierania danych ze świata zewnętrznego - nie od ludzi (na przykład czujniki elektroniczne, kamery, skanery)

• urządzenia służące do wpływania systemów informatycznych na świat zewnętrzny - elementy wykonawcze (na przykład silniki sterowane komputerowo, roboty przemysłowe, podłączony do komputera ekspres do kawy, sterowniki urządzeń mechanicznych)

• urządzenia służące do przetwarzania danych nie będące komputerami

oprogramowanie

• zasoby osobowe - ludzie

• elementy organizacyjne - czyli procedury (procedury organizacyjne - termin z zarządzania) korzystania z systemu informatycznego, instrukcje robocze itp.

• elementy informacyjne; bazy wiedzy - ontologie dziedziny/dziedzin, w których używany jest system informatyczny - na przykład podręcznik księgowania w wypadku systemu finansowo-księgowego

Systemy informatyczne w sektorze publicznym:

PESEL - system ewidencji ludności wraz z podsystemami:
- ewidencji i wydawania paszportów,
- ewidencji skazanych i tymczasowo aresztowanych,
- ewidencji praw jazdy

REGON - rejestr podmiotów gospodarczych,
POLTAX - system ewidencji pojazdów,
Rejestr terytorialny przedstawiający podział administracyjny kraju,
Rejestr geodezyjny (system ewidencji gruntów i nieruchomości),
KSI ZUS - Kompleksowy system informatyczny ZUS,
SEKiF - System Ewidencji Kont i Funduszy,
POMOST - system wspomagający pomoc społeczną,
PULS - system powstały w ramach projektu ALSO wspomagając działanie Urzędów Pracy,
GUC - system informatyczny dla administracji celnej,
CEPiK - System Centralnej Ewidencji Pojazdów i Kierowców.

PRZEWIDYWANY ROZWÓJ TECHNOLOGII INFORMACYJNEJ

Komputery naręczne - urządzenia, które będą mogły się komunikować bezprzewodowo korzystając z różnego rodzaju serwisów internetowych. Umożliwi to praktyczną realizację idei informacji „dostępnej natychmiast, natychmiast z dowolnego miejsca
i o dowolnej porze”.

Interfejs głosowy - kolejna próba ułatwienia komunikacji człowieka z maszyną.

Wyświetlacze LCD - małe rozmiary i doskonały obraz - to powody, dla których wyświetlacze ciekłokrystaliczne wyprą z rynku tradycyjne monitory.

Połączenie transmisji głosu i danych - przesyłanie głosu siecią komputerową.

Dostęp szerokopasmowy - tani, szybki dostęp do sieci korporacyjnych i Internetu przy użyciu miedzianego okablowania lub poprzez łącze telewizji kablowej.

Przetwarzanie rozproszone - łączenie wielu komputerów w jedną silną maszynę.

Sztuczna inteligencja - sieci neuronowe są ogromną nadzieją następnego dziesięciolecia.

−−−−−−−−−−−−−−−−− −−−−−−−−−−−−−−−−−

... i to już KONIEC materiałów szkoleniowych
„Konsp_ECDL(M1).doc”.

Czas na MODUŁ 2!

Otwórz więc „Konsp_ECDL(M2).doc”

… i do pracy!

_______ _________

59

X

?

/

Systemy zarządzania

3. Zastosowania komputerów

Sekcja KLAWISZY ALFANUMERYCZNYCH

Sekcja KLAWISZY KURSOROWYCH

Sekcja 17 KLAWISZY

NUMERYCZNYCH

Konstruowanie

Sekcja KLAWISZY FUNKCYJNYCH F1-F12

Projektowanie

Praca

twórcza

Systemy
DESKTOP PUBLISCHING

( DTP )

+

_

Num

Lock

Zastosowania specjalistyczne

Systemy ekspertowe

Programy komunikacyjne

1. Co to jest ECDL?

Badania naukowe

Wojskowość

KLAWISZ ESCAPE

Sekcja KLAWISZY SYSTEMOWYCH

Sekcja KLAWISZY EDYCYJNYCH

Programy graficzne

Bazy danych

Edytory tekstu

Urządzenia WEJŚCIA / WYJŚCIA

μP

_________szyna danych____________________________

_____________________szyna adresowa _____________

____________ linie sterujące ________________________

ROM

stała

RAM

operacyjna

Page

Down

End

Programy kalkulacyjne

Praca

biurowa

Delete

Page

Up

Home

Insert

Pause

Break

Medycyna

2. Podstawowe pojęcia i definicje komputerowe

Scrooll

Lock

Print
Screen

F1

F2

F12

Esc

Alt (lewy)

Alt (prawy)

Ctrl (lewy / prawy)

Tab

CapsLock

BackSpace ( ← )

Zabawa

Shift (lewy-prawy)

Nauka

Edukacja

Użytkowe zastosowanie komputera

Space Bar

ENTER

∼

\

!

1

@

2

Q

W

S

A

Urz. pozycjonujące
głowice

Głowice zapisu/odczytu

Sektor

Wirujące dyski

Ścieżki tworzace CYLINDER

Ramię głowicy

•

•

•

Z

Produkcja

Biznes

Sterowanie produkcją

Multimedialne

pezentacje

osiągnięć

produkc.- handlowych

E-biznes

( zastosowanie komputera w biznesie
- handel, reklama… )

4. Społeczeństwo i techniki informatyczne

5. Prawa autorskie, bezpieczeństwo danych, prawo.

6. SIECI INFORMATYCZNE - rodzaje, budowa, zastosowanie .

PC 03

PC 02

PC 01

SERWERC 03

KONCENTRATOR

/ HUB /

PC 04

PC 05

PC 06

SERWERC 03

PC 03

PC 02

PC 01

PC 04

PC 03

PC 02

SERWER

PC 01 01PC 01

7. INTERNET.

1

2

4

3

5

6

8

7

9

11

10

12

4

6

W przeglądarce naszego komputera
wpisujemy adres WWW i wciskamy
<ENTER>. Wysyłamy w ten sposób
nasz zapytanie

Zapytanie
zostaje
przesłane do
naszego
dostawcy usług
internetowych

ROUTERY
pomagają
wyznaczyć trasę
zapytania w Sieci i znalezienia na nie
odpowiedzi

Dzięki routerom zostaje znaleziony serwer w Sieci
ze stroną, której szukamy

Dostawca usług
internetowych
przekazuje do
naszego komputera
pobraną z Internetu
stronę WWW

Routery pomagają
odnaleźć drogę
powrotną z
uzyskaną informacją

8. SYSTEMY INFORMACYJNE I INFORMATYCZNE.

Pakiet informacji - zestaw danych przesyłanych w sieci Internet, składający się
z 7-8 bitów zakończonych wskaźnikiem tzw. bitem stopu, oznaczającym koniec “pakietu” ;

najczęściej “pakiet” zawiera 1500 znaków !

Internetowi usługodawcy - to firmy zapewniające dostęp do Internetu za odpowiednią
opłatą ;

często zapewniają oni również inne usługi jak: przydzielenie elektronicznej skrzynki
pocztowej, założenie własnej strony internetowej ... .

ROUTERY - to komputery przesyłające dane “do” i “z” sieci lokalnych do sieci Internet !
ROUTERY komunikują się ze sobą, wskazując, gdzie powinno trafić zapytanie, aby można było na nie uzyskać odpowiedź - znajdują “serwer” w sieci z interesującymi nas zasobami (stroną WWW), a następnie wyznaczają drogę powrotną do naszego “dostawcy usług internetowych” !

Protokoł TCP/IP - uniwersalny język zrozumiały dla wszystkich komputerów
podłączonych do sieci, określający metody przesyłania danych za pomocą Internetu.

Adres IP ( ang. Internet Protocol ) - oznacza unikatowy adres internetowy przydzielany
indywidualnie każdemu komputerowi w sieci!

Adres URL - skrót od Uniform Recource Locator, oznaczający standardowy zapis adresów
w Internecie w postaci ciągu słów, służący do zapisu dowolnego adresu zasobu sieciowego: adresów serwerów sieciowych, adresów poczty elektronicznej, np. www.toyota.pl !

DOMENY DNS ( ang. Domain Name System ) - to system identyfikacji komputerów w sieci Internet za pomocą nazw oddzielonych kropkami!

pl

gov

com

edu

org

mil

waw

proffes.waw.edu.pl/oferta.htm

Word Wide Web = Internet + Hipermedia

Dokument hipertekstowy - to dokument zawierający nie tylko informacje w postaci
tekstowej oraz multimedialnej na dany temat ale również “odsyłacz” dołączany
do poszczególnych wyrazów, umożliwiający błyskawiczne przeniesienie się do
innych, powiązanych tematycznie informacji - obiektów w Sieci !

HTTP - skrót od ang. Hypertext Transfer Protocol, oznacza specjalny protokół - zbiór
standardowych zasad do przesyłania dokumentów hipertekstowych.

Język HTML - skrót od ang. HyperText Markup Language”, to język zapisu dokumentów
hipertekstowych, pozwalający na swobodne łączenie w dokumentach grafiki, tekstu oraz tworzenie połączeń między różnymi obiektami umieszczonymi w sieci Internet.

---