Parsons
Spojrzenie socjologa na zawód prawnika
zawód-jest zespołem ról zawodowych, takich dzięki którym spełnia się rożne funkcje ogólnie cenione w społeczeństwie, a jednocześnie zarabia na życie.
Przedstawiciele wolnych zawodów sprawują piecze nad najważniejszymi tradycjami kulturalnymi społeczeństwa, jednocześnie są szczególnie uprawnieni do autorytatywnej wykładni tradycji, do jej rozwijania i doskonalenia. Przedstawiciel wolnego zawodu jest ekspertem i praktykiem z tytułu znajomości tradycji i posługiwania się nią.
Prawnik według Parsonsa nie goni za korzyścią, ale poświęca się służbie dla ludzkości, czyli jest wolnym zawodem. Inne wolne zawody to lekarz i nauczyciel.
Prawo-zespół norm i przepisów, rządzących postępowaniem ludzkim w stacjach społecznych, a więc takich, w których człowiek wchodzi w stosunki z innymi ludźmi. Prawo różni się od przepisów tym, że uważane jest za obiekt zainteresowania publicznego tak dalece, że społeczeństwo musi sankcjonować je formalnie.
Prawo dzieli się na:zakazy, przyzwolenia formalne(uprawnienia), przepisy proceduralne.
W dynamicznym społeczeństwie konieczne jest utrzymanie zintegrowanej tradycji i jej przestrzeganie, a nie jest to możliwe bez istnienia potężnego mechanizmu pośredniczącego pomiędzy organami politycznymi, reprezentującymi najwyższy autorytet prawny, dokumentami konstytucyjnymi i formalnymi aktami ustawodawczymi, a praktyczną kontrolną prawną nad procesami społecznymi. Po to właśnie są prawnicy.
Cechy socjologiczne zawodu prawnika:
dwuznaczność pozycji wobec państwa(zależność i niezależność jednocześnie): prawnik jest urzędnikiem państwowym, ale jest niezależny od autorytetu władzy,
specyfika relacji z klientem: stosunek między adwokatem a klientem jest stosunkiem powiernictwa, a nie obliczonej na zysk konkurencji, klient płaci za usługę, a nie dokonuje transakcji.
zakres władzy i kwalifikacji prawnika: zawód prawnika jest zintegrowany z autorytetem władzy państwowej i pełni funkcje opieki nad tradycją prawną i przysługuje mu tytuł wyłączności i niezależności, dlatego pełnią go osoby odpowiednio wykształcone i o sprawdzonych kwalifikacjach
prawnik jest buforem pomiędzy bezprawnymi pragnieniami swoich klientów a interesami społecznymi, reprezentuje on raczej prawo niż klienta, (nadmierne uleganie klientowi jest dewiacją)
Trzy odchylenia dewiacyjne:
pomaganie klientom po to by ich oskubać z kasy,
nadmierna formalizacja i ścisłe trzymanie się tradycji.
sentymentalna przesada w utożsamianiu się z klientem i jego sprawą.
Aspekty pozycji zawodu prawniczego:
W stosunkach z klientem, prawnik musi stosować się do wykładni prawa oraz interpretować tak, aby ją zastosować w indywidualnych sprawach.
Zmiany w tradycji prawnej tworzą problemy z interpretacją wewnętrznie sprzecznych przepisów prawnych. Prawnik musi utrzymywać równowagę między tradycją a skomplikowanymi warunkami, do których się ją stosuje.
Zawód prawnika ma funkcje mediacyjną. Pełni on rolę buforu pomiędzy władzą ustawodawczą i organami wykonawczymi, a ogółem społeczeństwa, służą usuwaniu niekonsekwencji i braku realizmu w ustawach, obronie przed konsekwencjami określonych interesów państwowych, organów wykonawczych, itp.
Sama znajomość praw nie wystarczy prawnikom do prowadzenia spraw swoich klientów, narzędziem jest również umiejętność postępowania z ludźmi, prawnik musi odnosić swoje prywatne doświadczenia do spraw z jakimi ma do czynienia i wykorzystywać je by zrozumieć sytuacje klientów.
Niezależna pozycja zawodu prawnika opiera się na instytucjonalizacji własnej tradycji, na dwustronnych interesach, na integracji ze stosunkowo niezależnymi strukturami społeczeństwa, a zwłaszcza z uniwersytetami za pośrednictwem wydziałów prawa.
Przepisy proceduralne w zawodzie prawnika łagodzą napięcia, jakim może ulegać. Uwalniają one prawnika od osobistego zaangażowania się po stronie klienta. Ma on prawo być przekonany, że uczynił wszystko co można i być zwolniony z odpowiedzialności za niekorzystny wyrok. Mechanizmy proceduralne istnieją po to by łagodzić nacisk wynikający z dwojakiej odpowiedzialności prawnika-przed klientem i przed państwem praworządnym.
Wolne zawody jako mechanizm kontroli społecznej: Prawnicy zapobiegają dewiacji udzielając klientom porad, które ułatwiają im dostosowanie się oraz stosują procedurę, która służy podejmowaniu decyzji społecznie usankcjonowanych w sprawach karnych (orzeczenie o winie lub niewinności).
Warunki skuteczności w wypełnianiu roli prawnika:
w sytuacjach powodujących napięcie dopuszczalne musi być wyrażanie swoich postaw i uczuć
dążenie prawnika do bycia wyrozumiałym i pomocnym(prawnik ma prawo zakładać niewinności klienta oraz robić wszystko aby mu pomóc w wygraniu sprawy)
Z perspektywy socjologicznej, wzór powyższej analizy może zostać zastosowany do analizy roli lekarza, nie tylko prawnika, co zaskoczyło na samym końcu samego Parsonsa.
A podejrzewam, że Parsonsa trudno zaskoczyć.