Magdalena Zmysłowska

III rok

Parsnons & Smesler „Funkcjonalne zróżnicowanie społeczeństwa”

Notka biograficzna. Skąd się wziął Parsons na TS?

Talcott Parsons, amerykański socjolog, (1902-1979), główny przedstawiciel funkcjonalizmu w socjologii, tj. poglądu socjologicznego zmierzającego do ustalenia faktów i wyjaśnienia funkcji, jaką spełniają one w systemie wzajemnych relacji w społeczeństwie. Główne założenia funkcjonalizmu: holizm, („jeśli funkcjonalizm znaczy cokolwiek, to z pewnością próbę ujęcia życia społecznego jako całości” Radcliffe-Brown), ahistoryzm, każde zjawisko ma pełnić w systemie określoną funkcję.

Parsons sam siebie określał jako „nieuleczalnego teoretyka” i już w połowie XX wieku podjął próbę zbudowania wszechobejmującego systemu teoretycznego. System teoretyczny stworzony przez Parsonsa cechuje się: wysokim szczeblem abstrakcji, jak
i zorientowaniem na syntezę wszystkiego, co wartościowe zostało stworzone w socjologii.

O czym jest „Funkcjonalne zróżnicowanie społeczeństwa”?

Jedno z podstawowych pytań stawianych sobie przez funkcjonalistów - czy istnieją pewne stałe potrzeby niezbędne do zaspokojenia systemu społecznego? Parsons w tym tekście próbuje znaleźć na to pytanie odpowiedź Celem tego tekstu jest opisanie struktury społeczeństwa jako całości. „Każdy system społeczny w dążeniu do równowagi musi rozwiązać względnie zadowalająco cztery podstawowe problemy.” Te 4 kryteria, które musi spełniać system to IMPERATYWY FUNKCJONALNE (funkcje konieczne by system mógł przetrwać). Parsons uważał ze system społeczny musi realizować cztery podstawowe funkcje (definiuje je AGIL), czyli: adaptacja, osiąganie celów, integracja, system podtrzymywania wzorów i napięć.

	Funkcja systemu	Produkt systemu	W oryginale
ekonomika	adaptacyjna, produkcja środków (tj. zgeneralizowych ułatwień o nieograniczonej liczbie zastosowań)	bogactwo	Adaptation
polityka	osiąganie celów, mobilizacja warunków koniecznych do osiągnięcia celów społeczeństwa (c. kolektywnych)	władza	Goal attainment
podsystem integracyjny (między jednostkami)	integracja społeczeństwa, głównie poprzez mechanizmy kontroli społecznej (wiąże kulturowe wzory wartości ze strukturami motywacyjnymi poszczególnych aktorów- instytucjonalizacja wzorów wartości)	solidarność/spójność	Integration
podsystem kultywowania wzorów i usuwania napięć (Kultywowanie wzorów skupia się na jednostce systemu)	kultywowanie wzorów poprzez zinstytucjonalizowaną kulturę, wzory orientacji na wartości, usuwanie napięć (względna stałość tego systemu nie oznacza, że kultywowanie wzorów i wartości jest procesem samoczynnym).	szacunek za dostosowanie się do zespołu wartości, porównywanie stopnia szacunku- -prestiż	Latent pattern maintenance Podstawowa funkcja tego systemu związana jest zawsze z danym nadrzędnym systemem odniesienia.

Celem tych systemów jest PRODUKTYWNOŚĆ.

Jaki jest wzajemny stosunek tych systemów? Każdy jest częścią sytuacji wszystkich pozostałych. Parsons przyjął w swym tekście założenie, że „istnieje pewna zgodność pomiędzy zróżnicowaniami ekonomicznymi a tymi, które występują w strukturze społecznej, jakkolwiek konkretne struktury społeczne zmieniają się w zależności od społeczeństwa.” ERGO: na czym polega ”odpowiedniość” między wkładami a wytworami?

ekonomika	polityka
system kulturalno-motywacyjny	podsystem integracyjny

W swoim tekście opisuje wzajemne zależności pomiędzy tymi podsystemami. Dokonał szczegółowego przeglądu 3 z 6 stosunków granicznych, łączących cztery podstawowe podsystemy funkcjonalne społeczeństwa.

Trzy typy wymiany granicznej:

1. granica osiągania celu systemu ekonomicznego przy granicy osiągania celu systemu kultywowania wzorów (gospodarstwo domowe, gdzie jednostki są socjalizowane, dostarcza „materiału” do osiągania celów-poprzez pracę tych jednostek);

2. granica adaptacyjna systemu ekonomicznego przy granicy adaptacyjnej ustroju politycznego (środki, bogactwo kształtowane są przez politykę państwa);

3. granica integracyjna systemu ekonomicznego przy granicy integracyjnej podsystemu integracyjnego.

Poza nimi powinny istnieć pokrewne dla nich struktury graniczne:

1. system polityki i system integracyjny, mają przyległe do siebie podsystemy osiągania celów,

2. system integracyjny i system kultywowania wzorów, mają przyległe go siebie podsystemy adaptacyjne,

3. system polityki i system kultywowania wzorów, mają przyległe do siebie podsystemy integracyjne.

Podsystem utajenia - kultywowania wzorów każdego większego systemu stanowi zawsze szczególny przypadek w stosunku do pozostałych trzech systemów- jest on zawsze „odizolowany” od wzajemnego oddziaływania bieżących osiągnięć i sankcji, występującego pomiędzy większym systemem i jego systemami pokrewnymi. Szczególna granica podsystemu utajenia na każdym poziomie systemowym jest raczej granicą kulturową niż granicą interakcji. Kultywuje on wzory wartości. System wartości kulturowych danego społeczeństwa jest bardziej lub mniej zintegrowany. Zwłaszcza wzory wartości stosujące się do każdego podsystemu są zróżnicowanymi podsystemami wartości ogólnego systemu wartości całego społeczeństwa. Stosunki pomiędzy tymi podsystemami kulturowymi obejmują one związki zgodności, poziom ogólności, zróżnicowanie odpowiedniego kontekstu zastosowania.

Z rzeczy ogólnych, wartych wspomnienia: (na podstawie Szackiego, s. 806-825)

Działanie ludzkie odznacza się zawsze niejaką regularnością, wynikającą z jego podporządkowania społecznym normom, należy więc poszukiwać jego określonej struktury. O systemie społecznym możemy mówić tylko wtedy, gdy mamy do czynienia ze zróżnicowaniem ról i pozycji społecznych, akceptacją wynikających z tego zróżnicowania praw i obowiązków, oraz istnieniem wspólnych norm i wartości. Analiza systemu nasunęła Parksonsowi dwojaką problematykę: 1) stosunków systemu ze środowiskiem, 2) problematykę wewnętrzna samego systemu. Ponadto na system można patrzeć z punktu widzenia celów jakie realizuje, oraz środków służących do realizacji tych celów. Gdy skrzyżujemy te rozróżnienia to otrzymamy 4 „wymiary” („funkcje”) systemu. To jest właśnie charakterystyczne dla Parksona ujęcie problemu tzw. wymogów funkcjonalnych. Aby system działania społecznego mógł trwać, musi być zdolny do adaptacji, osiągania celów, integracji i utrzymywania wzorców działania (adaptation, goal attainment, integration, latent pattern maintence). Można więc stwierdzić, że każdy system musi być zdolny do sprostania wyzwaniom środowiska, wyznaczania i osiągania celów, ustanawiania współzależności pomiędzy swymi częściami i regulowania stosunków między nimi, oraz tworzenia odpowiednich wzorów kulturowych i motywacji jednostek. Ten schemat jednocześnie wskazuje warunki równowagi systemu działania społecznego, niezbędną specjalizację w jego obrębie oraz jego podział na 4 analitycznie wyodrębnione podsystemy: organizm, osobowość, system społeczny i kulturę.

Parsonsowska koncepcja układu zmiennych wywodzi się z przeprowadzonego przez Tonniesa rozróżnienia 2 typów stosunków społecznych: Gemeinschaft (wspólnota) i Gesellschaft (społeczeństwo)., których analizę Parsons przeprowadził jednak dokładniej. Rozróżnienie to przybrało u niego postać kilku dylematów, tj.:

• affectivity v. affective neutrality,

• specificity v. diffuseness,

• universalism v. particularism,

• quality v. perdomance,

Zarzuty względem funkcjonalizmu:

- nie odpowiada on teoriom stawianym teoriom naukowym,

- jest teorią jednostronną a przez to niewystarczającą,

- jest teorią konserwatywną

---