Talcott Parsons społeczeństwo nazwał systemem, w którym wyróżnił podsystemy odpowiadające 4 podstawowym funkcjom społecznym. Podsystemy to struktury społeczne, które tworzą się w społeczeństwie, nie zawsze są one dobrze widoczne. Każdy system społeczny chcąc utrzymać równowagę, musi z konieczności rozwiązać 4 [podstawowe problemy funkcjonalne, którym odpowiadają konkretne podsystemy, Parsons wyróżnia ich 4:
1) gospodarka
2) osiąganie celu - polityka
3) integracyjny
4) kultywowania wzorów i usuwania napięć
Podsystemy 2,.3 i 4 stanowią składowa sytuacji funkcjonowania gospodarki. Celem każdego podsystemu jest produkcja wkładu w potrzeby funkcjonalne społeczeństwa globalnego.
SYSTEM SPOŁECZNY (SPOŁECZEŃSTWO)
Podział na podsystemy
PODSYSTEMY |
GOSPODARKA |
OSIĄGANIA CELÓW POLITYKA |
INTEGRACYJNY |
KULTYWOEANIA WZORÓW I USUWANIA NAPIĘĆ |
CEL |
Produkcja zgeneralizowanych ułatwień mogących służyć różnym celom |
Mobilizacja warunków wewnętrznych do osiągnięcia celów społecznych (maksymalizacja zdolności społeczeństwa do osiągania celów systemowych-kolektywnych) Ta zdolność to władza. Bogactwo - jeden z warunków koniecznych, składnik władzy
|
Wiąże kulturowe wzory wartości ze strukturami motywacyjnymi aktorów. Prawidłowe działania systemu określając główne zarysy strukturalne społeczeństwa. Dla socjologów są to przede wszystkim mechanizmy kontroli społecznej. Durkheim i inni socjologowie określają te zdolność jako solidarność.
|
Utrzymywanie wzorów, wartości społecznych poprzez socjalizacje i kontrolowanie napięć . Mechanizmy te sa zmienne i zależne od systemu Funkcja podsystemu utajenia, jest związana z systemem odniesienia, określa stabilność jednostek bez względu na ich charakter.
|
„PRODUKUJE” |
Bogactwo Towary usługi |
Władze Bogactwo - jeden z warunków koniecznych, składnik władzy
|
solidarność |
Szacunek przyznawany jako nagroda za niewykraczanie poza normy i wartości - który jeśli jego stopień porównywany jest z innymi mówimy o prestiżu.
|
Każdy z podsystemów jest częścią sytuacji pozostałych.
A gospodarka |
G polityka |
L Podsystem utajonego kultywowania wzorów i usuwania napięć ( system kulturalnomotywacyjny |
I Podsystem integracyjny |
Jeśli np. będziemy rozpatrywać sytuację gospodarki to jej częściami składowymi będą pozostałe 3 podsystemy i analogicznie przy rozpatrywaniu sytuacji polityki częściami składowymi będą pozostałe 3 itd. Podsystemy w zależności od sytuacji zawsze będą dostarczając pozostałym swoje produkty (potrzebne do funkcjonowania), ale również będą pobierać od pozostałych odpowiednie wkłady. Granice gospodarki zależą od typów wkładów i wytworów, ponieważ np. na podstawie usług siły roboczej oraz zasobów inwestycyjnych możemy wywnioskować, iż te czynniki mają inne źródło wytworów, czyli będą produkowane w innym podsystemie. Celem gospodarki jest produkcja dóbr i usług dla społeczeństwa, które przede wszystkim są dostarczane rodzinie lub gospodarstwu domowemu. Trzeba zaznaczyć ze gospodarstwo domowe lub rodzina to składniki społecznego podsystemu kultywowania wzorów, tak wiec w nowoczesnym typie społeczeństwa przemysłowego gospodarka przez granicę osiągania celu dostarcza produktów podsystemowi kultywowania wzorów, Natomiast pobiera z niego, czyli z gospodarstw domowych i rodzin usługi siły roboczej Stosunki graniczne pomiędzy tymi podsystemami są symetryczne, ponieważ wymieniają się nawzajem swoimi podstawowymi wytworami celowościowymi. Gospodarka, jako cel ma produkcję dochodu na potrzeby konsumpcyjne, natomiast jej adaptacyjne wymogi narzucają aby zasoby kapitału jako ułatwienie zwiększały produkcję lub ją utrzymywały. Wynika z tego, że kapitał jest czynnikiem produkcji, którego nie ekonomicznym źródłem wkładów jest polityka, a charakter jej wkładu w gospodarkę polega na otwieraniu kredytu jest to sprawowanie władzy poprzez ograniczanie ułatwień koniecznych do osiągania celów. Decyzje otwarcia lub nie otwarcia kredytu polega na bezpośredniej kontroli sytuacji, dlatego siła nabywcza w postaci kapitału będzie poprzez kredyt forma władzy. Dla gospodarki wkład to zasoby kapitału, czyli ułatwienie, natomiast dla społeczeństwa będzie to zachowanie kontroli politycznej, aby zwiększyć produktywność gospodarki angażując w ten celu siłę nabywcza. Za pomocą tych samych systemów kontroli siłę nabywczą można wykorzystać do finansowania kapitału podsystemu kultywowania wzorów np. kościołów, szkół, rekreacji, w tym przypadku kontrola polityczna nie pokrywa się, z państwowa. Możemy wyróżnić 2 analogiczne do siebie władze, pozwalająca otworzyć kredyt oraz pozwalającą na nakładanie podatków. Różnica między nimi polega na tym, że pierwsza polityczna pozwala osiągnąć oszczędności bez uszczerbku dla posiadacza siły nabywczej, a druga uszczupla tego posiadacza. Władze te są elementem kontroli politycznej, która jest konieczna do osiągnięcia celów systemu. Decydującym jej elementem jest to, iż społeczeństwo akceptuje takie mechanizmy. Polityka wytwarza dwa zasadniczo produkty.
1 zaangażowanie motywacyjne indywidualnych i kolektywnych jednostek.
2. kontrolę sytuacyjną dostępności siły nabywczej.
Podsystem polityczny by wytworzyć władze musi rozporządzać ułatwieniami. sa to potrzeby konieczne, adaptacyjne polityki, łączące się z adaptacyjną potrzebą gospodarki, która jest kapitał. Polityka tworzy poprzez kredyt zasoby kapitału które są jej wkładem w system gospodarczy. Natomiast kontrola produktywności gospodarki jest potrzeba podsystemu politycznego, dlatego oba te podsystemy pozostają w stosunku adaptacyjnym. Podsystem polityczny jest zainteresowany produktywnością gospodarki w dwóch aspektach. - ilościowym oraz możliwości przystosowania zdolności produkcyjnej do różnych celów systemu. Kontrola tej produktywności zazwyczaj jest utajona, dopiero w chwili napięć międzynarodowych zainteresowanie nią władz politycznych będzie widoczne.
Z analizy wymiany na granicy adaptacyjnego systemu gospodarki, oraz granicy adaptacyjnej podsystemu politycznego wynika:
1. Polityka nie może być utożsamiana z rządem, choć część gospodarczej funkcji kredytu i kapitalizacji jest z nim powiązana. Znaczna część podsystemu politycznego jest organizacyjnie niezależna od żadu. Np. banki i instytucje prywatne, dlatego określenie ”polityczny” ma szersze znaczenie niż tylko potoczne.
2. Kontrola siły nabywczej przez podsystem polityczny jest związana bezpośrednio z pojęciem oszczędności. Z analizy wynika, iż decyzja oszczędzania nie dotyczy bezpośrednio podsystemu polityki, jednak ze konsekwencjami takiej decyzji są oszczędności w depozycie publicznym, czyli agendach politycznych, które z kolei mogą otwierać kredyt - nazywamy je rezerwami. Rezerwy te mogą być dochodem z oszczędności lub opodatkowania, z kolei ich poziom wiąże się z powrotem zasobów kapitału do gospodarki w celach inwestycyjnych. Powrót tego kapitału jest związany z dwiema decyzjami.
a) oszczędzania i jest procesem wewnętrznym podsystemu utajenia, a jeśli staje się podstawa kredytu to dotyczy granicy systemów utajenia i polityki.
b) otwarcie kredytu jest związane ze stosunkiem podsystemów i gospodarki.
Obie decyzje sa procesami niezależnymi do momentu utrzymania odpowiedniego poziomu rezerw.
3. Kredyt jako zjawisko występuje w całym systemie gospodarczym. Zjawisko otwierania kredytu uwidacznia różnicę między kategoriami analitycznymi a jednostkami organizacyjnymi. Rolę kredytu można przedstawić w dwóch kontekstach:
a) Tworzenia zasobu kapitału inwestycyjnego w przemyśle
b) Tworzenia kredytu konsumpcyjnego.
W każdej sytuacji rolą kredytu będzie osiągnięcie celu systemowego pryz maksymalnym ograniczeniu p[przypadkowości w toku procesu. Powiązania pomiędzy gospodarką a systemem integracyjnym społeczeństwa. Potrzeba organizacji w gospodarce jest czynnikiem integracyjnym. Organizacja skupia się na łączeniu czynników produkcji a pośredniczą w nim :
1. Instytucjonalizacja ustalonych wcześniej kombinacji czynników.
2. Część procesu gospodarczego.
Schumpeter przypisał czynnik organizacji funkcji przedsiębiorczej, i chodzi tutaj o produkcję wkładu nazwanego solidarnością. Solidarność może mieć aspekt negatywny czyli uprzedza możliwość konfliktu wewnętrznego lub dezorganizacji oraz aspekt pozytywny czyli zwiększenie produktywności, przewidywanie popytu. System gospodarczy pobierając solidarność przekazuje w zamian bogactwo, towary, usługi, które mają znaczenie symboliczne dla społeczeństwa. Do integracyjnej granicy gospodarki przylega podsystem integracyjny systemu integracyjnego, dotyczy on stosunków między podziałem pracy, a integrację społeczeństwa
Podsystem utajenia wzorów i usuwania napięć w systemie gospodarki (Al., który ma wpływ na czynnik „ziemia”) jest zawsze „odizolowany” od wzajemnych oddziaływań bieżących osiągnięć i sankcji. Jego własny podsystem utajenia nie przylega do żadnego innego podsystemu. Granica tego podsystemu jest granicą kulturową, a nie granicą interakcji. Kultywuje on wzory wartości będące zróżnicowanymi podsystemami wartości ogólnego systemu wartości całego społeczeństwa. Ziemia stanowi czynnik kultywowania, z którą związane są ułatwienia fizyczne, kulturowe i zaangażowanie motywacyjne.
SYSTEM SPOŁECZNY I PODSTAWOWE RODZAJE WYMIANY GRANICZNEJ
A A G
Gospodarka podsystem podsystem polityka
G I I G
podsystem podsystem podsystem podsystem
trzy podstawowe typy wymiany granicznej
granica osiągania celu sytemu gospodarczego vis-a-vis granicy osiągania celu systemu kultywowania wzorów (Ag-Lg)
granica adaptacyjna systemu gospodarczego vis-a-vis granicy adaptacyjnej ustroju politycznego (Aa-Ga)
granica integracyjna systemu gospodarczego vis-a-vis granicy integracyjnej podsystemu integracyjnego (Ai-Ii)
w każdym z tych procesów wymiany czynnik produkcji na potrzeby systemu gospodarczego jest przede wszystkim wymieniany na wytwór, jaki system gospodarczy wnosi do odpowiedniego podsystemu
pozostałe pokrewne struktury graniczne
system polityki i system integracyjny mają przyległe do siebie podsystemy osiągania celu (Gg-Lg)
system integracyjny i system kultywowania wzorów mają przyległe do siebie podsystemy adaptacyjne (Ia-La)
system polityki i system kultywowania wzorów mają przyległe do siebie podsystemy integracyjne (Gi-Li)
Alokacja władzy
Usługi przedsiębiorców
Nowe kombinacje wytwórców
Usługi siły roboczej
podsystem
A system
Podsystem integracyjny
I
System kultywowania
Wzorów
L
Podsystem
(aspekty gospodarstwa domowego)
Dobra konsumpcyjne i usługi
kapitał
produktywność
Lojalność polityczna
Ewentualne poparcie
Niezbędna koordynacja
I
podsystem
I G
Podsystem podsystem
Treść wzoru
Motywacja zgodności ze wzorem