Teoria wychowania na egzamin


Teoria wychowania.

Zagadnienia do egzaminu:

  1. Sytuacja młodego pokolenia w świecie współczesnym.

  2. Metodologiczne podstawy teorii wychowania.

  3. Wychowanie - jego właściwości na tle rzeczywistości społecznej.

  4. Współczesne trendy w wychowaniu według stanowiska UNESCO.

  5. Aksjologiczne problemy teorii wychowania.

  6. Analiza procesu wychowania.

  7. Problematyka aktywności samowychowawczej.

  8. Środowiskowe uwarunkowania procesu wychowania.

    1. rodzina jako środowisko wychowawcze

    2. środowisko szkolne

    3. miejsce zamieszkania

  9. Zasady i metody wychowania.

  10. Systemy wychowania.

  11. Dziecko (uczeń) jako podmiot wychowania (prawa dziecka).

  12. Problemy krzywdzenia dziecka w rodzinie, szkole i środowisku.

  13. Zaburzenia w zachowaniu się dzieci i młodzieży - niepowodzenia wychowawcze.

  14. Kształtowanie się postaw moralnych i obywatelskich dzieci i młodzieży.

  15. Postawa zawodowa wychowawcy.

T- 3 Wychowanie i jego właściwości na tle rzeczywistości społecznej.

Wychowanie - ciąg zmian zachodzących w zachowaniu człowieka, proces przemian w zachowaniu.

- należy do terminów wieloznacznych a zarazem podstawowych dla dziedziny teorii wychowania

- można interpretować je jako proces

- nie jest procesem autonomicznym, lecz uwikłanym w inne procesy

Rezultat działań wychowawczych, wąskie i szerokie ujęcie wychowania:

  1. Wąskie ujęcie

  • Szerokie ujęcie

  • Przygotowanie do życia to dorastanie do zadań, jakie ma osiągnąć człowiek. Zadania te z czasem stają się trudniejsze i wychowanie polega na pomaganiu ludziom, wychowanie występuje w takich sytuacjach, gdy jednostki próbują osiągnąć swój cel.

    Wychowanie może być zamierzone (intencjonalne) - to wychowanie, które jest nastawione na konkretne zadania.

    Niezamierzone - dorastanie do zadań, jakie mają ludzie wykonywać w przyszłości.

    F. Znaniecki - (koncepcja aktywistycznej teorii wychowania) - proces wychowania intencjonalnego zachodzi zawsze między wychowankiem a wychowawcą. Nazwał tą zależność stosunkiem wychowawczym. Wg. Znanieckiego wychowanie intencjonalne wykonuje się w ramach stosunku wychowawczego, wychowanek i wychowawca muszą być aktywni, otwarci i współdziałający.

    Rzeczywistość społeczna jako tło, w którym funkcjonuje wychowanie.

    E. Faure - „wychowanie jest jednocześnie światem w sobie i odbiciem świata” (Uczyć się, aby być). Wychowanie jest wychowaniem a z drugiej strony odbija się nim świat, w jakich warunkach odbywa się wychowanie.

    W systemach totalitarnych i autorytarnych prawa państwa dominowały nad prawem człowieka. W tych systemach górowało wychowanie państwowe. Prawa człowieka stanowią punkt odniesienia dla współczesnej działalności człowieka. Prawa te ustalone są w konwencjach (np. Genewskiej, ONZ itp.), oparte są na miłości do innego człowieka. Dziś główny nacisk kładziony jest na rozwój indywidualności. W Polsce przekazywane są wartości pesymistyczne.

    T- 4 Współczesne trendy w wychowaniu według stanowiska UNESCO.

    Edukacja w nowym stuleciu ma być nastawiana na:

    - odkrywanie, pobudzanie, wzmacnianie potencjału twórczego jednostki. W potencjale twórczości ukryty jest skarb w postaci talentów, eksperci UNESCO ukazują cztery filary wychowania, tendencje, dążenia.

    1. Uczyć się, aby wiedzieć.

    Przeważnie uczymy się, aby zdobyć dyplom, aby nauczyć się korzystania z dóbr, aby uzyskać zawód (wartości instrumentalne - żeby coś umieć zrobić). Wiedza, jako wartość sama w sobie, bo rozwija jednostkę (wartość autoteliczna - tkwiąca w zdobywaniu wiedzy). Wiedza ma być środkiem do zrozumienia świata, tendencji rozwojowych, aby nie zostać w tyle. Zdobywamy wiedzę, aby zrozumieć społeczeństwo własne i świat. Wiedza ma dowartościować człowieka, dać mu satysfakcję - „cieszę się, że rozumiem, cieszę się, że wiem”. Wiedza wypełnia nam w sposób doskonały czas wolny, zawsze nam brakuje czasu. Uczenie się, aby wiedzieć towarzyszy zdobywaniu mądrości.

    1. Uczyć się, aby działać.

    Chodzi o przygotowanie człowieka do wykonywania swojego zawodu. Powinien tak przygotować się do życia, aby czerpał satysfakcję z pracy zawodowej. Zdobywanie kompetencji w czasie nauki, „wiem i umiem wiedzę zastosować w działaniu”, kompetencje zdobywamy własnym wysiłkiem.

    1. Uczyć się, aby żyć wspólnie z innymi.

    Wyeliminowanie tendencji izolacyjnych, które sprawiają, ze człowiek czuje się samotny, osamotniony. Filar ten uczy się współpracy i współdziałania.

    Ostracyzm - wyrzucanie osoby z kręgu zabawy, z koleżeństwa itp.

    Musimy wykształcać miłość do drugiego człowieka, filar ten realizujemy poprzez edukację humanistyczną.

    Kotarbiński - radzi, aby uchronić życie przed patologią, trzeba robić coś, mieć jakąś pasję, trzeba żyć poważnie, aby życie nie stało się farsą.

    1. Uczyć się, aby być.

    Trzeba w stosunku do siebie posiadać krytycyzm, a zrozumienie w stosunku do innych. Uczyć pokory względem własnej wiedzy i możliwości. Trzeba uczyć krytycyzmu i niezależnych sądów zgodnych z prawdą. Chodzi o pokazanie wartości, o które warto dbać.

    Zachowanie.

    Zachowanie ipsocentryczne - zachowanie nastawione wyłącznie na siebie.

    Zachowanie prospołeczne - jednostka wychodzi poza własne interesy, a ma na względzie interesy innych ludzi.

    Zachowanie socjocentryczne - maja na względzie dobro grup społecznych, swoje interesy jednostka podporządkowuje interesom szerszych grup.

    Style życia.

    1. styl życia urządzonego - chodzi o urządzenie swojego życia, domu etc.

    2. styl życia kontestacyjnego - zaprzeczenie wszelkim wartościom.

    3. styl życia wartościowego - człowiek stara się być dla kogoś przydatnym, styl ten czyni, że jednostka czas swój wykorzystuje na zyskaniu, jak najwięcej wartości dla siebie i innych.

    Model szwedzki.

    Koncepcje związane z kształceniem związane z kształceniem uczestniczącym. W różnych formach edukacji formalnej uczestniczy 50% ludności, polega na wyrównywaniu braków w kształceniu formalnym i zaspokojeniu potrzeb. Nauczanie ma charakter modułowy (kursy), każdy wybiera ilość przedmiotów, kiedy i jakie egzaminy chce zdawać.

    Model niemiecki.

    Kształcenie przemienne, zawód zdobywa się w zakładach pracy, a wiedzę teoretyczną w szkole. Zawód zdobywa się w ciągu 2/3 lat, jest dwóch nauczycieli teoretyk i praktyk.

    T - 5 Aksjologiczne problemy teorii wychowania.

    Aksjologia - nauka o wartościach.

    Wartość - „jest to przedmiot, lub stan rzeczy, który wzbudza emocje pozytywne i ku któremu jednostka skierowuje swe pragnienia i dążenia” Hanna Świda „Młodzież a wartości”

    Wartością jest to do czego człowiek dąży i co pragnie osiągnąć.

    1uniwersalne → ogólnoludzkie

    0x08 graphic

    Wartości

    0x08 graphic

    2subiektywne → ważne dla danego człowieka

    1. ujęte zostały w dekalogu, można zauważyć w rewolucji francuskiej „wolność, równość, braterstwo”, można zaliczyć sprawiedliwość, prawda.

    2. są ważne dla danego człowieka

    a. niższego rzędu - pieniądze, dobra materialne, piękno.

    b. dobra wyższego rzędu - dla ludzi wierzących najwyższą wartością jest Bóg, zbawienie, sprawiedliwość, wolność, godność (wartości moralne), estetyczne (harmonia), intelektualne, społeczne (miłość do ojczyzny).

    Aksjologia w pedagogice przekłada się na cele wychowania.

    Teleologia, cele są to wartości, do których osiągnięcia chcemy doprowadzić wychowanków.

    Cele wychowania mogą być heteronomiczne i autonomiczne.

    Heteronomiczne - cele narzucone przez kogoś

    Autonomiczne cele uwewnętrznione, cele własne, osobiste, do których jednostka dąży.

    W Polsce istnieje prąd antypedagogiki, przedstawiciele tego nurtu twierdzą, że cele nauczania nie są potrzebna.

    Wychowanie polega na przekształcaniu celów heteronomicznych na autonomiczne.

    Ideał - trudny dalekosiężny cel do osiągnięcia.

    Analiza ideału wychowawczego.

    1. ideał posiada cechy doskonałości (jeżeli jest to ideał personalny to musi to być postać idealna)

    2. ideał jest dalekosiężny, odległy, skłania do wysiłku, wyrzeczeń

    3. ideał cechuje dynamizm polega na tym, że ideał budzi wiarę w słuszność do osiągnięcia, ideał skłania do poświęceń

    4. konkretność ideału - ideał musi być osiągalny, ideały różnią się od marzeń, bo marzenia nie skłaniają nas do działań.

    Cele wychowania:

    Zmienność ideałów wychowawczych wychowawczych ich zależność od rzeczywistości społecznej

    Starożytność - 2 cele wychowawcze w Grecji

    1. Sparta - przygotowanie dzielnego wojownika, fiz i psych by służyć Państwu, sprawny, oddany

    2. Ateny - piękny i dzielny, kultura fiz i duchowa, znający się na filozofii, biorący udział w olimpiadach

    3. Rzym - przygotowanie mówcy, oratora, mogący przekonać o racji swoich teorii

    Średniowiecze:

    1. Rycerski - Honorowy rycerz biorący udział w walkach

    2. Rzemieślniczy - przygotowanie chłopców do wykonania zadań jakie Cech stawiał

    3. Kupiecki - sprawność w kupnie i sprzedaży

    4. Chrześcijański - tworzy ideał dążenia do Boga, wyrzeczenie się dóbr na rzecz kościoła

    Odrodzenie:

    1. Powrót do kultury Antycznej - ideał człowieka myślącego, filozofa, potrafi zrozumieć istotę człowieka, znający kulturę starożytną

    2. J. Lock przedstawił ideał człowieka dżentelmena, potrafiącego znaleźć się w każdej sytuacji

    Romantyzm:

    1. Hołduję literaturze humanistycznej

    Pozytywizm:

    1. człowiek praktyczny, potrafi gromadzić dobra, potrafi działać, wykształcenie praktyczne - Wokulski

    Cele wychowawcze:

    „ Podstawowym celem wychowania jest integralność fizyczna, umysłowa, uczuciowa i etyczna każdego człowieka w jego pełnym rozwoju”

    We współczesnym wychowaniu należy położyć nacisk na przygotowanie wychowanków do szybko zmieniającej się rzeczywistości:

    T - 6 ANALIZA PROCESU WYCHOWANIA

    Proces - ciąg zmian zachodzących w określonym porządku

    Proces wychowania - ciąg zmian zachodzących w osobowości wychowanka pod wpływem mniej lub bardziej uporządkowanych oddziaływań wychowawczych

    Struktura procesu wychowania:

    Są trzy elementy procesu wychowanie wg Góreckiej

    1. instytucje wychowawcze - rodzina, szkoła, przedszkole, organizacje młodzieżowe

    2. konkretni wychowankowie i wychowawcy - przygotowanie wychowanków do nauczania

    3. Cele wychowawcze

      1. Rola projektująca

      2. Rola sprawdzająca

    Cele wychowawcze wg Góreckiej

    W jakich warunkach realizują się cele???

    Cele realizują się skutecznie przez organizowanie sytuacji wychowawczych.

    Sytuacje wychowawcze są źródłem życiowego doświadczenia

    Proces wychowania jako układ zorganizowanych sytuacji wychowawczych mających na celu dokonywanie pożądanych zmian w osobowości a zwłaszcza w postawach wychowanków

    Wyniki procesu wychowania uwidaczniają się przez zdobycie przez ucznia postaw tj.

    1. utrwalanie postaw właściwych

    2. poprawa postaw niewłaściwych

    3. tworzenie nowych postaw

    Postawa to pozytywne lub negatywne ustosunkowanie się do pewnego przedmiotu, pojęcia lub sytuacji jak również gotowość do reagowania w pewien z góry określony sposób na te przedmioty lub sytuacje wg Hilgerda

    Skala postaw może być od najsłabszej do najmocniejszej

    Każda postawa ma 3 elementy:

    T - 7 PROBLEMATYKA SAMOWYCHOWANIA / AKTYWNOŚCI SAMOWYCHOWAWCZEJ

    Czynniki kształtujące osobowość człowieka

    1. Uwarunkowania genniczne - biomedyka

    2. Wpływy środowiska - środowisko rodzinne i szkolne

    3. Aktywność samowychowawcza

    4. Wychowanie intencjonalne - organizowane w instytucjach wychowawczych

    Aktywność samowychowawcza

    Człowiek wychowuje się przez całe życie nie tylko za pomocą wychowawców. Należy wytworzyć poczucie odpowiedzialności za siebie, za własne JA jak i innych

    „Człowiek odpowiedzialny za dzieje swoje i wspólnoty, odpowiedzialny tym bardziej im głębiej o tym wie” - Józef Tischner

    Aktywność własna jako główny czynnik rozwoju osobowości.

    AKTYWNOŚĆ WŁASNA występuję wówczas jeżeli podejmujemy osobiście lub stawiamy sobie określony cel, kierujemy naszą pracą i wykorzystujemy ją na własną odpowiedzialność i realizujemy nasze poczynania także ku własnemu zadowoleniu a nie tylko dla uzyskania czyjejś aprobaty - def Stefana Szumana

    Rodzaje aktywności własnej:

    Aktywność POZYTYWNA:

    1. ukierunkowana na świat zewnętrzny

    2. skierowana na ludzi, na drugiego człowieka

    3. ukierunkowana na siebie, własne JA

    Aktywność NEGATYWNA:

    1. Odurzająca - działa przeciwko sobie, używki

    2. Maskująca - ukrycie swoich przeżyć, pozoracje

    3. Ukierunkowana na cele społecznie negatywne - wandalizm, rozboje, kradzieże, chuligaństwo

    4. Szkodliwa dla jednostki - samookaleczenia, masochizm

    Ad 3 pozytywne

    Analiza aktywności samowychowawczej - aktywność własna skierowana na siebie - samowychowanie i autoedukacja

    Doskonalenie własnej woli, umiejętność powiedzenia NIE gdy coś może zaszkodzić, kształtowanie woli i zmuszanie siebie do wykonywania czynności, których się nie lubi poprzez motywację.

    SAMOWYCHOWANIE - czynne ustosunkowanie się jednostki do procesu własnego rozwoju /do rozwoju własnej osobowości/ def Judził

    Jednostka staje się podmiotem i przedmiotem wychowania. zanika Stosunek Wychowawczy.

    Struktura aktywności samowychowawczej.

    1. Wybór wzoru, celu - upodobnianie się do kogoś

    2. Analiza sytuacji - zorientowanie się w sytuacji czy jest to możliwe

    3. Poznanie i ocena siebię - postrzeganie własnych możliwości

    4. Podejmowanie decyzji

    5. Kierowanie sobą w dążeniu do osiągnięcia wzoru

    6. Autokontrola

    Ad 3. Zdobywanie samowiedzy

    Samowiedza - zbiór sądów i przekonań na temat własnego wyglądy zewnętrznego, intelektu, charakteru, dojrzałości emocjonalnej, stosunku z innymi ludźmi i aspiracji życiowych - def opisowa Józef Kozielski

    Główne czynniki zdobywania samowiedzy:

    1. oddziaływania społeczne - najwcześniej uwidaczniają się w rodzinie, sposób postrzegania przez innych, rodziców, rodziców szkole, rówieśników, media, stosunki interpersonalne, porównywanie siebie z innymi

    2. Sukcesy i porażki w konkretnym działaniu

    3. Dojrzewanie biologiczne

    Informację gromadzone o sobie tworzą AUTOPORTRET wewnętrzny, jest on podstawą do samooceny własnej wartości, jest bazą na której tworzy się akceptacja bądź nieakceptacja siebie - warunek własnej tożsamości

    Człowiek nieakceptujący siebie ma trudności z nawiązywaniem kontaktów i trudne relacje z innymi.

    Autoocena - ocenianie siebie

    Rodzaje samooceny:

    1. pozytywna

    2. negatywna

    Ze względu na poziom autooceny można wyróżnić:

    1. autoocenę zawyżoną - osoby zarozumiałe, czujące się jako lepsze, nie potrafią dobrze znosic porażek, nie szukają przyczyny tylko wytłumaczenia i winnych, podejmują trudne i tym się szczycą ale nie zawsze potrafią je rozwiązać

    2. autoocenę zaniżoną - jednostka taka siebie nie docenia, widzi w sobie bardziej wady niż zalety, ma większe możliwości niż sobie uświadamia

    3. autoocenę adekwatną - człowiek widzi swoje zalety ale i braki

    Sukcesy w działaniu podwyższają swoją samoocenę a porażki zmniejszają samoocenę. Tendencja jest stała.

    Stanisław Osowski - socjolog- wyodrębnia 3 rodzaje samoocenę:

    1. PUBLICZNA - jest przeznaczona dla innych ludzi np. pracodawcy /jestem sumiennym, pracowitym/

    2. PRYWATNA - tworzona na swój własy użytek

    3. RZECZYWISTA - zgodna z tym kim człowiek jest

    Człowiek nie lubi rozmawiać o swoich wadach by nie pokazać jacy jesteśmy, nie lubi krytyki. Chce być lepszy niż jest w istocie.

    Polimorfizm ludzkiej osobowości - osobowość traktuję się jako pień z którego wyrastają różne pędy, pod wpływem różnych okoliczności dochodzą do głosu różne postaci osobowości.

    Ta sama osobowość wykazuje inne mechanizmy w zależności od danych sytuacji

    JA idealne - obraz siebie jakimi chcieli byśmy być, kim pragniemy zostać

    JA realne - kim jesteśmy aktualnie

    „Człowiek potrafi przywdziewać maski”

    Człowiek rzeczywisty - człowiek taki jawi się w rzeczywistości w różnej postaci w zależności od okoliczności

    Człowiek prawdziwy - prawdziwe oblicze człowieka jakim jest w rzeczywistości

    Rodzaje samoprezentacji /jak człowiek siebie przedstawia/

    Samoprezentacja Taktyczna - autoprezentacja ma jakiś specjalny powód byu tak się zachowywać, udawać przed drugą osobą

    Samoprezentacja Fasadowa - autoportret zależy od JA idealnego, przedstawiamy się takimi jakimi chcieli byśmy być, sprawiamy pozory

    Samoprezentacja Autentyczna - samowiedza rzeczywista osoby, człowiek pokazuje i zachowuje się tak jak w rzeczywistości

    Transgresja

    Transgresja intencjonalne wychodzenie jednostki poza siebie, poza to człowiek posiada i kim jest

    Człowiek może pokonać swoje słabości, braki, wychodząc poza swoje możliwości, ograniczenia przy silnej motywacji

    Może dotyczyć jednostki albo też dotyczyć grup - Kozielski

    Dezintegracja pozytywna /aut. Kazimierz Dąbrowski/

    Człowiek pracując nad sobą przychodzi mu to ciężko, mogą pojawić się momenty załamania, osobowość człowieka ulega rozbiciu, wpada w depresję, traci równowagę psychiczną. Po rozbiciu występuje INTEGRACJA wtórna, która stawia osobowość wyżej niż przed jej rozbiciem

    Akceptacja samego siebie prowadzi do twórczego rozwoju osobowości. Obraz człowieka nie powstałby gdyby nie było kontaktów międzyludzkich, interpersonalnych. Porównujemy siebie z innymi ludźmi, tworzymy przez to obraz siebie.

    W takim kontakcie miedzy ludzkim powinna dochodzić do głosu empatia i asertywność

    Ad. 6 AUTOKONTROLA

    Autokontrola- sprawdzamy na ile idziemy w stronę określonego wzoru a na ile się cofamy

    Sumienie - zdolność człowieka do oceny siebie i swojego postępowania

    Autokontrola polega na wrażliwości sumienia i refleksja co się udaje nam a co nie.

    T - 8 ŚRODOWISKOWE UWARUNKOWANIA PROCESU WYCHOWANIA

    Rodzina jako środowisko wychowawcze.

    Rodzina naturalna - każdy jakąś ma, wywodzimy się z niej

    Rodzina własna - założyliśmy ją sami

    Rodzina - jest naturalną i fundamentalną komórką społeczeństwa i ma prawo do opieki ze strony społeczeństwa jak i państwa - def wg Deklaracji Praw Człowieka

    Rodzina jest grupą stworzoną z osób połączonych stosunkiem małżeństwa i stosunkiem rodzice - dzieci, są to 2 podstawowe stosunki, istniejące w rodzinie, małżeństwo oraz pokrewieństwo i adopcja. Członkowie rodziny żyją zazwyczaj pod jednym dachem i tworzą jedno gospodarstwo domowe, które może obejmować jedno, dwa lub często trzy pokolenia.

    Podstawowe funkcje rodziny:

    Zadania - uświadomione

    Funkcje - nieuświadomione

    Analiza funkcji wychowawczej:

    1. W rodzinie kształtuje się pierwsze wyobrażenie własnego JA, wszelkie inne będą już wtórne wyobrażenia

    2. W rodzinie dziecko uczy się współżycia społecznego, na podstawie stosunku w rodzinie kształtuje się stosunek do innych osób

    3. Tworzenie nawyków właściwego postępowania, uczy się tego przez spełnianie poleceń rodziców i ludzi dorosłych

    4. Uczenie dziecka kultury współżycia, uczymy tego przez swój własny przykład

    5. Przyswojenie dzieciom norm moralnych

    6. Kształtowanie ambicji i aspiracji dziecka w rodzinie

    7. Realizacja potrzeb dziecka dla członków rodziny, potrzeba sukcesu, miłości, uznania

    8. Przygotowanie dzieci do odpowiedzialnego małżeństwa i rodzicielstwa

    T - 9 Zasady i metody wychowania

    Zasada - jest to pewien postulat , pewne wymaganie jeśli jest respektowane to wówczas wychowanie da pewne efekty wychowawcze.

    Metody - sposoby realizowania zasad i celów wychowawczych , wdrażania metod wychowawczych.

    Niektóre zasady wychowania:

    1. zasada autorytetu wychowawcy oraz poszanowania godności wychowanka - ucznia

    2. zasad wychowania w zespole oraz indywidualizacji oddziaływań wychowawczych

    3. zasada swobody i przymusu w wychowaniu

    4. zasada uwzględniania możliwości wychowanka oraz konsekwencji wymagań

    5. zasada aktywności wychowanków i kierowniczej roli wychowawcy

    6. zasada uwzględniania warunków środowiskowych oraz przekształcania ich w myśl potrzeb wychowawczych

    Ad. 1 Autorytet - jest dobrowolnym uznaniem czyjejś przewagi i wartości . wpływ osoby lub organizacji cieszącym się uznaniem na określony system środowiskowy. Autorytetu nie można komuś narzucić . Autorytetem mogą być instytucje np. kościół, partie polityczne

    Autorytet niższego rzędu - autorytet człowieka. Który na siłę fizyczną, potrafi zdobyć w podejrzany sposób

    Autorytet wyższego rzędu - np. naukowca, polityczny, artystyczny, pedagogiczny nauczyciela i wychowawcy.

    Nie dla wszystkich uczniów , każdy nauczyciel na autorytet

    Autorytet wychowawcy opiera się na kompetencjach naukowych. On świetnie zna swój przedmiot, ciągle podwyższa swoją wiedzę. Poza tym kwalifikacje moralne nienaganna postawa moralna , uczciwa i opiekuńcza w stosunku do innych oraz przykład dla innych.

    Następnie umiejętności dydaktyczne , które nauczyciel posiada i potrafi przekazać. Poza tym prestiż zawodowy nauczyciela , niestety w społeczeństwie aktualnie spada prestiż nauczyciela.

    Ad 1 Wyodrębniamy następujące autorytety:

    1. krępujący lub wyzwalający

    Autorytet się wypracowuje , a się z nim nie rodzi.

    Nauczyciel nie powinien czekać tylko ma uznanie , ale szanować swego wychowanka , jego godność , wyciągnąć z niego to co ma najlepsze ,a nie skupiać się na jego słabościach.

    Nie można poniżać wychowanka poprzez zwracanie się do ucznia w sposób lekceważący. Wścipstwo nauczyciela też przeszkadza w dobrym wychowaniu. Nauczyciel nie powinien bez zapowiedzi odwiedzać ucznia w jego domu.

    Ad.2 Wartości wychowania w zespole

    1. Zespół uczniowski ma demokratyczny charakter. Każdy członek ma swoje prawa i obowiązki .Członkowie wychowują się nawzajem poprzez oddziaływanie na siebie. Każdy ma prawo do osiągnięcia jakiegoś stanowiska.

    2. Ideowość zespołu każdy zespół ma konkretne zadania do spełnienia, każdy ma prawo do tworzenia idei

    3. Zespół stanowi wspólnotę rówieśniczą, o podobnych potrzebach. Ta wspólnotowość ma zalety , gdyż daje poczucie wspólnoty z innymi i uczy współdziałania , członkowie mają wspólne cele.

    4. Rodzą się pomiędzy członkami pozytywne uczucia - koleżeńskość , przyjaźń, pierwsze sympatie

    5. Wychowanie zespołowe jest bardziej aktywne niż indywidualne

    Potrzeba indywidualizacji

    1. Każdy człowiek jest inny , tworzy inny świat , każdy ma swoje potrzeby i zainteresowania. Nauczyciel powinien umieć dotrzeć indywidualnie i z osobna. Jest to bardzo trudne . Każde dziecko ma swój bagaż doświadczeń. Wrażliwy wychowawca może się zorientować ,że coś złego się dzieje i pomóc uczniowi. Ta zasada indywidualizacji w zespole jest bardzo trudna. Łatwiej jest indywidualizować w rodzinie kiedy rodzice dobrze znają swoje dzieci.

    2. Korczak uważał, że wychowawca nie może dobrze wychować , kiedy nie zna dziecka. Ważne aby wychowawca dobrze poznał dobre strony ucznia i poprzez jego zalety może mu pomóc , a nie ciągle napiętnować jego wady. Do każdego dziecka prowadzi inna droga i należy ją odnaleźć i dotrzeć do dziecka.

    Ad.3 Zasada swobody i przymusu w wychowaniu

    B. Nawroczyński napisał „Swoboda i przymus w wychowaniu” . analizował pojęcie wolność jako wartość wyższego rzędu. Umiłowanie człowieka do wolności . Jest to inaczej uznanie godności człowieka . dziecku nie można zabrać wolności , trzeba umieć dziecku dać wolność , należy pozwolić mu na małe własne decyzje.

    Przymus wychowania.

    Na dziecko przymus wychowania wywierają :

    Niektóre ograniczenia są przesadne i niepotrzebne. Jednak najczęściej przymus jest potrzebny w wychowaniu . My jako dorośli ludzie również bardzo często się zmuszamy do wielu czynności , które musimy wykonać. Jednak przymus jest najbardziej rygorystyczny sposób wychowania i najbardziej szkodliwy ponieważ:

    Zwolennicy przymusu mówią:

    Swoboda w wychowaniu

    Wolność dziecka musi być ograniczona, bo nie ma ono doświadczeń i mogło by wolność źle wykorzystać nie zgodnie z celami wychowania.

    Przymus powinien uzyskać sankcję wewnętrzną wychowanka , powinien znaleźć uznanie wychowanka i stwierdzić , że jest potrzebny , jest to wewnętrzna dyscyplina inaczej karność.

    Karność jest to przymus zorganizowany nie tylko w tym znaczeniu , że jest uporządkowany , ale że jest też uporządkowany. Wychowanek powinien w sobie wypracować karność, która nie niweluje wolności , ale podporządkowuje się.

    Wolność bez karności jest nazywana samowolą czyli postępowaniem wg własnych zachcianek, nie liczy się z ograniczeniami itp. Jest to coś złego , bo prowadzi do chuligaństwa. Konieczny przymus powinien być przeniknięty wolnością.

    Przyczyny braku karności uwarunkowane są:

    1. W dziecku czyli w wychowanku

    2. Postępowaniu wychowawców

    3. W warunkach środowiskowych

    Ad.1

    Ad.2

    Ad. 3

    Szkoła powinna kształtować w uczniach wolność zdyscyplinowaną czyli karność.

    Ad.4 Zasada uwzględniania możliwości wychowanka i konsekwencja wymagań.

    Destruktywny wpływ wymagań wobec dziecka wywołuje zły wpływ na jego rozwój jeśli nie potrafi sprostać wymaganiom.. dziecko nie tylko nie postępuje na przód , ale wręcz się cofa. Bardzo często tak się dzieje , że jeśli dziecko uważa ,że nie da rady to przestaje się starać . Wówczas zostaje wywołany kompleks niższości i dziecko robi się niezaradne brak mu konsekwencji działania , jest nieśmiałe itp.

    Wymagania nie mogą być też niższe niż dziecko jest w stanie wykonać , gdyż to hamuje jego rozwój intelektualny. Wywołuje również lenistwo i lekceważenie zadań , których się podejmuje.

    Wymagania powinny być dopasowane do możliwości dziecka. Trzeba jednak pamiętać ,że najpierw należy poznać dziecko i jeśli jest zdolne powinno nieć dodatkowe zadania , a dziecko słabsze powinno uzyskać pomoc.

    Ad.5 Aktywność wychowanków i kierownicza rola wychowawcy

    Aktywność wychowawcza ucznia musi być kierowana przede wszystkim przez samego ucznia. Dziecko , które samo dochodzi do rozwiązania czyje się szczęśliwe z powodu wykonanego zadania

    . Nie możemy podejmować decyzji za dziecko , ale kierujemy jego zadaniami i mówimy co powinien zrobić.

    Trudność w samodzielnej decyzji wychowanków skierowana jest zgodnie z wychowaniem:

    Każdy wychowawca powinien nauczyć ucznia samowychowania.

    Ad.6 Zasad uwzględniania warunków środowiska i przekształcania ich w myśl potrzeb wychowania

    Wpływy środowiska mogą być dodatnie i ujemne. Możemy niwelować te ujemne , starać się naprawiać zło i przekształcać warunki na dobre. Potrzebne są jednak na to pieniądze i dobra wola , aby wybudować infrastrukturę dla dzieci i młodzieży w postaci bibliotek , czytelni klubów itp.

    Ad.7 Metoda - to sposób oddziaływania wychowawczego. Nie ma gotowych i niezawodnych sposobów oddziaływania wychowawcy na ludzką osobowość i korygowanie zachowań człowieka.

    Klasyfikacja metod wychowania wg Krzysztofa Konarzewskiego:

    1. metoda nagradzania i karania

    2. metoda modelowania- naśladowania wzorców

    3. metoda perswazyjna - wyjaśnianie , że tak nie należy robić , atak należy

    4. metoda zadaniowa - chcąc wykształcić w uczniu właściwości charakteru dajemy odpowiednie zadania i realizujemy cele wychowawcze

    5. metoda grupowa - oparta na samorządności

    Klasyfikacja metod wg Heliodora Muszyńskiego :

    1. metody wpływu osobistego - człowiek wychowuje swoja osobowością

    2. metody wpływu sytuacyjnego - stwarzamy sytuacje , w których kształtuje się cechy charakteru

    3. metody wpływu społecznego

    4. metody kierowania samowychowaniem

    Inny podział metod to np. metody bezpośredniego oddziaływania na wychowanka i pośredniego poprzez film, czytelnictwo, itp.

    Bardzo łatwo popełnia się błędy wychowawcze, ale trudno je potem naprawić. Jednak przyznanie się przed dzieckiem do popełnionego błędu jest czymś dobrym i zyskujemy poprzez to autorytet i zaufanie dziecka. Rodzice i wychowawcy nie mogą pragnąć , aby dzieci traktowały ich jak „Boga” . Ludzie często popełniają błędy i powinni umieć się do tego przyznać.

    METODY NAGRADZANIA I KARANIA - NAGRODA JAKO TECHNIKA WYCHOWANIA

    Nagroda jest formą aprobaty czyjegoś zachowania, sprawiającą osobie nagradzanej satysfakcję, zadowolenie

      1. Rola bodźców pozytywnych w wychowaniu

    Nagroda ma być bodźcem wzmacniającym pozytywne postępowanie tzn.

      1. Warunki skutecznego nagradzania

      1. Rodzaje nagród - poznanie dziecka ma być podstawą do właściwego doboru nagród

    Przez nagrody realizujemy pozytywne pragnienia dziecka

    PSYCHOLOGICZNE I PEDAGOGICZNE WARUNKI SKUTECZNOŚĆI KAR W WYCHOWANIU

    Kara jest zabiegiem przykrym dla karanego, mająca na względzie zahamowanie zachowania za które została wymierzona

    Zwolennicy stosowania surowych kar:

    1. kary mają chronić wychowanków przed niebezpieczeństwami im grożącymi

    2. za pomocą kar członkowie społeczeństwa uczą się przestrzegania norm społecznych i moralnych

    3. pod wpływem kar następuje internalizacja /uwewnętrznianie/ norm społecznych

    Przeciwnicy stosowania surowych kar

    1. kara jest swoistą agresją i wywołuje agresję. Agresja przywołana karami generalizuje się. Nie dotyczy to osoby która wymierza karę ale osoby karanej - PRZEMIESZCZENIE AGRESJI

    2. kara wywołuje ucieczkę od agresora

    Warunki stosowania kar:

    Szkodliwość kar cielesnych/fizycznych

    1. Powinny być wyeliminowane, są niepedagogiczne.

      1. Kara fizycznie wywołuje ból, wstyd, upokorzenie

      2. Kara upokarza zarówno tego kto ja otrzymuje jak i wymierzającego ją

    2. Poniżająca godność wychowanka kary słowne np. wyzwiska

    3. Dziecko karane fiz. lub psych.. nie koncentruje swojej uwagi na czynie ale na osobie która ją karze

    4. Najbardziej upokarzająca karą jest wymierzenie policzka

    Kary pedagogiczne nie szkodzą a mają za zadanie poprawę winnego

    1. kary naturalne, np. dziecko samo się uderzyło i odczuwa ból

    2. tłumaczenie, wyjaśnianie złego zachowania

    3. odmawianie przyjemności, np. zakaz gier komputerowych

    4. wyrażanie swego smutku, doznanego zawodu wychowawcy

    5. czasowe odbieranie przeznanego przywileju, np. brak kieszonkowego

    Wspólne warunki przy nagradzaniu i karaniu wychowanka:

    T - 11 UCZEŃ JAKO PODMIOT W WYCHOWANIU

    TRUIZM - właściwe traktowanie dziecka jako warunek powodzenia działalności wychowawczej

    Dziecko jest wartością samą w sobie

    Janusz Korczak - prekursor idei podmiotowego traktowania dziecka

    Dziecko traktowane jako podmiot ma swoje prawa ale i obowiązki

    Analiza podmiotowości:

    Istota podmiotowa

    Podmiotowość może być rozumiana w dwojakim znaczeniu:

    1. Znaczenie subiektywne - jednostka uświadamia sobie swoje własne sprawstwo, własne JA, uważa siebie jako jednostkę odpowiedzialną.

    2. Znaczenie obiektywne - jednostka jest traktowana przez innych jako istota wolna i odpowiedzialna za swoje działania

    Proces upodmiotowiania dziecka:

    Ograniczanie podmiotowości dziecka w środowisku:

      1. ograniczają rodzice o niewłaściwej postawie, rozpuszczają i wyręczają dziecko

      2. nie odpowiadanie na pytanie dziecka, które chce zaspokoic swoją ciekawość

      3. lekceważenie problemów dziecka

      4. uczeń znajduje się w szkole pod ciągłym nadzorem wychowawcy-nauczyciela. Szkoła traktuje dziecko tylko jak ucznia.

    Symptomy podmiotowego traktowania dziecka przez nauczyciela:

    1. nauczyciel nie straszy, nie zniechęca, nie poniża, nie wymaga rzeczy niemożliwych, nie wnika w intymność i przeżycia dziecka

    2. kształtuje i wychowuje wg. indywidualnych zdolności dziecka

    3. stara się poznawać osobowość dziecka

    4. budzi wiedzę i zachęca ucznia

    Cechy dziecka podmiotowo traktowanego:

    1. Dziecko jest samodzielne, domaga się jej ale rozumie swoje ograniczenia którym podlega, czuje się za siebie odpowiedzialne

    2. Dziecko współdecyduje o sprawach swojej osoby i innych np., rodziny, klasy szkolnej

    3. sSełnia w domu i szkole określone obowiązki ale rozumie że ma swoje prawa i się ich domaga.

    4. Rozwiązuje samodzielnie swoje problemy i zdaje sobie sprawę z zagrożeń jakie jego dotyczą

    Podmiotowość ucznia polega na uwzględnieniu pełnych praw jakie przysługują uczestnikom procesów edukacyjnych do współdecydowania zarówno o celach edukacji jak też o jej treściach, strategiach, metodach i formach organizacyjnych w jakich przebiega wychowanie.

    PRAWA DZIECKA

    1923r. - Genewska deklaracja praw dziecka

    1959r. - Deklaracja praw dziecka ONZ

    1989r. - Konwencja o prawach dziecka /porozumienie, każde państwo ratyfikowało oddzielnie, Polska w 1992r/

    Wg konwencji, rodzina jest najlepszym środowiskiem wychowawczym, państwo ma ją wspierać, uzupełniać.

    1. prawo do wypowiedzi

    2. prawo do życia w odpowiednich warunkach

    3. prawo do życia beż przemocy i poniżania

    4. prawo do życia w rodzinie, rodzinie zastępczej a nie w domu dziecka

    5. prawo do swobody myśli, sumienia, religii

    6. prawo do nauki

    7. prawo do tożsamości, i poznania swojego pochodzenia

    8. prawo do prywatności

    Podmiotem praw jest dziecko, gdyż jest obywatelem, ma swoje prawa i obowiązki. Wykonawcą praw jest Państwo a egzekutorem tych praw są rodzice lub opiekunowie.

    Korczakowskie prawa dziecka:

    1. prawo dziecka do dnia dzisiejszego

    2. prawo by było kim jest

    3. prawo dziecka do szacunku

    4. prawo do miłości

    5. prawo do śmierci

    T - 12 PROBLEMY, KRZYWDZENIE DZIECKA W RODZINIE, SZKOLE I ŚRODOWISKU

    Sfery krzywdzenia dziecka:

    1. krzywdzenie fizyczne /bicie, maltretowanie/

    2. zaniedbania fizyczne /głodzenie, braki w higienie higienie ubiorze/

    3. krzywdzenie emocjonalne, uczuciowe /nienawiść/

    4. wykorzystywanie seksualne /kaziroctwo, pedofilia/

    5. wyzysk dziecka /zmuszanie do pracy, stręczycielstwa, kradzieży, żebractwa/

    6. deprawacja potrzeb dziecka /nioezaspakajanie jego potrzeb/

    Przyczyny bicia dziecka:

    1. Nurt psychologiczny

      1. Rodzice sami w dzieciństwie byli karani i odreagowują to na dzieciach

      2. Wady charakteru osób znęcających się nad dziećmi

    2. Nurt socjologiczny

      1. Kulturowe obyczaje akceptujące bicie dziecka

      2. Zmuszają złe warunki życia np. przeludnienie w domu, bieda, bezrobocie

      3. Traktowanie dziecka jako ciężaru

    3. Koncepcja społeczno-sytuacyjna

      1. Przemoc jako wynik zaburzeń interakcji, kontaktu między rodzicami a dzieckiem

      2. Zaabsorbowanie własnymi sprawami, brak zainteresowania

      3. Konflikty między małżonkami

      4. Frustracje rodzicielskie /niespełnienie, przyczyna własnych niepowodzeń/

      5. Dziecko pochodzi ze związku pozamałżeńskiego

      6. Patologia rodziny /alkoholizm, prostytucja, narkomania, przestępczość, dewiacje seks./

      7. Dziecko nie spełnia oczekiwań rodziców

      8. Błędy wychowawcze

      9. Niska świadomość wychowawcza rodziców

    AMBIWALENCJA - miłość i nienawiść do tej samej osoby

    Seksualne wykorzystywanie dzieci:

    Pedofilia - ludzie infantylni, nie dorośli, w okresie dorastania mieli złe doświadczenia, pojawił się defekt seksualny, zainteresowanie dziećmi pojawia się w sytuacjach kryzysowych jak coś się nie udaje

    Kazirodztwo - powstaje u ojców z powodów nienormalnej zazdrości o córkę

    Objawy kazirodztwa:

    Dzieci krzywdzone można podzielić na następujące grupy:

    1. Dzieci zastraszone, ciche i uległe

    2. Dzieci agresywne /bite, krzywdzone/

    3. Dzieci stroniące i bojące się ludzi /molestowane seksualnie/

    4. Dzieci obciążone poczuciem winy

    Maltretowanie psychiczne.

    1. występuje izolacja dziecka /przez rodziców od innych rówieśników/

    2. ograniczanie pożywienia i snu /pokazanie władzy rodzicielskiej/

    3. narzucanie własnych sądów przez rodziców

    4. degradacja werbalna /poniżanie, upokarzanie/

    5. zmuszanie do spożywania alkoholu

    6. straszenie dziecka /np. o oddaniu do domu dziecka/

    Syndrom dziecka maltretowanego:

    1. ciężar poczucia winy / obwinia siebie że jest źle traktowane/

    2. poczucie własnej inności

    3. niska samoocena /nie wierzą we własne siły/

    4. brak radości życia

    5. dziecko stale spięte, krnąbrne, sugestywne

    6. trudności w podejmowaniu decyzji

    7. nie przygotowane do pełnienia w przyszłości ról rodzicielskich

    8. wrogość w stosunku do otoczenia, /nie lubi obcych ludzi/

    9. wszechogarniający strach /boją się nowych sytuacji/

    10. niespokojny sen /moczenie, koszmary/

    11. egoizm, brawura, cynizm, niechęć myślenia o przyszłości

    T- 13 ZABURZENIA W ZACHOWANIU SIĘ DZIECI

    Problematyka trudności wychowawczych

    Nie ma terminu „dziecko trudne” są jedynie dziecki które łatwiej bądź trudniej wychować, wynika to z błędów popełnionych przez rodziców.

    Trudności wychowawcze - forma negatywnego zachowania się dziecka, które nie poddaje się normalnym zabiegom wychowawczym.

    Dzieci sprawiające problemy wychowawcze są to:

    ZABURZENIA W ZACHOWANIU SIĘ / wg. JAN KONOPNICKI/

    Zaburzenie - zakłócenie równowagi między jednostką a środowiskiem. Organizm człowieka dąży do HOMEOSTAZY, która jest zakłócana.

    „ Przez pojęcie `zaburzenie w zachowaniu' będziemy rozumieli odchylenie od normy w zachowaniu się danego dziecka, przy czym przez normę będziemy rozumieli zasady moralne, obyczaje, zwyczaje przyjęte w danym środowisku. Stopień odchylenia od tej normy, będzie świadczył o sile lub zaawansowaniu zaburzenia”

    Na zaburzenia składają się:

    1. Przyczyny

    2. Manifestacje

    AD.1 Przyczyny - to co wywołuje zaburzenie

    1. Zaburzenie powstaje w rozwoju somatycznym np. epilepsja, głuchota, słaby wzrok, nadwrażliwość zmysłow

    2. Deficyty rozwojowe / prawo-lewo zręczność ; dysleksja, dysortografia ; patologia w zakresie rozwoju emocjonalnego/

    3. Negatywny wpływ środowiska na życie dziecka, rodzine, szkołe, rówieśników

    4. Zaburzenie dynamiki procesów nerwowych

      1. Nadpobudliwość psychoruchowa

      2. Zahamowania, autyzm

    5. Niepowodzenia szkolne /przyczyna i skutek/ mogą nie sprostać wymaganiom

    AD.2 Manifestacje to forma zaburzenia zachowania sięobjaw który tkwi w dziecku, dowodzi że zaburzenie jest aktualne

    Manifestacji głównej często towarzyszą manifestacje uboczne. M.uboczne mogą ulegać zmianą co nie świadczy o zmianie zaburzenia. Agresja może przekształcić się w lekceważenie innych.

    Fazy rozwoje zaburzeń w zachowaniu się:

    1. Zaburzenia niewiele odchylone od normy, występuje bezpośrednia reakcja jednostki na zmiany jakie w otoczeniu zachodzą
      Manifestacje - trudności w nauce, bunt przeciwko nakazom, autorytetom, niestałość emocjonalna.

    2. Zaawansowane zaburzenia, odchylenie jest już znaczne od normy, reaguje na zmianę warunków w otoczeniu w sposób niezrozumiały, trudny do wyjaśnienia, nie wiemy dlaczego tak reaguje
      Manifestacja - agresja, mściwość, lizusostwo, kłamliwość, kradzieże, włóczęgostwo, apatia, upór, nocne moczenie, częste wagary
      W tym stadium najważniejsze jest dochodzenie do przyczyn i ich likwidowanie a nie manifestacji.

    3. Całkowita aspołeczność, potrzebna umiejętna i profesjonalna resocjalizacja
      Manifestacja - chuligaństwo, przestępczość, niedostosowanie społeczne, brak empatii, charakteropatia

    Zapobieganie problemom wychowawczym:

    1. profilaktyka pierwotna

    2. profilaktyka wtórna

    16



    Wyszukiwarka

    Podobne podstrony:
    Historia wychowania na egzamin
    zadania 2(1), WAT- Elektronika i Telekomunikacja, Semestr II, Fizyka, coś tam od grupy, Zadania i Te
    zadania 9(1), WAT- Elektronika i Telekomunikacja, Semestr II, Fizyka, coś tam od grupy, Zadania i Te
    Teoria?zpieczenstwa zagadnienia na egzamin
    zadania 7(1), WAT- Elektronika i Telekomunikacja, Semestr II, Fizyka, coś tam od grupy, Zadania i Te
    zadania 5(1), WAT- Elektronika i Telekomunikacja, Semestr II, Fizyka, coś tam od grupy, Zadania i Te
    zadania(1), WAT- Elektronika i Telekomunikacja, Semestr II, Fizyka, coś tam od grupy, Zadania i Teor
    zadania 6(1), WAT- Elektronika i Telekomunikacja, Semestr II, Fizyka, coś tam od grupy, Zadania i Te
    zadania 4(1), WAT- Elektronika i Telekomunikacja, Semestr II, Fizyka, coś tam od grupy, Zadania i Te
    zadania 8(1), WAT- Elektronika i Telekomunikacja, Semestr II, Fizyka, coś tam od grupy, Zadania i Te
    Teoria Wychowania na podniesienie oceny
    zadania 3(1), WAT- Elektronika i Telekomunikacja, Semestr II, Fizyka, coś tam od grupy, Zadania i Te
    teoria z algebry na egzamin
    teoria wychowania, Teoria wychowania - zagadnienia, Zagadnienia na egzamin z teorii wychowania
    Zagadnienia na egzamin z pływania, Wychowanie Fizyczne, teoria i metodyka pływania
    Teoria wychowania zagadnienia na egzamin, Dokumenty UŚ Pedagogika resocjalizacyjna, 2 sem, Teoria wy
    Teoria Wychowania Fizycznego - Ściąga na Egzamin, SCIAGI

    więcej podobnych podstron