I Wojna Swiatowa
Lipiec - sierpien 1914 wybuch I wojny swiatowej wywolal rozne reakcje.Lewica robotnicza: SDKPiL, PPS-Lewica oraz zydowski "Bund" uwazaly ze wojna nie lezy w interesie proletariatu. Wierzyly w przeksztalcenie sie jej w swiatowa rewolucje. Pilsudczykowie zamanifestowali wybuch wojny czynem zbrojnym. 6 sierpnia z Krakowa wyruszyla pierwsza kompania kadrowa i wkroczyla do Krolestwa. Dzialania te poparla Austria w wydanej 9 sierpnia odezwie o wypedzeniu Rosjan. Jednak przewidywania Pilsudskiego ze na widok wojska polskiego zerwie sie powstanie zawiodly. Przyczynila sie do tego podobna do austriackiej odezwa rosyjska wydana 14 sierpnia. 16 sierpnia powstal w Krakowie Naczelny Komitet Narodowy jako nowy osrodek dyspozycji pol.-wojsk.. W skladzie zarowno Pilsudczycy jak i endecy. Idea walki u boku Austrii. Podporzadkowanie polskich wojsk Austrii jako Legionow Polskich. W odezwie 22 sierpnia Pilsudski oglosil przystapienie. 2 legiony: Wsch. i Zach. We wrzesniu 1914 z NKN wystapili endecy i konserwatysci. Legion Wsch. zlikwid. Czesc zolnierzy pod dow. Jozefa Hallera przystapila do Legionu Zachodniego. Poczatkowo legiony skladaly sie z 3 pulkow lecz pozniej rozrosly sie do 3 brygad. Gdy w 1915 doszlo do wyparcia Rosjan z Krolestwa Pilsudski zaczal hamowac wzmacnianie Legionow. Jednoczesnie tworzyl konspiracyjnie Polska Organizacje Wojskowa, ktora miala byc ewentualnym atutem w decydujacym o niepodleglosci momencie. Endecja podchodzila do sprawy niepodleglosci inaczej. Jej osrodek polityczny uksztaltowal sie w listopadzie 1914 pod nazwa Komitet Narodowy Polski z prezesem Romanem Dmowskim. Dazono do zjednoczenia pod berlem rosyjskim i kleski Niemiec. Popieralo to ziemianstwo, wielka burzuazja i Kosciol. Jedak rzad rosyjski unikal jedzoznacznej deklaracji w sprawie Polski az do przegranych w 1915. W przejetym od Rosjan Krolestwie wyraznie zaczela objawiac sie samodzielnosc Polakow. Stworzono Centralny Komitet Obywatelski, Straz Obywatelska, polskie szkolnictwo: Uniwersytet i Politechnika w Warszawie w listopadzie 1915. We wrzesniu 1916 Legiony przeksztalcono w Polski Korpus Posilkowy. Pilsudski - dymisja. 5 listopada 1916 ogloszone zostaly proklamacje gubernatorow niemieckiego i austriackiego dotyczace utworzenia na ziemiach zaboru rosyjskiego samodzielnego panstwa polskiego z zastrzezeniem sprawy granic. Rozpoczeto nabor do Polnische Wehrmacht. Stworzono Tymczasowa Rade Stanu. Kierownictwo dep. wojsk. Pilsudski. Akt 5 listopada podzialal na politykow europejskich. Dmowski okreslil go jako probe utrwalenia podzialu Polski niemniej tez jako silny bodziec do zajecia sie sprawa Polski. 25 grudnia car Mikolaj II wydal rozkaz ze celem wojny jest stworzenie Polski wolnej ze wszystkich jej 3 czesci. 22 stycznia 1917 prez. USA Woodrow Wilson oglosil pierwszy raz na forum publicznym prawo Polski do niepodle glosci. Po rewolucji lutowej w Rosji Piotrogrodzka Rada Delegatow Robotniczych oznajmi
la ze Polska ma calkowite prawo do niepodleglosci. W trzy dni pozniej podobne oswiadczenie lecz z warunkiem uni wojskowej z Rosja wydal rzad tymczasowy. Mialo to juz duze znaczenie miedzynarodowe. Polacy zaczeli sie nie niepokojeni organizowac na terenie Rosji. Powstaly: Zwiazek Wojskowych Polakow oraz Naczelny Polski Komitet Wojskowy. Jednak wybuch rewolucji pazdziernikowej spowodowal wlaczenie sie do walki I Korpusu Polskiego Jozefa Dowbora Musnickiego i jego ostateczne rozbrojenie przez Niemcow wiosna 1918. Podobnie II Korpus dowodzony przez Hallera, ktory opuscil rozwiazywane Legiony zostal pobity i zmuszony do kapitulacji. Haller wymknal sie jednak i przedostal do Francji.