II wojna światowa - Europa

II wojna światowa rozpoczęła się w Europie 1 września 1939 roku, kiedy to III Rzesza Niemiecka wraz ze Słowacją i ZSRR zaatakowała Polskę. W tym czasie Polska znajdowała się w sojuszu z Francją i Wielką Brytanią. Natomiast Niemcy  z Japonią i Włochami (tzw. pakiet stalowy) oraz z ZSRR (pakt Ribbentrop – Mołotow).

3 września 1939 roku oficjalnie Niemcom wojnę wypowiedziały Wielka Brytania i Francja wraz z sojusznikami (Australia, Nowa Zelandia, ZPA, Kanada, Indie). 17 września bez wypowiedzenia wojny Polskę zaatakowała Armia Czerwona. Po jej wkroczeniu Polska armia zaczęła się  wycofywać w stronę Rumunii. Naczelny wódz Edward Rydz –Śmigły wydał dyrektywę by nie walczyć z Bolszewikami. Polska została w całości zajęta przez  III Rzeszę Niemiecką i ZSRR.

Natomiast na zachodzie Europy toczyła się tzw. ,,zimna wojna”, Francuzi podjęli ofensywę w okolicach Zagłębia Saary, wkroczyli na teren Niemiec, ale mimo iż nie napotkali żadnego oporu zatrzymali się przed umocnieniami Linii  Zygfryda, a zwierzchnicy Francji i Wielkiej Brytanii postanowili, że nie udzielą Polsce wojskowej pomocy i do 1940 roku obie armię stacjonowały na swoich pozycjach.

Tymczasem ZSRR i Niemcy  wyznaczyły na terenie Polski granicę między oboma państwami.

9 kwietnia 1940 roku III Rzesza Niemiecka zaatakowała Danię i Norwegię (Wojna o Atlantyk).Niemcy obawiali się zajęcia portów tych krajów przez aliantów, a dostarczały one niezbędnych do produkcji broni rud żelaza. Niemcy szybko opanowali Danię, a później broniącą się Norwegię (bitwa o Narwik). Alianci wycofali się z tych terenów,a norweskie i duńskie porty stały się dogodnymi bazami do ataków na Wielką Brytanię.

10 maja 1940 Niemcy zaatakowały i w ciągu 6 dni zajęły kraje Beneluksu, a następnie ruszyły na zachód. Z okolic  Dunkierki ewakuowano wojska wielkiej Brytanii. 10 czerwca Włochy wypowiedziały wojnę Francji, a 14 czerwca Niemcy wkroczyli do Paryża, który wraz z Alzacją i Lotaryngią znalazł się  pod okupację niemiecką. 

W tym czasie ZSRR chciała zwiększyć swoje udziały w Europie  wschodniej i środkowej. Stalin zajął Litwę, Łotwę i Estonię, żądał oddania terenów w Rumunii, Bułgarii. Hitler natomiast chciał wymusić udział ZSRR w wojnie przeciwko Wielkiej Brytanii (wstąpienie do tzw. Paktu Trzech) i dokonania jej rozbioru. Rosja natomiast dalej była zainteresowana głównie wpływami na wschodzie, dlatego  też Hitler nakazał opracowanie planu agresji przeciwko ZSRR – tzw. ,,Plan Barbarossa"

8 sierpnia 1940 roku(trwała do 31 października 1940) atakiem Rzeszy na lotniska powietrznych sił zbrojnych Wielkiej Brytanii rozpoczęła się Bitwa o Anglię. Siły niemieckie – Luftwaffe przeprowadzały liczne naloty, w tym na ludność cywilną, ale dzięki dobrej obronie Brytyjczyków bitwa zakończyła się ich zwycięstwem.

28 października 1940 roku Włochy zaatakowały Grecję, która z pomocą Brytyjczyków odparła ataki i sama wkroczyła do Albanii. Obecność Grecji w Albanii i sytuacja w Jugosławii spowodowała interwencję Niemców i inwazje na oba te kraje wraz z Włochami, Węgrami i Bułgarią. Po walce Grecja znalazła się pod niemiecko-włosko-bułgarską okupacją, a Jugosławia została podzielona pomiędzy kraje, które ją zaatakowały, a także utworzone zostało Niezależne państwo Chorwackie.

22 czerwca 1941 roku Niemcy wypowiedziały wojnę ZSRR – tzw. Wielka Wojna Ojczyźniana. Na początku wojny Rosjanie ponosili wielkie straty. Rzesza zajęła obszary Ukrainy, Białorusi i tereny nadbałtyckie, docierając aż pod Leningrad i Moskwę.

Na wiosnę 1942 roku armie Hitlera doszły do Stalingradu, ale bitwa stalingradzka  zakończyła się jej klęska, a podbudowani Rosjanie wyparli Niemców na Ukrainę. W lipcu 1943 roku  Rzesza zaatakowała w okolicach Kurska. Stoczono bitwę na Łuku Krymskim, która zakończyła się zwycięstwem Rosjan, którzy przejęli inicjatywę strategiczną i nie oddali jej już do końca wojny.

W dniach 1 sierpnia do 2 października 1944 roku miało miejsce powstanie warszawskie – największe wystąpienie ruchu oporu w Europie, której celem było wyzwolenie stolicy – Warszawy. Powstanie zakończyło się klęską – miasto zostało zburzone, a ludność wysiedlona.

10 lipca 1943 roku alianci dokonali inwazję na Sycylii (Operacja Husky) i w południowych Włoszech.Rząd Włoch podpisał akt kapitulacji, a później wypowiedział wojnę Niemcom. Uwolniony został włoski dyktator Benito Mussolini i utworzył on na północy kraju sprzymierzoną z Rzeszą Włoską Republikę Socjalną. Walki na tym terenie toczyły się do 4 maja 1945 roku, kiedy to Niemcy ogłosiły kapitulację tego frontu.

6 stycznia 1944 roku Sowieci wkroczyli na terytorium Polski, rozbili niemieckie odziały i weszli na Linię Wisły. W październiku 1944 po raz pierwszy podczas wojny wkroczyli na niemieckie tereny. 

6 czerwca 1944 roku przeprowadzona została wielka operacja desantowa we Francji – w Normandii (Operacja Overlord). Siły aliantów wyzwoliły Cherbourg, a później Caen. 19 sierpnia wybuchło powstanie w Paryżu i po 6 dniach Paryż został wyzwolony  z ponad 4 -letniej okupacji. We wrześniu padł garnizon Marsylii, później Calais, Lyonu i Rouen, a następnie terenów w Belgii.

17 września 1944 roku rozpoczęła się Operacja Market Garden,  w której planem aliantów było dotarcie przez Holandię do przemysłowego serca Niemiec  - Zagłębia Ruhry. Operacja ta zakończyła się jednak niepowodzeniem. Dopiero w marcu1945 roku alianci ponownie wkroczyli na terytorium Niemiec  i dokonali wielkiego oblężenia wojsk niemieckich w Zagłębiu Ruhry. Później oddziały aliantów dotarły do  rzeki Łaby i 25 kwietnia 1945  nastąpiło spotkanie z idącymi od wschodu Sowietami.

W styczniu 1945 ruszyła wielka ofensywa Rosjan, która odrzuciła Niemców od Wisły aż do Wału Pomorskiego, Odry i Nysy Łużyckiej.Dało to początek operacji berlińskiej, gdzie po długich walkach 2 maja 1945 roku skapitulowała załoga miasta, a kilka dni wcześniej – 30 kwietnia Adolf Hitler popełnił samobójstwo, a władzę przejął Karl Donitz.

7 maja 1945 Niemcy skapitulowali na froncie zachodnim, a następnego dnia podpisali akt kapitulacji co oficjalnie zakończyło II wojnę światową

Bitwa o Atlantyk

Bitwa o Atlantyk to jedna z najdramatyczniejszych i  najdłuższych bitew podczas II wojny światowej, a trwała od marca 1941 praktycznie do końca wojny.

Głównym celem III Rzeszy Niemieckiej podczas tej bitwy było odcięcie Wielkiej Brytanii od dostaw niezbędnych surowców przez Ocean Atlantycki. Już na początku wojny Brytyjczycy stracili 677 statków.

Sytuacja pogorszyła się jeszcze bardziej, gdy Niemcy zajęli francuskie porty nad Atlantykiem i stamtąd mogli zaczynać swoją ofensywę.

W maju 1941 roku Niemcy zwodowali nowoczesny okręt - ,,Bismarck”, który już w pierwszej wyprawie zatopił Brytyjski okręt ,,Hood”, ale po kilku dniach został wytropiony i zniszczony przez okręty Brytyjskie.

Żegluga pomiędzy Ameryką, a Wielką Brytanią nie została przerwana. Zaczęli oni organizować duże konwoje statków handlowych, które chroniły okręty wojenne.

Niemcy nie dysponowali tak silna flotą morską, aby doprowadzić do blokady wyspy,  dlatego zaczęli

działać  z podstępem – wysyłali okręty podwodne na ocean, które atakowały konwoje sił aliantów.

Była to tak zwana taktyka ,,wilczych stad” i została opracowana przez Karla Donitza. Brytyjczycy byli bezradni na takie ataki. Stracili w ten sposób wiele statków, a zatapiać okręty przeciwnika udawało im się bardzo rzadko.

Przełomowy okazał się dopiero 1943 rok. Brytyjczycy opracowali system ,,Ultra”, a polski wywiad jeszcze przed wojną odkrył tajemnicę budowy niemieckiej maszyny szyfrującej ,,Enigma”

Pod koniec  1942 roku siły aliantów złamały szyfr maszyn niemieckich i bez problemu mogli ustalać pozycje niemieckich łodzi podwodnych.

W bitwie o Atlantyk Niemcy stracili 1821 statków i okrętów, a siły aliantów 4076.

II wojna światowa – daleki wschód

Wojna na Oceania Spokojnym rozpoczęła się 7 grudnia 1941 roku nalotem japońskich sił powietrznych na amerykańska bazę znajdującą się na Hawajach – Pearl Harbor, zadając jej duże straty. Następnie 8 grudnia Japończycy uderzyli w Filipiny – po długim oporze zdobyli twierdzę Corregidor 5 maja 1942 roku. 15 lutego 1942 roku Japonia zdobyła największą na dalekim wschodzie bazę brytyjską – Singapur, a później skierowała się na Borneo, Indie Holenderskie i Jawę, które zdobyli.

                18 kwietnia 1942 odpowiedziały Stany Zjednoczone, które dokonały nalotu na Tokio.

W czerwcu 1942 roku Japonia zajmuje Birmę i gdy chcą zając Nową Gwineę i Wyspy Salomona dochodzi do bitwy z Amerykanami na Morzu Koralowym. Amerykanie zwyciężają bitwę o Midway w dniach 3-6 czerwca 1942 przez co Japonia traci inicjatywę strategiczną, a Stany Zjednoczone stopniowo odbijają zajęte przez Japonię tereny.

                W dniach 19-20 czerwca 1944 roku dochodzi do wielkiej lotniczo- morskiej bitwy na Morzu Filipińskim, którą zwyciężają amerykanie. 19 maja 1945 roku Amerykanie zdobywają Japońską Okinawę. Naloty sił amerykańskich niszczą stolicę Tokio i inne japońskie miasta. 8 sierpnia 1945 roku wojnę Japonii wypowiada Rosja, która wkracza do Mandżurii i rozbija japońska armię Kwantuńska.

6 i 9 sierpnia 1945 roku zostają zrzucone bomby atomowe na Hiroszimę i Nagasaki, co załamuje Japończyków i zmusza do podpisania kapitulacji kraju – 2 września 1945 rok.

II wojna światowa - Europa w latach 1941-1945

22 czerwca 1941 roku Niemcy wypowiedziały wojnę ZSRR – tzw. Wielka Wojna Ojczyźniana. Na początku wojny Rosjanie ponosili wielkie straty. Rzesza zajęła obszary Ukrainy, Białorusi i tereny nadbałtyckie, docierając aż pod Leningrad i Moskwę.

Na wiosnę 1942 roku armie Hitlera doszły do Stalingradu, ale bitwa stalingradzka  zakończyła się jej klęska, a podbudowani Rosjanie wyparli Niemców na Ukrainę. W lipcu 1943 roku  Rzesza zaatakowała w okolicach Kurska. Stoczono bitwę na Łuku Krymskim, która zakończyła się zwycięstwem Rosjan, którzy przejęli inicjatywę strategiczną i nie oddali jej już do końca wojny.

W dniach 1 sierpnia do 2 października 1944 roku miało miejsce powstanie warszawskie – największe wystąpienie ruchu oporu w Europie, której celem było wyzwolenie stolicy – Warszawy. Powstanie zakończyło się klęską – miasto zostało zburzone, a ludność wysiedlona.

 

10 lipca 1943 roku alianci dokonali inwazję na Sycylii (Operacja Husky) i w południowych Włoszech.Rząd Włoch podpisał akt kapitulacji, a później wypowiedział wojnę Niemcom. Uwolniony został włoski dyktator Benito Mussolini i utworzył on na północy kraju sprzymierzoną z Rzeszą Włoską Republikę Socjalną. Walki na tym terenie toczyły się do 4 maja 1945 roku, kiedy to Niemcy ogłosiły kapitulację tego frontu.

6 stycznia 1944 roku Sowieci wkroczyli na terytorium Polski, rozbili niemieckie odziały i weszli na Linię Wisły. W październiku 1944 po raz pierwszy podczas wojny wkroczyli na niemieckie tereny.

6 czerwca 1944 roku przeprowadzona została wielka operacja desantowa we Francji – w Normandii (Operacja Overlord). Siły aliantów wyzwoliły Cherbourg, a później Caen. 19 sierpnia wybuchło powstanie w Paryżu i po 6 dniach Paryż został wyzwolony  z ponad 4 -letniej okupacji. We wrześniu padł garnizon Marsylii, później Calais, Lyonu i Rouen, a następnie terenów w Belgii.

17 września 1944 roku rozpoczęła się Operacja Market Garden,  w której planem aliantów było dotarcie przez Holandię do przemysłowego serca Niemiec  - Zagłębia Ruhry. Operacja ta zakończyła się jednak niepowodzeniem. Dopiero w marcu1945 roku alianci ponownie wkroczyli na terytorium Niemiec  i dokonali wielkiego oblężenia wojsk niemieckich w Zagłębiu Ruhry. Później oddziały aliantów dotarły do  rzeki Łaby i 25 kwietnia 1945  nastąpiło spotkanie z idącymi od wschodu Sowietami.

W styczniu 1945 ruszyła wielka ofensywa Rosjan, która odrzuciła Niemców od Wisły aż do Wału Pomorskiego, Odry i Nysy Łużyckiej. Dało to początek operacji berlińskiej, gdzie po długich walkach 2 maja 1945 roku skapitulowała załoga miasta, a kilka dni wcześniej – 30 kwietnia Adolf Hitler popełnił samobójstwo, a władzę przejął Karl Donitz.

7 maja 1945 Niemcy skapitulowali na froncie zachodnim, a następnego dnia podpisali akt kapitulacji co oficjalnie zakończyło II wojnę światową

Atak Niemiec na Francję

Adolf Hitler planował powtórzyć manewr z I wojny światowej, polegający na ataku na Francję od strony Ardenów. 10 maja 1940 r. oddziały niemieckie przekroczyły granice Holandii i Belgii. Po zbombardowaniu Rotterdamu 15 maja skapitulowała Holandia, w Belgii walki trwały do 27 maja. Granice Francji Niemcy przekroczyli12 maja. Od razu wyruszono w kierunku kanału La Manche, gdzie doszło do walk, była to bitwa flandryjska.

Po zakończeniu bitwy flandryjskiej, 27 maja rozpoczęto ewakuację wojsk sprzymierzonych do Wielkiej Brytanii. Wojska niemieckieskierowały się w stronę Paryża, gdzie wkroczyli 14 czerwca 1940 r. Kilka dni wcześniej 10 czerwca, do wojny z Francjąprzystąpiły Włochy, uderzając na południu Francji. Kraj został otoczony z dwóch stron, marszałek Philippe Pétain poprosił o rozejm.

Na mocy traktatu pokojowego Alzacja i Lotaryngia zostały przyłączone do III Rzeszy, a Francję podzielono na dwie części.Północna Francja z wybrzeżem atlantyckim znalazła się pod okupacją niemiecką, z Francji centralnej i południowej utworzono państwo francuskie ze stolicą w Vichy, na czele którego stanął Pétain.

Bitwa o Anglię

W lipcu 1940 r. Hitler kazał opracować plan inwazji lotniczej na Anglię o kryptonimie „Orzeł”. W tym celu nastąpiła rozbudowa lotniska weFrancji, Belgii, Holandii i Norwegii. Dnia 8 sierpnia 1940 r. Luftwaffe(niemieckie siły powietrzne) rozpoczęło naloty na Anglię, atakując najpierw porty i lotniska. Niemieckie lotnictwo poniosło w trakcie walk znaczne straty. Przystąpiono więc do drugiej fazy walk.

19 sierpnia 1940 r. rozpoczęły się naloty na zakłady zbrojeniowe. Jednakże i w tej fazie walk większe straty poniosły Niemcy. Od połowy września rozpoczęto bombardowanie miast, wystąpiły ogromne straty wśród ludności cywilnej. Obrona i ataki trwały do października 1940 r. Po ewidentnej klęsce Luftwaffe Hitler zdecydował, że Anglia musi zostać odcięta od dostaw surowców. Zadanie to spadło na Kriegsmarine (niemiecka marynarka wojenna) – głównie na okręty podwodne.

Atak Niemiec na ZSRR

15 maja 1941 r. wyznaczono początek ataku Niemiec na ZSRR o kryptonimie „Barbarossa”. Rozpoczęcie jednak przesunęło się na 22 czerwca ze względu na walki trwające na Bałkanach. Plan zakładał uderzenie w trzech kierunkach: północnym na Leningrad, centralnym na Moskwę i południowym na Rostów. Armia Niemiecka wystawiła 153 dywizje, ponad 3500 czołgów i 500 samolotów, wyposażenie ZSRR stanowiło 1800 czołgów i 1510 samolotów. Przeprowadzona pod koniec lat trzydziestych przez Stalina tzw. czystka w kadrze dowódczej, spowodowała przeogromny brak dobrze wyszkolonych oficerów.

Atak na ZSRR rozpoczął się 22 czerwca 1941 r. Pierwszy etap to zwycięstwa i sukcesy Niemiec. Brak wykwalifikowanej kadry dowódczej w ZSRR objawiał się chaotycznym działaniem wojsk radzieckich. Ekspansja niemiecka planowo uderzała w obiekty wojskowe, lotniska i bazy. Znaczącemu zniszczeniu uległo lotnictwo radzieckie, utracono około 1200 samolotów. Za niesubordynację rozstrzelono wielu żołnierzy radzieckich, do niewoli dostały się ich tysiące.

We wrześniu Niemcy dotarli do Leningradu. Miasto zostało oblężone, a jego obrona trwała 900 dni. Armia niemiecka posuwała się w kierunku Moskwy. 15 listopada rozpoczęła się obrona radzieckiej stolicy. Przedłużające się działania na terenach podmoskiewskich doprowadziły do tego, iż armia niemiecka nieprzygotowana na drastycznie zmieniające się warunki klimatyczne, posuwała się już znacznie wolniej.

Opór Moskwy i powrót wojsk radzieckich z Dalekiego Wschodu spowodowały, że 5 grudnia Armia Czerwona przeszła do kontrataku, zmuszając wojska niemieckie do wycofania się aż o 100 do 250 km od stolicy. Wojna nie zakończyła się, jednakże niemiecki plan wojny błyskawicznej stał się już nieaktualny.

Atak na Pearl Harbor – przystąpienie USA do wojny

W 1937 r. armia japońska zaatakowała Chiny. Pod okupacją japońską znalazły się spore obszary Chin. Taka sytuacja wzbudziła wiele głośnych kontrowersji w USA, które propagowały tzw.politykę otwartych drzwi w stosunku do Chin. Japonia jednakże dążyła do otwartego konfliktu ze Stanami Zjednoczonymi. Dnia 7 grudnia 1941 r. Japonia dokonała nalotu na amerykańską bazę wojskową na hawajach – Pearl Harbor. To wydarzenie stało się bezpośrednią przyczyną przyłączenia się Stanów Zjednoczonych do wojny.

Przyczyny wybuchu II wojny światowej:

Ze strony III Rzeszy Niemieckiej

- dążenia Niemiec do dominacji na terenie Europy i odrzucenie porządku międzynarodowego wprowadzonego traktatem wersalskim po I wojnie światowej.

- powstanie ideologii rasistowskiej w Niemczech i głoszenie przez Hitlera tezy o wyższości rasy aryjskiej nad innymi rasami i likwidacja ras: Żydowskiej i Cygańskiej

- chęć odzyskania przez Niemców kolonii utraconych w ramach rozliczeń po I wojnie światowej

- roszczenia terytorialne III Rzeszy odnośnie Polski

- dążenia Hitlera, który uważał, że Niemcy potrzebują większej przestrzeni do życia

- strach przed wprowadzeniem komunizmu w Europie przez ZSRR

Ze strony ZSRR:

- chęć wprowadzenia systemu sowieckiego na terenach w Europie

- ekspansja terytorialna ZSRR – zdobycie nowych terenów i podporządkowanie ich sobie 

Inne:

- ambicje Włoch i Japonii do uczestniczenia w nowym podziale sił na korzyść obecnie najpotężniejszych państw czyli Wielkiej Brytanii i Francji oraz Stanów Zjednoczonych i ich terytoriów zamorskich w Azji i Afryce

- dążenia Japonii do zdobycia nowych kolonii – na terenie Indochin, wyspach Indonezji

Ogólna sytuacja polityczna w Europie po wojnie:

- ukształtowanie się dwubiegunowego układu politycznego, rywalizacja Wschód- Zachód;

- Europa Środkowa na niemal 50 lat zdominowana przez ZSRR. 

Nowe sposoby walki:

- dominacja wojsk pancernych i zmotoryzowanych, utrata znaczenia fortyfikacji;

- decydująca rola lotnictwa;

- operacje powietrzno- desantowe;

- powstanie urządzeń radiolokacyjnych;

- używanie broni rakietowej i śmigłowców;

- pierwsze użycie broni atomowej.

9 kwietnia 1940 - Niemcy atakują Danię i Norwegię; Dania zostaje zajęta w ciągu jednego dnia; Norwegia broni się przez trzy miesiące, Niemcy wspomagani są przez norweskich faszystów z Vidkunem Quislingiem na czele;

22 czerwca 1940 - Francja podpisuje zawieszenie broni z Niemcami (lasek Compiegne) - utworzenie państwa Vichy (z marszałkiem Petain'e na czele), reszta ziem okupowana przez Niemców;

29 września 1940 - podpisanie 'paktu trzech' - Niemiec, Włoch i Japonii;

maj 1943 - koniec bitwy o Atlantyk - w wyniku ogromnych strat, Niemcy zdecydowali się wstrzymać akcje okrętów podwodnych na Atlantyku;

8 maja 1945 - kapitulacja Niemiec - koniec wojny w Europie;

września 1945 - kapitulacja Japonii - koniec II wojny światowej.