Protetyka i ortotyka- zajęcia 9.- 28.04.2015r.

Proteza uda składa się z następujących elementów:

*leja protezy

*miękkiej wkładki wewnętrznej

*zawieszenia podciśnieniowego lub zawieszenia na pas

*stawu kolanowego

*elementu goleni

*stopy

*pokrycia kosmetycznego

1. Porównanie lejów:

*czworokątne sprawdzają się w przypadku dobrze umięśnionych, długich kikutów, ale słabiej stabilizują rotację w kikutach krótkich i słabo umięśnionych

*leje ICS lepiej sprawdzają się u osób bardzo aktywnych (np. u sportowców) oraz u osób ze słabą kontrolą rotacji leja, warto je stosować jako pierwsze zaopatrzenie ostateczne

Lej protezy uda:

*może być czworokątny lub owalny

*pełno kontaktowy lub ciężar ciała opiera się na guzie kulszowym,

który opiera się na półeczce siedzeniowej

*lej A- w którym się siedzi, lej B- na którym się siedzi (czworokątny)

2. Zawieszenie protez uda:

*podciśnieniowe

*kontaktowe

*półkontaktowe

Dodatkowe zawieszenia protez uda:

*pas śląski- zapinany bezpośrednio na leju protezy i obejmujący miednicę

*pas kalifornijski- stosowany u osób otyłych

3. Przeguby kolanowe:

*aby osiągnąć wydolny i estetyczny chód, w protezie uda stosuje się konstrukcję protetycznego przegubu kolanowego z różnymi typami hamulców mechanicznych lub hydraulicznych

Kryteria wyboru:

*stabilność podparcia (kolano luźne czy zatrzaskowe, z hamulcem czy z blokadą)

*stabilność dzięki przeprostowi

*oś kolana musi znajdować się z tyłu poza osią działania siły podparcia

*im kolano bardziej przesunięte do tyłu w stosunku do stopy i kd, tym bezpieczniej

Kontrola ruchu (kolana luźne czy ze sprężyną, hydrauliczne czy pneumatyczne)

*aby ruch w kd nie wyglądał jak ruch wahadła stosuje się mechanizmy opóźniające lub hamujące

(gumy, pneumatyczne, hydrauliczne, elektroniczne)

Geometria kolana:

*kolana jednoosiowe- monocentryczne

*wieloosiowe- policentryczne

*fizjologiczne

4. Noga bioniczna (policentryczna, modularna)

*naśladuje zdrową nogę

*pozwala chodzić krokiem naprzemiennym po schodach

*program sterujący kolanem może być dostosowany do każdego użytkownika w zależności od zaawansowania chodu

*użytkownik wykonuje swój pierwszy krok zdrową nogą, która posiada czujniki ruchu, które dokonują pomiaru i przesyłane są do komputera umieszczonego w protezie. Tam są przetwarzane i pozwalają na określoną funkcję kd zaprotezowanej.

5. Osseointegracja (implant protezowy)

*proteza zaczepiona bezpośrednio do kości bez leja protezowego

*połączenie kości udowej ze specjalnym łącznikiem tytanowym, który po upływie maksymalnie 18 mc i zrośnięciu się z kością stanowi adapter protezy

6. Amputacja z wyłuszczeniem w stawie biodrowym:

*stosuje się protezy typu kanadyjskiego, przesunięcie przegubu biodrowego do przodu, przegub kolanowy zostaje cofnięty do tyłu w stosunku do pionu opadającego od punktu fizjologicznej lokalizacji stawu biodrowego

*takie ustawienie daje gwarancję biernego blokowania obu przegubów w czasie obciążenia protezy

*lej protezy typu kanadyjskiego umieszczony jest pod kątem 45st od przodu do osi pionowej stawu anatomicznego

Proteza kanadyjska- proteza przy wyłuszczeniu w stawie biodrowym składa się z następujących elementów:

*leja protezy tzw. kosza biodrowego

*stawu biodrowego

*elementu uda

*stawu kolanowego

*elementu goleni

*stopy

*pokrycia kosmetycznego

Podział protez ze względu na funkcjonalność (4. podział protez)

*sportowa:

-przeznaczona dla osób uprawiających rekreację, osób aktywnych zawodowo, do sportów wyczynowych

-z powodu ograniczeń technologicznych nie można na razie wykonać protezy uniwersalnej, która jednocześnie służyłaby do normalnego chodzenia, biegania, pływania, wspinania się w górach czy jeżdżenia na łyżwach.

W praktyce każda z tych aktywności wymaga protezy specjalistycznej.

*proteza geriatryczna:

-mały ciężar: używanie, zakładanie, przenoszenie protezy przez starszych w przypadku protez ciężkich jest utrudnione, dla nich wykonuje się protezy z lekkich stopów aluminium lub tytanu

-dobry komfort użytkowania: osoba, która przez dłuższy czas siedzi, narażona jest na niewygodę lub wręcz problemy skórne związane ze stałym uciskiem leja protezowego na tkanki kikuta. W związku z tym leje protezowe dla osób starszych powinny uwzględniać komfort podczas siedzenia i powinny być możliwie luźne

-bezpieczeństwo chodzenia w protezie: zwykle starsi mają problemy z koordynacją ruchów, chodzenie na protezie nie jest łatwe, żeby zapobiec ryzyku upadku oraz ułatwić utrzymanie równowagi w protezach stosuje się lekkie stopy SACH oraz kolana protezowe z blokadą lub zamkiem

-łatwość posługiwania się protezą: w przypadku niektórych starszych należy unikać rozwiązań wymagających trudnych czynności podczas zakładania lub zdejmowania protezy

7. Od czego zależy stopień efektywnego wykorzystania protezy przez pacjenta?

1) poziomu amputacji i zachowanych, sprawnych ruchowo, stawów

2) technicznie sprawnej konstrukcji protezy

3) stopnia dopasowania protezy do kikuta

4) stopnia sprawności ogólnej

5) motywacji i stanu psychicznego pacjenta

6) walorów kosmetycznych

---