1. Dochodami jednostek samorządu terytorialnego są:
1) dochody własne;
2) subwencja ogólna;
3) dotacje celowe z budżetu państwa.
2. Dochodami jednostek samorządu terytorialnego mogą być:
1) środki pochodzące ze źródeł zagranicznych niepodlegające zwrotowi;
2) środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej;
3) inne środki określone w odrębnych przepisach.
DOCHODY WŁASNE j.s.t.:
Źródłami dochodów własnych gminy są:
1) wpływy z podatków:
a) od nieruchomości,
b) rolnego,
c) leśnego,
d) od środków transportowych,
e) dochodowego od osób fizycznych, opłacanego w formie karty podatkowej,
f) od posiadania psów,
g) od spadków i darowizn,
h) od czynności cywilnoprawnych;
2) wpływy z opłat:
a) skarbowej,
b) targowej,
c) miejscowej,
d) administracyjnej,
e) eksploatacyjnej
f) innych stanowiących dochody gminy, uiszczanych na podstawie odrębnych przepisów;
3) Dochodami własnymi jednostek samorządu terytorialnego są również udziały
we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych oraz z podatku dochodowego od osób
prawnych.
a) Wysokość udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych, od podatników tego
podatku zamieszkałych na obszarze gminy wynosi 39,34 %, z zastrzeżeniem art. 89.
b) Wysokość udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób prawnych, od podatników tego
podatku, posiadających siedzibę na obszarze gminy, wynosi 6,71 %.
4) dochody uzyskiwane przez gminne jednostki budżetowe gminy oraz wpłaty od gminnych zakładów
budżetowych i gospodarstw pomocniczych gminnych jednostek budżetowych;
5) dochody z majątku gminy;
6) spadki, zapisy i darowizny na rzecz gminy;
7) dochody z kar pieniężnych i grzywien określonych w odrębnych przepisach;
8) 5,0 % dochodów uzyskiwanych na rzecz budżetu państwa w związku z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych ustawami, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej;
9) odsetki od pożyczek udzielanych przez gminę, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej;
10) odsetki od nieterminowo przekazywanych należności stanowiących dochody gminy;
11) odsetki od środków finansowych gromadzonych na rachunkach bankowych gminy, o ile odrębne
przepisy nie stanowią inaczej;
12) dotacje z budżetów innych jednostek samorządu terytorialnego;
13) inne dochody należne gminie na podstawie odrębnych przepisów.
Źródłami dochodów własnych powiatu są:
1) wpływy z opłat stanowiących dochody powiatu, uiszczanych na podstawie odrębnych przepisów;
2) dochody uzyskiwane przez powiatowe jednostki budżetowe powiatu oraz wpłaty od powiatowych
zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych powiatowych jednostek budżetowych;
3) dochody z majątku powiatu;
4) spadki, zapisy i darowizny na rzecz powiatu;
5) dochody z kar pieniężnych i grzywien określonych w odrębnych przepisach;
6) 5,0 % dochodów uzyskiwanych na rzecz budżetu państwa w związku z realizacją zadań z zakresu
administracji rządowej oraz innych zadań zleconych ustawami, o ile odrębne przepisy nie stanowią
inaczej;
7) odsetki od pożyczek udzielanych przez powiat, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej;
8) odsetki od nieterminowo przekazywanych należności stanowiących dochody powiatu;
9) odsetki od środków finansowych gromadzonych na rachunkach bankowych powiatu, o ile odrębne
przepisy nie stanowią inaczej;
10) dotacje z budżetów innych jednostek samorządu terytorialnego;
11) inne dochody należne powiatowi na podstawie odrębnych przepisów.
Dochodem własnym powiatu są również udziały we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych oraz z podatku dochodowego od osób prawnych.
a) Wysokość udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych, od podatników tego podatku zamieszkałych na obszarze powiatu wynosi 10,25 %.
b) Wysokość udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób prawnych, od podatników tego podatku, posiadających siedzibę na obszarze powiatu, wynosi 1,40 %.
FORMY ZASILANIA ZEWNĘTRZNEGO BUDŻETÓW LOKALNYCH:
Zasilanie zewnętrzne budżetów samorządowych obejmuje system dotacji celowych oraz subwencji ogólnych z budżetu państwa.
SUBWENCJE - mają one na celu zwiększenie środków, jakimi dysponują j.s.t. w ramach systemowych dochodów własnych oraz częściowe wyrównanie poziomu dochodów pomiędzy poszczególnymi jednostkami, których dochody własne charakteryzują się wysoce nierównomiernym rozkładem terytorialnym. Powinny umożliwić wszystkim j.s.t., bez względu na ich własną bazę podatkową, realizację obligatoryjnych zadań własnych. Podstawowymi funkcjami subwencji ogólnej są:
finansowanie zadań oświatowych,
wyrównywanie dysproporcji dochodowych pomiędzy poszczególnymi jednostkami samorządu terytorialnego.
Subwencja ogólna składa się z części:
1) dla gmin:
a) wyrównawczej,
b) równoważącej;
2) dla powiatów:
a) wyrównawczej,
b) równoważącej;
3) dla województw:
a) wyrównawczej,
b) regionalnej;
4) oświatowej - dla gmin, powiatów i województw.
O przeznaczeniu środków otrzymanych z tytułu subwencji ogólnej decyduje organ stanowiący
jednostki samorządu terytorialnego.
Z punktu widzenia funkcji wyrównawczej subwencja ogólna może mieć charakter redystrybucji pionowej (część wyrównawcza) lub redystrybucji poziomej (część równoważąca dla gmin i powiatów, regionalna dla województw).
Subwencja wyrównawcza służy łagodzeniu dysproporcji dochodowych, składa się z dwóch części:
kwoty podstawowej, którą otrzymują jednostki o niższym niż przeciętny poziomie dochodów na jednego mieszkańca, przy czym kwota wyrównania jest tym większa, im większa jest różnica pomiędzy wskaźnikiem dla danej jednostki a średnim dla wszystkich tego jednostek w kraju.
Kwoty uzupełniającej, służącej łagodzeniu dysproporcji w wydatkach, przyznawanej jednostkom, w których koszty realizacji wybranych zadań są, z powodów obiektywnych, wyższe (np. gminom o niższej niż średnia gęstości zaludnienia; powiatom o wyższej niż średnia stopa bezrobocia; województwom o najmniejszej liczbie mieszkańców). Kryteria przydziału kwot uzupełniających uwzględniają nie tylko duże zróżnicowanie dochodów własnych, lecz także specjalne potrzeby wydatkowe, związane z sytuacją ekonomiczną, społeczną i demograficzną poszczególnych jednostek samorządowych.
Część wyrównawczą subwencji ogólnej dla gmin stanowi suma kwoty podstawowej oraz kwoty uzupełniającej.
Kwotę podstawową otrzymuje gmina, w której wskaźnik dochodów podatkowych na jednego
mieszkańca w gminie, zwany dalej "wskaźnikiem G", jest mniejszy niż 92 % wskaźnika dochodów
podatkowych dla wszystkich gmin, zwanego dalej "wskaźnikiem Gg".
Przez dochody podatkowe rozumie się łączne dochody z tytułu:
1) podatku od nieruchomości;
2) podatku rolnego;
3) podatku leśnego;
4) podatku od środków transportowych;
5) podatku od czynności cywilnoprawnych;
6) podatku od osób fizycznych, opłacanego w formie karty podatkowej;
7) wpływów z opłaty skarbowej;
8) wpływów z opłaty eksploatacyjnej;
9) udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych;
10) udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób prawnych.
Kwotę uzupełniającą otrzymuje gmina, w której gęstość zaludnienia jest niższa od średniej gęstości zaludnienia w kraju.
Wysokość należnej gminie kwoty uzupełniającej oblicza się jako iloczyn:
a) 17 % wskaźnika Gg;
b) liczby mieszkańców gminy;
c) ilorazu różnicy średniej gęstości zaludnienia w kraju i gęstości zaludnienia w gminie do średniej gęstości zaludnienia w kraju.
Jeżeli w gminie, wskaźnik G jest wyższy od 150 % wskaźnika Gg, gmina ta nie otrzymuje kwoty uzupełniającej.
Podobnie jak w przypadku gmin część wyrównawcza subwencji ogólnej dla powiatu stanowi suma kwoty podstawowej i kwoty uzupełniającej.
Kwotę podstawową otrzymuje powiat, w którym wskaźnik dochodów podatkowych na jednego mieszkańca w powiecie jest mniejszy niż wskaźnik dochodów podatkowych dla wszystkich powiatów.
Przez dochody podatkowe rozumie się łączne dochody z tytułu:
1) udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych;
2) udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób prawnych.
Wysokość należnej powiatowi kwoty podstawowej ustala się mnożąc liczbę stanowiącą 88 % różnicy między wskaźnikiem Pp a wskaźnikiem P przez liczbę mieszkańców danego powiatu.
Kwotę uzupełniającą otrzymuje powiat, w którym wskaźnik bezrobocia w powiecie, obliczony jako iloraz stopy bezrobocia w powiecie i stopy bezrobocia w kraju, zwany dalej "wskaźnikiem B", jest wyższy od 1,10.
Redystrybucja pozioma pomiędzy j.s.t. dokonywana jest w ramach systemu subwencjonowania. Stanowi ona jeden z instrumentów wyrównywania możliwości finansowania zadań przez jednostki o różnym poziomie systemowych dochodów własnych. Instrument ten w odróżnieniu od części wyrównawczej subwencji ogólnej, nie angażuje środków z budżetu państwa, a co za tym idzie nie obciąża wyników tegoż budżetu. Redystrybucja pozioma ma charakter i cel podobny do redystrybucji pionowej, jednak efekt wyrównawczy osiągany jest dzięki wpłatom, jakie zobowiązane są wnosić do budżetu państwa jednostki o stosunkowo wysokich dochodach, przypadających na jednego mieszkańca. Wpłaty te podlegają następnie podziałowi i są przekazywane w formie subwencji równoważącej gminom i powiatom oraz w formie subwencji regionalnej - województwom, uzupełniając w ten sposób kwoty subwencji ogólnej przekazywane z budżetu państwa. Wpłaty do budżetu państwa są wnoszone przez każdy rodzaj j.s.t. wg odrębnych zasad.
Wpłat na część równoważącą subwencji ogólnej dla gmin dokonują te gminy, w których wskaźnik dochodów podatkowych na jednego mieszkańca jest wyższy niż 150% średniego wskaźnika dla wszystkich gmin. Wpłata przypadająca na jednego mieszkańca wynosi 20% nadwyżki ponad 150% średniego wskaźnika; po przekroczeniu 200% wskaźnika średniego rośnie progresywnie. W najbogatszych gminach (ponad 300% średniego wskaźnika) wpłata wynosi 35% średniego poziomu wskaźnika i 30% nadwyżki ponad 300%.
Na część równoważącą subwencji ogólnej dla powiatów wpłat dokonują te z nich, w których wskaźnik dochodów podatkowych na jednego mieszkańca ("wskaźnik P"), jest większy niż 110% średniego wskaźnika dla wszystkich powiatów ("wskaźnik Pp”). Wpłata na jednego mieszkańca wynosi 80% nadwyżki ponad 110% średniej „siły podatkowej”; jeśli siła ta jest przekracza 125% średniej wpłata obejmuje 12,75% średniego wskaźnika dochodów podatkowych oraz 98% nadwyżki ponad 125% tego wskaźnika.
Część regionalna subwencji ogólnej powstaje z wpłat województw samorządowych, w których wskaźnik dochodów podatkowych na jednego mieszkańca jest większy niż 110% wskaźnika średniego dla wszystkich województw. Wpłata na jednego mieszkańca obejmuje 80% nadwyżki ponad 110% wskaźnika średniego, jeśli nie przekracza on 170% poziomu średniego. Regiony najbogatsze wpłacają kwotę równą 48% wskaźnika średniego, powiększoną o 95% nadwyżki ponad 170% wskaźnika średniego, powiększona o 95% nadwyżki ponad 170% wskaźnika średniego.
Subwencja oświatowa - łączna kwota części oświatowej subwencji ogólnej ustalona jest w wysokości nie niższej niż przyjęta w ustawie budżetowej w tzw. roku bazowym, z możliwością korekty o inne wydatki z tytułu zmiany realizowanych zadań oświatowych. Podział tej części subwencji jest zobiektywizowany, a jego instrumentem jest algorytm ustalany w formie rozporządzenia przez ministra właściwego ds. oświaty. W algorytmie podziału subwencji oświatowej uwzględnia się przede wszystkim liczbę uczniów w szkołach, prowadzonych przez daną jednostkę samorządową. Liczba ta jest skorygowana wskaźnikami, pozwalającymi uwzględnić ewentualne zróżnicowanie kosztów kształcenia. Uwzględnia się też formalny poziom przygotowania zawodowego nauczycieli, decydujący o wydatkach na wynagrodzenia.
Dotacjami są wydatki budżetowe państwa, podlegające szczególnym zasadom rozliczania i przeznaczane na finansowanie lub dofinansowanie zadań z zakresu administracji rządowej, a także innych zadań zlecanych jednostkom samorządu terytorialnego. Cechą dotacji celowych jest to, że muszą być wykorzystane wyłącznie zgodnie z ich przeznaczeniem. Środki, które w danym roku nie zostały wykorzystane w ten sposób, podlegają zwrotowi do budżetu państwa.
Dotacje celowe z budżetu państwa są przyznawane na:
1) zadania z zakresu administracji rządowej oraz na inne zadania zlecone ustawami;
2) zadania realizowane przez jednostki samorządu terytorialnego na mocy porozumień zawartych z organami administracji rządowej;
3) usuwanie bezpośrednich zagrożeń dla bezpieczeństwa i porządku publicznego, skutków powodzi i osuwisk ziemnych oraz skutków innych klęsk żywiołowych;
4) finansowanie lub dofinansowanie zadań własnych;
5) realizację zadań wynikających z umów międzynarodowych.
Dochodami powiatu są dotacje celowe z budżetu państwa na realizację zadań straży i inspekcji, o których mowa w ustawie z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym.
Dochodami jednostek samorządu terytorialnego mogą być środki z funduszy celowych, pozyskiwane na podstawie odrębnych przepisów. J.s.t mogą otrzymywać środki finansowe od różnego rodzaju instytucji państwowych, do których zalicza się zarówno państwowe fundusze celowe (Fundusz Pracy, Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej), jak również agencje rządowe oraz Bank Gospodarstwa Krajowego.
Dotacje pochodzące z Unii Europejskiej oraz z innych źródeł bezzwrotnej pomocy zagranicznej przekazywane są samorządowi w formie refundacji wcześniej poniesionych wydatków przez instytucje pełniące funkcje instytucji zarządzających poszczególnymi programami operacyjnymi.
Wskaźnik G oblicza się dzieląc kwotę dochodów podatkowych gminy, uzyskanych w roku poprzedzającym rok bazowy, przez liczbę mieszkańców gminy
Wskaźnik Gg oblicza się dzieląc sumę dochodów podatkowych wszystkich gmin, uzyskanych w roku poprzedzającym rok bazowy, przez liczbę mieszkańców kraju