1. Charakterystyka gałęzi prawa jaka jest Międzynarodowe Prawo Publiczne.

Państwo jest organizacją polityczną, suwerenną, globalną, klasową, wyposażona w swoisty aparat spełniający określone funkcje. Prawo międzynarodowe jest prawem międzypaństwowym. Prawo międzynarodowe reguluje także stosunki między organizacjami państwowymi oraz między państwami, a jednostką - dzieje się tak w sferze zastosowania praw człowieka.

Działy prawa międzynarodowego publicznego:
1. Historia
2. Źródła PMP
3. Podmioty PMP
4. Organy państwa w stosunkach międzynarodowych:
- Pr dyplomatyczne
- Pr konsularne
5. Terytorium - ochrona środowiska
6. Ludność - prawa człowieka
7. Organizacje międzynarodowe
8. Pokojowe załatwianie spraw międzynarodowych
9. Prawo konfliktów zbrojnych
Cechy wyróżniające prawo międzynarodowe publiczne:
- nie ma organu nadrzędnego, twórcami i adresatami są państwa i inne podmioty tego prawa
- umowa międzynarodowa jest podstawą stanowienia norm - jest podstawowym źródłem prawa międzynarodowego
- istotna rola prawa zwyczajowego
- dopuszczalne są akty jednostronne
- nie ma określonego systemu sankcji międzynarodowych
- sądownictwo nie działa z urzędu, jest zawsze uruchamiane za zgodą podmiotów
organy i organizacje międzynarodowe wpływają na kreowanie norm prawnych - Komisja Prawa Międzynarodowego działa przy ONZ i przygotowuje projekty konwencji dotyczących, regulujących prawo międzynarodowe publiczne.

PRAWO MIĘDZYNARODOWE PUBLICZNE DZIELI SIĘ NA:
1. prawo twarde - międzynarodowe prawo publiczne jest możliwe do egzekucji na ogólnych zasadach prawa
2. prawo miękkie - międzynarodowe prawo publiczne nie jest możliwe do egzekucji, to deklaracja intencji
Porównanie pr.międzyn. i pr. wewnętrznego.

Podobieństwa. Cechy wspólne.

1. Jedno i drugie jest prawem

2. Jedno i drugie jest składa się z norm postępowania mających charakter ogólny.

3. Oba powstają za sprawa państw, a ich naruszenie pociąga za sobą niekorzystne reakcje dla sprawcy.

Różnice.

1. Jako rodzaj - prawo międzynarodowe jest jedno. Praw wewnętrznych jest natomiast tyle ile jest państw.

2. Normy prawa wewnętrznego są wytworem jednego państwa, a normy prawa międzynarodowego wymagają współdziałania w jego tworzeniu co najmniej dwóch lub więcej państw.

3. Państwo tworząc pr.wewnętrzne kieruje się swoimi możliwościami, potrzebami i interesami, natomiast normy pr.międzyn. są owocem kompromisów.

4. Pr.międzyn. w zasadzie reguluje postępowanie państw w stosunkach międzynarodowych, a pr.wewn. reguluje przede wszystkim postępowanie jednostek wszelakiego rodzaju, organizacji, a także zachowanie się państw wewnątrz kraju.

5. Naruszenie norm pr.wewn. pociąga za sobą całkowicie skuteczne sankcje ze strony państwa. Nie stworzono natomiast dotychczas skutecznego aparatu przymusu, który stałby na straży przestrzegania norm pr.miedzyn.

2. ŹRÓDŁA PRAWA MIĘDZYNARODOWEGO

- umowy wielostronne,

- umowy dwustronne,

- zwyczaj międzynarodowy,

- pomocniczą doktrynę i judykaturę,

- uchwały prawotwórcze organizacji międzynarodowej np. Unia Europejska ma najdalej idące kompetencje prawotwórcze.

Zwyczaj międzynarodowy - jest rezultatem wspólnego postępowania państw tworzących normy prawne. Określa postępowanie państwa w danych okolicznościach, pozwala przypuszczać, że działają one wg określonej reguły uprzednio sformułowanej. Jest to zgodna praktyka podmiotów prawa międzynarodowego tworząca prawa i obowiązki dla tych podmiotów. Aby reguła ta mogła być uznana musi ukształtować się opinia, że takie postępowanie jest zgodne lub niezgodne z prawem międzynarodowym publ.

ZWYCZAJ - występuje we wszystkich działach prawa międzynarodowego.

ZWYCZAJ - sposób zachowania się podmiotu prawa międzynarodowego trwający w czasie, przestrzeni i akceptowany przez innych.

UMOWA MIĘDZYNARODOWA - porozumienie dwu lub więcej podmiotów PMP skutkujące w PMP
Ma ona dziś z reguły formę pisemną

PODZIAŁM UMÓW:
A. Z punktu widzenia ilości stron biorących udział
- Dwustronna: państwo- państwo, organizacja- państwo
- Wielostronna:2 państwa - 1pństwo, 150- 50
B. Z punktu widzenia możliwości przystąpienia do umowy międzynarodowej:
- Otwarte: może przystąpić każde państwo, lub pod pewnymi warunkami
- Zamknięte: ograniczona ilość podmiotów (np. umowa państw nabrzeżnych)
- Półotwarta: w treści ogranicza skład członkowski od zachowania się; daniny na rzecz organizacji; przejęcia zobowiązań
C. Z punktu widzenia równości
- Równoprawne - obie strony mają taką samą ilość uprawnień jak i zobowiązań
- Nie równoprawne - jedna ma zobowiązania, druga uprawnienia np. umowa kapitulacyjna
*może to być umowa zawarta między 2 państwami, jeśli chodzi o 3 państwo i gdy ono wyrazi na to zgodę

TWORZENIE UMÓW MIĘDZYNARODOWYCH:
1969 - do tego roku regulowane było zwyczajem, nie było dokumentu pisanego, który mówi o tym jak tworzymy, zmieniamy umowy
1969 - podpisana w Polsce konwencja wiedeńska o prawie traktatu opisuje, jaki jest byt prawny umowy międzynarodowej, jak kończy się byt itp.
1990 - ratyfikowanie konwencji, opublikowanie konwencji
2000 - tekst o wykonywaniu tej konwencji
Zwyczaj wchodzi w życie długo wyjątkiem jest rok 1956 w sprawie kosmosu.
4. Tendencje rozwojowe prawa międzynarodowego publicznego.

Zakres materii regulowanych współcześnie przez pr. miedzn. Jest bardzo szeroki.

Reguluje ono np.

1. Kto jest jego podmiotem.

2. Zagadnienia związane z terytorium państwa.

3. Z ludnością.

4. Z reprezentacją państwa na arenie międzyn.

5. Z egulacją przestrzeni kosmicznej, głębin morskich.

6. Organizacje międzynarodowe.

7. Sposoby rozstrzygania sporów międzn.

8. Sprawy wojny - konfliktów zbrojnych.

9. Tryb tworzenia norm międzyn.

Aktualny rozwój jest owocem rozwoju trwającego tysiące lat. Prawo to powstało w pierwszym rzędzie jako prawo wojny. Dziś jest przede wszystkim prawem współpracy państw i ich pokojowej rywalizacji.

Rozwój ten będzie następował nadal.

Przyczyny i powody tendencji wzrostowej pr.międzyn.

Wyróżniamy następujące tendencje rozwoju :

1. Ze względu na szybki wzrost liczby ludności świata. Prawo międzyn. musi zmierzać do stworzenia zasad racjonalnego zagospodarowania i zasiedlania ziemi oraz zorganizowania zgodnego współżycia ludności.

2. Wobec wszelkich odkryć naukowych i postępu technicznego, konieczne jest aby pr. międzyn. nadążało za tym postępem i przystosowywało stosunki międzyn. do pokojowego współżycia w nowych warunkach.

3. Wobec stałego powiększania się liczby państw i narastającej nierówności w rozwoju między bogatą północą i biednym południem, musi następować doskonalenie techniki tworzenia i stosowania prawa międzyn.

4. Normy prawa międzyn. muszą być formułowane coraz konkretniej, a mechanizmy rozstrzygania sporów drogą pokojową muszą być coraz bardziej efektywne.

5. Wobec postępu w opanowaniu kosmosu i głębin morskich następuje wyraźnie rozszerzenie obszarów obowiązywania pr.międzyn.

6. Wobec rozwoju społeczności międzyn. i umocnienia się zasad pokojowego współdziałania państw o różnych ustrojach społecznych, gospodarczych nasila się tendencja do wzmocnienia skuteczności sankcji wobec tych, którzy naruszają normy pr.międzyn.publ.

5. Koncepcje na temat stosunku między prawem międzyn., a prawem wewnętrznym

Prawo wewn. i pr. międzyn. w coraz szerszym zakresie regulują te same stosunki społeczne. Regulacje te mogą być odmienne. Norma, którego prawa dać pierwszeństwo ? Na ten temat zostało sformułowanych wiele koncepcji te najbardziej popularne to :

1 Koncepcja monistyczna. Głosi, że pr.wewn. i pr.międzyn. tworzą jeden system norm prawnych i wywodzą się z tego samego źródła. Koncepcja ta ma trzy warianty :

a). Prymatu pr. wewn. tj. dane państwo decyduje czy określone normy pr. międzyn. uznać za wiążące dla siebie.

b). Prymatu pr. międzyn. tj. że normy pr. międzyn. zawsze mają pierwszeństwo przed normami pr. wewn.

c). Wariant relatywistyczny tzn. na gruncie nauki prawa nie można dokonać wyboru między prymatem pr. wewn. a prymatem pr. międzyn. Oba te stanowiska mogą być jednakowo uprawnione. Wyboru jednego z nich można jedynie dokonać na podstawie kryteriów poza prawnych np. moralnych lub politycznych.

2. Koncepcja dualistyczna. Głosi, że pr. wewn. i pr.międzyn. to dwa odrębne systemy. Prawne, nie mające ze sobą nic wspólnego. Wg tej koncepcji pr.wewn. obowiązuje w stosunkach wewnętrznych, a pr. międzyn. jedynie w stosunkach między państwami. Pr. wewn. obowiązuje również wtedy, gdy niektóre jego normy są sprzeczne z pr. międzyn.

3. Koncepcja pluralistyczna. Głosi, że międzynarodowy porządek prawny i poszczególne porządki prawne państw są częściowo samodzielne, a częściowo pozostają między sobą w zależności. Dopuszcza również jako swoje dwa warianty monistyczny i dualistyczny.

4. Koncepcja prawa pośredniego. Głosi, że wyróżnianie pr.wewn. i pr. międzyn. nie wyczerpuje sprawy. Uwzględniając fakt, że niektóre organizacje mniędzyn. W prawnym zakresie podejmuja uchwały prawotwórcze to obok pr. wewn. i pr. międzyn. istnieje tak zwane prawo pośrednie - ponadnarodowe. W normach pr. międzyn. tworzonych przez organizacje międzyn. zwolennicy tej koncepcji dopatrują się nowego nieznanego dotychczas porządku prawnego, który ich zdaniem będzie wypierał stopniowo pr.wewn. i pr. międzyn. i który będzie posiadła cechy jednego i drugiego.

Wszystkie te koncepcje są schematami teoretycznymi nie znajdującymi odbicia w normach prawa międzyn. ani jednolitego uwzględnienia w praktyce działania państw. W praktyce międzynarodowej wychodzi się założenia, że kwestie nieuregulowania stosunku między prawem międzyn, a wewn. nie należy do prawa wewn. poszczególnych państw. Państwa same w odpowiednim czasie przyjmują w tej sprawie odpowiadające im rozwiązanie.

6. Rola suwerenności państwa narodowego w procesie integracji międzynarodowej w tym europejskiej

SUWERENNOŚC PAŃSTWA -- prawo państwa decydowania o swoich sprawach wewnętrznych i stosunkach zagranicznych w sposób nieograniczony przez żaden czynnik zewnętrzny, ale bez naruszenia praw innych państw i zgodnie z podstawowymi zasadami prawa międzynarodowego.

Suwerenności oznacza, że państwo jest samodzielne i przez nikogo nie ograniczane, że jego władza nie jest pochodną od innej władzy, że na terytorium państwa wszelkie inne władze są podporządkowane władzy państwa.

Jest ono ograniczane jedynie działaniem przyrody oraz troską o własne interesy.

Prawo międzynarodowe każdemu państwu przyznaje suwerenność. Suwerenność więc nie ogranicza władzy państwa. Państwo jest związane normami pr. międzynarodowego. Suwerenność państwa jest refleksem jego faktycznej mocy i jego monopolu na przymus fizyczny na własnym terytorium.

Termin suwerenność związany jest z podmiotowością pr. międzyn., która jest zdolnością do nabywania i zaciągania zobowiązań międzynarodowych.

Suwerenność to :

1. Samowładność - prawna niezależność od czynników zewnętrznych.

2. Całowładność - kompetencje normowania wszystkich stosunków wewnątrz państwa.

W dzisiejszym rozumieniu na suwerenność maja wpływ :

1.Zwierzchność terytorialna.

2. Niepodległość i wolny od ingerencji ustrój polityczny, społeczny i polityczny - wynikający z zasady samostanowienia narodów.

3. Możność współżycia z innymi narodami na zasadach równości i obopulnych korzyści.

Fakt interwencji zewnętrznej, dyskryminacja ale i dobrowolne przystąpienie do wspólnoty terytorialnej oznacza naruszenie ( ograniczenie ) suwerenności.

Jeżeli chodzi o suwerenność należy wziąć pod uwagę współzależności które się tworzą między państwami budującymi określone związki integracyjne np. Unie Europejską.

Pierwsza para.

Suwerenność jest obrona odrębności. Współzależność skłaniają do poszukiwania rozwiązań o charakterze unifikalnym.

Druga para.

Suwerenność jest obroną wartości tradycyjnych. Współzależność powodują potrzebę działań o charakterze nowatorskim.

Trzecia para.

Suwerenność strzeże porządku wewnętrznego państwa i wyłączności jego kompetencji. Współzależność domaga się często przystosowania sfery wewnętrznej w państwie do pewnych standardów międzynarodowych.

Czwarta para.

Dla suwerenności celem nadrzędnym jest interes państwa i narodu. Współzależność skłania często do przyjmowania interesu wspólnego -grupy państw, jakiegoś regionu lub całej społeczności międzynarodowej.

7. Regulacje zawarte w Konstytucji RP z 02.04.1997r. dotyczące miejsca i roli umowy międzynarodowej ratyfikowanej w systemie źródeł prawa powszechnie obowiązującego w RP.

W Polsce panował pogląd, że umowy międzynarodowe i w ogóle normy pr. międzyn. obowiązują w stosunkach wewnętrznych z własnej mocy. Umowa międzyn. otrzymuje moc w stosunkach wewnętrznych Polski w chwilą gdy zyskuje ją w stosunkach międzynarodowych. Traci moc umowa międzyn. w stosunkach wewn. Polski z chwilą gdy traci ją w stosunkach międzynarodowych. Polska uznaje zasadę, że państwo naruszając takie lub inne postanowienia pr. miedzyn. Nie może się tłumaczyć ich niezgodnością z pr. wewn. Istnienie tego rodzaju sprzeczności nie zwalnia państwa od obowiązków i odpowiedzialności w płaszczyźnie międzynarodowej. Nowa Konstytucja RP z 02.04.1997r. stanowi w art. 9, że Polska przestrzega wiążącego ją prawa międzyn. Przewiduje też że RP na mocy umowy mniędzyn. Może przekazać organizacji międzyn. wykonywanie niektórych uprawnień władz państwa Polskiego. Zaistniałe więc daleko idące otwarcie się Polski na regulacje prawa międzyn. niż to było dotychczas - wypełnienie zoobowiązań RP wynikających z Traktatu Brukselskiego. Przejawem tej postawy jest art. 91 ust. 3 Konstytucji RP, który mówi, że leżeli wynika z ratyfikowanej przez Polskę umowy kształtującej organizację międzynarod. Prawo przez nią stanowione jest stosowane w RP bezpośrednio mając pierwszeństwo w przypadku kolizji z ustawami.

8. Porównanie prawa międzynarodowego publicznego z prawem międzynarodowym prywatnym.

Prawo międzynarodowe prywatne, które w istocie swej nie jest prawem międzynarodowym, ale prawem wewnętrznym różnych państw. Źródła prawa prywatnego mają charakter wewnętrzny (są to ustawy o prawie prywatnym międzynarodowym, kodeksy cywilne i handlowe, rozrzucone ustawy itp.), w przeciwieństwie do prawa publicznego, którego źródłami są przeważnie umowy międzynarodowe, a także zwyczaje i uchwały prawotwórcze organizacji międzynarodowych. Podmiotami prawa publicznego międzynarodowego są państwa, organizacje, a w ograniczonym zakresie jednostki, natomiast podmiotami prawa prywatnego międzynarodowego są wszystkie podmioty prywatno-prawne (jak Skarb Państwa, spółki, osoby fizyczne). jest zespołem norm, których zadaniem jest wskazanie systemu prawnego (własnego lub obcego państwa) właściwego dla dokonania oceny prawnej konkretnej sytuacji osobistej lub majątkowej. Prawo prywatne międzynarodowe stanowi podgałąź prawa cywilnego (ściślej - prawa prywatnego).W Polsce jest uregulowane w zasadzie w ustawie z 12 listopada 1965 - Prawo prywatne międzynarodowe (Dz.U. z 1965 Nr 46 poz. 290), jednak przed przepisami tej ustawy mają pierwszeństwo postanowienia umów międzynarodowych. Ważnym pojęciem używanym przez tę ustawę jest pojęcie prawa ojczystego, którym w zasadzie jest prawo państwa, którego obywatelem jest dana osoba fizyczna. Prawa obcego nie stosuje się, jeżeli jego zastosowanie miałoby skutki sprzeczne podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej. Jeśli prawo obce, wskazane jako właściwe przez prawo polskie, każe stosować do stosunku prawnego prawo polskie, to stosuje się prawo polskie.

Prawo międzynarodowe publiczne. Brak ustawodawcy. Państwa same tworzą to prawo. Tworzenie tego prawa jest niesformalizowane i zdecentralizowane. Prawo międyn. publ. odnosi się do państw oraz organizacji które nie podlegają żądnej władzy państwowej. Wiążą tylko te państwa, które są stronami umowy.

Należą do nich np. podmioty specyficzne - Stolica Apostolska
Stolica Apostolska jest specyficznym podmiotem prawa międzynarodowego.
Zdolność papieża do występowania w stosunkach międzynarodowych była uznawana już w średniowieczu przy czym wynikała ona zarówno z jego pozycji i jako głowy kościoła, jak tez z faktu istnienia Państwa Kościelnego, które pomimo tego że zostało wchłonięte w etapie zjednoczenia Włoch, nie straciła czynności prawnych na arenie międzynarodowej. Pozostała podmiotem prawa międzynarodowego, którego zdolność do czynności prawnych opierała się na powszechnym uznaniu duchownego zwierzchnictwa papieża nad Kościołem Katolickim.

9. Wymień i opisz funkcje ( przedmiot ) prawa międzynarodowego publicznego.

Funkcje współczesnego prawa międzyn. niekiedy dotyczą i wewnętrzpaństwowych zachowań nie tylko zewnętrznych. W tym zakresie potrzebne są uregulowania i dopasowania. . Mogą też być różnie interpretowane przez poszczególne państwa zwłaszcza jeżeli chodzi o rozbieżność interesów,. co prowadzi do pewnych napięć w stosunkach międzynarodowych Obowiązuje wówczas zasada kolizyjna tj. Przepisy specjalne uchylają przepisy o charakterze ogólnym. Prawo późniejsze uchyla prawo wcześniejsze.

10. Na czym polega istotna rola stosunków międzynarodowych czyli obrotu międzynarodowego.

Stosunki międzynarodowe w najszerszym rozumieniu są to stosunki społeczne
( międzyludzkie ), które przekraczają granicę jednego państwa.

Uczestnikami ich mogą być :

1. Same państwa.

2. Inne organizacje nie podlegające władzy żadnego państwa.

3. Osoby fizyczne i prawne w tym stowarzyszenia i przedsiębiorstwa z jednego państwa, które wchodzą w różnorodne kontakty z osobami fizycznymi i prawnymi z innych państw.

Wśród uczestników stosunków międzynarodowych są dwie kategorię.

1. Państwa i inne organizacje nie podlegające żadnej władzy państwowej np. organizacje międzynarodowe typu rządowego jak ONZ, Unia Europejska, Stolica Apostolska.

2. Osoby fizyczne i organizacje, stowarzyszenie, przedsiębiorstwa, które posiadają określona przynależność państwową, zostały powołane zgodnie z prawem jakiegoś państwa lub działają za jego przyzwoleniem i podlegają jego władzy i prawu.

Tylko pierwsza kategoria stosunków międzynarodowych jest regulowana przez prawo międzynarodowe.

Całokształt stosunków utrzymywanych przez te podmioty prawa międzyn. nazywamy obrotem międzynarodowym.

11. Scharakteryzuj następujące cechy prawa międzyn.publ.

Tworzenie pr. międzyn. ( brak ustawodawcy ) - Nie ma ustawodawcy na wzór ustawodawcy wewnątrzpaństwowego. Prawo międzyn. jest tworzone przez same państwa, które są jego podmiotem. Tworzenie tego prawa jest niesformalizowane i zdecentralizowane. Państwa tworzą je zawierając umowy lub stosując określoną praktykę która przekształca się w zwyczaj. Normy te obowiązują tylko te państwa, które wyraziły na nie swoją zgodę. Normy prawa wewn. mają z reguły charakter powszechnych natomiast w pr. międzyn. obok norm powszechnie obowiązujęcych istnieje szereg norm partykularmy ( mających charakter pomocniczy ) zwłaszcza umownych więżących tylko państwa, które są stronami konkretnej umowy.

Prawo miedzyn. nie jest zamkniętym uporządkowanym systemem prawnym.

Brak jest w prawie międzynarodowym aparatu przymusu i obowiązku sądownictwa. Wysuwane wiec są twierdzenia że prawo międzyn. jest mało skuteczne i bardzo często łamane bądź naruszane. To że prawo międzynarodowe jest prawem stanowi fakt, że wszystkie państwa uznają jego istnienie jako prawą i jego mocy wiążącej. Sankcje występujące w prawie międzyn. są natury psychologicznej. Mogą być też natury odwetowej stosowanej indywidualnie przez państwo pokrzywdzone lub też przez grupę państw. Takimi środkami odwetu mogą być retorsje i represje. Sankcje mogą też mieć charakter organizacyjny np. pozbawienie państwa członkostwa, lub też mogą mieś charakter gospodarczy - embargo czy też militarny.

Jeżeli chodzi o sądownictwo to spory państw niekiedy były powierzane sądom polubownym ( arbitrażowym ) Obecnie głównym stałym sadem miedzyn. jest Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości w Hadze o charakterze bilateralnym czyli dwustronnym w stosunkach między dwoma państwami.

Stosowanie prawa miedzyn. Jedno i to samo państwo może być związane różnymi normami. Niektóre normy pochodzą z różnych okresów historycznych lub powstały w innym układzie społecznym. Mogą też być różnie interpretowane przez poszczególne państwa zwłaszcza jeżeli chodzi o rozbieżność interesów,. co prowadzi do pewnych napięć w stosunkach międzynarodowych Obowiązuje wówczas zasada kolizyjna tj. Przepisy specjalne uchylają przepisy o charakterze ogólnym. Prawo późniejsze uchyla prawo wcześniejsze. Funkcje współczesnego prawa międzyn. niekiedy dotyczą i wewnętrzpaństwowych zachowań nie tylko zewnętrznych. W tym zakresie potrzebne są uregulowania i dopasowania.

Jeżeli chodzi o prawo miedzyn. a prawo wewnętrzne patrz na pytanie 2.

Stosowanie prawa międzyn. w Polsce patrz na pytanie 7.

12. Organizacje międzynarodowe. 13. opisz powstanie i rozwój organizacji międzyn. 14. Dokonaj klasyfikacji organizacji międzynarodowych.

Omawiając organizacje międzynarodowe, należy dokonać rozróżnienia organizacji międzyrządowych od tzw. organizacji pozarządowych, ponieważ te dwa rodzaje organizacji mają zupełnie różny charakter i znaczenie w stosunkach międzynarodowych. Organizacje międzyrządowe są tworzone przez państwa i działają na podstawie umów międzynarodowych. Z reguły posiadają pewien zakres podmiotowości prawnej. Można ją określić jako formę współpracy państw, ustaloną w umowie międzynarodowej, obejmującą względnie stałą liczbę członków i której podstawową cechą jest istnienie stałych organów o określonych kompetencjach i uprawnieniach, działających dla realizacji wspólnych celów, określonych przede wszystkim w statucie organizacji. Organizacje pozarządowe nie działają na podstawie umów międzynarodowych, lecz na podstawie porozumień nieformalnych lub o charakterze wewnątrzprawnym. Jej członkami związki, instytucje, osoby prawne i fizyczne z różnych państw, a nie same państwa. Niektóre z nich mają duże znaczenie polityczne, gospodarcze czy społeczne, inne natomiast mają bardzo ograniczony zasięg oddziaływania. Niektóre organizacje pozarządowe uzyskały status konsultacyjny. Mogą one uczestniczyć w posiedzeniach Rady Gospodarczo-Społecznej w charakterze obserwatorów, przedstawiać pisemne oświadczenia itp. Podobny status maja one w tzw. organizacjach wyspecjalizowanych (Np. Światowa Organizacja Zdrowia, Powszechny Związek Pocztowy, Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju). Organizacje pozarządowe mogą, więc w pewnym zakresie uczestniczyć w pracach organizacji rządowych, a przez to pośrednio oddziaływać na państwa członkowskie tych organizacji.

Klasyfikację organizacji międzyrządowych przeprowadza się wg różnych kryteriów:

• Członkostwa-powszechne (uniwersalne)-partykularne lub regionalne Kompetencji

o kompetencjach ogólnych

- Stopnia ich władzy

- o charakterze koordynacyjnym

- o charakterze integracyjnym.

Należy rozróżnić organizacje międzynarodowe powszechne (uniwersalne) oraz partykularne (regionalne).

Organizacje powszechne stanowią te organizacje, które w założeniu mogą objąć wszystkie państwa świata (chodzi tu o organizacje o zasięgu potencjalnie światowym).organizacją faktycznie spełniającą te założenie jest tylko ONZ. Charakter powszechny mają również międzynarodowe organizacje wyspecjalizowane związane specjalnymi układami z ONZ, wraz z którą tworzą tzw. system Narodów Zjednoczonych. Są to m.in. Międzynarodowa Organizacja Pracy (ILO), Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), Międzynarodowy Fundusz Walutowy (IMF). Z ONZ związane są też dwie inne organizacje międzynarodowe o charakterze powszechnym, a mianowicie: Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej (IAEA) oraz Światowa Organizacja Handlu (WTO).

Członkostwo organizacji partykularnej (regionalnej) jest uzależnione od położenia geograficznego, co niekiedy znajduje odbicie w nazwie organizacji. Pod względem geograficznym najbardziej określonym regionem jest kontynent. Charakter kontynentalny ma Organizacja Państw Jedności Afrykańskiej, do której należą wszystkie państwa afrykańskie, oprócz Maroka. Rada Europy mimo nazwy nie ma charakteru kontynentalnego. Inną grupę stanowią międzynarodowe organizacje regionalne obejmujące państwa położone na określonej części jakiegoś kontynentu i tym samym maja mniejsza liczbę członków. Przykładami mogą być: Rada Nordycka, Stowarzyszenia Państw Azji Południowo-Wschodniej (ASEAN), Organizacja Państw Karaibów Wschodnich (OECS), Forum Pacyfiku Południowego (SPF). Organizacje międzynarodowe o charakterze partykularnym, ale inne niż organizacje regionalne, odznaczają się tym, że członkostwo oparte jest na różnych kryteriach, wśród których kryterium geograficzne nie odgrywa istotnej roli. W rezultacie członkami są zarówno państwa sąsiednie i państw położone w różnych częściach świata. Można przytoczyć kilka organizacji międzynarodowych, których skład członkowski odpowiada w każdym przypadku innemu kryterium, a mianowicie: brytyjska Wspólnota Narodów (jest zrzeszeniem obejmującym Wlk.Brytanię i 53 inne państwa, których terytoria należały do brytyjskiego imperium kolonialnego), Organizacja Konferencji Islamskiej (obejmuje 56 państw położonych ma kilku kontynentach, które łączy religia większości ich mieszkańców), Liga Państw Arabskich (oparta na kryterium etnicznym, obejmuje 22 państwa Azji i Afryki, w tym Palestynę), Organizacja Krajów Eksportujących Ropę Naftową (OPEC, skupia 11 państw Azji, Afryki i Ameryki Łacińskiej). Organizacja międzynarodowa o charakterze pierwotnie regionalnym może go utracić na skutek zmiany składu członkowskiego. Tak stało się z Radą Wzajemnej Pomocy Gospodarczej (RWPG) po przyjęciu do niej Mongolii, Kuby i Wietnamu.

Duże znaczenie ma podział organizacji międzynarodowych wg stopnia ich władzy w stosunku do państw członkowskich na organizacje o charakterze koordynacyjnym oraz integracyjnym.. Organizacje charakterze koordynacyjnym stanowią klasyczny typ organizacji międzynarodowej, koordynują i uzgadniają działalność państw członkowskich, zmierzającą do realizacji celów organizacji. Są one oparte na zasadzie suwerenności państw członkowskich. Do tej II kategorii należą Wspólnoty Europejskiej (Unia Europejska). Tworzą one organizm oparty nie tylko na prawie międzynarodowym, ale także na wspólnym prawie państwowym.
Organizacje międzynarodowe podzielone wg ich kompetencji rozwijają działalność we wszystkich ważniejszych dziedzinach stosunków międzynarodowych. Są to organizacje o kompetencjach ogólnych Np. ONZ, Organizacja Państw Amerykańskich, Liga Państw Arabskich, Unia Afrykańska.

Organizacje międzynarodowe prowadzą swoją działalność za pomocą odpowiednich organów. Struktura wielu organizacji wykazuje pewne cechy wspólne, mianowicie ich organy są przeważnie trójstopniowe. Istnieje:
• Organ typu zgromadzenie ogólnego, w którym reprezentowani są wszyscy członkowie; wyposażony jest w najogólniejsze kompetencje i zbiera się stosunkowo rzadko,
• Organ typu rady, o węższym składzie, który posiada kompetencje wykonawcze i zbiera się częściej, w przerwach miedzy sesjami zgromadzenia,
• Organ administracyjny w postaci sekretariatu czy biura, składający się z funkcjonariuszy międzynarodowych, który urzęduje permanentnie i spełnia przede wszystkim czynności techniczne oraz biurowe.
Od tej struktury organizacyjnej istnieją wyjątki Np. ONZ posiada 3 rady oraz własny organ sądowy. W zachodnioeuropejskich wspólnotach gospodarczych-Komisja, która ma szerokie kompetencje, a nawet może podejmować decyzje wiążące dla państw członkowskich, składa się z funkcjonariuszy międzynarodowych, a ponadto wspólnoty mają jeszcze organ o charakterze parlamentarnym.
Ze względu na różnorodność organów można je klasyfikować wg określonych kryteriów:
Klasyfikując organy wg ich składu, wyróżniamy organy składające się z państw (organy przedstawicielskie)oraz organy składające się z osób fizycznych (o.nieprzedstawicielskie). W organach międzynarodowych państwa reprezentowane są przez swoich przedstawicieli, którzy działają na podstawie instrukcji otrzymywanych od rządów i wszelkie oświadczenia i działania przypisywane są państwom. Taki charakter ma większość organów organizacji międzynarodowych. Np. członkami Rady Bezpieczeństwa NZ jest 5 mocarstw i 10 innych państw wybieranych przez Zgromadzenie Ogólne. W organach nieprzedstawicielskich osoby fizyczne działają we własnym imieniu, a nie jako przedstawiciele państw. Do organów tych należą przede wszystkim sekretariaty organizacji, organy sądowe i inne organy rozstrzygania sporów oraz niektóre inne organy jak Np. Komisja Prawa Międzynarodowego ONZ.

Organy przedstawicielskie można podzielić na plenarne, w skład, których wchodzą wszyscy członkowie organizacji (Np. Zgromadzenie Ogólne ONZ), i organy o ograniczonym składzie, do których wchodzą tylko niektórzy członkowie organizacji (Rada Bezpieczeństwa NZ).

Organy można również sklasyfikować w zależności od miejsca, jakie zajmują w strukturze organizacji. Istnieją organy główne i pomocnicze. Organy główne są przewidziane w statucie organizacji, natomiast organy pomocnicze są albo przewidziane w statucie albo tworzone w miarę potrzeby przez organy główne.
Organy można podzielić też w zależności od okresu, na jaki SA powołane, na organy stałe i organy czasowe (organy ad hoc), których mandat jest czasowo ograniczony. Organy główne są z reguły organami stałymi, natomiast pomocnicze mogą być stałe bądź czasowe.

Można podzielić je wg funkcji. Jednak wiele organów może pełnić równocześnie kilka funkcji. Można wyróżnić następujące organy:

• Decydujące o wszystkich ważniejszych sprawach, które można określić jako organy polityczne; są to organy naczelne,

• Organy wykonawcze, zarządzające organizacją w oparciu o decyzje o charakterze ogólnym, podjęte przez organ naczelny,

• Organy administracyjne, pełniące funkcje administracyjno-usługowe i techniczne (np. sekretariaty),

• Organy kontrolne,

• Organy pokojowego załatwiania sporów,

15. Zaprezentuj uchwały i ich charakter prawny oraz procedurę ich podejmowania przez organizacje międzynarodowe.

Zgromadzenie Ogólne ONZ.ysponuje innymi uprawnieniami szczegółowymi:
- może wydawać zalecenia w celu rozwoju współpracy międzynarodowej w różnych dziedzinach działalności państw, jak np. politycznej, gospodarczej, społecznej, kulturalnej, prawnej (dotyczącej prawa międzynarodowego),
- bada i zatwierdza budżet ONZ,
- analizuje sprawozdania składane przez inne organy ONZ,
- w dziedzinie bezpieczeństwa i pokoju międzynarodowego Zgromadzenie może rozważać ogólne zasady współpracy państw w tym zakresie, np. dotyczące regulacji zbrojeń i formułować określone zalecenia oraz omawiać konkretne sprawy związane z międzynarodowym bezpieczeństwem; w niektórych jednak przypadkach kompetencje Zgromadzenia są ograniczone na rzecz Rady Bezpieczeństwa. Jeśli bowiem w związku z konkretną sprawą zaistnieje konieczność przeprowadzenia akcji, zgromadzenie musi przekazać ją Radzie przed lub po omówieniu takiej sprawy. Ponadto, w sytuacji, gdy Rada wykonuje już w związku z jakimkolwiek sporem funkcje powierzone jej przez Kartę, Zgromadzenie nie może już w tym zakresie udzielać żadnych zaleceń - chyba, że Rada tego zażąda.
Głosowanie nad uchwałami w Zgromadzeniu odbywa się zasadniczo zwykłą większością głosów członków obecnych i głosujących, czyli tych, którzy głosowali za albo przeciw; natomiast nie wlicza się tych, którzy wstrzymali się od głosowania. W sprawach ważnych, do których należy m.in. wybór niestałych członków Rady Bezpieczeństwa, wybór członków Rady Gospodarczo - Społecznej i Rady Powierniczej, przyjmowanie nowych członków ONZ, uchwały zapadają większością 2/3 głosów członków obecnych i głosujących.
Charakter prawny podejmowanych przez Zgromadzenie uchwał jest dwojaki:
- prawnie wiążący i
- niewiążący.
Uchwały dotyczące wewnętrznej struktury i funkcjonowania Organizacji są prawnie wiążące, natomiast te odnoszące się do postępowania państw poza ONZ mają w zasadzie jedynie charakter zaleceń. Nie mają one mocy stricte prawnej, jednak mogą mieć szczególne znaczenie moralne lub polityczne.
Rada Bezpieczeństwa stanowi główny organ ONZ odpowiedzialny za utrzymanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa. Swoje funkcje może ona wykonywać skutecznie, ze względu na to, że w jej skład - jako stali członkowie - wchodzą przedstawiciele państw, które można określić jako potęgi światowe, tj. Stany Zjednoczone, Rosja, Chiny, Wielka Brytania, Francja. Oprócz nich w Radzie zasiada 10 tzw. członków niestałych, wybieranych przez Zgromadzenie Ogólne (co roku po 5), z uwzględnieniem podziału geograficznego świata.

Do kompetencji Rady Bezpieczeństwa należy m.in.:
- pokojowe załatwianie sporów,
- podejmowanie akcji w razie zagrożenia lub naruszenia pokoju oraz aktów agresji,
- popieranie układów regionalnych w celu utrzymania pokoju,
- opracowywanie planów systemu regulacji zbrojeń.

Rada jest ponadto właściwa w innych sprawach, wynikających z postanowień Karty. Ma ona np. kompetencje w zakresie przyjmowania nowych i wykluczania obecnych członków, wyboru sędziów Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości oraz powoływania Sekretarza Generalnego.

Uchwały Rady zapadają kwalifikowaną większością 9 głosów, z tym, że w sprawach proceduralnych wystarcza większość jakichkolwiek członków Rady. Sprawami proceduralnymi są np. sprawy związane ze zwoływaniem posiedzeń Rady poza siedzibą Organizacji, powoływaniem organów pomocniczych, uchwalaniem regulaminu Rady. Natomiast w sprawach merytorycznych wśród głosujących muszą być głosy wszystkich stałych członków. Jest to wyraz zasady jednomyślności pięciu członków stałych, zwanej też zasadą weta, gdyż w razie sprzeciwu chociażby jednego z tych państw uchwała nie zostanie podjęta. Jeśli zaś stały członek w ogóle wstrzymuje się od głosu, to oznacza, iż nie korzysta on z prawa weta i wówczas nie ma przeszkód do podjęcia uchwały. Zasada jednomyślności okazała się szczególnie przydatna zwłaszcza w okresie zimnej wojny, kiedy to istniał konflikt między państwami kapitalistycznymi a państwami należącymi do bloku socjalistycznego. Zapobiegała ona bowiem przekształceniu Organizacji w koalicję jednych państw wymierzoną przeciwko innym państwom, realizującym odmienną, a nierzadko wrogą politykę, opartą na innych założeniach ideologicznych.

Uchwały podejmowane przez Radę mają charakter:

- decyzji oraz

- zaleceń.

Decyzje mają moc wiążącą dla członków ONZ, co oznacza, iż są oni zobowiązani je przyjmować i wykonywać. Rada podejmuje decyzje m.in. co do podjęcia akcji w razie zagrożenia pokoju, naruszenia pokoju i aktów agresji, ale w sprawach tych może się ograniczyć tylko do wydania zalecenia, a zatem aktu, który nie ma mocy wiążącej. Przyjęcie rozwiązania, zgodnie z którym Rada ma prawo wydawać wiążące decyzje, było konieczne dla zapewnienia skuteczności działania tego organu.

---