1.Baza surowcowa Polski
- węgiel brunatny : złoża występują na niewielkich głębokościach i są przedmiotem eksploatacji w kopalniach Bełchatów, Turów, Konin, Adamów
- węgiel kamienny : Dolny Śląsk, Górny Śląsk, Lubelskie Zagłębie Węglowe, znaczenie gospodarcze maja LZW i GZW, wydobywany jest w 38 kopalniach
- cynk i ołów : rejon Trzebini, Olkusza, rudy cynku i ołowiu wydobywane są w 2 kopalniach ZG Trzebionka, Olkusz-Pomorzany
- miedź : Legnicko-Głogowski Okręg Miedziowy, realizowane w 3 kopalniach Lubin, Rudna, Polkowice-Sieroszowice, dużo pierwiastków towarzyszących (z rudy miedzi odzyskiwane są Ag, As,Au,Ni,Pb,Se,Zn)
- sól kamienna : złoża występują w środkowej, północnej i południowej Polsce, znaczenie gospodarcze maja złoża w środkowej Polsce (rejon Kłodawy, Inowrocławia oraz Sieroszowice) obecnie czynne są 4 kopalnie
- gaz ziemny : Karpaty(1,11%), Zapadlisko Przekarpackie(34,7%), Niż Polski(64,2%)
-siarka : rejon staszowski, tarnobrzeski, lubaczowski, jedyna kopalnia Osiek w rejonie staszowskim
- ropa naftowa : złoża występują w Karpatach, Zapadlisku Przedkarpackim i na obszarze Niżu Polskiego także w synklinie bałtyckiej, rejon Gorlic, Sanoka, Zielonej Góry, największe znaczenie mają złoża na Niżu Polskim ((94,5%) BMB)
- surowce skalne : to kamienie i kruszywa drogowe oraz budowlane, kruszywa naturalne-piaski, surowce ilaste, węglanowe i siarczanowe, skalenie, magnezyty , kwarcyty - występowanie : obszar południowej Polski
- wystarczalność zasobów : WB (20-30lat), WK (zasoby bilansowe 16mld ton, przemysłowe GZW 82% zas.bilansowych kraju, 25-30 lat), ZniPb (z.bil.>180mln ton, z.przem. ok. 32,5mln ton, ZG Trzebionka 4-5lat,Olkusz -Pomorzany 8-10lat), Cu (jedno z najw złóż na świecie, 6-8% z.przem.świata, 20-30 lat), SÓL (zasoby ponad 80mld ton), GAZ (złoża zagosp. 118mld m3, 20-25 lat), S (kilkaset lat, jedne z najw. udok, złóż na świecie), ROPA ( poniżej 10 mln ton),
2.Klasyfikacja zasobów złóż w Polsce
Zasoby bilansowe: zasoby złoża lub jego części, którego cechy naturalne spełniają wymagania określone przez kryteria bilansowości i umożliwiają podejmowanie jego eksploatacji (spełniają tech, warunki eksploatacji)
Zasoby pozabilansowe: zasoby złoża lub jego części, którego cechy naturalne powodują fakt że jego eksploatacja nie jest możliwa obecnie ale przewiduje się że będzie możliwa w przyszłości
Zasoby przemysłowe: część zasobów bilansowych, która może być przedmiotem opłacalnej eksploatacji
Zasoby nieprzemysłowe: część zasobów bilansowych, których eksploatacja nie jest możliwa w warunkach określonych przez PZZ.
3.Dokumentacja geologiczna i PZZ
Dokumentacja geologiczna: określa zasoby złoża i ich granice geologiczne, warunki ich występowania. Dokumentację sporządza się z uwzględnieniem kryteriów bilansowych zasobów złóż kopalin. Właściwy organ administracji geologicznej może zezwolić w drodze decyzji na zmianę kryteriów bilansowości. Stanowi podstawę do udzielenia koncesji na wydobycie kopalin. Powinna zawierać: a) rodzaj, ilość i jakość rozpoznawanych kopalin w tym także kopalin towarzyszących i współwystępujących użytecznych pierwiastków śladowych oraz substancji szkodliwych dla środowiska występujących w złożu; b) Położenie złoża , jego budowę geologiczną i granice; c) elementy środowiska otaczającego złoże; d) hydrogeologię i inne geologie górnicze, warunki występowania złoża; e)stan zagospodarowania powierzchni.
PZZ: sporządza ubiegający się o koncesję na wydobycie kopalin ze złoża na podstawie dokumentacji geologicznej z uwzględnieniem uwarunkowań ekonomiczno - technicznych. Projekt powinien zawierać a) ochronę złóż kopalin towarzyszących i pierwiastków śladowych występujących w złożu; b) technologie eksploatacji zapewniającej ograniczenie ujemnych wpływów na środowisko.
4. Technologia wydobycia węgla kamiennego
Przy podziemnej eksploatacji złóż węgla kamiennego kopalinę uzyskuje się z wyrobisk nazywanych ogólnie wyrobiskami wybierkowymi. Każda część złoża może być wybierana za pomocą jednego lub kilku wyrobisk wybierkowych, których zespół nazywa się frontem wybierania.
Rodzaj wyrobisk wybierkowych jest uzależniony od systemu stosowanej eksploatacji, a nazwy ich związane są z konkretnymi systemami wybierania. W podziemnej eksploatacji stosuje się następujące systemy wybierania:
-systemy ubierkowe (ubierka, ściana, filarowo-ubierkowe)
-systemy zabierkowe (długie zabierki, filarowo-zabierkowa)
-systemy komorowe (komorowo-filarowe, komorowe)
Węgiel kamienny eksploatuje się w systemie ubierkowym a dokładniej ścianowym: system ubierkowy oznacza wybieranie kopaliny długim frontem z likwidacją zrobów w ślad za eksploatacją; sposób ubierkowy z frontem prostoliniowym, ciągłym o długości do 300m czyli tzw sposób ścianowym przy którym front ściany posuwa się po rozciągłości lub po nachyleniu.
W Polsce dominującym systemem jest system ścianowy z zawałem.
5. Technologia wydobycia złóż rud
W wydobyciu złóż rud cynku i ołowiu stosuje się wybieranie zabierkowe(długie zabierki i filarowo-zabierkowe) polega na tym że złoże wybiera się wąskim przodkiem a zroby likwidowane są po wybraniu całej zabierki. Sposób wydobycia złóż polskich - metodą podziemną, system komorowo-filarowy z podsadzką hydrauliczną przy wykorzystaniu maszyn samojezdnych z napędem spalinowym.
Wydobycie rud miedzi realizowane jest systemem podziemnym najczęściej komorowo-filarowym z ugięciem skał stropowych, urobienie technika strzelniczą.. W procesach technologicznych główną rolę odgrywają maszyny samojezdne.
6. Udostępnienie i przygotowanie złóż do eksploatacji
Udostępnienie złoża kopaliny użytecznej oznacza całokształt robót oraz przedsięwzięć mających na celu połączenie złoża z powierzchnią ziemi i umożliwienie przygotowania go do eksploatacji górniczej. W kopalniach podziemnych dostęp do nich może być otwarty za pomocą wyrobisk udostępniających odpowiednio dobranym oraz wykonanym w górotworze zawartym w granicach obszaru górniczego. Wyrobiskami udostępniającymi łączącymi złoże z powierzchnią ziemi mogą być: szyby, szyby z przecznicą, szyby z przecznicą i przekopem, udostępnienie upadowe, sztolnia, sztolnia z szybem.
Roboty przygotowawcze mają na celu podział złoża na mniejsze obszary, które w końcowym efekcie służą do wybierania kopaliny. Celem robót przygotowawczych jest transport ludzi i urobku, materiału, odprowadzenie wody z naturalnego dopływu i wód podsadzkowych. Przykłady wyrobisk przygotowawczych: chodniki podstawowe, piętrowe, pochylnie, szybiki, pochylnie śródpiętrowe, przecinki.
7. Nieregularności w zaleganiu pokładów.
Nieregularności pierwotne : powstałe w czasie powstawania złoża, np. sciemienie lokalne lub stałe, wyklinienie lokalne lub stałe, zgrubienie, rozszczepienie (zrastanie).
Nieregularności wtórne: powstałe po utworzeniu się pokładu
- bez przerwania ciągłości: pofałdowania, kopuły, niecki, fleksury, zgrubienia, wyprasowania.
- z przerwaniem ciągłości: uskoki.
8.Podział złóż ze względu na kształt.
Żyły: są to złoża kopalin użytecznych powstałe przez wypełnienie szczelin i spękań skorupy ziemskiej substancją mineralna odmienna od skał otaczających. Żyły powstałe przez wypełnienie jednej szczeliny nazywa się żyłami pojedynczymi lub prostymi a złoża składające się z kilku żył pojedynczych zalegających blisko siebie i połączonych miedzy sobą drobnymi odgałęzieniami - żyłami złożonymi. Jeżeli substancja mineralna wypełniająca szczelinę jest ściśle związana ze skalami otaczającymi mówi się ze żyła jest przyrośnięta. W przypadku gdy pomiędzy substancją mineralną a skałą otaczającą znajduje się materiał odmienny od skał otaczających zazwyczaj ilasty lub gliniasty, nazywa się go łupiną lub smugą.
Soczewki: złoża typu pokładowego o znacznie mniejszym zasięgu zarówno w kierunku rozciągłości jak i upadu środkowa część soczewki jest najgrubsza a jej grubość maleje we wszystkich kierunkach.
Gniazda: złoża powstałe przez wypełnienie substancją mineralną rozpadlin i pieczar skalnych, mają małe wymiary i nieregularny kształt.
Składy: różnią się od gniazd tylko wymiarami, które dochodzą do kilku a nawet kilkunastu km długości i szerokości.
Pnie: należą do składów są to złoża skał magmowych wypełniających wielkie nieregularne przestrzenie o przekrojach okrągłych i eliptycznych.
Słupy: złoża typu składowego, wykształcone wskutek ruchów górotwórczych.
Masywy: przeważnie złoża skał magmowego, np. granity, zajmujące znaczne przestrzenie sięgające na dużą głębokość.
Złoża okruchowe: powstają na skutek naniesienia przez wodę okruchów skalnych powstałych z procesów wietrzenia skał, rozpadania i kruszenia.