1. Pojęcie organizacji międzynarodowej i jej cech

Aby organizacja była nazwana organizacją międzynarodową musi spełniać 3 kryteria:

1. Liczba krajów należących do organizacji musi wynosić min. 3

2. Organizacja musi posiadać swój statut, nazwę oraz podstawowe zasady określające jej działalność

3. Organizacja musi mieć własną siedzibę (kraj miasto)

2. Przyczyny powstawania organizacji międzynarodowych

Przyczynami powstawania organizacji międzynarodowych:

1. Rozwój techniki i gospodarki wywołał problemy które nie mogą być rozstrzygnięte w tramach jednego państwa

2. Rozwój techniki a przede wszystkim motoryzacji sprawił, że świat zdawał się „kurczyć” szybciej ,można było pokonywać duże odległości,

3. Dzięki telegrafowi telefonowi nastąpił szybszy przepływ informacji

Meteorologia i komunikowanie się w XIX wieku spowodowało rozwój idei połączenia się w organizacje.

3. Pierwsze organizacje międzynarodowe w XIX i początkach XX wieku

Meteorologia i komunikowanie się w XIX wieku spowodowało rozwój idei połączenia się w organizacje. Pierwsze międzynarodowe organizacje:

1865 rok - Międzynarodowy Związek Telegraficzny założony w Europie przez kilka państw, parokrotnie zmieniał nazwy, ale teraz trwa do dziś jako jedna z gałęzi ONZ ( Siedziba w Genewie )

1873 rok - Światowa Organizacja Meteorologiczna Trwa do dziś w ramach ONZ jako WMO (World Meteorologicol Organization) - (siedziba w Genewie)

1919 rok - Międzynarodowa Organizacja Pracy trwa jako jedna z organizacji ONZ (siedziba w Genewie)

1920 rok - Liga Narodów, która miała za zadanie niedopuszczenie do konfliktów zbrojnych (siedziba w Genewie)

1945 rok - Na konferencji w San Francisco została utworzona Organizacja Narodów Zjednoczonych

4. Liga Narodów i jej działalność

W 1920 roku po zakończeniu się I wojny światowej była pierwszą w dziejach powszechna organizacja międzynarodowa stawiająca sobie za cel zapewnienie pokoju i bezpieczeństwa w świecie przez współpracę państw i narodów, poszanowanie traktatów i nie uciekanie się do siły we wzajemnych stosunkach, z siedzibą w Genewie. Powstała on z inicjatywy prezydenta USA Thomasa Wodorowa Wilsona. W latach 30 była nieefektywna w wyniku licznych konfliktów działań III Rzeszy. Przestała faktycznie funkcjonować w 1939 roku (rozwiązana formalnie w 1946)

5. Rodzaje i typy organizacji międzynarodowych (klasyfikacja)

1. Kryterium geograficzne - w jakiej działa skali

• Globalne - nie mają ograniczeń geograficznych , działają w skali światowej na całym globie ( ONZ, Czerwony Krzyż )

• Regionalne - dana organizacja nastawiona jest na region geograficzny i w nim działa ( UE, NAFTA )

2. Kryterium Prawno - Polityczne - kto może być członkiem organizacji (państwo, firma, korporacja)

• Międzyrządowe - członkami mogą być tylko państwa ( ONZ, UE, NAFTA )

• Pozarządowe - stowarzyszenia lub jakieś lokalne organizacje ( Międzynarodowa Izba Handlowa działająca w Paryżu - członkami mogą być izby handlowe ); banki międzynarodowe; małe organizacje międzynarodowe, sportowe, naukowe

Kryterium Merytoryczne - czy zajmuje się jedna dziedziną czy kilkoma; nastawiona na ściśle określoną dziedzinę naukową; mogą być nastawione na politykę. (np. FIFA, NATO, UEFA)

Proces powstawania Organizacji Narodów Zjednoczonych (etapy)

Organizacja międzynarodowa utworzona w 1945 na podstawie Karty Narodów Zjednoczonych; jej powołanie zostało poprzedzone przez kolejne deklaracje polityków oraz decyzje głównych mocarstw koalicji antyhitlerowskiej i antyjapońskiej podczas II wojny światowej,

1941 w Karcie atlantyckiej USA i W. Brytania sformułowały zasady kształtowania powojennego ładu świata,

1942 w Deklaracji Narodów Zjednoczonych, gdzie państwa sprzymierzone po raz pierwszy określiły się jako Narody Zjednoczone (NZ); kolejnymi etapami kształtowania instytucjonalnych ram powojennej współpracy w świecie stały się ustalenia konferencji:

1943 moskiewskiej, 1943 teherańskiej, 1944 konferencji w Dumbarton Oaks, 1945 jałtańskiej, podczas których precyzowano założenia i zasady funkcjonowania przyszłej organizacji międzynarodowych, sprawniejszej niż Liga Narodów, o możliwie szerokim zasięgu światowym, ale uznającej szczególną pozycję mocarstw.

Ostateczny tekst Karty Narodów Zjednoczonych opracowano podczas konferencji 50 państw (bez polski) sprzymierzonych w San Francisco (24 IV-26 VI 1945) i tamże podpisano 26 VI 1945; weszła ona w życie 24 X 1945. Polska posiadała w tamtym czasie dwa rządy: emigracyjny w Londynie i tymczasowy z ludzi wytypowanych przez Stalina; były spory który rząd jest ważniejszy; ostatecznie połączono dwa rządy i powstał Rząd Jedności Narodowej [80%-od Stalina,20% -inni członkowie]. W imieniu Polski Kartę Narodów Zjednoczonych w 16 X 1945 podpisał Oskar Lange.

7. Uchwalenie Karty Narodów Zjednoczonych i jej znaczenia

podpisana 1945 w San Francisco; stanowi podstawę prawną istnienia i działania ONZ; składa się z 111 artykułów oraz załącznika, którym jest statut Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości; formułuje cele, zadania, zasady funkcjonowania i działalności organów ONZ; ważne źródło współczesnego prawa międzynarodowego.

8. Przedstawić ramową strukturę ONZ (główne organy)

Najważniejsze organy ONZ:

1. Zgromadzenie ogólne Narodów Zjednoczonych (Wszystkie 192 państwa)

2. Rada Bezpieczeństwa (15 państw = 5 stałych + 10 Państw wybieranych na 2 lata)

3. Rada Gospodarcza i Społeczne (54 państwa wybieranych na 3 lata)

4. Rada powiernicza - nadzorowanie i kierowanie procesami dekolonizacji (obecnie nie odgrywa tak ważnej roli jak dawniej)

5. Sekretariat

9. Rada Bezpieczeństwa ONZ i jej kompetencje

Rada Bezpieczeństwa jest głównym organem odpowiedzialnym za międzynarodowe bezpieczeństwo i pokój; pełni funkcje bez przerwy; może m.in. podejmować decyzje dotyczące organizowania akcji zbiorowej (także militarnej) w celu zapobieżenia konfliktowi lub przywrócenia pokoju; liczy 15 członków, w tym 5 członków stałych, którymi są mocarstwa: Chiny, Francja, Rosja, USA i W. Brytania; członków niestałych wybiera Zgromadzenie Ogólne na 2-letnią kadencję (co roku 1/2 składu); uchwały Rady w sprawach merytorycznych wymagają co najmniej 9 głosów w tym wszyscy członkowie stali muszą być na tak, każdemu z członków stałych przysługuje prawo weta.

10. Na czym polega tzw. prawo weta i jego skutki

Prawo weta przysługuje w radzie bezpieczeństwa tylko 5 członkom stałym. Każdy z nich może powiedzieć weto jakiemuś wnioskowi, wtedy wniosek natychmiast upada bez ewentualnego poddawania go pod głosowanie (podczas ewentualnego głosowania 5 głosów członków stałych + 4 głosy państw wybieranych, aby wniosek przeszedł, musi być na tak)

11. Rola Rady Bezpieczeństwa w wypadkach konfliktów zbrojnych

ONZ za pomocą Rady Bezpieczeństwa dysponuje oddziałami zbrojnymi (w skład których wchodzą oddziały zbrojne z krajów członkowskich) które może wysłać w miejsce konfliktu.

12. Co to są tzw. operacje pokojowe (przykłady)

Operacjami pokojowymi nazywamy takie działania które maja na celu niedopuszczenie do walki. Od misji dyplomatycznych do zbrojnych działań mających na celu rozdzielenie walczących. W tym celu ONZ wysyła oddziały zbrojne w skład których wchodzą oddziały zbrojne z krajów członkowskich.

13. Procedura przyjmowania nowych państw członkowskich do ONZ - rola Rady Bezpieczeństwa i Zgromadzenia Ogólnego ONZ

Aby nowe państwo zostało przyjęte do organizacji, musi jego kandydaturę przedstawić jedno z będących w organizacji Państw podczas Zgromadzenia Ogólnego ONZ. Następnie wniosek kandydatury zostaje poddany pod głosownie Rady Bezpieczeństwa, gdzie musi otrzymać zgodę 9 z 15 państw będących w Radzie w tym wszystkich członków stałych.

14. Rada Gospodarcza i Społeczna, jej struktura i zakres działania

Rada Gospodarcza i Społeczna (początkowo 18 członków, obecnie 54) jest wybierana przez Zgromadzenie Ogólne na 3-letnią kadencję; zajmuje się sprawami gospodarczymi, społecznymi, kulturalnymi i prawami człowieka, inicjuje badania i konferencje, przygotowuje projekty konwencji, koordynuje działalność organizacji wyspecjalizowanych ONZ.

15. Budżet ONZ sposób uchwalania i ustalanie składek członkowskich

Budżet ONZ stanowią składki członkowskie wszystkich państw wchodzących w skład organizacji. Składki członkowskie ustalane są na podstawie PKB krajów członkowskich. Więc im kraj ma wyższy PKB tym większą % płaci składkę. USA - 25% budżetu ONZ; Japonia - 18%; Niemcy - 10%; W. Brytania, Francja, Włochy - 5-6%; Polska - 0,196% (28 miejsce); kraje o najmniejszych budżetach płacą składki w wysokości 0,001%.

16. Sekretarz Generalny ONZ i jego rola w polityce międzynarodowej

Sekretariat jest głównym organem administracyjnym; na jego czele stoi sekretarz generalny, powoływany na 5-letnią kadencję przez Zgromadzenie Ogólne na zalecenie Rady Bezpieczeństwa; dotychczas pełnili tę funkcję: 1946 - 1953 T. Lie (Norwegia); 1953 - 1961 D. Hammarskjöld (Szwecja); 1961 - 1971 U Thant (Burma); 1972 - 1981 K. Waldheim (Austria); 1982 - 1991 J. Pérez de Cuéllar (Peru); 1992 - 1996 B. Butrus Ghali (Egipt); 1997 - 2006 K. Annan (Ghana); 2007 - ???? ? (Korea Płd.)

17. Co to są organizacje wyspecjalizowane ONZ i jakimi zagadnieniami się zajmują

Autonomiczne organizacje istniejące w ramach systemu ONZ. Posiadają one własne siedziby, budżety, członkostwa. Współpracują z Radą Gospodarczą i Społeczną. Obecnie istnieje 16 takich organizacji, w skład wchodzą m.in. UNESCO - organizacja zajmująca się oświatą i kulturą [Paryż]; FAO - organizacja ds. rolnictwa i wyżywienia [Rzym]. Zajmują one się różnymi zagadnieniami takimi jak: zdrowie, żywność, oświata, nauka, kultura, zabytki, społecznymi, ekonomicznymi (celami nie politycznymi)

18. Rodzaje organizacji wyspecjalizowanych ONZ

Organizacjami wyspecjalizowanymi ONZ są to m.in. Bank Światowy i Międzynarodowy Fundusz Walutowy. Składają one coroczne raporty, sprawozdania do ONZ

19. Światowa Organizacja Handlu i jej relacja do ONZ

WTO - World Trade Organization - Światowa Organizacja Handlu, Jest niezależna od ONZ. Ma własną władzę i budżet z siedzibą w Genewie. Głównym celem scalenie światowego rynku gospodarczego (ujednolicenie przepisów, zlikwidowanie barier itp.) Współpracuje z ONZ udostępniając między innymi raporty, sparwozdania.

20. Co oznacza termin „System Narodów Zjednoczonych”?

Wszystkie organizacje, wyspecjalizowane oraz fundusze, programy itp., stanowią System Narodów Zjednoczonych

©Lothar - Organizacje Międzynarodowe 1 z 3 2007-01-03 ver. 1.1

---