SPIS TREŚCI

Nr tematu	Treść rozdziału - podrozdziału	Nr strony
1	Podstawy pracy w edytorze tekstu
	Różne kształty wskaźnika myszy Wyświetlanie i usuwanie elementów okna edytora Korzystanie z pomocy Różne sposoby wyświetlania dokumentu
2	Tematy podstawowe
	Jak powstaje dokument w edytorze tekstu Zasady wprowadzania tekstu Wpisywanie polskich znaków diakrytycznych Reguły wprowadzania tekstu Zapisywanie dokumentu w pliku Zamykanie pliku Otwieranie dokumentu zapisanego w pliku Nanoszenie poprawek w dokumencie Automatyczne sprawdzanie poprawności ortograficzne tekstu Dostawianie tekstu Przesuwanie tekstu Zastępowanie tekstu Automatyczne wyszukiwanie i zastępowanie tekstu Usuwanie tekstu Cofanie wykonanej czynności Zapisywanie dokumentu pod inną nazwą Zapisywanie dokumentu w innym formacie Zapisywanie dokumentu w pliku drukarki Tworzenie nowego dokumentu Jednoczesne otwarcie kilku plików Przełączanie się między kilkoma otwartymi dokumentami
	Ćwiczenia podsumowujące
3	Formatowanie dokumentu
	Formatowanie czcionki Zmiana czcionki w całym dokumencie Pogrubienie czcionki w pojedynczym wierszu Inne style czcionki Dodatkowe atrybuty czcionki Kopiowanie formatu Formatowanie akapitu Wymuszone przełamanie wiersza w ramach tego samego akapitu Środkowanie akapitu Justowanie akapitu Prawostronne wyrównanie akapitu Ustawianie wcięć i odstępów w akapicie Różne sposoby wcinania pierwszego wiersza akapitu Wyróżnianie akapitu tłem i krawędziami Stosowanie stylu Użycie twardej spacji i myślnika nie rozdzielającego
	Ćwiczenia podsumowujące
	Tworzenie nagłówków i stopek Redagowanie nagłówka Redagowanie stopki Wstawianie pojedynczych symboli graficznych Wstawianie pól Przygotowanie wydruku Podgląd wydruku Ustawienie wyglądu strony Drukowanie Stosowanie wypunktowania i numerowania Tworzenie listy wypunktowanej i numerowanej Dostosowanie i usuwanie elementów listy Modyfikowanie listy wypunktowanej i numerowanej
	Ćwiczenia podsumowujące
	Kopiowanie Kopiowanie w ramach tego samego dokumentu Kopiowanie między różnymi dokumentami Numerowanie stron w dokumentach wielostronicowych Dzielenie dokumentu na strony Wstawianie numeracji stron Anulowanie numeracji strony tytułowej
	Ćwiczenia podsumowujące
4	Tematy zaawansowane
	Tworzenie tabel Wstawianie makiety tabeli Wypełnianie i formatowanie tabeli Zaznaczenie fragmentów tabeli Łączenie komórek tabeli Dodawanie krawędzi i cieniowanie komórek Zmiana szerokości kolumn tabeli i wysokości wierszy Środkowanie tabeli między marginesami Rozbudowa tabeli Szybkie dostawianie wiersza na końcu tabeli Dostawianie wiersza wewnątrz tabeli Dostawianie grupy komórek Zmiana szerokości pojedynczej komórki Proste obliczenia w tabeli Aktualizowanie wyników obliczeń
	Ćwiczenia podsumowujące
	Wstawianie wykresów Generowanie wykresu na podstawie tabeli znajdującej się w dokumencie Formatowanie wykresu Zmiana tła rysunku Zmiana wzoru i koloru wypełnienia kolumn serii danych Zmiana układu serii danych Zmiana czcionki dla opisów osi i legendy Dołączenie własnych opisów Zakończenie edycji wykresu, dostosowanie rozmiaru rysunku Ponowne wejście w tryb edycji wykresu Generowanie wykresu na podstawie danych wprowadzonych do arkusza danych
	Ćwiczenia podsumowujące
5	Wykorzystanie tabulatorów Stosowanie standardowo ustawionych tabulatorów Ustawienie tabulatorów na linijce Przesuwanie tabulatorów na linijce Usuwanie tabulatorów Użycie tabulatora ze znakiem wiodącym
	Ćwiczenia podsumowujące
	Korespondencja seryjna - nowe możliwości Redagowanie dokumentu ze źródłem danych Redagowanie wzorca dokumentu głównego Tworzenie korespondencji seryjnej Wysyłanie korespondencji do wszystkich adresatów Wysyłanie korespondencji do wybranych adresatów Poprawianie tabeli z danymi źródłowymi Zmiana dokumentu głównego i źródła danych Automatyczne umieszczanie w listach zwrotów grzecznościowych Sprawdzanie poprawności korespondencji seryjnej Seryjne adresowanie kopert Przygotowanie wzorca koperty dla potrzeb korespondencji seryjnej Drukowanie kopert
	Ćwiczenia podsumowujące
6	Szablony zapisywanie szablonu Korzystanie z szablonu Nanoszenie zmian w szablonie
	Ćwiczenia podsumowujące
	Egzamin sprawdzający Zadania TEORETYCZNE Zadania PRAKTYCZNE UMIEJĘTNOŚCI WYKORZYSTANIA FUNKCJI I OPCII WORD

1. Podstawy pracy w edytorze tekstu

Funkcje programu :

• wpisywanie tekstu dokumentu , w sposób podobny do maszynopisania, tj. poprzez naciskanie klawiszy ze znakami , cyframi i znakami pisarskimi dostępnymi na klawiaturze,

• opracowywanie tekstu, poprzez redagowanie, poprawianie i formatowanie,

• sprawdzanie poprawności tekstu i dokonywanie ewentualnych zmian i poprawek ,

• tworzenie własnej GRAFIKI oraz wprowadzanie do tekstu gotowej grafiki z możliwością edycji

• tworzenie i wprowadzanie do tekstu WYKRESÓW

• wykonywanie obliczeń na danych liczbowych

• tworzenie Baz Danych

• tworzenie Formularzy

• obsługa korespondencji

• drukowanie tekstu .

Do wykonania wymienionych czynności służą odpowiednie funkcje programu udostępniane

za pomocą przycisków (na tzw. Paskach Narzędzi) oraz poleceń udostępnianych w menu.

MYSZ → główne narzędzie sterujące do obsługi funkcji programu MS WORD :

klawisz lewy - służy do sterowania elementami programu

klawisz prawy - wywołuje Menu Podręczne. Kursor przybiera różnorodny kształt w zależności od wykonywanych funkcji programu.

2. Tematy podstawowe

WORD umożliwia pracę na następujących elementach Tekstu w Dokumencie :

Znak ⇒ pojedyncza litera, cyfra, symbol wprowadzony z klawiatury

Wyraz ⇒ ciąg "znaków" pomiędzy kolejnymi "spacjami"

Wiersz ⇒ pojedyncza linia zapisu Tekstu na ekranie

Akapit ⇒ pewna zwarta całość Tekstu zakończona znakiem końca Akapitu tj. ¶,

któremu można nadać określoną postać w procesie formatowania

Dowolny fragment Tekstu ⇒ zaznaczona dowolna część Tekstu

Cały Dokument ⇒ zaznaczona Tekst w całym Dokumencie

Formatowanie tekstu ⇒ nadawanie tekstowi odpowiedniego wyglądu poprzez przypisanie

określonych cech, tzw. atrybutów.

KURSOR TEKSTOWY ⇒ pozioma kreseczka “biegnąca” przed pojawiającym się na ekranie znakiem ,określa miejsce, w którym umieszczony będzie znak po naciśnięciu klawisza.

Techniki pisania Znaków i Tekstu :

• wpisanie pojedynczego Znaku ⇒ pojedyncze naciśnięcie i zwolnienie klawisza z wybranym znakiem
• wpisanie ciągu identycznych Znaków ⇒ przytrzymanie wciśniętego klawisza ze znakiem

• wstawianie pustych Wierszy ⇒ naciśnięcie klawisza < ENTER >

• zakończenie pisania linii tekstu i przejście do nowego wiersza :

° z zakończeniem Akapitu ⇒ 1 x < ENTER >

− bez zakończenia Akapitu ⇒ < Shift > + < ENTER >

• pisząc tekst w Wordzie, aby przejść do nowego Wiersza nie trzeba ( i w zasadzie nie należy ) naciskać klawisza <ENTER> - Word sam “pamięta o przejściu do nowego wiersza” !

Funkcje klawiszy w edytorze

[ ENTER ] → koniec Akapitu - pisania tekstu w danym wierszu i przejście do nowego wiersza

[ ] → przemieszczanie Kursora w ramach napisanego tekstu

[ Home ] → Kursor na początek aktualnego wiersza

[ End ] → Kursor na koniec wiersza

[ PageUp ] → 12 wierszy w górę tekstu (pół ekranu )

[ PageDown ] → 12 wierszy w dół tekstu

[ Delete ] [ BackSpace ] → kasowanie znaków :

[ Delete ] - kasowanie znaku na prawo od Kursora

[ BackSpace ] - usunięcie znaku na lewo od Kursora

[ Tab ] → przesunięcie Kursora wg znaków tabulacji ;

w każdym wierszu są rozmieszczone tzw. punkty tabulacji - standardowo co 1,27 cm,

licząc od lewego marginesu

[ Shift ] → umożliwia pisanie pojedynczych dużych liter o r a z dostęp do “górnych”

znaków klawiatury [ Shift + klawisz znaku ]

Shift ] + [ ENTER ] → przejście do nowego Wiersza w ramach Akapitu (bez zmiany Akapitu)

[ Caps Lock ] → przejście do pisania dużych liter w sposób ciągły

[ Alt - prawy ] → wpisywanie “polskich” liter

[ Alt + klawisz litery ] np. Alt+a = ą Alt+Shift+a = Ą

[ Alt - lewy ] → wydawanie edytorowi poleceń , np. :

− Alt → wejście na Pasek Menu i wybranie 1-ej opcji tj. Plik

• Alt + klawisz z podkreśloną literą opcji na Pasku Menu

→ rozwinięcie listy poleceń wybranej opcji, np. Alt+P - rozwinięcie listy opcji Plik ( przemieszczanie między opcjami - klawiszami “strzałek” )

− Alt + kolejno cyfry 7 8 9 z klawiatury numerycznej → wprowadzenie znaku “paragraf” [ § ][ Ctrl ] :

1) przemieszczanie kursora w tekście i dokumencie , np. :

[ Ctrl ] + [ ← / → ] - przesunięcie Kursora na : początek / koniec wyrazu

[ Ctrl ] + [ Home ] - początek Dokumentu

[ Ctrl ] + [ End ] - koniec Dokumentu

[ Ctrl ] + [ ENTER ] - podział Strony - przejście do nowej Strony

2) inne funkcje, np. zaznaczanie plików oraz fragmentów tekstu

[ Esc ] → rezygnacja z zamierzonej akcji

Klawisze funkcyjne - przykłady zastosowania :

[ F1 ] → przywołanie na ekran programu Pomoc (także klikając w polecenie „pomoc” na pasku podstawowym narzędziowym

[ F5 ] → otwarcie okna Znajdź i Zamień

[ F7 ] → otwarcie AUTOKOREKTY (okna “Pisownia” do sprawdzania poprawności tekstu)

[ F8 ] → wybranie opcji ROZ na Pasku Stanu

Użytkownik Worda może pracować nad tekstem, posługując się jednym z pięciu opcjonalnych

postaci tekstu (sposobu widzenia Tekstu na ekranie) dostępnych z Paska Menu w opcji

Widok :

Normalny Układ online Układ strony Konspekt Dokument główny

o r a z

opcji Pełny ekran i Powiększenie.

Widok Normalny ⇒ daje uproszczony (roboczy) obraz dokumentu , nie są wyświetlane wszystkie

elementy dokumentu np. nagłówki, stopki, kolumny tekstu nie są wyświetlane obok siebie lecz

jedna pod drugą

Widok Układ Online ⇒ przeznaczony głównie do przeglądania lub czytania dokumentów, posiada :

° opcję “powiększania czcionek”

° ograniczenia jak dla widoku Normalny

Widok Układ Strony ⇒ wszystkie elementy dokumentu są wyświetlane na ekranie i to na swoich

miejscach i we właściwych proporcjach ; Widok najbardziej zbliżony do postaci

wydruku :

− wygląd tekstu jak na wydruku

− widoczne : boczne marginesy, stopki, nagłówki, numeracja strony

− kolumny tekstowe wyświetlane obok siebie

− główny ekran edytora wyposażony w linijkę pionową .

Widok KONSPEKT ⇒ użyteczny przy pracy z dokumentami o hierarchicznej strukturze, złożonych

z wielu rozdziałów i podrozdziałów ; stosowany zwłaszcza do :

− przeglądu Dokumentu

− szybkiej zmiany poziomu wybranego podrozdziału

− przesunięcia podrozdziału w inne miejsce Dokumentu ;

− zyskiwania różnych rozwinięć Dokumentu - możemy wyświetlać albo

cały dokument, albo tylko tytuły do wybranego poziomu

Widok DOKUMENT GŁÓWNY ⇒ jest stosowany przy pracy z Dokumentami, których poszczególne

części ( np. rozdziały) są zapisane w odrębnych plikach dyskowych,

dzięki czemu unika się konieczności operowania plikami o dużej objętości ;

widok Dokument Główny umożliwia :

− pracę z Dokumentem jako całością

− ułatwia ujednolicenie formy całego opracowania, np. poprzez

zachowanie ciągłości np. numeracji stron, rysunków

− łączenie poszczególnych części

− łatwe sporządzenie Skorowidzu oraz Spisu Treści

Opcja Widok umożliwia również pracę w wersji :

Powiększenie Tekstu o r a z

PEŁNY EKRAN - prezentacja większej części Dokumentu na ekranie.

Tematy podstawowe do Word 2000 i niżej

Jak powstaje dokument w edytorze tekstu?

Praca z edytorem polega nie tylko na wprowadzaniu tekstu, ale również na nada­waniu mu określonej formy. Forma ta zależeć będzie w równym stopniu od inwencji człowieka, jak i treści oraz charakteru tekstu. Inaczej bowiem będzie wyglądał list do znajomej osoby, inaczej pismo służbowe, jeszcze inaczej książka. Nadawanie doku­mentowi specyficznego stylu nosi nazwę formatowania. Formatowanie może odnosić się do:

1. znaku - w tym przypadku chodzi o wyróżnienie fragmentów tekstu innym krojem lub rozmiarem czcionki, kolorem, pogrubieniem, podkreśleniem, itp.,

2. 
   akapitu - czyli sposobu rozmieszczenia tekstu między marginesami, stosowania wypunktowania, obramowania lub kolorowego tła,

oraz

1. strony - polega ono na określeniu szerokości marginesów, orientacji papieru, do­łączeniu nagłówków i stopek (zawierających na przykład numerację stron w dokumencie wielostronicowym).

Najlepiej zilustruje to konkretny przykład (patrz rysunek 7).

czcionka o nazwie Arial; akapit jest odsunięty (wcięty) o taką samą odległość od lewego i prawego marginesu, obramowany i wyróżniony szarym tłem

czcionka o nazwie Courier New jest powiększona i pogrubiona; akapit jest wyśrodkowany między lewym i prawym marginesem

Słowna dżungla.

Początkujący użytkownik komputera od razu musi przyswoić sobie dużą ilość nowych terminów, aby swobodnie mógł posługiwać się dokumentacją programu Nikt nie ułatwia mu tego.

Na rynku księgarskim pojawia się coraz więcej książek
informatycznych. Kolejne firmy oferują oryginalne polskie
programy lub spolszczone wersje programów zachodnich. W
obydwu przypadkach występuje problem stosowanej

terminologii. Wśród informatyków nie ma zgody i pomimo wysiłków niektórych osób nie udało się jak dotąd wprowadzić porządku w panujący chaos. Rezultatem jest słowna dżungla, wprawiająca początkujących użytkowników komputerów w stan graniczący ze schizofrenią. . .

Witold Sikorski

czcionka o nazwie Courier New;

akapit jest wyrównany

do lewego i prawego marginesu:

(czyli wyjustowany),

pierwszy wiersz akapitu jest wcięty

czcionka o nazwie Courier New jest zmniejszona i pogrubiona; akapit jest wyrównany do prawego marginesu

Rysunek 7. Przykład sformatowanego dokumentu jednostronicowego

Zasady wprowadzania tekstu

Wpisywanie polskich znaków diakrytycznych

Współczesne edytory profesjonalne umożliwiają wprowadzanie tekstów zawiera­jących znaki diakrytyczne właściwe dla różnych języków. Jeśli wybrany został polski (programisty) układ klawiatury, małe polskie znaki diakrytyczne uzyskuje się przez naciśnięcie kombinacji klawisza ALT (w edytorach Word prawego klawisza ALT) i odpowiedniej litery według schematu:

kombinacja klawiszy	uzyskana litera
alt a	ą
Alt c	ć
Alt e	ę
alt I	ł
Alt n	ń
Alt o	ó
Alt s	ś
Alt x	ź
alt z	ż

Sformułowanie „kombinacja klawiszy" oznacza, że przy wciśniętym klawiszu ALT należy wcisnąć klawisz z odpowiednią literą. Pozostałe małe litery wpisuje się przez naciśnięcie odpowiedniego klawisza literowego na klawiaturze.

Wielkie znaki diakrytyczne polskiego alfabetu uzyskuje się przez naciśnięcie kombinacji klawiszy SHIFT ALT (w edytorach Word prawego klawisza ALT) i klawisza literowego według przedstawionego wyżej schematu. Oznacza to, że przy wciśniętym klawiszu SHIFT, naciskamy klawisz alt i nie zwalniając żadnego z nich naciskamy klawisz literowy. Pozostałe wielkie litery wpisuje się przez naciśnięcie kombinacji klawisz SHIFT i odpowiedniego klawisza literowego na klawiaturze.

Reguły wprowadzania tekstu

Istotną rolę podczas wprowadzania tekstu spełniają klawisze tab, spacja i enter (na niektórych klawiaturach klawisz ten nazywa się RETURN lub znajduje się na nim

symbol w postaci <-l). Ich użycie wymaga jednak stosowania określonych zasad, które są warunkiem poprawnego formatowania, czyli właściwego rozmieszczania tekstu na papierze.

Aby formatowanie tekstu nie sprawiało kłopotu, należy podczas wpisywania tek­stu dokonać jego podziału na odrębne fragmenty, tworzące zwartą tematycznie całość, zwane akapitami. Warto również mieć na uwadze poniższe zasady.

• Klawisza SPACJA (długi klawisz na dole klawiatury) używamy wyłącznie do roz­dzielenia wyrazów. Klawisza tego nie wolno używać do wcinania akapitu lub od­suwania tekstu od lewego marginesu. Między słowami wstawiamy tylko jedną spację.

• Do wcinania tekstu względem lewego marginesu służy klawisz tab. Kilkakrotne wciśnięcie klawisza TAB powoduje odsunięcie tekstu od lewego marginesu o więk­szą odległość (wielokrotność 1,25 cm). Klawisza tab można też sporadycznie użyć do wcięcia pierwszego wiersza akapitu.

• Klawisz ENTER służy do zakończenia bieżącego akapitu i rozpoczęcia nowego oraz wstawiania pustego wiersza. Nie wolno- naciskać klawisza enter na zakoń­czenie każdego wiersza tekstu, gdy wydaje się nam, że dochodzimy już do prawe­go marginesu. Edytor automatycznie przenosi tekst do następnego wiersza po osiągnięciu prawego marginesu. Klawisza ENTER używa się sporadycznie do za­kończenia pojedynczego wiersza tekstu przed osiągnięciem prawego marginesu. Ma to miejsce na przykład wtedy, gdy wpisujemy krótki tytuł pisma typu „Zaproszenie" lub „Oświadczenie".

• Znaki przestankowe (przecinek, kropka, średnik, dwukropek, pytajnik, wykrzyk­nik itp.) muszą być „doklejone" do poprzedzającego go wyrazu, tzn. nie można wstawić spacji między wyrazem, a znakiem. W przeciwnym wypadku może się okazać, że np. wpisany tuż przy prawym marginesie przecinek zostanie przenie­siony przez edytor na początek następnego wiersza.

Miejsca naciśnięcia wymienionych klawiszy zaznaczane są w oknie edycyjnym za pomocą tzw. kodów sterujących (patrz rysunek 8). W edytorze Word są one widoczne,

jeśli wciśnięty jest przycisk narzędziowy Pokaż/Ukryj '' . Dobrze jest przyzwyczaić się do kontrolowania miejsc występowania kodów sterujących, gdyż ma to znaczenie podczas formatowania tworzonych dokumentów.

Znając podstawowe reguły wprowadzania tekstu wpiszemy teraz przykładowy tekst (patrz rysunek 8). Na rysunku pokazano umiejscowienie kodów sterujących potrzebne do odpowiedniego rozmieszczenia tekstu. Symbol ¶ oznacza, że w danym miejscu został naciśnięty klawisz ENTER, symbol, → że naciśnięto został klawisz tab, zaś symbol ▪ określa miejsce wprowadzenia spacji.

Słowna-dżunglafl¶

¶

Początkujący-użytkownik-komputera-odTazu-musi-przyswoić-sobie-dużą-ilość-nowych-terminów,-aby-swobodnie-mógł-poslugiwać-się-dokumentacją-programu. -Nikt-nie-ułatwia-mu-tego.¶

¶

→ Na-rynku-księgarskim-pojawia-się-coraz-więcej-książek-informatycznych.-Kolejne-firmyoferują-oryginalne-polskie-programy-lub-spolszczone-wersje-programówzachodmch.-W-obydwu-przypadkach-występuje-problem-stosowanej-terminologii. -Wśród-inform atyków-nie-ma-zgodyi-pomimo-wysiłko w-niektórych-osób-nie-udało-się-jak-dotąd-wprowadzić-porządku-w-panującyi shaos.-Rezultatem-jest-słown a- dżun gla,-wprawiająca-początkujących-użytkownikówkomp uteró w -wstań' graniczący-ze-schizofrenią.. ¶

¶

Witold-Sikorski¶

wyraz „ wysiłków " należy wpisać błędnie z „o" zamiast „ ó "; błąd zostanie później poprawiony w wyniku automatycznego sprawdzenia pisowni

Rysunek. Tekst z widocznymi kodami sterujący

Zapisywanie dokumentu w pliku

Każdy rozpoczęty dokument należy zapisać w pliku, w uprzednio utworzonym folderze (katalogu). Im wcześniej to zrobimy, tym mniej pracy stracimy w przypadku zawieszenia się komputera lub awarii zasilania.

Wprowadzony tekst zapiszemy teraz w pliku o nazwie terminy w roboczym folderze (katalogu) egzamin. W tym celu wystarczy kliknąć przycisk Zapisz . Potem

w oknie dialogowym zapisywania trzeba ustalić dysk i folder (katalog) docelowy (tu folder egzamin na dysku C:) oraz w pole Nazwa pliku wpisać nazwę zachowywane­go dokumentu (tu terminy). Prawidłowe wypełnienie okna dialogowego pokazuje rysunek 9. Zakończenie procesu zapisywania dokumentu w pliku następuje w wyniku kliknięcia w oknie dialogowym przycisku potwierdzającego wykonanie operacji (tu jest to przycisk Zapisz).

Zapisz jako

Zapisz w:

Anuluj

I i 1 egzamin

[Hj!] » Narzędzia

JJazwa pliku; terminy

Zapisz jako typ: Word - dokument

folder, w którym zostanie zapisany plik

tu wpisujemy nazwę pliku

za pomocą tego przycisku poszukujemy folderu docelowego

Zapisz

Rysunek 9. Okno dialogowe zapisywania pliku w edytorze Word 2000

Po wykonaniu przedstawionych powyżej czynności dotychczasowa, domyślna na­zwa dokumentu, widoczna w pasku tytułowym na górze ekranu, została zastąpiona nazwą wpisaną w oknie dialogowym zapisywania pliku.

Zamykanie pliku

Po zapisaniu tekstu w pliku możemy zamknąć ten plik, jeśli nie przewidujemy dalszej nad nim pracy. W tym celu wystarczy z menu Plik wybrać polecenie Zamknij. Wówczas okno dokumentu zostanie zamknięte, a na ekranie monitora będzie widocz­ne jedynie okno używanego edytora.

Otwieranie dokumentu zapisanego w pliku

Aby otworzyć dokument zapisany wcześniej w pliku na dysku, należy wybrać

z menu Plik polecenie Otwórz lub kliknąć przycisk Otwórz , a w oknie dialogo­wym otwierania pliku ustalić dysk i folder źródłowy oraz nazwę otwieranego doku­mentu.

W przypadku otwierania pliku c:\egzamin\terminy, okno dialogowe Otwórz po­winno wyglądać tak, jak pokazuje rysunek 10. Po potwierdzeniu wybranych parame­trów (tu kliknięciem przycisku Otwórz) nastąpi wyświetlenie wprowadzonego wcze­śniej tekstu.

folder, w którym znajduje się poszukiwany plik

zaznaczony plik można otworzyć przyciskiem Otwórz

Rysunek. Okno dialogowe otwierania pliku

Nanoszenie poprawek w dokumencie

Podczas wpisywania tekstu nietrudno o różnego typu pomyłki. Mogą to być zwy­kłe literówki, błędy ortograficzne, ale także błędy gramatyczne, niepotrzebne powtó­rzenia itp.

Automatyczne sprawdzanie poprawności ortograficznej tekstu

Błędy ortograficzne i literówki najwygodniej jest poprawiać za pomocą wbudo­wanego w edytor narzędzia. Sprawdzanie pisowni uruchamia się przyciskiem Pisow­nia i gramatyka
Edytor porównuje słowa w dokumencie ze słowami występują­cymi we wbudowanym słowniku. Po napotkaniu błędnie napisanego słowa lub słowa, którego nie ma w słowniku, edytor zatrzymuje się i w specjalnym oknie dialogowym wyświetla informację o błędzie (patrz rysunek 11).

wyróżnione, błędnie napisane słowo

lista propozycji zmian

Rysunek Okno dialogowe sprawdzania poprawności tekstu

W oknie tym wyróżniony jest niepoprawnie napisany lub nieznany wyraz. Jeśli w słowniku znajdują się podobne słowa, to edytor wyświetla ich listę, z której można wybrać tę propozycję, która jest w danym momencie właściwa i zmienić błąd przyci­skiem Zmień. Jeśli przeczuwamy, że podobnych pomyłek popełniliśmy więcej, należy skorygować błąd przyciskiem Zmień wszystkie. Jeśli napotkany wyraz jest popraw­ny, lecz nie występuje w słowniku, można go do niego dołączyć (przycisk Dodaj), aby w przyszłości nie był traktowany przez edytor jako błąd.

Jeśli nie chcemy ani poprawiać wyrazu, ani dołączać go do słownika, możemy skorzystać z przycisków Zignoruj lub Zignoruj wszystkie. Po przejrzeniu całego dokumentu edytor wyświetla komunikat o zakończeniu procesu sprawdzania popraw­ności tekstu. Przykłady takiej informacji pokazuje rysunek 12 - kliknięcie przycisku OK kończy wtedy działania związane z automatycznym poprawianiem pisowni.

Rysunek. Przykłady komunikatów o zakończeniu sprawdzania pisowni

Są jednak błędy, których automat nie wykryje. Należą do nich brakujące wyrazy lub większe fragmenty tekstu, błędy stylistyczne, błędy w odmianie. Dzieje się tak na przykład wtedy, gdy wpiszemy „zacząłem" zamiast „zaczęłam", jak wynikałoby z kontekstu, oraz innego typu nieścisłości wynikające ze zwykłego przeoczenia piszą­cego. Dlatego też zawsze należy uważnie przeczytać wpisany tekst i nanieść ewentu­alne poprawki stosując nieco inne techniki. Zostaną one omówione w kolejnych punktach rozdziału.

Dostawianie tekstu

Do wprowadzonego tekstu można w każdej chwili i w dowolnym miejscu dopisać brakujące fragmenty. W takim przypadku wystarczy kliknięciem myszy lub przy po­mocy klawiszy strzałkowych z klawiatury ustawić kursor tekstowy (migającą kresecz-kę) w odpowiednim miejscu i wpisać brakujący tekst.

Podczas ustawiania kursora myszą nie wystarczy wskazać myszą miejsca, w którym kursor ma się znaleźć. Trzeba koniecznie kliknąć to miejsce - dopiero wtedy w oczekiwanym położeniu pojawi się migająca kreska zwana kursorem tekstowym.

W otwartym pliku terminy dopiszemy teraz na końcu zdania „Nikt nie ułatwia mu tego." słowo „zadania". Najpierw kliknięciem myszą ustawiamy kursor tekstowy (tzw. punkt wstawiania) za słowem „tego", ale przed kropką. Teraz naciskamy klawisz spacja, a potem wpisujemy z klawiatury brakującą część zdania, czyli wyraz „zadania".

Proponujemy Czytelnikowi samodzielne wpisanie słowa „polskim", po słowie „Na", w zdaniu „Na rynku księgarskim pojawia się...". Po ustawieniu w tekście punktu wstawiania i rozpoczęciu pisania, edytor przygotowuje miejsce na nowe znaki, przesuwając istniejący tekst w prawo.

Przesuwanie tekstu

W kolejnym przykładzie zmienimy kolejność wyrazów. Przeniesiemy wyraz „musi" w zdaniu: „Początkujący użytkownik komputera..." przed fragment „od razu". Aby tego dokonać, należy najpierw zaznaczyć słowo, które ma być przesunięte. W związku z tym ustawiamy wskaźnik myszy w wyrazie „musi", tuż przed literą „m", i przy naciśniętym lewym klawiszu myszy przesuwamy mysz na koniec wyrazu.

W rezultacie tej operacji zostanie on przedstawiony w inwersji: lULfiU.

Innym sposobem zaznaczenia pojedynczego wyrazu jest dwukrotne kliknięcie go myszą.

Zaznaczony fragment wycinamy z aktualnego miejsca poleceniem Edycja/Wytnij lub przyciskiem

Wytnij

W ten sposób słowo zostanie umieszczone w specjalnym schowku.

Potem przesuwamy kursor tekstowy przed słowo „od", a następnie wkleja­my zawartość schowka

poleceniem Edycja/Wklej lub przyciskiem Wklej

• Teraz poprosimy Czytelnika, aby samodzielnie zmienił kolejność wyrazów „słowna dżungla". Przypominamy, że występują one w tekście dwukrotnie: w tytule i w ostatnim zdaniu.

Zastępowanie tekstu

Teraz spróbujemy w pierwszym zdaniu zastąpić wyraz „ilość" wyrazem „liczbę". Zaznaczamy więc wyraz „ilość", a gdy jest on już przedstawiony w inwersji, wpisu­jemy po prostu z klawiatury nowy tekst. W ten sposób, to co było wcześniej zazna­czone, będzie zastąpione wpisanym właśnie fragmentem.

• Teraz opisaną powyżej metodą proszę zastąpić wyraz „Rezultatem" słowem „Wynikiem" w ostatnim zdaniu tekstu.

Pokazane powyżej sposoby dopisywania tekstu wewnątrz innego tekstu oraz zastępowania zaznaczonych fragmentów działają prawidłowo, jeśli edytor pracuje w tzw. trybie wstawiania tekstu. Tryb ten działa w ten sposób, że po ustawieniu w tekście punktu wstawiania i rozpoczęciu pisania, edytor przygotowuje miejsce na nowe znaki, przesuwając istniejący tekst w prawo. Aby upewnić się, że edytor pracuje w trybie wstawiania, należy sprawdzić czy wyłączony jest przycisk ZAS (w edytorze Word 97 i Word 2000) w pasku stanu. Jeśli przycisk jest włączony, trzeba go dwukrotnie kliknąć.

W innych edytorach przycisk nadpisywania nosi nazwę NAD, zaś tryb nadpisywania można włączyć/wyłączyć klawiszem INSERT z klawiatury.

Przy włączonym trybie nadpisywania edytor zastępuje istniejący tekst (nieko­niecznie wcześniej zaznaczony) znak po znaku. Może to jednak spowodować, że podczas zastępowania krótkiego fragmentu o wiele dłuższym, zostanie niepo­trzebnie usunięty fragment znajdujący się po fragmencie przeznaczonym do zastąpienia.

Automatyczne wyszukiwanie i zastępowanie tekstu

Opisany powyżej sposób zastępowania tekstu jest przydatny głównie wtedy, gdy dokument jest krótki i zastępujemy tylko pojedyncze wystąpienie danego tekstu innym wyrazem lub fragmentem. W przypadku, gdy chcemy w długim dokumencie zastąpić wszystkie wystąpienia danego wyrazu innym tekstem, warto zastosować funkcję auto­matycznego przeszukiwania dokumentu. Daje to gwarancję, że niczego po drodze nie opuścimy.

W tym celu należy w menu Edycja wybrać polecenie Znajdź, a następnie w kar­cie Zamień wpisać w polu Znajdź wyraz (lub dłuższy tekst), który ma być zastąpiony, zaś" w polu Zamień na tekst, który ma go zastąpić (patrz Rysunek 13). W rozpatrywa­nym przykładzie wszystkie wystąpienia słowa „dżungla" zostaną wymienione na sło­wo „las" po kliknięciu przycisku Zamień wszystko.

Rysunek 13. Automatyczna zamiana jednego tekstu na inny

• Mamy nadzieję, że Czytelnik poradzi sobie z samodzielną zamianą słowa „las" na słowo„dżungla".

Podczas wyszukiwania i zastępowania można decydować, które z wystąpień danego wyrazu zamienić bądź nie. Wtedy do wyszukiwania używa się przycisku Znajdź następny, a gdy edytor zaznaczy odszukany tekst zamieniamy go na inny przyciskiem Zamień. Jeśli nie chcemy zamiany dalej używamy przycisku Znajdź następny.

Tę procedurę należy powtarzać tak długo, aż edytor wyświetli komunikat

w postaci:

Usuwanie tekstu

Małe fragmenty tekstu usuwa się najczęściej za pomocą klawisza backspace (znajduje się on z prawej strony rzędu klawiszy z cyframi w głównej części klawiatu­ry; czasem na tym klawiszu znajduje się tylko symbol strzałki skierowanej w lewo

<—) i delete. Trzeba przy tym pamiętać, że klawisz backspace usuwa znaki znajdu­jące się na lewo od kursora tekstowego (przed kursorem), zaś klawisz delete znaki znajdujące się na prawo od kursora tekstowego (za kursorem). Zatem w zależności od tego co chcemy usunąć i jakim sposobem, trzeba najpierw dobrze ustawić kursor.

Spróbujemy teraz usunąć końcówkę „ych" w wyrazie „informatycznych", który znajduje się na końcu zdania „Ną polskim rynku księgarskim pojawia się...". Przy założeniu, że użyjemy do tego celu klawisza backspace, musimy ustawić kursor tuż za literą „h" w słowie „informatycznych". Teraz trzykrotnym wciśnięciem klawisza BACKSPACE usuwamy końcówkę „ych" i wpisujemy końcówkę „ej". Dopisujemy rów­nież fragment „o tematyce" przed powstałym słowem „informatycznej".

Gdybyśmy do usunięcia ciągu liter chcieli użyć klawisza delete, trzeba by usta­wić kursor przed literą „y" końcówki „ych" i trzykrotnie nacisnąć klawisz DELETE.

• Przedstawionymi technikami usuwania należy teraz zmienić zakończenie ostatniego zdania z „graniczący ze schizofrenią" na „przypominający schizo­frenię".

Większe fragmenty tekstu wygodniej jest usuwać inną, znacznie szybszą metodą. Polega ona na zaznaczeniu myszą całego przeznaczonego do usunięcia tekstu i wci­śnięciu klawisza DELETE. Zaznaczamy więc myszą całe zdanie „Wśród informatyków nie ma zgody..." i usuwamy je klawiszem delete.

Cofanie wykonanej czynności

Często, już po wykonaniu czynności, okazuje się, że nie została ona wykonana prawidłowo lub został usunięty nie ten fragment dokumentu, co trzeba. Ostatnio wy­konaną (lub kilka ostatnio wykonanych czynności) można anulować za pomocą przy­cisku Cofnij
, bądź polecenia o tej samej nazwie z menu Edycja. Anulujemy za­tem usunięcie zdania dokonane w poprzednim punkcie.

Po wszystkich zmianach naniesionych w tekście terminy w ramach czynności związanych z poprawianiem dokument uzyskał postać jak na rysunku 14. Na rysunku linią falistą zaznaczone są miejsca dokonanych zmian.

Dżungla-słowna¶

¶

Rysunek 14. Tekst terminy po zmianach

Zapisywanie dokumentu pod inną nazwą

Czasem zależy nam na zachowaniu dokumentu w kilku wersjach, na przykład w wersji bez poprawek i po dokonaniu zmian. W takiej sytuacji wystarczy zapisać zmieniony dokument pod inną nazwą.

okument, nad którym pracowaliśmy w ramach poprzednich punktów został po­prawiony, ale chcemy mieć do dyspozycji również jego wersję początkową. Pierwsza wersja, jak wiemy, jest zapisana pod nazwą terminy, nową zapiszemy pod nazwą terminyl w tym samym folderze roboczym. Aby tego dokonać, należy z menu Plik wybrać polecenie Zapisz jako. Pojawi się okno dialogowe zapisywania pliku (patrz rysunek 9), w którym wystarczy zmienić nazwę pliku i potwierdzić chęć zachowania nowej wersji pod zmienioną nazwą.

• Zapisać dokument w pliku o nazwie terminyl.

Zapisywanie dokumentu w innym formacie

Jeśli dokument ma być dalej przetwarzany w innym edytorze lub prezentowany w Internecie należy zapisać go w odpowiednim formacie. W tym celu należy wybrać polecenie Plik/Zapisz jako wprowadzić nazwę pliku, wybrać dysk i katalog (folder) docelowy, a na koniec rozwinąć listę Zapisz jako typ i wybrać z niej odpowiedni format, np. Strona sieci Web (jeśli dokument ma być prezentowany w Internecie) lub Word 6.0/95 (jeśli dokument ma być dostępny w niższej wersji edytora Word).

• Zapisać dokument o nazwie terminyl pod nazwą terminy-Word 6. Po zapi­saniu zmian zamknąć plik poleceniem Plik/Zamknij.

Zapisywanie dokumentu w pliku drukarki

Czasem nie mamy możliwości bezpośredniego wydrukowania dokumentu z kom­putera, na którym zainstalowany jest edytor i przechowywany jest plik (np. nie mamy podłączonej drukarki). Wówczas można zapisać wydrukować dokument do pliku, czyli zapisać do w formie pliku gotowego do wydrukowania na danej drukarce. Edytor zapisuje taki plik (ma on rozszerzenie prn) w odpowiednim języku drukarki i można go potem drukować na innym komputerze, nawet bez udziału edytora, w którym zo­stał utworzony.

Aby zapisać dokument w pliku drukarki, należy z menu Plik wybrać polecenie Drukuj. Potem w polu Nazwa trzeba wybrać drukarkę, za pomocą której będzie w przyszłości drukowany plik i zaznaczyć pole wyboru Drukuj do pliku (patrz rysu­nek 15), a następnie kliknąć przycisk OK.

Rysunek 15. Drukowanie dokumentu do pliku

W oknie dialogowym Drukuj do pliku wystarczy jeszcze wpisać w polu Nazwa pliku nazwę pliku i ewentualnie wybrać dysk i katalog (folder) docelowy. Kliknięcie OK kończy procedurę zapisywania dokumentu do pliku drukarki.

Nie każda drukarka obsługuje funkcję drukowania do pliku.

Tworzenie nowego dokumentu

Bezpośrednio po uruchomieniu edytora zostaje otwarty automatycznie nowy do­kument. Użytkownik widzi na ekranie pustą „kartkę papieru", a w pasku tytułowym widnieje domyślna nazwa dokumentu Dokument..., gdzie w miejscu kropek znajduje się numer kolejny dokumentu tworzonego w tej sesji komputerowej. Po wpisaniu tek­stu, zapisaniu go w pliku i zamknięciu pliku, z pola widzenia znika okno edycyjne symulujące papier. Aby rozpocząć tworzenie nowego dokumentu, należy użyć przyci­sku Nowy
, bądź wybrać opcję Nowy z menu Plik.

Użycie przycisku Nowy
powoduje automatyczne otwarcie nowego dokumentu opartego na standardowym szablonie Normal. Szablon ten zawiera jedynie podstawo­we cechy większości dokumentów przygotowywanych w edytorze tekstu, a więc pionową orientację strony, marginesy po 2,5 cm, standardową czcionkę i styl akapitu. Aby uzyskać nietypowe parametry dokumentu, można wykorzystać inny szablon. W tym celu, po wybraniu polecenia Plik/Nowy w oknie dialogowym, należy kliknąć odpowiednią kartę, a następnie zaznaczyć potrzebny szablon i zatwierdzić wybór przyciskiem OK.

poszczególne karty okna dialogowego zawierają różne rodzaje szablonów

wybrany szablon

jest wyróżniony

kolorem

i wyświetlony

w polu Podgląd

Rysunek. Okno dialogowe wyboru szablonu dokumentu

Szablony dostępne za pomocą polecenia Plik/Nowy są dostępne natychmiast po zainstalowaniu programu. Edytor daje również możliwość samodzielnego tworzenia szablonów według własnego projektu. Ten temat zostanie szerzej omówiony w punk­cie „Szablony"

• W nowo otwartym dokumencie należy umieścić tekst z rysunku Następnie trzeba sprawdzić pisownię, zapisać plik pod nazwą egipt w folderze egzamin i zamknąć go.

Rysunek 17.

• Za pomocą polecenia Plik/Nowy należy otworzyć nowy dokument na bazie szablonu Faks profesjonalny i zastąpić umieszczone tam teksty tymi z rysunku 18 (wprowadzenie znaku w odpowiednich kratkach polega na dwukrotnym kliknięciu kratki). Następnie trzeba sprawdzić pisownię, zapisać plik pod nazwą faks w folderze egzamin.

• Zapisać dokument faks jako stronę sieci Web, a następnie zamknąć go.

Jednoczesne otwarcie kilku plików

Aby otworzyć jednocześnie kilka plików, należy zaznaczyć ich nazwy w oknie dialogowym Otwórz. Pierwszą nazwę (np. faks) wystarczy kliknąć myszą, potem trzymać wciśnięty klawisz CTRL i klikać kolejne nazwy (np. nazwę terminy). Gdy już

wszystkie pliki będą zaznaczone (patrz przykład: . można puścić kla­wisz mysz i klawisz CTRL. Na koniec należy jeszcze kliknąć Otwórz w oknie dialo­gowym. Wszystkie wyróżnione wcześniej pliki zostaną otwarte, ale na ekranie będzie
widoczny tylko ten, który został otwarty jako ostatni (w naszym przypadku terminy).

Przełączanie się między kilkoma otwartymi dokumentami

Jednocześnie może być otwartych kilka dokumentów, ale na ekranie przeważnie widoczny jest tylko jeden z nich - ten, który został otwarty jako ostatni. Aby wyświe­tlić inny, w danej chwili niewidoczny plik, wystarczy skorzystać z menu Okno. Tu będą wyszczególnione nazwy wszystkich otwartych dokumentów. Dokument znajdujący się na ekranie komputera na pierwszym planie jest oznaczony symbolem (tu plik terminy). Aby przełączyć się do innego pliku wystarczy kliknąć jego nazwę w otwartym menu (tu nazwę faks).

wyróżniony plik jest wyświetlony na ekranie monitora

Rysunek 19. Nazwy otwartych plików widoczne w menu Okno

Innym sposobem przełączania się między otwartymi dokumentami jest kliknięcie ikony dokumentu widocznej na pasku zadań Windows:

Ćwiczenia podsumowujące

Ćwiczenie 1

• Otworzyć nowy dokument i wpisać tekst w formie pokazanej na rysunku 18. Tekst powinien być rozmieszczony w pięciu akapitach dokładnie tak jak na ry­sunku.

Rysunek 20.

• Zapisać plik pod nazwą trasa w folderze egzamin.

• Dokonać sprawdzenia poprawności ortograficznej tekstu; nazwy własne dodać do słownika.

• Zapisać zmiany w pliku i zamknąć plik.

Ćwiczenie 2

Rysunek 21.

• Otworzyć nowy dokument i wpisać tekst w postaci pokazanej na rysunku 21. Tekst powinien być rozmieszczony w trzech akapitach dokładnie tak, jak na rysunku.

• Zapisać plik pod nazwą alhambra w folderze egzamin.

• Dokonać sprawdzenia poprawności ortograficznej tekstu; nazwy własne dodać do słownika.

• Zapisać zmiany w pliku i zamknąć plik.

Ćwiczenie 3

• Otworzyć dokument egipt i dokonać korekty tekstu według miejsc oznaczonych na rysunku falistym podkreśleniem (patrz rysunek 22).

Rysunek 22.

• Po dokonaniu sprawdzenia poprawności ortograficznej tekstu, zapisać zmiany w pliku i zamknąć plik.

Ćwiczenie 4

• Otworzyć dokument trasa i dokonać korekty tekstu według miejsc oznaczonych na rysunku falistym podkreśleniem (patrz rysunek 23).

• Po dokonaniu sprawdzenia poprawności ortograficznej tekstu zapisać zmiany w pliku i zamknąć plik.

Ćwiczenie 5

• Otworzyć dokument alhambra i dokonać korekty tekstu w miejscach oznaczo­nych na rysunku podkreśleniem falistym (patrz rysunek 24).

Rysunek 24.

• Dokonać sprawdzenia poprawności ortograficznej tekstu i zapisać zmiany w pliku.

Ćwiczenie 6

• Zapisać dokument alhambra w formacie Plik tekstowy i zamknąć go.

Formatowanie dokumentu

Formatowanie dokumentu, czyli nadawanie mu ostatecznej formy graficznej pole­ga między innymi na zmianie kroju i atrybutów czcionki, zmianie sposobu rozmiesz­czenia tekstu między marginesami, bądź dołączaniu dodatkowych elementów graficz­nych w postaci tła, obramowania lub linii oddzielającej pewne fragmenty. Ponieważ modyfikacja dokumentu wiąże się nierozerwalnie z uprzednim zaznaczaniem odpo­wiednich fragmentów, Czytelnik znajdzie tu również opisy różnych technik zaznacza­nia obszarów.

Różne sposoby formatowania będziemy ćwiczyli na dokumencie terminy, który

otwieramy przyciskiem Otwórz

Formatowanie czcionki

Zmiana czcionki w całym dokumencie

Aby zmienić krój czcionki w całym dokumencie należy najpierw zaznaczyć ten dokument. Można tego dokonać przeciągając mysz (przy naciśniętym jej lewym kla­wiszu) od początku do końca tekstu. W przypadku długich dokumentów jest to dość kłopotliwe. Szybszym sposobem jest trzykrotne kliknięcie myszą na lewym margine­sie lub wciśnięcie kombinacji klawiszy ctrl A. W rezultacie tej operacji cały tekst powinien zostać przedstawiony w inwersji (patrz rysunek 25).

Rysunek 25.

Gdy tekst całego dokumentu jest wyróżniony, trzeba rozwinąć listę dostępnych

Arial |

czcionek klikając strzałkę z prawej strony przycisku Czcionka ^w. Na

rozwiniętej liście należy odszukać właściwą czcionkę, np. Courier New (listę można przewijać za pomocą pionowego paska przewijania) i kliknąć ją. Potem wystarczy tylko anulować zaznaczenie tekstu klikając w dowolnym jego miejscu. Wygląd do­kumentu po zmianie czcionki pokazuje rysunek 26.

W wersjach systemu niższych od Windows 95 należy wybierać czcionki o naz­wach zakończonych literami CE. Gwarantuje to zachowanie polskich znaków diakrytycznych (ą, ę, itp.). W innym przypadku polskie znaki mogą zostać zastąpione innymi symbolami graficznymi.

Pogrubianie czcionki w pojedynczym wierszu

Zmiana atrybutu czcionki w wybranym fragmencie dokumentu również wymaga jego uprzedniego zaznaczenia. Nietypowe obszary można zaznaczać za pomocą my­szy, ale jeśli zamierzamy zaznaczyć pojedynczy wiersz tekstu, na przykład tytuł „Słowna dżungla", to wystarczy kliknąć w polu lewego marginesu na poziomie tego właśnie wiersza. Efekt pokazuje rysunek 27.

Rysunek 27.

Teraz można kliknąć przycisk Pogrubienie
, a potem anulować zaznaczenie zakresu klikając tekst w dowolnym miejscu.

• Tą samą metodą trzeba pogrubić czcionkę w wierszu zawierającym nazwisko autora tekstu.

Inne style czcionki

Za pomocą przycisków Kursywa
i Podkreślenie
można w zaznaczonym j uprzednio fragmencie dokumentu zastosować odpowiednie style czcionki. Style moż­na łączyć, to znaczy na przykład w określonym obszarze ustalić jednocześnie kursywę i podkreślenie.

• Proponujemy Czytelnikowi samodzielne zastosowanie stylu pochyłego (kursy­wy) do tytułu artykułu oraz tekstu zaczynającego się od „Początkujący użytkownik komputera..." do „Nikt nie ułatwia mu tego.".

Zmiana rozmiaru czcionki

Jeśli chcemy zmienić rozmiar czcionki w zaznaczonym fragmencie, na przykład w tytule artykułu, wystarczy kliknięciem strzałki z prawej strony przycisku Rozmiar

czcionki
rozwinąć listę dostępnych rozmiarów. Po odnalezieniu odpowiednie-

go rozmiaru (np. 14) należy go wybrać kliknięciem, a zmiana zostanie natychmiast uwzględniona w zaznaczonym uprzednio obszarze.

• Proszę zmniejszyć teraz rozmiar czcionki w nazwisku autora do 10.

Dodatkowe atrybuty czcionki

O wiele więcej możliwości formatowania czcionki daje menu Format i zawarte w nim polecenie Czcionka. Oprócz opcji dostępnych za pomocą przycisków, w karcie Czcionka okna dialogowego formatowania czcionki (patrz rysunek 28) można uzy­skać dodatkowe atrybuty w postaci różnego rodzaju podkreśleń, kolorów i efektów specjalnych. Oczywiście fragment tekstu, w którym mają obowiązywać nowe para­metry czcionki musi zostać wcześniej zaznaczony.

możliwość wyboru rodzaju podkreślenia:

dodatkowe efekty wyglądu czcionki, przykładowo takie jak indeks górny i dolny

Rysunek 28. Wygląd karty Czcionka w Wordzie 2000

Z kolei w karcie Odstępy między znakami (patrz rysunek 29) można ustalić inną niż dotychczas przestrzeń między pojedynczymi znakami (opcja Odstęp), położenie zaznaczonego fragmentu w stosunku do linii bazowej wiersza (opcja Położenie) oraz dostosować odstępy między parami liter w celu poprawienia wyglądu tekstu (opcja Kerning dla czcionek). W tym miejscu warto wspomnieć, że stopień skorygowania wyglądu tekstu po zastosowaniu kerningu zależy od typu czcionki i liter tworzących parę.

zmianę odstępów między znakami i położenia tekstu względem linii bazowej można obserwować w oknie dialogowym w polu podglądu:

linia bazowa wiersza tekstu

Rysunek 29. Wygląd karty Odstępy między znakami w Wordzie 2000

Kopiowanie formatu

Jeśli chcemy skopiować atrybuty czcionki z jednego fragmentu tekstu do innego, należy najpierw zaznaczyć myszą fragment, który jest już sformatowany, np. słowo

„dżungla" w tytule dokumentu terminy (nie zaznaczać znaku końca akapitu
).

Potem trzeba kliknąć przycisk Malarz formatów
i zaznaczyć myszą tekst, który

ma przyjąć nowy wygląd, np. imię i nazwisko „Witold Sikorski" (podczas zaznacza­nia wskaźnik myszy ma postać pędzla).

• Cofnąć ostatnio wykonaną czynność kopiowania formatu.

Formatowanie akapitu

Akapit jest to zwarty fragmenty dokumentu, stanowiący tematyczną całość i za­kończony znakiem końca akapitu, czyli znakiem
widocznym przy wciśniętym

przycisku Pokaż/Ukryj
. Zwykle akapit ma więcej niż jeden wiersz tekstu, jednak w sporadycznych sytuacjach akapit może stanowić pojedynczy wiersz, który jest na przykład tytułem dokumentu. Formatowanie akapitu polega na zmianie sposobu roz­mieszczenia tekstu między lewym i prawym marginesem, zmianie wcięć pierwszego wiersza lub całego akapitu względem marginesów oraz zmianie odstępów między wierszami, przed i po akapicie.

Wymuszone przełamanie wiersza w ramach tego samego akapitu

Z lektury punktu „Reguły wprowadzania tekstu" zamieszczonego na stronie 22 Czytelnik wie już, że edytor automatycznie przechodzi do nowego wiersza po napo­tkaniu prawego marginesu, zaś znak ¶ wstawia się na końcu akapitu naciskając klawisz ENTER. Jednak czasem trzeba rozmieścić krótki tekst (niezajmujący całej przestrzeni między lewym i prawym marginesem) w dwóch lub więcej wierszach. Wówczas należy wymusić przełamanie wiersza wcześniej niż przy prawym margine­sie. W tym celu wystarczy w odpowiednim miejscu wcisnąć kombinację klawiszy SHIFT ENTER. W miejscu użycia tej kombinacji klawiszy pojawi się znak w postaci

, zaś kursor tekstowy zostanie umieszczony w wierszu poniżej.

• Otworzyć nowy dokument. Wpisać słowa „Zagadki zaginionych", nacisnąć kombinację klawiszy shift ENTER i wpisać słowo „cywilizacji".

W ten sposób powstał jeden akapit zajmujący dwa wiersze tekstu:

Zagadki' zaginionych

^{cywilizacji¶} . Aby tekst z powrotem zajmował jeden wiersz wystarczy usunąć znak , zastępując go spacją.

• Zaznaczyć myszą znak nacisnąć klawisz SPACJA. Efekt powinien być następujący: ^{zagadki zaginionych cywilizacji¶} . Zamknąć plik bez zapisywania zmian.

Środkowanie akapitu

Wracamy do pliku terminy. Jeśli chcemy, aby tytuł artykułu „Słowna dżungla" został wyśrodkowany między lewym i prawym marginesem wystarczy, że kursor tek­stowy będzie ustawiony w dowolnym miejscu tego tytułu i zostanie kliknięty przycisk

Wyśrodkuj

Justowanie akapitu

Justowanie polega na wyrównaniu akapitu jednocześnie do lewego i prawego marginesu. Edytor automatycznie dobiera odstępy między wyrazami tak, by zarówno lewa, jak i prawa krawędź akapitu była równa. Ustawiamy zatem kursor tekstowy w dowolnym miejscu akapitu rozpoczynającego się od „Początkujący użytkownik..."

i klikamy przycisk Wyjustuj

• Następny akapit należy wyjustować samodzielnie.

Prawostronne wyrównywanie akapitu

Wyrównanie akapitu względem prawego marginesu polega na umieszczeniu kur­sora tekstowego wewnątrz akapitu (przykładowo w akapicie z nazwiskiem autora) i kliknięciu przycisku Wyrównaj do prawej

• Po dokonaniu zmian w wyrównaniu akapitów dokument zyskał postać pokazaną na rysunku 30 (porównaj z rysunkiem 26), można więc zapisać zmiany w pliku o bieżącej nazwie (przycisk Zapisz
  . W ten sposób niesformatowana wersja tekstu zostanie zastąpiona sformatowaną i zapisana w pliku.

Rysunek 30. Widok dokumentu po sformatowaniu czcionki i akapitów

W każdej chwili można zmienić sposób wyrównania akapitów za pomocą wymie­nionych wyżej przycisków lub przycisku Wyrównaj do lewej
. Można też zmie­niać wyrównanie w kilku akapitach jednocześnie, pod warunkiem, że wszystkie zosta­ną wcześniej zaznaczone za pomocą myszy.

Ustawianie wcięć i odstępów w akapicie

Aby wizualnie powiększyć mały fragment dokumentu lub wyróżnić go można do­konać wcięcia akapitu (akapitów) do jednego z marginesów lub do obydwu jednocze­śnie. Można również zwiększyć odstępy przed i po akapicie, a także odstępy między poszczególnymi wierszami akapitu. Jest to jednak możliwe tylko poprzez menu.

Prawostronne wyrównywanie akapitu

Wyrównanie akapitu względem prawego marginesu polega na umieszczeniu kur­sora tekstowego wewnątrz akapitu (przykładowo w akapicie z nazwiskiem autora) i kliknięciu przycisku Wyrównaj do prawej

• Po dokonaniu zmian w wyrównaniu akapitów dokument zyskał postać pokazaną na rysunku 30 (porównaj z rysunkiem 26), można więc zapisać zmiany w pliku o bieżącej nazwie (przycisk Zapisz
  . W ten sposób niesformatowana wersja tekstu zostanie zastąpiona sformatowaną i zapisana w pliku.

Rysunek 30. Widok dokumentu po sformatowaniu czcionki i akapitów

W każdej chwili można zmienić sposób wyrównania akapitów za pomocą wymie­nionych wyżej przycisków lub przycisku Wyrównaj do lewej
. Można też zmie­niać wyrównanie w kilku akapitach jednocześnie, pod warunkiem, że wszystkie zosta­ną wcześniej zaznaczone za pomocą myszy.

Ustawianie wcięć i odstępów w akapicie

Aby wizualnie powiększyć mały fragment dokumentu lub wyróżnić go można do­konać wcięcia akapitu (akapitów) do jednego z marginesów lub do obydwu jednocze­śnie. Można również zwiększyć odstępy przed i po akapicie, a także odstępy między poszczególnymi wierszami akapitu. Jest to jednak możliwe tylko poprzez menu.

Spróbujemy teraz zmienić wygląd akapitu rozpoczynającego się od stów „Początkujący użytkownik...". Ustawiamy więc kursor tekstowy w tym akapicie, a następnie rozwijamy menu Format i wybieramy polecenie Akapit. W karcie Wcię­cia i odstępy otwartego okna dialogowego (patrz rysunek 31) określamy wcięcia Od lewej i od prawej na 2 cm, odstępy Przed i Po akapicie na 12 pt oraz Odstępy między wierszami na 1,5 wiersza. Dokonywane sukcesywnie zmiany możemy ob­serwować bezpośrednio w polu podglądu w oknie dialogowym.

Rysunek 31. Wygląd karty Wcięcia i odstępy w Wordzie 2000

Po potwierdzeniu chęci wniesienia zmian do bieżącego akapitu kliknięciem OK, naszym oczom ukaże się widok pokazany na rysunku 32 (porównaj z rysunkiem 30).

Rysunek 32. Widok dokumentu po zmianie wcięć i odstępów

• 
  Czytelnik na pewno poradzi sobie z ustaleniem w kolejnym akapicie odstępów przed i po akapicie na 6 pt oraz między wierszami na 1,5 wiersza. Po dokonaniu zmian należy zapisać nową wersję dokumentu pod nazwą bieżącą, klikając przycisk Zapisz

Różne sposoby wcinania pierwszego wiersza akapitu

Podczas wpisywania pierwszego tekstu (patrz punkt „Reguły wprowadzania tek­
stu" na stronie 22 i rysunek 8) dokonaliśmy wcięcia pierwszego wiersza akapitu za pomocą tabulatora - w miejscu wciśnięcia klawisza TAB widnieje kod sterujący w po­staci → . Nie jest to jednak jedyny sposób określania tego typu wcięcia. Jego wiel­kość można również ustalić na linijce poziomej lub jeszcze łatwiej w oknie dialogo­wym formatowania akapitu. Taki sposób jest przydatny zwłaszcza w sytuacji, jeśli tabulatory chcemy wykorzystać w inny sposób i wtedy, gdy odległości punktów tabu­ lacji są dużo większe niż standardowe 1,25 cm.

Spróbujmy teraz zastąpić wcięcie wykonane za pomocą tabulatora wcięciem ustalonym za pomocą polecenia Format/Akapit. W tym celu najpierw usuniemy kod →. Kod sterujący tabulacji usuwa się tak samo, jak znak tekstu: wystarczy ustawić kursor tekstowy za kodem i wcisnąć klawisz backspace (można też ustawić kursor przed kodem bądź zaznaczyć kod i nacisnąć DELETE).Wcięcie pierwszego wiersza zniknęło, ale kursor nadal jest ustawiony w akapicie, który formatujemy. Zanim roz­winiemy menu przyjrzyjmy się jeszcze linijce poziomej. Wygląda ona tak, jak poka­zuje rysunek 33.

znacznik wcięcia pierwszego wiersza akapitu znajduje się na granicy lewego marginesu

Rysunek 33. Wygląd linijki poziomej przed ustawieniem wcięcia pierwszego wiersza akapitu

Aby uzyskać wcięcie pierwszego wiersza bieżącego akapitu wystarczy przesunąć na linijce znacznik wcięcia o pożądaną odległość. Jest to sposób szybki, jednak nie­zbyt dokładny i polecany raczej dla osób, które bardzo precyzyjnie wykonują ruchy myszą. Dlatego my skorzystamy z drogi może nieco dłuższej, ale dokładniejszej i mniej kłopotliwej. Wybieramy zatem polecenie Format/Akapit, rozwijamy pole Specjalne w grupie Wcięcia (patrz Rysunek 34) i wybieramy opcję Pierwszy wiersz, obok zaś ustalamy wielkość tego wcięcia (np. na 0,8 cm). Kliknięcie OK spowoduje uwzględnienie w dokumencie zmian wprowadzonych w oknie dialogowym.

Rysunek 34. Ustalenie wcięcia pierwszego wiersza akapitu

Ostatnie działania w oknie formatowania akapitu zmieniły wygląd linijki (patrz rysunek 35) i początku akapitu bieżącego (patrz rysunek 36).

Rysunek 35. Wygląd linijki poziomej po ustawieniu wcięcia pierwszego wiersza akapitu

znacznik wcięcia pierwszego wiersza akapitu został przesunięty o 0,8 cm w prawo

Rysunek 36. Akapit jest wcięty o wartość ustaloną w oknie formatowania

Wyróżnianie akapitu tłem i krawędziami

Chcąc nadać dokumentowi atrakcyjną formę można wyróżnić pewne jego frag­menty krawędziami lub/i kontrastowym tłem. W kolejnym ćwiczeniu będziemy dążyć do uzyskania efektu, który pokazuje Rysunek 37. Częściowo można go uzyskać za pomocą przycisków narzędziowych, ale z uwagi na rozbieżności w działaniu przyci­sków między kolejnymi wersjami edytora Word i niemożnością wykonania wszyst­kich potrzebnych zmian (np. dobranie stylu krawędzi, odsunięcie krawędzi od tekstu) od razu skorzystamy z menu.

Rysunek 37. Akapit wyróżniony kontrastowym tłem i krawędziami

Zaczynamy od ustawienia kursora w akapicie, który będzie wyróżniany szarym tłem i pionowymi podwójnymi krawędziami. Następnie z menu Format wybieramy pole­cenie Obramowanie i cieniowanie. W karcie Krawędzie otwartego okna dialogowego (patrz rysunek 38) zaznaczamy opcję Niestandardowy w grupie Ustawienie, potem wybieramy styl rysowanej linii (tu linię podwójną) i na rysunku podglądu klikamy lewą i prawą krawędź. Teraz wystarczy jeszcze ustalić odległość krawędzi od tekstu. W edytorze Word 6.0 można tego dokonać w karcie bieżącej za pomocą opcji Od tekstu. W Wordzie 97 i Wordzie 2000 należy kliknąć przycisk Opcje i w nowym oknie (patrz Rysunek 39) ustalić odpowiednie odległości (tu po 6 pt). Po zamknięciu okna opcji obramowania trzeba kliknąć kartę Cieniowanie i wybrać jasnoszare tło dla akapitu (10% Szary). Formatowanie akapitu kończy kliknięcie OK w oknie dialogo­wym obramowania i cieniowania.

• Gotowy dokument należy zapisać pod bieżącą nazwą i zamknąć.

najpierw ustalamy sposób obramowania

kolejną czynnością jest wybór stylu krawędzi

tu zaznaczamy, które krawędzie mają być narysowane

za pomocą tego przycisku określamy odległość krawędzi od tekstu

dodatkowo można ustalić kolor i grubość krawędzi

Rysunek 38. Okno dialogowe rysowania krawędzi

Rysunek 39. Okno ustalania odległości krawędzi od akapitu

Stosowanie stylu

Do formatowania czcionki i akapitu można również stosować style. Niektóre z nich są wbudowane w edytor i dostępne bezpośrednio po jego instalacji, inne trzeba samodzielnie definiować.

Zastosujemy teraz jeden z wbudowanych stylów do tytułu „Słowna dżungla" doku­mentu terminy. W tym celu należy zaznaczyć tytuł myszą, kliknąć strzałkę z prawej strony

przycisku Styl
zaś w rozwiniętej liście stylów kliknąć nazwę Nagłówek 1.

Tekst zmieni swój wygląd z postaci siewna-dżungla Słowna-dżunglaU i zostanie wyrównany do lewego marginesu.

• Cofnąć czynność zastosowania stylu.

Użycie twardej spacji i myślnika nierozdzielającego

Bardzo często zdarza się, że po sformatowaniu dokumentu na końcu niektórych wierszy tekstu występują pojedyncze litery. Aby tego uniknąć wystarczy usunąć spa­cję znajdującą się po takiej literze, a przed wyrazem następnym, zaś na jej miejsce wprowadzić tzw. twardą spację. Wyrazy połączone twardą spacją tworzą nieroze­rwalną całość, jeśli więc nie zmieszczą się na końcu jednego wiersza, zostaną oba przeniesione do następnego wiersza. Twardą spację wstawia się za pomocą kombina­cji klawiszy SHIFT CTRL SPACJA. W miejscu wstawienia twardej spacji będzie widoczny kod sterujący w postaci kółeczka - porównaj:

oraz

W akapitach justowanych zdarza się, że między wyrazami znajdują się zbyt duże odstępy, co niekorzystnie wpływa na wygląd dokumentu. Jest to efektem automatycz­nego wstawienia przez edytor odstępów obok spacji wstawianych przez użytkownika w celu uzyskania efektu wyrównania lewej i prawej krawędzi tekstu. Aby zlikwido­wać zbyt duże odstępy w wierszu, należy dokonać podziału wyrazu znajdującego się na początku następnego wiersza. W tym celu wystarczy w odpowiednim miejscu wstawić kod sterujący myślnika nierozdzielającego za pomocą kombinacji klawiszy CTRL-(CTRL MINUS).

Porównaj wygląd fragmentu dokumentu przed zastosowaniem podziału:

z tym samym fragmentem po zastosowaniu podziału wyrazu:

Kod sterujący podziału wyrazu, podobnie jak inne kody, nie będzie drukowany, w jego miejsce na wydruku zostanie wstawiony myślnik. W długich dokumentach można zlecić automatyczne dzielenie wyrazów za pomocą polecenia Narzędzia/Ję­zyk/Dzielenie wyrazów.

Zarówno twardej spacji, jak i myślnika nierozdzielającego nie należy nadużywać. Odpowiednie kody sterujące wstawia się po sformatowaniu dokumentu tylko w tych miejscach, w których zachodzi taka potrzeba.

Ćwiczenia podsumowujące

Ćwiczenie 1

• Otworzyć dokument egipt i sformatować go tak, by osiągnąć efekt pokazany na poniższym rysunku (patrz rysunek 40).

usunięty pusty wiersz czcionka: Arial 14 pt., pogrubiona

akapit: wyśrodkowany

czcionka: Times New Roman 12 pt.,

niektóre słowa pogrubione czcionka: Times New Roman

akapit: wyjustowany, odstępy przed i po akapicie 12 pt., pogrubiona kursywa

po 12 pt., wcięcie pierwszego wiersza 1 cm, akapity: wyrównane do prawej

odstęp międzywierszowy 1,5 wiersza _{usunięty pusty wiersz}

Rysunek 40.

• Jeśli trzeba, zlikwidować „samotne" litery na końcu wiersza i włączyć dzielenie wyrazów.

• Zapisać zmiany w pliku. Zamknąć plik.

Ćwiczenie 2

• Otworzyć dokument alhambra i sformatować go tak samo jak tekst z pliku egipt (efekt końcowy pokazuje rysunek 41).

Rysunek 41.

• Jeśli trzeba, zlikwidować „samotne" litery na końcu wiersza i włączyć dzielenie wyrazów.

• Zapisać zmiany w pliku. Zamknąć plik.

Ćwiczenie 3

• Utworzyć nowy dokument o wyglądzie pokazanym na rysunku 42.

• Dokument zapisać w pliku o nazwie katalog w folderze egzamin, a następnie zamknąć plik.

Ćwiczenie 4

• Otworzyć dokument trasa i sformatować go tak, jak pokazuje rysunek 43.

czcionka:

Courier New, 16 pt., pogrubiona akapit: dosunięty do prawej, pod akapitem linia o grubości 3 pt., odsunięta od tekstu o 6pt.

czcionka:

Times New Roman 12 pt., kursywa

akapit: wyjustowany, odstępy przed i po

akapicie po 6 pt., wcięcia z lewej

i prawej strony po 2 cm, odstęp

międzywierszowy pojedynczy

czcionka: Times New Roman 12 pt.

akapit: wyjustowany, odstępy przed i po akapicie po 6 pt,

brak wcięć, odstęp międzywierszowy pojedynczy, tło jasnoszare

Rysunek 43.

Zapisać zmiany w pliku. Zamknąć plik.

Ćwiczenie 5

• Utworzyć nowy dokument o wyglądzie pokazanym na rysunku 44. Zlikwidować „samotne" litery na końcu wiersza.

Rysunek 44.

• Dokument zapisać w pliku o nazwie przepis w folderze egzamin, a następnie zamknąć plik.

Ćwiczenie 6

• Utworzyć dokument pokazany na poniższym rysunku 45. Litera „A" w adresie oraz minuty w godzinie pisane są jako indeks górny. Po napisaniu tekstu należy zaznaczyć literę myszą, wybrać polecenie Format/Czcionka, a następnie za­znaczyć w oknie dialogowym opcję Indeks górny. Tak samo trzeba sformatować minuty.

Rysunek 45.

• Dokument zapisać w pliku o nazwie zaproszenie w folderze egzamin, a następ­nie zamknąć plik.

Ćwiczenie 7

• Otworzyć dokument egipt i rozmieścić tytuł w dwóch wierszach:

GROBOWIEC-TUTANCHAMONAH . Zapisać zmiany w pliku egiptl.

Tworzenie nagłówków i stopek Redagowanie nagłówka

Nagłówek jest to informacja powtarzająca się na górze stron tego samego doku­mentu. Można utworzyć identyczny nagłówek dla wszystkich stron dokumentu lub oddzielnie nagłówki dla stron parzystych i nieparzystych. W książkach bardzo często umieszcza się w nagłówku tytuł dzieła i nazwisko autora, można też wstawić tu nume­rację stron. Nagłówek przygotowuje się raz w dowolnym momencie pracy nad doku­mentem, a na wydruku zostaje on automatycznie dołączony do wszystkich stron, dla których został zdefiniowany. Zawartość nagłówka formatuje się tak samo, jak każdy inny tekst.

Zdefiniujemy teraz nagłówek w dokumencie terminy. Będziemy chcieli, aby przyjął on postać pokazaną na kolejnym rysunku (patrz rysunek 46).

O terminologii informatycznej w języku polskim

Rysunek 46. Zredagowany nagłówek

Za pomocą przycisku Otwórz
I otwieramy zatem plik terminy i z menu Widok wybieramy polecenie Nagłówek i stopka. Na górze strony będzie widoczna ramka obrysowana przerywaną linią. Jest to pole nagłówka. Jednoczes'nie zostanie wyświe­tlony dodatkowy pasek narzędziowy, który w edytorze Word 2000 ma następującą

postać:

W polu nagłówka znajduje się kursor tekstowy, można zatem bezpośrednio przy­stąpić do redagowania tej części strony. Wpisujemy zatem tekst: O terminologii in­formatycznej w języku polskim. Potem zaznaczamy go myszą i wybieramy czcion­kę: Courier New, 14 pt., pogrubiona. Akapit środkujemy, a w karcie Wcięcia i od­stępy w oknie dialogowym Akapit otwieranym za pomocą polecenia Format/Akapit ustalamy: brak jakichkolwiek wcięć oraz odstęp przed akapitem na 12 pt., zaś po aka­picie na 30 pt. Po zamknięciu okna formatowania akapitu rysujemy krawędź pod aka­pitem. W tym celu wybieramy z menu Format polecenie Obramowanie i cieniowa­nie. W otwartym oknie dialogowym wybieramy Niestandardowy układ krawędzi, zmieniamy grubość linii na 3 pt. (w polu Szerokość) i zaznaczamy w polu podglądu dolną krawędź akapitu. Potem ustalamy odległość krawędzi od dołu akapitu (w Wor­dzie 97 i Wordzie 2000 za pomocą przycisku Opcje) na 7 pt. Po zamknięciu okna dialogowego w nagłówku widoczne są naniesione parametry formatu, można więc rozpocząć tworzenie stopki, albo zakończyć pracę nad nagłówkiem kliknięciem przy­cisku Zamknij z paska narzędziowego Nagłówek i stopka.

Redagowanie stopki

Aby rozpocząć tworzenie stopki (tekstu powtarzającego się na dole każdej strony), należy przełączyć się do pola stopki za pomocą przycisku Przełącz nagłówek/stopka

(w Wordzie 97 przycisk nosi nazwę Nagłówek/Stopka). Będziemy redagować stopkę pokazaną na kolejnej ilustracji (patrz rysunek 47).

Rysunek 47. Wynikowa postać stopki

W stopce wpisujemy skrót nazwy wydawnictwa, numer telefonu oraz adres firmy. Następnie w odpowiednie miejsca wstawiamy symbole graficzne.

Wstawianie pojedynczych symboli graficznych

Symbole graficzne wstawiane są w miejscu położenia kursora tekstowego (my ustawiamy kursor za skrótem nazwy wydawnictwa) za pomocą polecenia Wstaw/Symbol. Po wybraniu w karcie Symbole, w otwartym oknie dialogowym, zestawu znaków o nazwie Wingdings (patrz rysunek 48) klikamy rysunek
, a na­stępnie przycisk Wstaw. Kliknięcie Zamknij kończy wstawianie pojedynczego sym­bolu.

Teraz należy jeszcze sprawdzić, czy wstawiony rysunek jest oddzielony spacjami od pozostałych znaków w stopce. Jeśli nie, należy wstawić spację we właściwym miejscu.

tu klikamy, aby rozwinąć listę dostępnych zestawów znaków

poszukiwane symbole

znajdują się

w pierwszym wierszu,

jako pozycje 9 i 11

od lewej strony;

ich położenie

zaznaczono

na rysunku

prostokątem

Rysunek 48. Okno dialogowe wyboru symbolu graficznego

W podobny sposób w odpowiednim miejscu stopki trzeba wstawić symbol
Czynności z tym związane, jak również sformatowanie czcionki akapitu stano­wiącego stopkę (czcionka Courier New, 14 pt., pogrubiona; akapit wyśrodko­wany, brak jakichkolwiek wcięć, odstęp przed akapitem na 12 pt., zaś po akapicie na 30 pt., nad akapitem krawędź o grubości linii na 3 pt. odsunięta od tekstu o 7 pt.) zostawiamy Czytelnikowi do samodzielnego wykonania. Na koniec należy zapisać zmiany w pliku.

Redagowanie nagłówka i stopki kończymy kliknięciem przycisku Zamknij z pa­ska narzędziowego Nagłówek i stopka.

Jeśli edytor pracuje w widoku układu strony (w edytorze Word 97 lub Word 2000 wybrane jest polecenie Układ strony w menu Widok lub wciśnięty przycisk Widok układu strony
I w pasku stanu), to nagłówek (stopka) będzie widoczny w trybie edycji dokumentu, będzie jednak „wyszarzony" i niedostępny do edycji. Aby móc modyfikować nagłówek/stopkę należy ponownie wybrać polecenie Widok/Nagłówek i stopka. W sytuacji, gdy edytor pracuje w widoku zwykłym strony, nagłówek/sto­pka będzie widoczny tylko na podglądzie wydruku i oczywiście po wydrukowaniu doku­mentu.

Wstawianie pól

Oprócz symboli graficznych do dokumentu (w tym również do nagłówka i stopki) można wstawiać pola, które będą automatycznie aktualizowane w miarę zmian zacho­dzących w dokumencie. Do takich pól należą między innymi numer strony, data lub nazwa pliku. Numerowanie stron zostanie omówione szerzej w punkcie „Numerowanie stron w dokumentach wielostronicowych" na stronie 71, teraz wsta­wimy pole z datą bieżącą i nazwą pliku.

Otwieramy zatem plik alhamra i z menu Widok wybieramy polecenie Nagłówek

i stopka. Przyciskiem Przełącz nagłówek/stopka
przełączamy się do stopki i piszemy tekst „dokument zapisany w pliku". Wstawiamy spację, a następnie z menu Wstaw wybieramy polecenie Pole. Z listy Kategorie kliknięciem wybieramy pozycję Informacje o dokumencie, zaś z listy Nazwy pól pozycję FileName (nazwa pliku) -patrz rysunek 49. Na koniec klikamy OK.

Rysunek 49. Wstawianie pola z nazwą pliku

Kontynuujemy redagowanie stopki: po spacji wstawiamy słowo „dnia" i jedną spację, po czym ponownie wybieramy z menu polecenie Wstaw/Pole, a następnie kategorię Data i godzina oraz nazwę pola Datę. Po kliknięciu OK stopka przyjmie postać:

oczywiście u Czytelnika data będzie inna). Na koniec należy zapisać plik pod nazwą alhambral.

Przygotowanie wydruku

Po zredagowaniu dokumentu, ale przed jego wydrukowaniem warto jeszcze sprawdzić, czy ma on istotnie taką postać, jak planowaliśmy. W tym celu oglądamy dokument w tzw. podglądzie wydruku. Jeśli okaże się, że pewne szczegóły wymagają korekty, możemy jej dokonać, ponownie obejrzeć wynikową postać dokumentu i wy­drukować dopiero ostateczną wersję.

Podgląd wydruku

Przygotujemy teraz wydruk dokumentu terminy. Stronę (lub strony) wydruku można obejrzeć na tzw. podglądzie, który uruchamia się kliknięciem przycisku Po­gląd wydruku
. W wyniku tej czynności ukaże się miniatura pojedynczej strony wydruku (patrz rysunek 50). Klikanie myszą na stronie powoduje przełączanie się

między trybem podglądu strony w powiększeniu lub pomniejszeniu. Dodatkowo moż­na sterować skalą obrazu za pomocą przycisku Powiększenie

Jeśli po rozwinięciu listy skal wyświetlania dokumentu żadna z proponowanych skal obrazu nie jest odpowiednia, można wpisać z klawiatury własną wartość i nacisnąć enter. Paski przewijania pozwalają na oglądanie wybranych fragmentów strony i oglądanie kolejnych stron, jeśli jest ich więcej.

Rysunek 50. Strona wydruku w oknie podglądu

Ustalanie wyglądu strony

Proces dostosowania wyglądu pojedynczej strony wydruku można uruchomić bezpośrednio z okna podglądu. Najlepiej w tym celu skorzystać z polecenia Plik/Ustawienia strony. W karcie Marginesy (patrz rysunek 51) ustalamy wartości marginesów oraz odległości nagłówka i stopki od krawędzi kartki papieru. W tym miejscu warto dodać, że odległość nagłówka od górnej krawędzi kartki powinna być mniejsza od wielkości marginesu górnego, zaś odległość stopki od dolnej krawędzi kartki od marginesu dolnego. W ten sposób unika się nachodzenia tekstu nagłów­ka/stopki na zawartość drukowanej strony.

tu ustalamy wielkości marginesów

tu ustalamy odległości nagłówka/stopki od krawędzi strony; powinny one być mniejsze od szerokości marginesów: odpowiednio górnego i dolnego

Rysunek 51. Przykładowe wypełnienie karty Marginesy

Ewentualnej zmiany rozmiaru papieru i orientacji strony dokonuje się w karcie Rozmiar papieru. Standardowo są to: rozmiar A4 i orientacja pionowa. Przy takich też parametrach zostajemy i zamykamy okno dialogowe przyciskiem OK (odtąd pa­rametry strony będą przechowywane w tym samym pliku, co treść dokumentu).

Drukowanie

Jeśli po obejrzeniu podglądu wydruku nie zamierzamy robić dalszych zmian w wyglądzie strony/stron, można przesłać dokument na drukarkę wybierając bezpo­średnio w oknie podglądu przycisk Drukuj
. W ten sposób drukuje się cały doku­ment (wszystkie bez wyjątku strony) w jednym egzemplarzu, bez ustalania dodatko­wych parametrów wydruku.

Aby wydrukować dokument w kilku kopiach lub wydrukować część dokumentu należy wybrać z menu polecenie Plik/Drukuj. Oczywiście, jeśli nie chodzi o konkretne strony, trzeba fragment do wydrukowania wcześniej zaznaczyć myszą. W oknie dialo­gowym drukowania (patrz rysunek 52) należy ustalić, która część dokumentu będzie drukowana (np. które strony), liczbę kopii oraz włączyć sortowanie kopii, jeśli są co najmniej dwie. Kliknięcie OK uruchamia proces drukowania według ustalonych pa­rametrów.

tu ustalamy, na jakiej drukarce będzie drukowany dokument

tu ustalamy, które części dokumentu będą drukowane

tu określamy, w ilu egzemplarzach zostanie wydrukowany dokument lub jego wybrane fragmenty

Rysunek 52. Okno parametrów drukowania

Pracę nad dokumentem kończy zamknięcie okna podglądu (przycisk Zamknij), zapisanie zmian w pliku i zamknięcie dokumentu.

Stosowanie wypunktowania i numerowania

Lista wypunktowana (wyliczana) to zbiór akapitów, z których każdy jest poprze­dzony znakiem graficznym. Listę numerowaną tworzą akapity poprzedzone kolejnym numerem w postaci liczby (arabskiej lub rzymskiej), bądź litery (małej lub wielkiej). Przykłady takich list pokazują umieszczone poniżej ilustracje (patrz rysunek 53 i 54).

Rysunek 53. Przykład listy Rysunek 54. Przykład listy

wypunktowanej znakiem numerowanej liczbami arabskimi

Listy tworzy się przede wszystkim po to, by nie trzeba było wstawiać i formato­wać powtarzających się pojedynczych znaków graficznych (liczb, liter) we wszystkich liniach oddzielnie, i aby można było szybko usuwać/dostawiać nowe punkty w do­wolnym miejscu istniejącej listy, bez konieczności jej przenumerowania. Zarówno tworzenie, jak i modyfikację list pokażemy na konkretnych przykładach.

Tworzenie listy wypunktowanej i numerowanej

Otwórzmy dokument zapisany w pliku zaproszenie. W końcowym fragmencie pisma mamy kilka akapitów, w których jest mowa o atrakcjach czekających na uczestników spotkania. Aby jeszcze bardziej zainteresować nimi odbiorów zaprosze­nia, można je wyróżnić poprzez zastosowanie wypunktowania. W tym celu trzeba zaznaczyć wszystkie akapity, które mają tworzyć listę wypunktowaną, tak jak poka­zuje rysunek 55, a następnie kliknąć przycisk Wypunktowanie
i odwołać zazna­czenie bloku kliknięciem dowolnego miejsca dokumentu. Zaznaczone uprzednio aka­pity zostały poprzedzone symbolami graficznymi, które były ostatnio używane, na przykład takimi jak na rysunku 56. Na razie nie należy się przejmować, jeśli uzyska się inne znaki wypunktowania oraz wcięcie listy (lub jego brak). O tego typu zmia­nach będzie mowa dalej w punkcie „Modyfikowanie listy wypunktowanej i numero­wanej", na stronie 64.

Rysunek 55. Zaznaczenie akapitów, które mają stanowić listę

Rysunek 56. Gotowa lista wypunktowana

W każdej chwili listę wypunktowaną można zamienić na numerowaną i odwrot­nie. Zaznaczamy więc istniejącą listę (znaki wypunktowania nie zaznaczają się) i kli­kamy przycisk Numero­wanie

Dostawianie i usuwanie elementów listy

Numerowanie akapitów w przedstawiony wyżej sposób ma istotną przewagę nad numerowaniem ręcznym, gdyż przy dostawianiu lub usuwaniu elementów listy, nume­ry są aktualizowane automatycznie bez ingerencji użytkownika. Prześledzimy ten proces na przykładzie. Zaznaczamy więc dowolny punkt ze środka listy, np. punkt 2.

Podczas zaznaczania nie da się zaznaczyć numeru lub znaku wypunktowania. Trzeba

natomiast zaznaczyć znak końca akapitu
(patrz rysunek 57). Jeśli teraz usuniemy

zaznaczony blok klawiszem delete, lista przenumeruje się automatycznie (patrz rysu­nek 58).

Rysunek 57. Zaznaczenie pojedynczego elementu listy (akapitu)

Rysunek 58. Lista numerowana po usunięciu punktu

Po anulowaniu ostatnio wykonanej operacji (przycisk Cofnij
) lista znowu zo­stanie przenumerowana. Sytuacja wygląda podobnie, gdy w środku listy chcemy do­stawić dodatkowy punkt. Aby przykładowo dostawić punkt między pierwszym i dru­gim wierszem ustawiamy kursor tekstowy na końcu punktu pierwszego (tuż przed

Rysunek 59. Lista numerowana po wstawieniu dodatkowego punktu

znakiem
i naciskamy klawisz ENTER. W ten sposób powstał nowy wiersz, który jest już opatrzony odpowiednim numerem, wystarczy więc wpisać tekst. My wpisuje­my tekst „wykład prof. Adama Rojka pt. Żywność - Twój cudowny lek" i formatuje­my go tak samo, jak poprzedni wiersz. Zmodyfikowaną w ten sposób listę pokazuje rysunek 59.

Modyfikowanie listy wypunktowanej i numerowanej

Aby zmienić znak wypunktowania, format numerów albo odległość między zna­kiem wypunktowania lub numerem a tekstem, trzeba zaznaczyć wszystkie elementy listy, a następnie z menu Format wybrać polecenie Wypunktowanie i numerowanie. Okno dialogowe otworzy się na karcie Wypunktowane lub Numerowane w zależno­ści od tego, jaką zaznaczyliśmy listę. W karcie tej będzie wyróżniony obowiązujący aktualnie sposób wypunktowania lub numerowania. W celu dokonania zmian w wy­glądzie listy trzeba kliknąć przycisk Dostosuj (w niższych wersjach Word - Modyfi­kuj). W otwartym oknie dialogowym dokonujemy niezbędnych zmian (patrz rysunek 60 i 61) obserwując wygląd listy w polu podglądu. Jeśli wygląd nam odpowiada, dwukrotnym kliknięciem OK zamykamy kolejne okna dialogowe, wprowadzając tym samym zmiany do dokumentu. Listę można modyfikować tak długo, aż osiągnie się zadowalający wynik. Ostatnio określony sposób wypunktowania/numerowania będzie

odtąd dostępny z przycisków narzędziowych Numerowanie
/ Wypunktowanie

w tym polu wpisujemy znak,

który ma występować po za pomocą tego przycisku

(lub przed) każdym numerze; formatujemy czcionkę,

numeru nie wolno usunąć jaką będą pisane numery
(w Wordzie 2000)

tu określamy czy numerami będą liczby (arabskie, rzymskie) czy litery (małe, wielkie) i wartość pierwszego numeru

tu określamy

odległość numerów od lewego marginesu

tu określamy odległość początku tekstu od lewego marginesu

za pomocą tego przycisku formatujemy czcionką, jaką będą drukowane symbole graficzne

tu wybieramy symbol graficzny

tu określamy odległość symboli od lewego marginesu

tu określamy odległość

początku tekstu

od lewego marginesu

Rysunek 61. Okno modyfikacji listy wypunktowanej

Poprosimy teraz Czytelnika, aby w bieżącym dokumencie samodzielnie utworzył listę numerowaną, którą przedstawia rysunek 62 i zapisał dokument pod nazwą zaproszl, a następnie utworzył listę wypunktowaną, którą przedsta­wia rysunek 63 i zapisał dokument pod nazwą zaprosz2. Na koniec dokumenty należy zamknąć.

Rysunek 62. Lista numerowana Rysunek 63. Lista wypunktowana

Ćwiczenia podsumowujące

Ćwiczenie 1

• Otworzyć plik trasa. Opisy kolejnych etapów wycieczki zamienić na listę wy­punktowaną znakiem ⁽_
  . Efekt końcowy pokazuje rysunek 64.

Rysunek 64.

• Zapisać zmieniony dokument pod bieżącą nazwą.

• Dokonać podglądu wydruku, a następnie wydrukować dokument. Na zakończe­nie zamknąć plik.

Ćwiczenie 2

• Otworzyć plik przepis i opisy kolejnych etapów przygotowania deseru zamienić na listę numerowaną liczbami arabskimi pisanymi w czcionce Arial, pogrubionej. Efekt końcowy pokazuje rysunek 65.

Rysunek 65.

• Zapisać zmieniony dokument pod bieżącą nazwą.

• Dokonać podglądu wydruku, a następnie wydrukować dokument i zamknąć go.

Ćwiczenie 3

• Utworzyć plik etapy zawierający tekst pokazany na rysunku 66.

Rysunek 66.

• Akapity (oprócz pierwszego i ostatniego) ponumerować w stylu pokazanym na następnym rysunku (patrz rysunek 67). W tym celu w oknie dialogowym dosto­sowywania listy numerowanej należy w pole Format numeracji wpisać słowo Etap oraz spację, trzeba również zwiększyć wcięcie, aby wyrównać numerowane teksty do lewej strony). Numerowane akapity wyjustować i ustalić po każdym z nich odstęp 6 pt.

Etapy w procesie rozwiązywania problemów

Etap 1. Przyjmij odpowiedzialność za swój problem. Przejęcie odpowiedzialności oznacza, że traktujesz problem poważnie i dasz z siebie wszystko, żeby go rozwiązać.

Etap 2. Zbadaj problem i zgromadź informacje. Musisz sprecyzować, czego twój problem dotyczy. Często będziesz zaskoczony, jak mało wiesz na temat problemu.

Etap 3. Zdefiniuj problem Ten etap toruje drogę pozostałym. Definiując problem, wyciągamy go na światio dzienne. Przyznajemy, że istnieje.

Etap 4. Szukaj sposobów rozwiązania problemu Nie lekceważ żadnego pomysłu, który ci przyjdzie do głowy. Unikaj kurczowego trzymania się twoich ulubionych pomysłów.

Etap 5. Wybierz plan działania. Dość skuteczną metodą wyboru jest kolejne eliminowanie pomysłów i pozostawienie kilku równorzędnych, spośród których wybierzesz.

Etap 6. Wykonaj plan. Jeśli już zdecydowałeś, że chcesz rozwiązać problem, to nie zwlekaj. Przystąp natychmiast do działania.

Z. Brzetkie-viicz: Superumysł

Rysunek 67.

• Zapisać zmiany w pliku i zamknąć go.

Kopiowanie

Poznaliśmy już technikę wycinania fragmentów tekstu z jednego miejsca i umie­szczania ich (wklejania) w innym (patrz punkt „Przesuwanie tekstu" na stronie 27). Równie przydatne może się okazać polecenie kopiowania, zarówno w ramach tego samego dokumentu, jak i między różnymi dokumentami. W związku z tym przećwi­czymy teraz wspomniane metody kopiowania na dwóch przykładach.

Kopiowanie w ramach tego samego dokumentu

Dla potrzeb pierwszego ćwiczenia należy utworzyć nowy dokument zawierający pokazany poniżej tekst i wstawić pod nim dwa puste wiersze (patrz rysunek 68), a potem zapisać go w pliku kopie w folderze roboczym egzamin.

RESTAURACJA STYLÓWA OFERUJE¶

śniadania,¶

lunch-b i zne smena¶

obiady,-kolacje,^¶

organizuje-imprezy-okolicznościowe.^¶

¶

Rysunek 68.

Rysunek 69.

Aby skopiować tekst, należy go najpierw zaznaczyć myszą (my zaznaczamy wszystkie akapity wraz ze znakami ich końca - patrz rysunek 69). Gdy tekst jest już wyróżniony trzeba kliknąć przycisk

Kopiuj
(lub wybrać polecenie Edycja/Kopiuj). W ten sposób zaznaczony fragment zostaje umieszczony w schowku, ale nie usunięty (wycięty) z dokumentu. Drugim etapem w procesie kopiowania jest ustawienie kurso­ra w miejscu, w którym trzeba wkleić zawartość schowka. Klikamy więc myszą w drugim pustym wierszu pod tekstem. Pozostaje jeszcze wklejenie tekstu przechowywanego w schowku za pomocą przycisku Wklej
lub polecenia Edycja/ Wklej.

W ten sposób została utworzona kopia oferty restauracji.

Dopóki do schowka nie zostanie wstawiony inny, nowy fragment dokumentu, do­póty przechowywany tam będzie „stary" fragment. Można go więc wielokrotnie wklejać w inne miejsca. Ustawiamy zatem kursor w drugim pustym wierszu pod wklejonym ostatnio fragmentem i wybieramy polecenie Wklej. W efekcie mamy już w dokumencie fragment oryginalny i dwie jego kopie.

Rysunek 70.

Proponujemy teraz Czytelnikowi wstawienie jeszcze jednej kopii w drugim pustym wierszu na końcu dokumentu. W powstałych w wyniku kopiowania fragmentach należy zdefiniować dwie listy numerowane i dwie wypunktowane, tak by otrzymać na przykład efekt pokazany na kolejnej ilustracji (patrz rysunek 70). Na koniec trzeba zapisać zmiany w pliku i zamknąć go.

Kopiowanie między różnymi dokumentami

W tym ćwiczeniu będziemy dążyć do utworzenia nowego dokumentu, który na­zwiemy miejsca, i który będzie zawierał teksty skopiowane z plików alhambra i egipt.

Tworzymy zatem nowy dokument (przycisk Nowy
) i mimo że jest on na razie pusty zapisujemy go pod nazwą miejsca w folderze egzamin. Teraz otwieramy ko­lejno dokumenty alhambra i egipt. Między wszystkimi otwartymi dokumentami można się przełączać za pomocą menu Okno. W menu Okno (patrz rysunek 71) znaj­duje się lista otwartych w danej chwili plików, zaś ten, który właśnie widzimy, jest

oznaczony symbolem
. Jeśli klikniemy jedną z nie wyróżnionych nazw, np. alhambra, to przełączymy się do pliku o tej właśnie nazwie.

Rysunek 71. Lista otwartych plików w menu Okno

Z pliku alhambra skopiujemy teraz do pliku miejsca cały znajdujący się tam tekst. W pliku zaznaczamy myszą tytuł wraz z obydwoma znajdującymi się pod nim akapitami, pamiętając jednocześnie o zaznaczeniu znaku końca akapitu. Poleceniem Kopiuj umieszczamy zaznaczony tekst w schowku. Teraz przełączmy się do doku­mentu miejsca, klikając w menu Okno jego nazwę. Gdy ukaże się pusta kartka, wklejamy zawartość schowka poleceniem Wklej. Możemy również zapisać zmiany w pliku miejsca.

Pod tekstem o hiszpańskim pałacu umieścimy teraz opowieść o grobowcu egip­skiego faraona. W tym celu przez menu Okno przełączamy się do dokumentu egipt, zaznaczamy w nim tekst począwszy od tytułu, a skończywszy na „grobowce w tej dolinie..." i wybieramy polecenie Kopiuj. Następnie z powrotem przełączamy się do pliku miejsca, ustawiamy kursor tekstowy w nowym wierszu pod tekstem o Alham-brze (jeśli nie ma pustego wiersza należy go utworzyć wciśnięciem klawisza enter). Teraz wklejamy zawartość schowka poleceniem Wklej. Zapisujemy również zmiany w pliku miejsca.

Po wykonaniu przedstawionych czynności powinniśmy otrzymać widok pokazany na kolejnej ilustracji (patrz rysunek 72).

Rysunek 72.

Na zakończenie należy przełączyć się kolejno do obu plików źródłowych (alhambra i egipt) i zamknąć je. Nie zamykamy natomiast pliku miejsca, gdyż przyda się on w następnym ćwiczeniu.

Numerowanie stron w dokumentach wielostronicowych

W dokumentach, które składają się z więcej niż jednej strony dobrze jest włączyć numerowanie stron. Dzięki temu uniknie się mrówczej pracy podczas składania roz­sypanego niechcący wydruku, poza tym w takim dokumencie łatwo można się odwo­ływać do informacji umieszczonych na konkretnych stronach.

Podczas wprowadzania tekstu edytor po napotkaniu dolnego marginesu automa­tycznie przenosi dalszy ciąg tekstu na następną stronę, podobnie jak przy napotkaniu prawego marginesu „przechodził" do następnego wiersza. Jednak czasem zachodzi potrzeba wcześniejszego zakończenia strony, na przykład wtedy, gdy na pierwszej stronie ma się znajdować tylko tytuł i autor dzieła. Wówczas do dokumentu wstawia się kod sterujący końca strony, w miejscu, w którym ma się zakończyć poprzednia, a rozpocząć następna strona.

Dzielenie dokumentu na strony

Teraz spróbujemy przekształcić jednostronicowy dokument miejsca dokument złożony z trzech stron. Pierwsza strona stanie się stroną tytułową, na drugiej umieści­my tekst o Alhambrze, zaś na trzeciej tekst o Egipcie. W związku z tym w odpowied­nich miejscach musimy wstawić do dokumentu kody końca strony.

Zaczynamy od ustawienia kursora tekstowego tuż przed słowem ALHAMBRA, a potem naciskamy kombinację klawiszy CTRL ENTER. W odpowiedzi dokument zosta­nie podzielony na dwie strony, a granica między stronami zostanie oznaczona kodem

sterującym, który w Wordzie 2000 ma postać:
. Jeśli kursor

tekstowy znajdzie się przed kodem, oznacza to, że jesteśmy na stronie wcześniejszej (w tym przypadku pierwszej - można to zaobserwować patrząc na pasek stanu). Jeśli zaś kursor tekstowy znajdzie się za kodem, to „przechodzimy" na stronę następną.

My ustawiamy kursor tekstowy tuż przed kodem podziału na strony i wpisujemy, a potem formatujemy tekst, który będzie wyglądał tak jak na rysunku 73).

czcionka Arial, 20 pt. akapit: wyśrodkowany, tło jasnoszare

pusty wiersz

czcionka Arial, 14 pt. akapit: wyśrodkowany

Rysunek 73. Strona tytułowa po sformatowaniu

Teraz dokonamy podziału na strony w miejscu zakończeniu tekstu o Alhambrze. Ustawiamy zatem kursor tekstowy tuż za sformułowaniem „fontann i sadzawek...", a następnie naciskamy kombinację klawiszy CTRL ENTER, po czym zapisujemy zmiany w pliku.

Wstawianie numeracji stron

Numery stron najwygodniej jest wstawiać w nagłówku lub stopce. Załóżmy, że w naszym dokumencie numery stron powinny się znaleźć na dole strony i być wy­środkowane między marginesami. Wybieramy zatem z menu polecenie Wi­dok/Nagłówek i stopka, przyciskiem Przełącz nagłówek/stopka
przełączamy

się do stopki i klikamy przycisk Wstaw numer strony
. Następnie środkujemy akapit i zamykamy edycję stopki. Dołączoną numerację stron można zobaczyć na przykład na podglądzie wydruku.

Anulowanie numeracji strony tytułowej

Jeśli pierwszą stroną dokumentu jest strona tytułowa, to zwyczajowo nie umiesz­cza się na niej numeru strony. Jeśli wcześniej wstawiono numerację stron do nagłów­ka lub stopki, trzeba wybrać polecenie Widok/Nagłówek i stopka i w pasku narzę­dziowym Nagłówek i stopka kliknąć przycisk Ustawienia strony
. W otwartym oknie dialogowym w karcie Układ należy teraz zaznaczyć w grupie Nagłówki i stopki opcję Inne na pierwszej stronie (patrz rysunek 74). Po kliknięciu OK ukaże się wi­dok pustego pola nagłówka pierwszej strony.

Rysunek 74. Ustawianie innego nagłówka/stopki na pierwszej stronie

Rysunek 75. Pusta stopka pierwszej strony

Jeśli edytor pracuje w trybie widoku układu strony, to po przewinięciu pierwszej strony nieco w dół, zobaczymy puste pole stopki pierwszej strony (patrz rysunek 75). Tak więc numeracja została usunięta ze stopki pierwszej strony. Można zatem za­mknąć edycję nagłówka/stopki przyciskiem Zamknij.

Ćwiczenia podsumowujące

Ćwiczenie 1

• Otworzyć plik miejsca i zredagować nagłówek w postaci:

Najbardziej interesujące miejsca świata

czcionka: Times New Roman, 14 pt., pogrubiona akapit: wyśrodkowany, tło jasnoszare

• Usunąć nagłówek z pierwszej strony (tytułowej).

• Po zakończeniu edycji nagłówka sprawdzić na podglądzie wydruku, czy na stro­nie tytułowej nie ma nagłówka oraz czy jest nagłówek na pozostałych stronach.

• Wydrukować dokument i zamknąć go.

Ćwiczenie 2

• Otworzyć plik przepis i zredagować nagłówek w postaci:

i Z nami ci się upiecze.'.'!

\

czcionka: Times New Roman, 16pt., pogrubiona kursywa

akapit: wyrównany do prawego marginesu, wokół podwójna ramka z podcieniem,

krawędzie odsunięte od tekstu z góry i dołu o 20 pt., zaś z lewej i prawej strony po 10 pt.

• Zapisać zmieniony dokument pod bieżącą nazwą.

• Dokonać podglądu wydruku, a następnie wydrukować dokument i zamknąć go.

Ćwiczenie 3

• Utworzyć plik badania z nagłówkiem i stopką w postaci pokazanej poniżej (patrz rysunek 76 i 77). Linie obramowania powinny być odsunięte od tekstu o 7 pt.

Instytut Badań Edukacji - raport badawczy

Rysunek 76. Wygląd nagłówka

Rysunek 77. Wygląd stopki

• W stopce słowo strona jest odsunięte od poprzedzającego go tekstu za pomocą klawisza tab. Po słowie strona wstawić spację oraz numerację stron.

• Stosując kombinację klawiszy ctrl enter wstawić do dokumentu trzy strony. Obejrzeć dokument w trybie podglądu wydruku i sprawdzić, czy nagłówki i stopki znajdują się na każdej stronie.

• Zapisać zmiany w pliku i zamknąć go.

Podstawy korespondencji seryjnej

Edytor Word dostarcza użytkownikowi narzędzia do szybkiego realizowania ko­respondencji, w której do wielu adresatów wysyła się pisma o podobnej, czy wręcz identycznej treści. Aby przygotować korespondencję seryjną, należy dysponować wzorcem dokumentu głównego, na przykład ofertą handlową oraz źródłem danych, czyli adresami osób lub firm, do których będzie wysyłana oferta.

Za podstawę dokumentu głównego weźmiemy list przedstawiony dalej na rysunku (patrz rysunek 78).

• Czynności związane z redagowaniem treści przyszłego listu seryjnego pozo­stawiamy do wykonania Czytelnikowi. Gotowy dokument trzeba zapisać w pliku o nazwie konkurs.

Klub "Moja Książka" 09-645 Warszawa ul. Kwiatowa7

Drodzy Czytelnicy!

Mamy dla Was niecodzienną propozycję. Organizujemy konkurs na hasło promujące nasz Klub i zapraszamy do wzięcia w nim udziału Zwycięzca otrzyma nagrodę w wysokości 20 000 zł, zaś wśród wszystkich uczestników rozlosowane zostaną cenne upominki w postaci sprzętu Hi-Fi.

Przyłączcie się - może las uśmiechnie się właśnie do Was!!!

Rysunek 78. Propozycja treści listu seryjnego

Przygotowanie głównego dokumentu korespondencji seryjnej

Kiedy wzór listu jest gotowy, można przystąpić do generowania korespondencji seryjnej.

W tym celu, w otwartym dokumencie, który ma być podstawą dokumentu głów­nego korespondencji (u nas jest to dokument konkurs), wybieramy polecenie Narzę­dzia/Korespondencja seryjna. Otworzy się wtedy okno dialogowe pokazane na po­niższym rysunku (patrz rysunek 79).

Rysunek 79. Okno dialogowe korespondencji seryjnej

Najpierw tworzymy dokument główny: klikamy przycisk Utwórz, a z otwartej li­sty wybieramy opcję Listy seryjne. Pokaże się wtedy okno w postaci:

. Klikamy w nim przycisk Ak­tywne okno, bowiem dokument bazowy dla korespondencji seryjnej jest otwarty w aktywnym oknie.

W odpowiedzi nastąpi powrót do poprzedniego okna dialogowego, w którym pod przyciskiem Utwórz widać już informację o pliku bazowym dla tworzonej korespon­dencji. Jednocześnie pojawił się przycisk Edytuj, który umożliwi ewentualną później­szą modyfikację dokumentu głównego.

Łączenie dokumentu głównego z listą adresową

Teraz dołączymy do dokumentu głównego adresową bazę danych. W tym celu klikamy przycisk Pobierz dane, a w rozwiniętej liście opcję Utwórz źródło danych, należy bowiem wprowadzić adresy odbiorców listu seryjnego. W oknie dialogowym, które się otworzy (patrz rysunek 80) trzeba określić nazwy i kolejność elementów adresu. W tym celu, po zaznaczeniu w polu Nazwy pól w wierszu nagłówkowym niepotrzebnego w naszych adresach elementu usuwamy go przyciskiem Usuń nazwę pola (mają pozostać tylko nazwy pokazane na rysunku). Potem dodatkowo ustalamy właściwą kolejność pól w adresie za pomocą przycisków ze strzałkami. Po dokonaniu tej czynności klikamy OK, a następnie zapisujemy plik adresowy pod nazwą czytelnicy.

tymi przyciskami można przesunąć zaznaczone pole w górę lub w dół

Rysunek 80.Po wykonaniu tych czynności pojawi się komunikat w postaci:

W oknie komunikatu należy wówczas kliknąć przycisk Edytuj źródło danych.

W odpowiedzi pojawi się kolejne okno, w którym należy wpisać adresy odbiorców, na

przykład: J. Po wpisaniu adresu kli­kamy przycisk Dodaj nowy i wprowadzamy kolejny adres. Tym sposobem należy wpisać następujące dane:

Wpisane w ten sposób adresy zostaną umieszczone w tabeli znajdującej się w pli­ku czytelnicy, w jej kolejnych wierszach zwanych rekordami. Żeby sprawdzić po­prawność wprowadzonych danych można poruszać się między rekordami za pomocą przycisków strzałkowych opatrzonych nazwą Rekord umieszczonych w oknie for­mularza. Gdy okaże się, że wszystko jest w porządku, wystarczy kliknąć OK.

Jeśli w wyniku łączenia dokumentu głównego z listą adresową pojawi się

i

informacja w postaci:

klikamy przycisk Edytuj dokument główny.

Nastąpi wtedy przejście do trybu edycji dokumentu konkurs i pojawi się dodatkowy

pasek narzędziowy w postaci: - Jeśli pasek zasłania dokument, należy go przeciągnąć za tytuł w bardziej dogodne położenie, na przykład pod standardowe paski narzędziowe, w górnej części okna Worda.

Teraz do wzorca listu należy wstawić pola, które będą automatycznie wypełniane przez edytor danymi kolejnych adresatów. W tym celu ustawiamy kursor tekstowy

w odpowiednim miejscu listu i klikamy przycisk
Pokaże się lista nagłówków tabeli z informacjami o adresach, z której wybieramy nagłówek Imię. Do dokumentu, w miejscu, gdzie stał kursor zostanie wstawiony kod w postaci «Imię». Wprowadzamy spację i ponownie rozwijamy listę pól korespon­dencji seryjnej, z której wybieramy Nazwisko.

Ustawiamy kursor w następnym wierszu, klikamy
i wybieramy KodPocztowy. Wprowadzamy spację i ponownie rozwijamy listę pól korespondencji seryjnej, z której wybieramy Miasto. W kolejnym wierszu wstawiamy kod Adresl.

Po wykonaniu przedstawionych czynności uzyskamy efekt pokazany na poniż­szym rysunku (patrz rysunek 81). W ten sposób powstał dokument główny korespon­dencji seryjnej.

Klub "Moja Książka"
09-645 Warszawa
ul Kwiatowa?
«Imię» «Nazwisko»
«KodPocztowy» «Miasto»
«Adresl»
Drodzy Czytelnicy!
Mamy dla Was niecodzienną zapraszamy do wzięcia w nim	propozycj' udziału. Z\

Rysunek 81. Fragment dokumentu głównego z polami korespondencji seryjnej

Część dokumentu przeznaczoną na dane adresata można sformatować, tak jak każdy inny tekst dokumentu. W tym celu zaznaczamy myszą fragment zawierający wszystkie pola i na przykład pogrubiamy czcionkę. W rezultacie kody pól zostaną pogrubione. Dokument główny zapisujemy pod nazwą oferta konkursowa.

Wysyłanie korespondencji seryjnej

Otwarty dokument można od razu skierować na drukarkę za pomocą przycisku

Scal na drukarkę
. Po ustaleniu w oknie dialogowym drukowania parametrów wydruku zostanie wydrukowanych tyle listów, ilu jest adresatów w pliku ze źródłem danych (u nas w pliku czytelnicy). W miejsce kodów pól automatycznie pojawią się w kolejnych listach odpowiednie dane adresowe. Jeśli zamierzamy drukować listy w późniejszym terminie, można utworzyć plik zawierający zaadresowane już pisma. W tym celu zamiast scalania na drukarkę klikamy przycisk Scal w nowy dokument

i zapisujemy plik zawierający wszystkie listy pod nazwą konkurs seryjny.

Jeśli kiedykolwiek zajdzie potrzeba dopisania nowych adresów bądź usu­nięcia/poprawienia starych wystarczy otworzyć plik czytelnicy, dokonać nie­zbędnych korekt i zapisać nową wersję pliku.

Ćwiczenia podsumowujące

Ćwiczenie 1

• Przygotować dokument główny korespondencji seryjnej o treści pokazanej na rysunku (patrz rysunek 82). Dokument zapisać w pliku spółdzielnia. Dane adre­sowe (patrz rysunek 83) zapisać w pliku mieszkańcy.

słowo ul. należy wpisać

z klawiatury;

cały adres trzeba wyśrodkować oraz

wyróżnić pogrubieniem i kursywą

datę należy wstawić za pomocą, polecenia Wstaw/Data i godzina,

a potem dosunąć do prawego marginesu; u Czytelnika data będzie inna - tzn. aktualna w dniu wykonywania ćwiczenia

Rysunek 82

Imię	Nazwisko	Miejscowość	Kod	Ulica
Jan	Kowalski	Warszawa	00-765	Domaniewska 4/2
Marek	Jarnróz	Warszawa	00-654	Samowara 6/23
Aniela	Wójcik	Warszawa	00-981	Samowara 4/98

Rysunek 83.

Wydrukować zawiadomienia do wszystkich mieszkańców

Ćwiczenie 2

• Przygotować dokument główny korespondencji seryjnej o treści pokazanej na rysunku 84). Dokument zapisać w pliku teatr. Dane adresowe (patrz rysunek 85) zapisać w pliku seniorzy.

tę część dokumentu trzeba zredagować jako nagłówek; czcionka jest powiększona i wyróżniona kolorem

Teatr MIMOZA

Centrum Rekreacji, ul. Rozrywkowa 4

«nazwa»

«ulica»

«kod» «miasto»

Zapraszamy pensjonariuszy na nieodpłatne przedstawienia naszego teatru w każdą pierwszą środę miesiąca. W załączeniu przesyłamy repertuar na najbliższe półrocze. Rezerwacji prosimy dokonywać w kasie w dni robocze w godz. 10-14.

Rysunek 84.

nazwa	kod	miasto	ulica
Klub Seniora "POGODNA JESIEŃ'	01-991	Warszawa	ul. Miła 3
Dom Opieki "Senior"	09-23	Warszawa	plac Wyjątkowy 7
PRZYSTAŃ - Dzienny Dom Pobytu	07-231	Warszawa	al. B. Prusa 98

• Scalić zaproszenia do wszystkich adresatów w nowy dokument. Powstałemu dokumentowi nadać nazwę zaproszenia do teatru. Wydrukować trzy pisma i zamknąć dokument.

• Na liście adresów zmienić nazwę ulicy domu PRZYSTAŃ z B. Prusa na Po­wstańców. Wydrukować tylko pismo ze zmienionym adresem (po zmianie adre­su trzeba ponownie dokonać połączenia dokumentu głównego z listą adresową

__________ _________

________ Koniec Materiałów szkol. „Konsp_ECDL(M3_cz1).doc” ___________

Europejski Certyfikat Umiejetnosci Komputerowych ECDL - European Computer Driving Licence

EGZAMIN WEWNĘTRZNY

MODUŁIII - Przetwarzanie tekstu (MS Word)

Tu wpisz swoje Imię i nazwisko .........................................

UWAGA: zaliczenie egzaminu wymaga udzielenia 80% poprawnych odpowiedzi.

Wpisz odpowiedź lub podkreśl właściwą oraz wykonaj sprawdzian praktyczny.

1. Test

Ukończ następujący test. Podkreśl poprawne odpowiedzi.

Chcesz wyrównać listę zawierającą liczby, zachowując przecinek dziesiętny w tym samym miejscu w każdym wierszu. Którego typu tabulatora należy użyć?

• Lewego
  

• Prawego
  

• Paskowego
  

• Dziesiętnego
  

W jaki sposób można najszybciej ustawić wysunięcie?

• Używając okna dialogowego Akapity

• Przesuwając trójkątny znacznik wysunięcia
  wzdłuż linijki poziomej do żądanego miejsca

• Używając okna dialogowego Ustawienia strony

Chcesz wstawić literę z alfabetu greckiego w dokumencie programu Word.
W którym z podanych niżej miejsc znajdziesz alfabet grecki?

• Menu Narzędzia, polecenie Język.

• Okno dialogowe Symbol (menu Wstaw, polecenie Symbol).

• Słownik (menu Narzędzia, polecenie Pisownia i gramatyka).

• Musisz znać skrót klawiaturowy odpowiadający tej literze.

W jaki sposób można szybko wstawić symbol zastrzeżonego znaku towarowego (®)?

• Wstawiając grafikę przedstawiającą symbol ®.

• Wpisując (tm).

• Tworząc własny skrót klawiaturowy.

• Wpisując (r).

Gdzie można znaleźć pełną listę skrótów danego programu pakietu Office?

• Na końcu tego kursu

• W tematach Pomocy danego programu pakietu Office

• W menu na pasku menu

Która z poniższych pozycji NIE jest jednym z zadań wykonywanych za pomocą klawiatury?

• Poruszanie się po menu.

• Wycinanie, kopiowanie i wklejanie tekstu.

• Poruszanie się po paskach narzędzi.

• Korzystanie z myszy, manipulatora kulkowego lub tabliczki dotykowej.

Która z poniższych możliwości opisuje element wyświetlany na górze okna programu, ale nie występujący w menu pasków narzędzi?

• Pasek narzędzi Standardowy

• Pole Zadaj pytanie

• Pasek narzędzi Formatowanie

• Pasek menu

Co znaczy mała trójkątna strzałka w dół z prawej strony przycisku?

• Zbyt wiele przycisków do wyświetlenia

• Przycisk udostępnia podmenu

• Menu opcji paska narzędzi.

• Za jej pomocą można usunąć przycisk z paska narzędzi

Jak można otworzyć menu za pomocą klawiatury?

• Wpisując słowo menu

• Naciskając klawisz CTRL

• Naciskając klawisz ALT oraz literę podkreśloną w menu

Co oznaczają skróty klawiaturowe z prawej strony otwartego menu?

• Informują o bezpośrednim skrócie do wybranych poleceń, umożliwiającym uruchamianie ich bez otwierania menu

• Wyjaśniają, jak wybrać pewne polecenia z menu

• Informują, że pewne menu zawierają podmenu

Które z tych zdań na temat skrótów odpowiadających konkretnym czynnościom jest prawdziwe?

• Ich wykonywanie trwa dłużej

• Trzeba znać konkretne klawisze

• Musi być otwarte menu

• Musi być otwarte okno Pomoc

Jaki jest najszybszy sposób korzystania z klawiatury zamiast myszy?

• Korzystanie z paska menu i menu

• Korzystanie z przycisków paska narzędzi

• Korzystanie z konkretnego skrótu klawiaturowego, na przykład CTRL+A = Zaznacz wszystko

2. Test

Ukończ następujący test. Podkreśl poprawne odpowiedzi.

Jaka jest podstawowa zaleta korzystania z nagłówków i stopek w dokumencie?

• Możliwość umieszczenia w nich tytułu dokumentu i numerów stron

• Atrakcyjny wygląd

• Możliwość dodania tytułu na początku dokumentu

Jak można otworzyć pasek narzędzi Nagłówek i stopka?

• Klikając w menu Widok polecenie Paski narzędzi, a następnie wybierając z listy pasków narzędzi pozycję Nagłówek i stopka.

• Klikając w menu Widok polecenie Nagłówek i stopka

• Klikając prawym przyciskiem myszy dowolny pasek narzędzi i klikając polecenie Nagłówek i stopka

Jak dodać kolejne numery stron w obszarze stopki?

• Należy wpisać numer strony w ostatnim wierszu każdej strony

• Należy kliknąć przycisk Wstaw liczbę stron
  na pasku narzędzi Nagłówek i stopka

• Należy kliknąć przycisk Wstaw numer strony
  na pasku narzędzi Nagłówek i stopka

Jaka jest najszybsza metoda przełączania się między nagłówkami i stopkami?

• Przewinięcie w górę lub w dół strony i kliknięcie odpowiedniego obszaru

• Użycie przycisku Przejdź do nagłówka/stopki
  

• Użycie polecenia Nagłówek i stopka w menu Widok

Jaką funkcję pełnią podziały sekcji?

• Rozdzielają graficznie informacje na poszczególnych stronach

• Ułatwiają autorowi organizowanie zawartości dokumentu

• Stanowią podstawę do stosowania wariantów formatowania w różnych obszarach dokumentu

Użyte w stosunku do nagłówków i stopek ustawienie Inne na stronach parzystych i nieparzystych dotyczy następującej części dokumentu:

• Cały dokument

• Tylko sekcja, w której umieszczony jest punkt wstawiania

• Cały obszar od punktu wstawiania do końca dokumentu

3. Test

Ukończ następujący test. Podkreśl poprawne odpowiedzi.

Która z poniższych metoda jest poprawnym sposobem tworzenia spisu treści?

• W treści dokumentu należy zaznaczyć fragmenty tekstu, które mają zostać uwzględnione w spisie treści, a następnie za pomocą programu Word należy zebrać je razem.

• Należy utworzyć pusty spis treści, a następnie umieścić w nim odpowiednie pozycje metodą kopiowania i wklejania

• Należy wpisać tekst spisu treści w osobnym dokumencie.

Tekst, który ma zostać uwzględniony w spisie treści, można oznaczyć, korzystając z następującej opcji:

• Style nagłówków

• Style niestandardowe

• Poziomy konspektu

• Wszystkie powyższe odpowiedzi są poprawne

Tekst w dokumencie został już oznaczony, ale przed otwarciem okna dialogowego Indeks i spisy w celu utworzenia spisu treści należy wykonać następującą czynność:

• Utworzenie nowej tabeli, w której zostanie umieszczony spis treści

• Dodanie numerów stron

• Umieszczenie punktu wstawiania w miejscu, w którym ma zostać wstawiony spis treści

• Dodanie pustej strony

Chcesz zmienić format spisu treści. Do jakiego elementu interfejsu należy przejść?

• Należy kliknąć prawym przyciskiem myszy spis treści, a następnie kliknąć polecenie Formatuj

• Pole Formaty w oknie dialogowym Indeks i spisy

• Należy kliknąć przycisk Opcje w oknie dialogowym Indeks i spisy

Chcesz wyświetlić spis treści w formie hiperłączy w układzie sieci Web, zachowując jednak numery stron na wydruku. Co należy zrobić?

• Nic. Jest to ustawienie domyślne dla spisów treści w programie Word

• Należy utworzyć nową ramkę sieci Web, w której zostanie umieszczony spis treści

• Należy wydrukować dokument z numerami stron, a następnie zmienić spis treści w taki sposób, aby zawierał hiperłącza

Co to jest znak wiodący tabulacji?

• Ciąg znaków między pozycją spisu treści i numerem strony

• Miejsce, do którego przenosi się punkt wstawiania po naciśnięciu klawisza TAB

• Nazwa karty w oknie dialogowym

Jaka metoda tworzenia spisu treści ułatwia pracę przy opracowywaniu struktury dokumentu?

• Style nagłówków

• Poziomy konspektu

• Style niestandardowe

• Wszystkie powyższe odpowiedzi są poprawne

W spisie treści utworzonym tylko przy użyciu poziomów konspektu można zmienić przypisania poziomów spisu.

• Prawda.

• Fałsz.

Jaka metoda tworzenia spisów treści jest oparta na wbudowanych stylach programu Word?

• Style nagłówków

• Poziomy konspektu

• Style niestandardowe

• Wszystkie powyższe odpowiedzi są poprawne

4. Test

Ukończ następujący test. Podkreśl poprawne odpowiedzi.

W którym menu znajduje się polecenie Przypis dolny?

• Menu Format

• Menu Wstaw

• Menu Edycja

Jak usunąć przypis dolny?

• Usuwając znacznik odwołania do przypisu u dołu strony

• Usuwając tekst przypisu u dołu strony

• Usuwając znacznik odwołania do przypisu w treści dokumentu

Różnica między przypisem dolnym a przypisem końcowym polega na ich umiejscowieniu w dokumencie.

• Prawda

• Fałsz

W którym widoku jest wyświetlane okienko przypisów?

• W widoku układu wydruku

• W widoku normalnym

• W widoku układu sieci Web

Prostym sposobem na wprowadzenie poprawek w tekście przypisu jest pojedyncze kliknięcie znacznika odwołania do przypisu w treści dokumentu.

• Prawda

• Fałsz

Który klawisz należy nacisnąć, aby skopiować przypis?

• CTRL

• ALT

• SHIFT

5. Test

Ukończ następujący test. Podkreśl poprawne odpowiedzi.

Głównym celem znaku wodnego jest:

• Uwierzytelnienie dokumentu jako oryginalnego

• Dodanie do drukowanego dokumentu nakrapianego, przypominającego wodę wykończenia

• Podanie przydatnych informacji lub przyciągnięcie uwagi bez przesłaniania głównego tekstu dokumentu

Główna różnica między tłem a znakiem wodnym to:

• Tła mają zawsze pełny kolor, a znaki wodne są przezroczyste

• Tła są używane w dokumentach, które są wyświetlane w sieci Web, a znaki wodne w dokumentach drukowanych lub wyświetlanych w układzie wydruku

• Nie ma różnicy. Oba efekty pełnią tę samą funkcję

Najważniejsza różnica między „obrazami” a „rysunkami”:

• Obrazy to grafiki wstawiane do dokumentu ze źródła zewnętrznego; rysunki są tworzone wewnątrz dokumentu

• Rysunki należy stosować w dokumentach nieformalnych, takich jak listy z wakacji; do stosowania w materiałach służbowych lepiej nadają się obrazy.

• Tworzenie obiektu rysunkowego wymaga zdolności artystycznych. Jeżeli użytkownik chce wstawić taki obiekt, powinien umieć rysować.

Jakie jest podstawowe zadanie kanwy rysunku?

• Tworzy kolorowe obramowanie wokół grafiki

• Pomaga wstawić i rozmieścić rysunek lub rysunki nastronie

• Pomaga wstawić i rozmieścić obraz lub obrazy na stronie

Wstawiasz mapę bitową znajdującą się na komputerze. Obraz ma nie tylko nieprawidłowy rozmiar, ale również znajduje się w nieodpowiednim miejscu. W jaki sposób rozwiążesz problem?

• Rozmiaru obrazu nie można zmienić, ale można przenieść go, wycinając i ponownie wklejając w innym miejscu

• Usuwając obraz i próbując ponownie

• Przeciągając obraz do poprawnej pozycji, a następnie używając uchwytów zmiany rozmiaru do zmniejszenia lub powiększenia go.

Wstawiasz strzałkę przy użyciu paska narzędzi Autokształty. W jaki sposób obrócisz strzałkę? (Strzałka znajduje się na kanwie rysunku.)

• Korzystając z zielonego uchwytu na górze obrazu

• Używając jednego z przezroczystych, okrągłych uchwytów na krawędziach lub w rogach

• Autokształtu nie można obracać

Aby wstawić obiekty clip art do dokumentu, należy wykonać następującą czynność:

• Wysłać do firmy Microsoft odpłatny kupon na drukowaną książkę zawierającą 10 000 obrazów

• Użyć okienka zadań Clipart, aby wyszukać obrazy należące do żądanej kategorii

• Otworzyć Galerię diagramów i kliknąć żądany typ diagramu

• Pobrać obiekt clip art z witryny sieci Web Office Online w witrynie Microsoft.com, zapisać go w folderze Moje obrazy, a następnie wstawić go do dokumentu.

Charakterystyka Autokształtów:

• Płaskie obrazy tworzone w programie do renderowania, takim jak Microsoft Paint, oraz importowane do dokumentu

• Kategoria obiektów clip art, do której należą przede wszystkim samochody, ciężarówki i inne obrazy o tematyce motoryzacyjnej.

• Zbiór kształtów graficznych, takich jak linie, krzywe i strzałki, dodawanych przy użyciu paska narzędzi Autokształty

Z którego centralnego miejsca należy rozpocząć procedurę dodawania obramowania lub cieniowania?

• Z okna dialogowego Obramowanie i cieniowanie

• Z okna dialogowego Czc

• ionka.

• Z paska narzędzi Rysowanie

Jaki jest najszybszy sposób dodania formatowania wizualnego do tabeli?

• Dodanie obramowania do pojedynczych wierszy i kolumn, a następnie zastosowanie cieniowania w tej samej kolejności.

• Zastosowanie schematu Autoformatowanie tabeli

Która z następujących „najważniejszych wskazówek” dotyczy stosowania specjalnych efektów tekstowych?

• Nie przesadzaj

• Największe wrażenie robi różnorodność

• Najważniejsza jest spójność; jeśli na przykład jeden nagłówek jest animowany, każdy powinien być animowany

Jak zmienić tekst WordArt po wstawieniu go?

• Należy użyć paska narzędzi Rysowanie

• Należy wybrać opcje z menu Autokształty

• Należy użyć paska narzędzi WordArt

6. Test

Ukończ następujący test. Podkreśl poprawne odpowiedzi.

Dlaczego warto formatować dokument za pomocą stylów?

• Styl umożliwia dostęp do okna dialogowego Czcionka, które zawiera wiele opcji formatowania

• Styl umożliwia zastosowanie wielu opcji formatowania jednocześnie

Jakim rodzajem stylu jest styl nagłówka?

• Styl akapitu

• Styl znaku

• Normalny styl akapitu

Można zaznaczyć wszystkie wystąpienia określonego stylu w dokumencie przez kliknięcie jednego przycisku.

• Fałsz.

• Prawda.

W jaki sposób można najszybciej zmodyfikować styl?

• Zaznaczając tekst i formatując go odpowiednio, a następnie wybierając polecenie Aktualizuj zgodnie z zaznaczeniem na liście stylów w okienku zadań.

• Wyświetlając menu stylu w okienku zadań, klikając polecenie Modyfikuj, wybierając odpowiednie opcje formatowania w oknie dialogowym Modyfikowanie stylu, a następnie klikając przycisk OK.

Jak się upewnić, że zmodyfikowany styl będzie także stosowany do innych dokumentów?

• Zaznaczając tekst, który używa tego stylu, a następnie kopiując go i wklejając w dokumencie, w którym styl ma być dostępny. Tekst wklejony w innych dokumentach należy następnie zastąpić właściwym tekstem

• Zaznaczając pole wyboru Zastosuj do szablonu w oknie dialogowym Modyfikowanie stylu podczas zapisywania stylu.

W jaki sposób można odróżnić zapisane formatowanie od stylu w okienku zadań?

• Obok zapisanego formatowania w okienku zadań nie jest wyświetlana ikona

• Takie rozróżnienie jest niemożliwe

• Zapisane formatowanie jest zawsze wyświetlane pogrubioną czcionką

W jaki sposób można szybko zastosować inny styl nagłówka za pomocą okienka zadań Wyświetlanie formatowania?

• Klikając łącze Styl akapitu, wybierając inny styl w oknie dialogowym Styl, a następnie klikając przycisk Zastosuj

• Klikając łącze Styl akapitu, klikając przycisk Organizator w oknie dialogowym, a następnie klikając odpowiedni styl na liście.

Między jakimi listami można kopiować style w oknie dialogowym Organizator?

• Między listą dokumentów i listą szablonów

• Między listami dokumentów

• Między listami szablonów

• Wszystkie powyższe odpowiedzi są poprawne

Aby cofnąć zmiany stylu znaku lub formatowania, pozostawiając bezpośrednie formatowanie akapitu bez zmian, można nacisnąć klawisze CTRL+SPACJA.

• Prawda

• Fałsz

7. Test

Ukończ następujący test. Podkreśl poprawne odpowiedzi.

Jakie jest znaczenie dokumentu głównego w korespondencji seryjnej?

• Dokument, od którego zaczyna się pracę, zawierający zarówno informacje identyczne dla każdej scalonej kopii, jak i symbole zastępcze przeznaczone na unikatowe informacje.

• Pierwszy dokument tworzonego zestawu

• Dokument zawierający tylko informacje identyczne dla każdej scalanej kopii

Podczas przeprowadzania scalania korespondencji seryjnej automatycznie jest zapisywany plik zawierający kopie wszystkich unikatowych scalonych dokumentów.

• Prawda

• Fałsz

Dlaczego unikatowe informacje używane w korespondencji seryjnej muszą być przechowywane w plikach danych?

• Pliki danych to pliki szczególnego typu, używane tylko do celów korespondencji seryjnej

• Pliki danych porządkują informacje w sposób umożliwiający dopasowanie konkretnych danych do symboli zastępczych znajdujących się w dokumencie głównym

• Pliki danych są przeznaczone do przechowywania dużej ilości informacji

Jaka jest zależność między plikiem danych i polami wstawianymi do dokumentu głównego?

• Nie ma żadnej zależności

• Pola odpowiadają kategoriom (nagłówkom kolumn) z pliku danych

• Każde pole reprezentuje jedną komórkę z pliku danych

Jak można odróżnić pole z pliku danych od reszty tekstu dokumentu głównego?

• Pola z pliku danych są zawsze pogrubione

• Pola z pliku danych są oznaczone kursywą

• Pola z pliku danych są ujęte w znaki cudzysłowu ostrokątnego (« »).

Do utworzenia korespondencji seryjnej konieczne jest posiadanie istniejącego pliku danych.

• Prawda.

• Fałsz.

Jak się otwiera okienko zadań Korespondencja seryjna?

• W menu Plik kliknij polecenie Otwórz, a następnie znajdź plik okienka zadań

• W menu Narzędzia wskaż polecenie Listy i dokumenty wysyłkowe, a następnie kliknij polecenie Kreator korespondencji seryjnej

• W menu Widok wskaż polecenie Paski narzędzi, a następnie kliknij polecenie Korespondencja seryjna

Dlaczego ważne jest dopasowanie pól?

• Jeśli program Word nie będzie mógł dopasować pól z bloku adresu z nagłówkami kolumn z pliku danych, w scalonych dokumentach będą błędy.

• Jeśli pola nie zostaną dopasowane, nie będzie można wyświetlić podglądu scalonych dokumentów

• Dopasowanie pól należy wykonać po wyświetleniu podglądu scalonych dokumentów w celu przeprowadzenia scalania.

Po wyświetleniu podglądu dokumentów scalanie jest już przeprowadzone i nie można wprowadzać zmian.

• Prawda

• Fałsz

Jak można wyświetlić pasek narzędzi Korespondencja seryjna?

• W menu Narzędzia wskaż polecenie Listy i dokumenty wysyłkowe, a następnie kliknij polecenie Kreator korespondencji seryjnej

• W menu Narzędzia kliknij polecenie Opcje

• W menu Widok wskaż polecenie Paski narzędzi, a następnie kliknij polecenie Korespondencja seryjna

Jakich czynności wykonywanych w okienku zadań Korespondencja seryjna nie można przeprowadzić przy użyciu paska narzędzi Korespondencja seryjna?

• Łączenia dokumentu głównego z listą kontaktów programu Outlook i tworzenia nowego pliku danych

• Wstawiania pól bloku adresu i wiersza pozdrowienia

• Wyświetlania podglądu scalonych dokumentów i przeprowadzania scalania

Oprócz pól z pliku danych do dokumentu głównego można wstawiać pola programu Word. Gdzie można znaleźć pełną listę pól programu Word?

• Na pasku narzędzi Korespondencja seryjna kliknij przycisk Wstaw pole programu Word

• W menu Wstaw kliknij polecenie Pole, aby otworzyć okno dialogowe Pole

• W menu Plik kliknij polecenie Otwórz, a następnie zlokalizuj folder Pola

8. Test

Ukończ następujący test. Podkreśl poprawne odpowiedzi.

Której z wymienionych niżej funkcji programu Word należy użyć, aby się dowiedzieć, ile znaków (razem ze spacjami) zawiera dokument?

• Statystyka znaków

• Karta Statystyka w oknie dialogowym Właściwości

• Statystyka wyraz ów.

• Policzyć je samodzielnie

Które z czynności należy wykonać, aby otworzyć okno dialogowe Statystyka wyrazów?

• W menu Narzędzia kliknąć polecenie Statystyka wyrazów

• Zaznaczyć pozycję paska narzędzi Statystyka wyrazów w oknie dialogowym Dostosowywanie

• Kliknąć polecenie Statystyka wyrazów w menu Narzędzia

• Kliknąć przycisk Pokaż pasek narzędzi w oknie dialogowym Statystyka wyrazów

Polecenia egzaminacyjne - egzamin praktyczny.

Utworzyć dwu stronicowy dokument w którym strony są następująco numerowane (2 p)

-wyśrodkowana numeracja w stopce, (1p)

-treść: strona 1, strona 2. (1p)

Ustawić marginesy strony dla całego dokumentu: (2p)

-Margines lewy: 4 cm,

-Margines prawy: 1,5 cm

-Górny i dolny po 2,5 cm

Na pierwszej stronie umieścić tytuł (Polecenia egzaminacyjne „Word”) (5p)
-odstęp między kolejnym akapitem ustawić na 56 punktów (2p)
-akapit tytułu wyodrębnić kolorem i linią falistą u dołu (3p)
i spis treści (6p)

-tytuł format: 24, bold, kursywa, Times New Roman, wyrównanie od prawej (1p)

Spis treści (4p)

-Strona 2 „Realizacja poleceń”

Zawierać ma wykonaną tabelę

Utworzyć nagłówek w którym wstawić należy: (5p)

-Nazwisko i imię (2)

-Pole daty (3p)

Wstawić obraz jako znak wodny (3)

Wstawić tabelkę zgodnie z rysunkiem (tablica) (10p)

Utworzyć z poleceń listę punktowaną (w miejscach „-„ wstawić listę punktowaną w której punktorami są: ) i numerowaną w pozostałych akapitach. (7p)
Od momentu: ”…Wstawić tabelę” wznowić numerowanie od początku.

W trzeciej kolumnie tabeli umieścić wyśrodkowaną tabelę zagnieżdżoną i z danych w niej umieszczonych utworzyć wykres trójwymiarowy, kołowy (bez tła). (10p)

Maksymalnie można zdobyć 50 punktów

___________________________________________________

KONIEC EGZAMINU

DZIĘKUJEMY!

Data: ……………………200….r. EGZAMINATOR:

Nazwisko i imię: …………………………..

Podpis: …………………….

W edytorach pracujących w środowisku Windows, wyboru układu klawiatury dokonuje się w Panelu sterowania (w Windows 95 i 98 polecenie Start/Ustawienia/Panel sterowa­nia/Klawiatura, karta Język okna dialogowego).

Rozwiązanie testu praktycznej znajomości Word w dołączonym pliku

63

Coś tam

pole lewego marginesu; tu trzeba trzykrotnie kliknąć, aby zaznaczyć cały dokument

Rysunek 60. Przykładowe wypełnienie okna modyfikacji listy numerowanej

---