Prawo WE

89/391/EWG

tzw. dyrektywa ramowa

Art. 1. dyrektywy ramowej
Cel
1. Celem niniejszej dyrektywy jest wprowadzenie w życie środków wzmacniających ochronę bezpieczeństwa i zdrowia pracowników w pracy.
2. W tym zakresie zawiera ona ogólne zasady dotyczące ochrony przed zagrożeniami zawodowymi i ochrony w zakresie ochrony bezpieczeństwa i zdrowia, eliminacji zagrożeń i czynników sprzyjających powstawaniu wypadków, informowania, konsultacji, wyważonego udziału, zgodnie z prawodawstwem krajowym i/lub przyjętymi procedurami, oraz szkolenia pracowników i ich przedstawicieli, jak również zawiera ona ogólne wytyczne odnoszące się do wprowadzenia w życie wymienionych zasad.
3. Niniejsza dyrektywa nie zmienia istniejących lub przyszłych przepisów krajowych i wspólnotowych, które byłyby bardziej korzystne dla ochrony bezpieczeństwa i zdrowia pracowników w miejscu pracy.

Art. 2.
Zakres
1. Niniejsza dyrektywa będzie miała zastosowanie we wszystkich sektorach działalności, zarówno w sektorze publicznym, jak i prywatnym (przemysłowym, rolniczym, handlowym, administracyjnym, usług, szkolnictwa, oświaty i kultury, działalności rozrywkowej itp.).
2. Niniejsza dyrektywa nie będzie miała zastosowania tam, gdzie istniałaby sprzeczność interesów - w odniesieniu do specyficznej działalności publicznej i społecznej, takiej jak siły zbrojne czy policja, lub też w odniesieniu do określonych dziedzin działalności w zakresie usług związanych z ochroną cywilną.
W powyższych wypadkach bezpieczeństwo i higiena pracy pracowników powinny być zapewnione w sposób możliwie jak najszerszy, z uwzględnieniem zasad i celów niniejszej dyrektywy.

Dyrektywa 89/391/EWG jest bez wątpienia jednym z najważniejszych aktów pochodnego (wtórnego) prawa wspólnotowego dotyczącego bezpieczeństwa pracy. Jej celem było dążenie do podniesienia poziomu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w miejscu pracy, przez ustanowienie we wszystkich państwach członkowskich UE minimalnych wymogów w tym zakresie.
W swej zasadniczej części odnosi się ona do obowiązków, jakie spoczywają na obydwu stronach stosunku pracy w zakresie - odpowiednio - zapewnienia bezpiecznych warunków pracy (tu: pracodawca) oraz przestrzegania przepisów i zasad określających standardy pracy bezpiecznej (tu: pracownik).
Dyrektywa nakłada na pracodawcę odpowiedzialność w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy pracownikom w każdym aspekcie odnoszącym się do ich pracy.
Pracodawca został zobligowany w szczególności do:
a) podejmowania środków niezbędnych do zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników, w tym m.in. do:
- opracowania oceny ryzyka zawodowego oraz zasad zapobiegania ryzyku zawodowemu,
- informowania pracowników o zagrożeniach występujących w miejscu pracy,
b) zapewnienia kompetentnych służb ds. ochrony zdrowia i zapobiegania ryzyku zawodowemu,
c) zapewnienia środków służących udzielaniu pierwszej pomocy, gaszeniu pożarów i ewakuacji pracowników w razie zagrożenia,
d) konsultowania z pracownikami/i lub ich przedstawicielami problemów dotyczących bezpieczeństwa pracy,
e) przeprowadzania szkoleń w zakresie bhp (por. art. 5-12 dyrektywy).

Dyrektywa nakłada na pracownika odpowiedzialność za bezpieczeństwo i zdrowie własne oraz innych osób, na których jego zachowanie może mieć wpływ (zob. art. 5 dyrektywy).
Pracownik został zobligowany w szczególności do:
a) właściwego (bezpiecznego) wykorzystywania urządzeń, przyrządów, narzędzi itp.,
b) wykorzystywania środków ochrony indywidualnej zgodnie z przeznaczeniem,
c) niezwłocznego informowania o zagrożeniach przełożonych i/lub właściwe służby odpowiedzialne za sprawy bhp,
d) współpracy z pracodawcą i/lub właściwymi służbami odpowiedzialnymi za sprawy bhp w celu umożliwienia pracodawcy zapewnienia bezpiecznych warunków pracy.
W art. 16 omawiana dyrektywa zawiera delegację do wydawania dyrektyw szczegółowych, przede wszystkim w dziedzinach wymienionych w załączniku do dyrektywy. Dziedziny te dotyczą następujących zagadnień:
- miejsca pracy,
- wyposażenia miejsc pracy,
- indywidualnego wyposażenia ochronnego personelu,
- wyposażenia miejsc pracy w zestawy piktograficzne,
- podnoszenia przedmiotów, których ciężar może spowodować powstanie ryzyka uszkodzenia kręgosłupa osoby podnoszącej,
- ruchomych lub czasowych miejsc pracy,
- rybołówstwa i rolnictwa.
Państwa członkowskie UE zostały zobligowane do wdrożenia postanowień dyrektywy do swych wewnętrznych porządków prawnych, najpóźniej do końca 1992 r., z wyjątkiem państw, które weszły do UE po tej dacie. Te ostatnie powinny wdrożyć przedmiotowe postanowienia do dnia akcesji.
Dyrektywami szczegółowymi w rozumieniu art. 16 dyrektywy 89/391/EWG są:
I. dyrektywa 89/654/EWG dotycząca minimalnych wymagań w dziedzinie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w miejscu pracy,
II. dyrektywa 89/655/EWG dotycząca minimalnych wymagań w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny użytkowania sprzętu roboczego przez pracowników podczas pracy,
III. dyrektywa 89/656/EWG dotycząca minimalnych wymagań w dziedzinie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników korzystających z wyposażenia ochrony osobistej,
IV. dyrektywa 90/269/EWG w sprawie minimalnych wymagań dotyczących ochrony zdrowia i bezpieczeństwa podczas ręcznego przemieszczania ciężarów w przypadku możliwości wystąpienia zagrożenia, zwłaszcza urazów kręgosłupa pracowników,
V. dyrektywa 90/270/EWG w sprawie minimalnych wymagań w dziedzinie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia przy pracy z urządzeniami wyposażonymi w monitory ekranowe,
VI. dyrektywa 90/394/EWG w sprawie ochrony pracowników przed zagrożeniem dotyczącym narażenia na działanie czynników rakotwórczych podczas pracy,
VII. dyrektywa 2000/54/WE w sprawie ochrony pracowników przed ryzykiem związanym z narażeniem na działanie czynników biologicznych w miejscu pracy,
VIII. dyrektywa 92/57/EWG w sprawie wprowadzenia w życie minimalnych wymagań w zakresie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w miejscach tymczasowych lub ruchomych budów,
IX. dyrektywa 92/58/EWG w sprawie minimalnych wymagań dotyczących znaków bezpieczeństwa i/lub zdrowia w miejscu pracy,
X. dyrektywa 92/85/EWG w sprawie wprowadzenia środków służących wspieraniu poprawy w miejscu pracy bezpieczeństwa i zdrowia pracownic w ciąży, pracownic, które niedawno rodziły i pracownic karmiących piersią,
XIV. dyrektywa 98/24/WE w sprawie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracowników przed ryzykiem związanym z czynnikami chemicznymi w miejscu pracy,
XV. dyrektywa 1999/92/WE w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników zatrudnionych na stanowiskach pracy, na których może wystąpić atmosfera wybuchowa,
XVI. dyrektywa 2002/44/WE w sprawie minimalnych wymagań w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa dotyczących narażenia pracowników na ryzyko spowodowane czynnikami fizycznymi,
XVII. dyrektywa 2003/10/WE w sprawie minimalnych wymagań w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa dotyczących narażenia pracowników na ryzyko spowodowane czynnikami fizycznymi (hałasem).

Przykładowe przepisy polskiego kodeksu pracy implementujące dyrektywę:
- art. 207(1) [Obowiązek informowania o zagrożeniach]
§ 1. Pracodawca jest obowiązany przekazywać pracownikom informacje o:
1) zagrożeniach dla zdrowia i życia występujących w zakładzie pracy, na poszczególnych stanowiskach pracy i przy wykonywanych pracach, w tym o zasadach postępowania w przypadku awarii i innych sytuacji zagrażających zdrowiu i życiu pracowników,
2) działaniach ochronnych i zapobiegawczych podjętych w celu wyeliminowania lub ograniczenia zagrożeń, o których mowa w pkt 1,
3) pracownikach wyznaczonych do:
a) udzielania pierwszej pomocy,
b) wykonywania działań w zakresie zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników.
§ 2. Informacja o pracownikach, o których mowa w § 1 pkt 3, obejmuje:
1) imię i nazwisko,
2) miejsce wykonywania pracy,
3) numer telefonu służbowego lub innego środka komunikacji elektronicznej.
- art. 209(1) [Pierwsza pomoc w nagłych wypadkach - obowiązki pracodawcy]
§ 1. Pracodawca jest obowiązany:
1) zapewnić środki niezbędne do udzielania pierwszej pomocy w nagłych wypadkach, zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników,
2) wyznaczyć pracowników do:
a) udzielania pierwszej pomocy,
b) wykonywania działań w zakresie zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników,
3) zapewnić łączność ze służbami zewnętrznymi wyspecjalizowanymi w szczególności w zakresie udzielania pierwszej pomocy w nagłych wypadkach, ratownictwa medycznego oraz ochrony przeciwpożarowej.
§ 2. Działania, o których mowa w § 1, powinny być dostosowane do rodzaju i zakresu prowadzonej działalności, liczby zatrudnionych pracowników i innych osób przebywających na terenie zakładu pracy oraz rodzaju i poziomu występujących zagrożeń.
§ 3. Liczba pracowników, o których mowa w § 1 pkt 2, ich szkolenie oraz wyposażenie powinny uwzględniać rodzaj i poziom występujących zagrożeń.
§ 4. W przypadku zatrudniania przez pracodawcę wyłącznie pracowników młodocianych lub niepełnosprawnych - działania, o których mowa w § 1 pkt 2, może wykonywać sam pracodawca. Przepis § 3 stosuje się odpowiednio.
- art. 209(2) [Zagrożenie życia lub zdrowia - obowiązki pracodawcy]
§ 1. W przypadku możliwości wystąpienia zagrożenia dla zdrowia lub życia pracodawca jest obowiązany:
1) niezwłocznie poinformować pracowników o tych zagrożeniach oraz podjąć działania w celu zapewnienia im odpowiedniej ochrony,
2) niezwłocznie dostarczyć pracownikom instrukcje umożliwiające, w przypadku wystąpienia bezpośredniego zagrożenia, przerwanie pracy i oddalenie się z miejsca zagrożenia w miejsce bezpieczne.
§ 2. W razie wystąpienia bezpośredniego zagrożenia dla zdrowia lub życia pracodawca jest obowiązany:
1) wstrzymać pracę i wydać pracownikom polecenie oddalenia się w miejsce bezpieczne,
2) do czasu usunięcia zagrożenia nie wydawać polecenia wznowienia pracy.
- art. 210 [Prawo powstrzymania się od wykonywania pracy]
§ 1. W razie gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom bezpieczeństwa i higieny pracy i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika albo gdy wykonywana przez niego praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom, pracownik ma prawo powstrzymać się od wykonywania pracy, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego.
§ 2. Jeżeli powstrzymanie się od wykonywania pracy nie usuwa zagrożenia, o którym mowa w § 1, pracownik ma prawo oddalić się z miejsca zagrożenia, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego.
§ 2(1). Pracownik nie może ponosić jakichkolwiek niekorzystnych dla niego konsekwencji z powodu powstrzymania się od pracy lub oddalenia się z miejsca zagrożenia w przypadkach, o których mowa w § 1 i 2.
§ 3. Za czas powstrzymania się od wykonywania pracy lub oddalenia się z miejsca zagrożenia w przypadkach, o których mowa w § 1 i 2, pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.
§ 4. Pracownik ma prawo, po uprzednim zawiadomieniu przełożonego, powstrzymać się od wykonywania pracy wymagającej szczególnej sprawności psychofizycznej w przypadku, gdy jego stan psychofizyczny nie zapewnia bezpiecznego wykonywania pracy i stwarza zagrożenie dla innych osób.
§ 5. Przepisy § 1, 2 i 4 nie dotyczą pracownika, którego obowiązkiem pracowniczym jest ratowanie życia ludzkiego lub mienia.
§ 6. Minister Pracy i Polityki Socjalnej w porozumieniu z Ministrem Zdrowia i Opieki Społecznej określi, w drodze rozporządzenia, rodzaje prac wymagających szczególnej sprawności psychofizycznej.
- art. 211 pkt 4 i 7 [Podstawowe obowiązki pracownika]
Przestrzeganie przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy jest podstawowym obowiązkiem pracownika. W szczególności pracownik jest obowiązany:
- stosować środki ochrony zbiorowej, a także używać przydzielonych środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, zgodnie z ich przeznaczeniem
- współdziałać z pracodawcą i przełożonymi w wypełnianiu obowiązków dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy.
- art. 226 pkt 2 [Ryzyko zawodowe]
Pracodawca informuje pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą, oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami.
- art. 237(3) [Przeszkolenie przed dopuszczeniem do pracy]
Pracodawca jest obowiązany zapewnić przeszkolenie pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przed dopuszczeniem go do pracy oraz prowadzenie okresowych szkoleń w tym zakresie. Szkolenie pracownika przed dopuszczeniem do pracy nie jest wymagane w przypadku podjęcia przez niego pracy na tym samym stanowisku pracy, które zajmował u danego pracodawcy bezpośrednio przed nawiązaniem z tym pracodawcą kolejnej umowy o pracę
- art. 304(1) [Obowiązki w zakresie bhp]
Obowiązki, o których mowa w art. 211, w zakresie określonym przez pracodawcę lub inny podmiot organizujący pracę, ciążą również na osobach fizycznych wykonujących pracę na innej podstawie niż stosunek pracy w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę lub inny podmiot organizujący pracę, a także na osobach prowadzących na własny rachunek działalność gospodarczą, w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę lub inny podmiot organizujący pracę.

Poza kodeksem pracy, dyrektywę wdrażają przepisy znajdujące się w szczególności w następujących aktach wykonawczych:
- rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (DzU z 2003 r. nr 169, poz. 1650 ze zm.),
- rozporządzeniu Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (DzU nr 180, poz. 1860 ze zm.),
- rozporządzeniu Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (DzU nr 69, poz. 332 ze zm.),
- rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 29 listopada 2002 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (DzU nr 217, poz. 1833 ze zm.),
- rozporządzeniu Rady Ministrów z 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy (DzU nr 105, poz. 870).

89/654/EWG

Art. 1. dyrektywy 89/654/EWG
Przedmiot dyrektywy
1. Dyrektywa niniejsza stanowi pierwszą szczegółową dyrektywę w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG i określa minimalne wymagania dotyczące bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w miejscu pracy zgodnie z definicją zawartą w art. 2.
2. Dyrektywa ta nie obejmuje:
środków transportu użytkowanych na zewnątrz i/lub wewnątrz przedsiębiorstwa oraz stanowisk pracy wewnątrz środków
transportu;
b) sezonowych lub zmiennych stanowisk pracy;
c) przemysłu wydobywczego;
d) łodzi rybackich;
e) pól, lasów i innych gruntów tworzących część przedsiębiorstwa rolnego i leśnego, usytuowanych poza terenem zabudowanym przedsiębiorstwa.
3. Przepisy dyrektywy 89/391/EWG mają w pełni zastosowanie do zakresu określonego w ust. 1, bez uszczerbku dla bardziej rygorystycznych i/lub szczegółowych przepisów niniejszej dyrektywy.

Art. 16 dyrektywy 89/391/EWG
Dyrektywy szczegółowe - Zmiany - Zakres stosowania niniejszej dyrektywy
1. Rada, stanowiąc na wniosek Komisji na podstawie art. 118a Traktatu, przyjmuje szczegółowe dyrektywy, między innymi w dziedzinach wymienionych w Załączniku.
2. Niniejsza dyrektywa oraz, bez uszczerbku dla procedur określonych w art. 17, dotyczących aspektów technicznych, dyrektywy szczegółowe mogą być zmieniane zgodnie z procedurą określoną w art. 118a Traktatu.
3. Przepisy niniejszej dyrektywy mają pełne zastosowanie do wszystkich dziedzin objętych przez dyrektywy szczegółowe, bez uszczerbku dla bardziej rygorystycznych i/lub specyficznych przepisów zawartych w dyrektywach szczegółowych.

Dyrektywa określa minimalne wymagania w zakresie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, jakie powinny spełniać stanowiska pracy.
Kluczową datą jest dzień 31 grudnia 1992 r. Wszystkie stanowiska pracy użytkowane przed tą datą, najpóźniej w ciągu trzech lat od jej upływu miały być dostosowane do minimalnych wymagań bezpieczeństwa i ochrony zdrowia określonych w załączniku nr II.
Natomiast stanowiska pracy przekazywane do użytkowania po dniu 31 grudnia 1992 r. muszą już spełniać minimalne wymagania bezpieczeństwa i ochrony zdrowia określone w załączniku nr I.
Stanowiska pracy modernizowane, rozbudowywane i/lub zmieniane po dniu 31 grudnia 1992 r., muszą spełniać wymogi określone w załączniku nr I.
Obowiązki w tym zakresie spoczywają na pracodawcy.
Pracodawcy zostali przede wszystkim zobligowani do tego, aby:
- wyjścia ewakuacyjne i wyjścia zapasowe oraz prowadzące do nich drogi były zawsze całkowicie wolne,
- była wykonywana techniczna obsługa miejsc pracy oraz maszyn i urządzeń, a każda zauważona usterka mogąca zagrozić bezpieczeństwu i zdrowiu pracowników była usuwana w możliwie najszybszym terminie,
- miejsca pracy oraz maszyny i urządzenia były regularnie czyszczone w celu utrzymywania należytego poziomu higieny,
- był regularnie konserwowany i sprawdzany sprzęt służący zapewnieniu bezpieczeństwa oraz urządzenia eliminujące zagrożenia.
Ponadto, pracodawcy zostali zobligowani do:
- informowania pracowników i/lub ich przedstawicieli o wszystkich przedsięwzięciach dotyczących bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w miejscu pracy,
- zapewnienia uczestnictwa pracowników i/lub ich przedstawicieli w konsultacjach dotyczących wszystkich spraw objętych zakresem tej dyrektywy i jej załączników.

Przykładowe przepisy kodeksu pracy implementujące dyrektywę:
- art. 226 [Ryzyko zawodowe]
Pracodawca:
1) ocenia i dokumentuje ryzyko zawodowe związane z wykonywaną pracą oraz stosuje niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko,
2) informuje pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą, oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami.

Poza kodeksem pracy, dyrektywę wdrażają przepisy znajdujące się w szczególności w następujących aktach wykonawczych:
- rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (DzU z 2003 r. nr 169, poz. 1650 ze zm.), np.:
§ 9 [Drogi ewakuacyjne z pomieszczeń obiektu budowlanego]
§ 22 [Otwory drzwiowe, drzwi i bramy]
§ 28a [Bezpieczne instalacje]
§ 37 [Konserwacja urządzeń]
§ 45 [Ogólne zasady organizacji stanowisk pracy]

90/269/EWG

Art. 1.
Przedmiot
1. Niniejsza dyrektywa, która jest czwartą szczegółową dyrektywą w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG, ustanawia minimalne wymagania dotyczące ochrony zdrowia i bezpieczeństwa przy ręcznym przemieszczaniu ciężarów w przypadku wystąpienia zagrożenia, zwłaszcza urazów kręgosłupa u pracowników.
2. Przepisy dyrektywy 89/391/EWG winny być stosowane w całym zakresie wyszczególnionym w ust. 1, nie wyłączając bardziej rygorystycznych i/lub szczegółowych przepisów zawartych w niniejszej dyrektywie.

Art. 16 dyrektywy 89/391/EWG
Dyrektywy szczegółowe - Zmiany - Zakres stosowania niniejszej dyrektywy
1. Rada, stanowiąc na wniosek Komisji na podstawie art. 118a Traktatu, przyjmuje szczegółowe dyrektywy, między innymi w dziedzinach wymienionych w Załączniku.
2. Niniejsza dyrektywa oraz, bez uszczerbku dla procedur określonych w art. 17, dotyczących aspektów technicznych, dyrektywy szczegółowe mogą być zmieniane zgodnie z procedurą określoną w art. 118a Traktatu.
3. Przepisy niniejszej dyrektywy mają pełne zastosowanie do wszystkich dziedzin objętych przez dyrektywy szczegółowe, bez uszczerbku dla bardziej rygorystycznych i/lub specyficznych przepisów zawartych w dyrektywach szczegółowych.

Dyrektywa nakłada na pracodawców obowiązki w zakresie:
a) podejmowania odpowiednich działań mających na celu:
- uniknięcie konieczności ręcznego przemieszczania ciężarów, a w razie braku takiej możliwości:
- dostarczenia pracownikom wyposażenia zmniejszającego zagrożenie związane z ręcznym przemieszczaniem ciężarów,
b) zapewnienia sprzętu do transportu spełniającego wymagania określone w dyrektywie,
c) zorganizowania stanowisk pracy w sposób pozwalający na bezpieczne wykonywanie prac transportowych,
d) szkolenia, informowania i instruowania pracowników w kwestii bezpiecznego wykonywania prac transportowych,
e) konsultacji i współudziału pracowników w zakresie zagadnień objętych przedmiotem dyrektywy.

Kodeksowym przepisem zawierającym delegacje do wydania stosownych przepisów wykonawczych jest art. 237(15) § 1 k.p.

Pozakodeksowe przepisy dotyczące omawianej problematyki zawierają:
- rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 14 marca 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych (DzU nr 26, poz. 313 ze zm.),
- rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (DzU z 2003 r. nr 169, poz. 1650 ze zm.), w szczególności rozdział 4 poświęcony transportowi wewnętrznemu i magazynowaniu, np.
§ 63 [Zakazy i szczegółowe wymagania ręcznego transportu]
§ 64 [Transport przy pomocy środków transportowych]

90/270/EWG

Art. 1.
Przedmiot
1. Niniejsza dyrektywa, która jest piątą dyrektywą szczegółową w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG, ustanawia minimalne wymagania w zakresie bezpieczeństwa i zdrowia przy pracy z urządzeniami wyposażonymi w monitory ekranowe zdefiniowanymi w art. 2.
2. Przepisy dyrektywy 89/391/EWG mają pełne zastosowanie w odniesieniu do całego obszaru określonego w ust. 1, bez uszczerbku dla bardziej rygorystycznych i/lub szczegółowych przepisów zawartych w niniejszej dyrektywie.
3. Niniejsza dyrektywa nie ma zastosowania do:
a) kabin kierowców i kabin sterowniczych maszyn i pojazdów;
b) systemów komputerowych na pokładach środków transportu;
c) systemów komputerowych przeznaczonych głównie do użytku publicznego;
d) systemów "przenośnych" nieprzeznaczonych do dłuższego używania na stanowisku pracy;
e) kalkulatorów, kas rejestrujących i innych urządzeń z małymi ekranami do zobrazowania danych lub wyników pomiarów koniecznych w bezpośrednim użyciu tych urządzeń;
f) tradycyjnych maszyn do pisania typu znanego jako "maszyna z okienkiem".

Art. 16 dyrektywy 89/391/EWG
Dyrektywy szczegółowe - Zmiany - Zakres stosowania niniejszej dyrektywy
1. Rada, stanowiąc na wniosek Komisji na podstawie art. 118a Traktatu, przyjmuje szczegółowe dyrektywy, między innymi w dziedzinach wymienionych w Załączniku.
2. Niniejsza dyrektywa oraz, bez uszczerbku dla procedur określonych w art. 17, dotyczących aspektów technicznych, dyrektywy szczegółowe mogą być zmieniane zgodnie z procedurą określoną w art. 118a Traktatu.
3. Przepisy niniejszej dyrektywy mają pełne zastosowanie do wszystkich dziedzin objętych przez dyrektywy szczegółowe, bez uszczerbku dla bardziej rygorystycznych i/lub specyficznych przepisów zawartych w dyrektywach szczegółowych.

Dyrektywa nakłada na pracodawców obowiązki w zakresie:
a) analizy stanowisk pracy w celu oceny warunków zdrowotnych i bezpieczeństwa, szczególnie w odniesieniu do możliwych zagrożeń dla wzroku, problemów fizycznych i obciążeń psychicznych,
b) podejmowania właściwych środków w celu usunięcia zagrożeń stwierdzonych w ww. trybie,
c) zapewnienia zgodności warunków pracy na stanowiskach uruchamianych po 31 grudnia 1992 r. z wymogami dyrektywy,
d) szkolenia i informowania pracowników we wszystkich aspektach objętych przedmiotem dyrektywy,
e) organizowania pracy pracowników na stanowiskach wyposażonych w monitor ekranowy w sposób z uwzględnieniem okresowych przerw lub zmian charakteru czynności zmniejszających obciążenie pracą przy monitorze ekranowym,
f) konsultowania i współudziału pracowników w zakresie zagadnień objętych przedmiotem dyrektywy.

Kodeksowym przepisem zawierającym delegacje do wydania stosownych przepisów wykonawczych jest art. 237(15) § 1 k.p.
Na podstawie tej delegacji wydane zostało m.in.:
- rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (DzU nr 148, poz. 973).

90/394/EWG

Art. 1.

Przedmiot

1. Przedmiotem niniejszej dyrektywy, będącej szóstą dyrektywą szczegółową w rozumieniu ust. 1 art. 16 dyrektywy 89/391/EWG, jest ochrona pracowników przed zagrożeniem ich zdrowia i bezpieczeństwa, które wynika bądź prawdopodobnie wyniknie z narażenia na działanie czynników rakotwórczych lub mutagenów w miejscu pracy, a także zapobieganie takiemu zagrożeniu.

Ustala ona szczególne wymagania minimalne w tym zakresie, włącznie z wartościami granicznymi.

2. Niniejsza dyrektywa nie stosuje się do pracowników, którzy narażeni są tylko na kontakt z promieniowaniem objętym Traktatem ustanawiającym Europejską Wspólnotę Energii Atomowej.

3. Dyrektywa 89/391/EWG stosuje się w pełni do całego zakresu wymienionego w ust. 1, bez wpływu na zastosowanie bardziej surowych i/lub szczegółowych przepisów zawartych w niniejszej dyrektywie.

4. W odniesieniu do azbestu i monomeru chlorku winylu, których dotyczą dyrektywy specjalne, który jest przedmiotem dyrektywy 83/477/EWG przepisy niniejszej dyrektywy maja zastosowanie wówczas, gdy są stosuje się, jeżeli są one bardziej korzystne dla zdrowia i bezpieczeństwa w miejscu pracy.

Dyrektywa nakłada na pracodawców obowiązki w zakresie:

a) zmniejszenia zużycia czynnika rakotwórczego lub mutagenu w miejscu pracy szczególnie poprzez zastąpienie ich, w miarę istnienia technicznych możliwości, substancją, preparatem lub procesem, który podczas użytkowania jest bezpieczny lub jest mniej niebezpieczny dla zdrowia i bezpieczeństwa pracownika,

b) zapobiegania i zmniejszenia zagrożenia omawianymi czynnikami,

c) informowania właściwych organów o szczegółowo określonych działaniach dotyczących przedmiotu dyrektywy,

d) informowania pracowników o zagrożeniu związanym z występowaniem przedmiotowego czynnika oraz prowadzenia szkoleń tematycznych,

e) konsultacji i udziału pracowników i/lub ich przedstawicieli w sprawach objętych przedmiotem dyrektywy,

f) zapewnienia odpowiednich warunków bhp.

Przepisy kodeksu pracy implementujące dyrektywę:

- art. 222 [Czynniki rakotwórcze i mutagenne]

§ 1. W razie zatrudniania pracownika w warunkach narażenia na działanie substancji, preparatów, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym, pracodawca zastępuje te substancje, preparaty, czynniki lub procesy technologiczne mniej szkodliwymi dla zdrowia lub stosuje inne dostępne środki ograniczające stopień tego narażenia, przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki.

§ 2. Pracodawca rejestruje wszystkie rodzaje prac w kontakcie z substancjami, preparatami, czynnikami lub procesami technologicznymi o działaniu rakotwórczym lub mutagennym, określonymi w wykazie, o którym mowa w § 3, a także prowadzi rejestr pracowników zatrudnionych przy tych pracach.

§ 3. Minister właściwy do spraw zdrowia, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw pracy, uwzględniając zróżnicowane właściwości substancji, preparatów, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym, ich zastosowanie oraz konieczność podjęcia niezbędnych środków zabezpieczających przed zagrożeniami wynikającymi z ich stosowania, określi, w drodze rozporządzenia:

1) wykaz substancji, preparatów, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym i sposób ich rejestrowania,

2) sposób prowadzenia rejestru prac, których wykonywanie powoduje konieczność pozostawania w kontakcie z substancjami, preparatami, czynnikami lub procesami technologicznymi o działaniu rakotwórczym lub mutagennym,

3) sposób prowadzenia rejestru pracowników zatrudnionych przy tych pracach,

4) wzory dokumentów dotyczących narażenia pracowników na substancje, preparaty, czynniki lub procesy technologiczne o działaniu rakotwórczym lub mutagennym oraz sposób przechowywania i przekazywania tych dokumentów do podmiotów właściwych do rozpoznawania lub stwierdzania chorób zawodowych,

5) szczegółowe warunki ochrony pracowników przed zagrożeniami spowodowanymi przez substancje, preparaty, czynniki lub procesy technologiczne o działaniu rakotwórczym lub mutagennym,

6) warunki i sposób monitorowania stanu zdrowia pracowników narażonych na działanie substancji, preparatów, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym.

Na podstawie delegacji zawartej w art. 222 § 3 k.p. wydane zostało:

rozporządzenie Ministra Zdrowia z 1 grudnia 2004 r. w sprawie substancji, preparatów, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy (DzU nr 280, poz. 2771 ze zm.) - nieobowiązujące od 9 kwietnia 2012 r.

______________________________________

ZMIANY do dyrektywy 90/394/EWG:

1) DYREKTYWA RADY 97/42/WE z dnia 27 czerwca 1997 r.

po raz pierwszy zmieniająca dyrektywę 90/394/EWG w sprawie ochrony pracowników przed zagrożeniem dotyczącym narażenia na działanie czynników rakotwórczych podczas pracy (szósta dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG) (Dz. Urz. L 179 z 08.07.1997, str. 4)

2) DYREKTYWA RADY 1999/38/WE z dnia 29 kwietnia 1999 r.

zmieniająca po raz drugi dyrektywę 90/394/EWG w sprawie ochrony pracowników przed zagrożeniem dotyczącym narażenia na działanie czynników rakotwórczych podczas pracy i rozszerzająca ją o mutageny

(Dz. Urz. L 138 z 01.06.1999, str. 66)

______________________________________

UCHYLENIE dyrektywy 90/394/EWG:

DYREKTYWA 2004/37/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 29 kwietnia 2004 r.

w sprawie ochrony pracowników przed zagrożeniem dotyczącym narażenia na działanie czynników rakotwórczych lub mutagenów podczas pracy (szósta dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy Rady 89/391/EWG)

(Dz. Urz. L 158 z 30.04.2004, str. 50)

Artykuł 1

Cel

1. Celem niniejszej dyrektywy jest ochrona pracowników przed zagrożeniem ich zdrowia i bezpieczeństwa wynikającego bądź mogącego wyniknąć z narażenia na działanie czynników rakotwórczych lub mutagenów w miejscu pracy, a także zapobieganie takiemu zagrożeniu.

Ustala ona szczególne wymagania minimalne w tym zakresie, włącznie z wartościami dopuszczalnymi.

2. Niniejsza dyrektywa nie stosuje się do pracowników, którzy narażeni są tylko na działanie promieniowania, objętych Traktatem ustanawiającym Europejską Wspólnotę Energii Atomowej.

4. W odniesieniu do azbestu, którym zajmuje się dyrektywa 83/477/EWG, przepisy niniejszej dyrektywy obowiązują zawsze, gdy są bardziej korzystne dla bezpieczeństwa i higieny pracy.

2000/54/WE

Art. 1.
Cel
1. Niniejsza dyrektywa ma na celu ochronę pracowników przed ryzykiem dla ich zdrowia i bezpieczeństwa, łącznie z zapobieganiem takiemu ryzyku, powstającym lub mogącym powstać w wyniku narażenia na działanie czynników biologicznych w miejscu pracy. Ustanawia ona poszczególne wymogi minimalne w tej dziedzinie.
2. Dyrektywę 89/391/EWG stosuje się w pełni do całego obszaru, określonego w ust. 1, z zastrzeżeniem dla bardziej rygorystycznych i/lub szczegółowych przepisów, zawartych w niniejszej dyrektywie.
3. Niniejszą dyrektywę stosuje się z zastrzeżeniem dla przepisów dyrektywy Rady 90/219/EWG oraz dyrektywy Rady 90/220/EWG.

Art. 2.
Definicje
Do celów niniejszej dyrektywy:
a) "czynniki biologiczne" oznaczają drobnoustroje, włącznie z tymi, które zostały zmodyfikowane genetycznie, hodowle komórkowe i wewnętrzne pasożyty ludzkie, mogące być przyczyną zakażenia i alergii lub zatrucia;
b) "drobnoustroje" oznaczają komórkowe i bezkomórkowe jednostki mikrobiologiczne, zdolne do replikacji lub przenoszenia materiału genetycznego;
c) "hodowle komórkowe" oznaczają hodowlę in vitro komórek pochodzących z organizmów wielokomórkowych.
"Czynniki biologiczne" klasyfikuje się w czterech grupach ryzyka zgodnie z ich poziomem ryzyka zakażenia:
1. czynnik biologiczny należący do grupy 1 oznacza taki, poprzez który wywołanie choroby u ludzi jest mało prawdopodobne;
2. czynnik biologiczny należący do grupy 2 oznacza taki, który może wywoływać chorobę u ludzi i może być niebezpieczny dla pracowników; jego rozprzestrzenienie się na teren Wspólnoty jest mało prawdopodobne; skuteczna profilaktyka lub leczenie są możliwe;
3. czynnik biologiczny należący do grupy 3 oznacza taki, który może wywoływać ciężką chorobę u ludzi i może stanowić poważne niebezpieczeństwo dla pracowników; istnieje ryzyko jego rozprzestrzenienia się na terenie Wspólnoty, lecz zazwyczaj skuteczna profilaktyka lub leczenie są możliwe;
4. czynnik biologiczny należący do grupy 4 oznacza taki, który wywołuje ciężką chorobę u ludzi i stanowi poważne niebezpieczeństwo dla pracowników; istnieje wysokie ryzyko jego rozprzestrzenienia się na terenie Wspólnoty; zazwyczaj skuteczna profilaktyka lub leczenie nie są możliwe.

Art. 16 dyrektywy 89/391/EWG
Dyrektywy szczegółowe - Zmiany - Zakres stosowania niniejszej dyrektywy
1. Rada, stanowiąc na wniosek Komisji na podstawie art. 118a Traktatu, przyjmuje szczegółowe dyrektywy, między innymi w dziedzinach wymienionych w Załączniku.
2. Niniejsza dyrektywa oraz, bez uszczerbku dla procedur określonych w art. 17, dotyczących aspektów technicznych, dyrektywy szczegółowe mogą być zmieniane zgodnie z procedurą określoną w art. 118a Traktatu.
3. Przepisy niniejszej dyrektywy mają pełne zastosowanie do wszystkich dziedzin objętych przez dyrektywy szczegółowe, bez uszczerbku dla bardziej rygorystycznych i/lub specyficznych przepisów zawartych w dyrektywach szczegółowych.

Dyrektywa określa obowiązki pracodawców w zakresie:
a) unikania stosowania szkodliwego czynnika biologicznego poprzez jego zastąpienie innym czynnikiem biologicznym, który zgodnie z jego warunkami użytkowania nie jest niebezpieczny lub jest mniej niebezpieczny dla zdrowia pracowników,
b) podejmowania działań zmierzających do zmniejszenia ryzyka,
c) informowania właściwych władz (organów) o szczegółowo określonych działaniach dotyczących przedmiotu dyrektywy,
d) zapewnienia pracownikom odpowiednich środków ochrony indywidualnej,
e) informowania pracowników o zagrożeniu związanym z występowaniem przedmiotowego czynnika (instrukcje i oznakowania) oraz prowadzenia szkoleń tematycznych,
f) prowadzenia wykazu pracowników narażonych,
g) konsultacji i udziału pracowników i/lub ich przedstawicieli w sprawach objętych przedmiotem dyrektywy,

Przepisy kodeksu pracy implementujące dyrektywę:
- art. 222(1) [Czynniki biologicznie szkodliwe]
§ 1. W razie zatrudniania pracownika w warunkach narażenia na działanie szkodliwych czynników biologicznych pracodawca stosuje wszelkie dostępne środki eliminujące narażenie, a jeżeli jest to niemożliwe - ograniczające stopień tego narażenia, przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki.
§ 2. Pracodawca prowadzi rejestr prac narażających pracowników na działanie szkodliwych czynników biologicznych oraz rejestr pracowników zatrudnionych przy takich pracach.
§ 3. Minister właściwy do spraw zdrowia, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw pracy, uwzględniając zróżnicowane działanie czynników biologicznych na organizm człowieka oraz konieczność podjęcia niezbędnych środków zabezpieczających przed zagrożeniami wynikającymi z wykonywania pracy w warunkach narażenia na działanie czynników biologicznych, określi, w drodze rozporządzenia:
1) klasyfikację i wykaz szkodliwych czynników biologicznych,
2) wykaz prac narażających pracowników na działanie czynników biologicznych,
3) szczegółowe warunki ochrony pracowników przed zagrożeniami spowodowanymi przez szkodliwe czynniki biologiczne, w tym rodzaje środków niezbędnych do zapewnienia ochrony zdrowia i życia pracowników narażonych na działanie tych czynników, zakres stosowania tych środków oraz warunki i sposób monitorowania stanu zdrowia narażonych pracowników,
4) sposób prowadzenia rejestrów prac i pracowników, o których mowa w § 2, oraz sposób przechowywania i przekazywania tych rejestrów do podmiotów właściwych do rozpoznawania lub stwierdzania chorób zawodowych.

Na podstawie delegacji zawartej w art. 222(1) § 3 k.p. wydane zostało:
- rozporządzenie Ministra Zdrowia z 22 kwietnia 2005 r. w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki (DzU nr 81, poz. 716 ze zm.).

92/57/EWG

Art. 1.
Przedmiot
1. Niniejsza dyrektywa, która jest ósmą dyrektywą szczegółową w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy Rady 89/391/EWG, określa minimalne wymagania bezpieczeństwa i ochrony zdrowia na tymczasowych lub ruchomych budowach zdefiniowane w art. 2 lit. a).
2. Niniejszej dyrektywy nie stosuje się do wierceń i eksploatacji złóż w przemyśle wydobywczym w rozumieniu art. 1 ust. 2 decyzji Rady 74/326/EWG, z dnia 27 czerwca 1974 r., w sprawie poszerzenia obowiązków Komisji ds. Bezpieczeństwa i Higieny Pracy w Kopalniach na wszystkie zakłady wydobywcze.
3. Postanowienia dyrektywy 89/391/EWG mają zastosowanie do całego zakresu określonego w ust. 1, bez uszczerbku dla bardziej rygorystycznych i/lub szczególnych postanowień zawartych w niniejszej dyrektywie.

Art. 2.
Definicje
Do celów niniejszej dyrektywy określa się znaczenie następujących terminów:
a) "tymczasowe lub ruchome budowy" (zwane dalej "budowami") oznaczają wszystkie budowy, na których są wykonywane prace budowlano-inżynieryjne, niepełną listę takich prac podano w zał. I;
b) "inwestor" oznacza dowolną osobę fizyczną lub prawną, dla której realizowana jest inwestycja;
c) "inwestor zastępczy" oznacza dowolną osobę fizyczną lub prawną odpowiedzialną za projektowanie i/lub wykonawstwo i/lub nadzór nad wykonaniem inwestycji, działającą w imieniu inwestora;
d) "osoba prowadząca działalność na własny rachunek" oznacza dowolną osobę, niewymienioną w art. 3 lit. a) oraz b) dyrektywy 89/391/EWG, która uczestniczy zawodowo w procesie realizacji inwestycji;
e) "koordynator do spraw bezpieczeństwa i ochrony zdrowia na etapie przygotowania inwestycji" oznacza dowolną osobę fizyczną lub prawną, której inwestor i/lub inwestor zastępczy powierza obowiązki wymienione w art. 5 podczas przygotowania projektu inwestycji;
f) "koordynator do spraw bezpieczeństwa i ochrony zdrowia na etapie wykonywania inwestycji" oznacza dowolną osobę fizyczną lub prawną, której inwestor i/lub inwestor zastępczy powierza obowiązki wymienione w art. 6 podczas wykonywania inwestycji.

Art. 16 dyrektywy 89/391/EWG
Dyrektywy szczegółowe - Zmiany - Zakres stosowania niniejszej dyrektywy
1. Rada, stanowiąc na wniosek Komisji na podstawie art. 118a Traktatu, przyjmuje szczegółowe dyrektywy, między innymi w dziedzinach wymienionych w Załączniku.
2. Niniejsza dyrektywa oraz, bez uszczerbku dla procedur określonych w art. 17, dotyczących aspektów technicznych, dyrektywy szczegółowe mogą być zmieniane zgodnie z procedurą określoną w art. 118a Traktatu.
3. Przepisy niniejszej dyrektywy mają pełne zastosowanie do wszystkich dziedzin objętych przez dyrektywy szczegółowe, bez uszczerbku dla bardziej rygorystycznych i/lub specyficznych przepisów zawartych w dyrektywach szczegółowych.

Dyrektywa określa obowiązki inwestora/inwestora zastępczego w zakresie:
a) wyznaczania koordynatorów,
b) sporządzenia planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia,
c) sporządzenia, przekazania właściwym władzom oraz wystawienia wstępnego zawiadomienia,
d) uwzględnienia ogólnych zasad bezpieczeństwa i ochrony zdrowia podanych w dyrektywie 89/391/EWG na wszystkich etapach projektowania i przygotowania inwestycji.

Dyrektywa określa również:
- obowiązki koordynatorów ds. bezpieczeństwa i ochrony zdrowia na etapie przygotowania inwestycji oraz kolejnych etapach jej realizacji,
- obowiązki pracodawcy z zakresie zachowania bezpieczeństwa i ochrony zdrowia na budowie,
- obowiązki innych grup osób w zakresie objętym przedmiotem dyrektywy,
- zakres odpowiedzialności inwestora, inwestora zastępczego i pracodawcy.

Dyrektywę implementują postanowienia ustawy z 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (DzU z 2010 r. nr 243, poz. 1623 ze zm.).

Przepisy kodeksu pracy implementujące dyrektywę:
- art. 208 [Współpraca pracodawców]
§ 1. W razie gdy jednocześnie w tym samym miejscu wykonują pracę pracownicy zatrudnieni przez różnych pracodawców, pracodawcy ci mają obowiązek:
1) współpracować ze sobą,
2) wyznaczyć koordynatora sprawującego nadzór nad bezpieczeństwem i higieną pracy wszystkich pracowników zatrudnionych w tym samym miejscu,
3) ustalić zasady współdziałania uwzględniające sposoby postępowania w przypadku wystąpienia zagrożeń dla zdrowia lub życia pracowników.
4) informować siebie nawzajem oraz pracowników lub ich przedstawicieli o działaniach w zakresie zapobiegania zagrożeniom zawodowym występującym podczas wykonywanych przez nich prac.
§ 2. Wyznaczenie koordynatora, o którym mowa w § 1, nie zwalnia poszczególnych pracodawców z obowiązku zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy zatrudnionym przez nich pracownikom.
§ 3. Pracodawca, na którego terenie wykonują prace pracownicy zatrudnieni przez różnych pracodawców, jest obowiązany dostarczać tym pracodawcom, w celu przekazania pracownikom, informacje, o których mowa w art. 207(1).

92/58/EWG

92/85/EWG

Artykuł 1
Cel
1. Celem niniejszej dyrektywy, która jest dziesiątą szczegółową dyrektywą w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy nr 89/391/EWG, jest wprowadzenie w życie środków sprzyjających poprawie w miejscu pracy zdrowia i bezpieczeństwa pracownic w ciąży, pracownic, które niedawno rodziły, lub karmiących piersią.
2. Przepisy dyrektywy 89/391/EWG, z wyjątkiem jej art. 2 ust. 2, znajdują zastosowanie w pełnym zakresie określonym w ust. 1, bez uszczerbku dla bardziej rygorystycznych i/lub szczegółowych przepisów zawartych w niniejszej dyrektywie.
3. Niniejsza dyrektywa nie może mieć wpływu na obniżenie poziomu ochrony zapewnionej pracownicom w ciąży, pracownicom, które niedawno rodziły, lub karmiącym piersią w porównaniu z ich sytuacją w poszczególnych Państwach Członkowskich w momencie przyjęcia niniejszej dyrektywy.

Przepisy kodeksu pracy implementujące dyrektywę - dział ósmy.
- art. 176 [Prace wzbronione kobietom]
- art. 177 [Ochrona szczególna pracownicy w ciąży]
- art. 178 [Zakaz zatrudniania w godzinach nadliczbowych i w porze nocnej]
- art. 178(1) [Obowiązki wobec pracownicy ciężarnej zatrudnionej w porze nocnej]
- art. 179 [Zmiana warunków pracy]
- art. 180 [Urlop macierzyński]
- art. 185 [Badania lekarskie]
- art. 187 [Przerwa na karmienie]
- art. 188 [Zwolnienie od pracy na opiekę]
- art. 189 [Zasiłek opiekuńczy]

Dyrektywę implementują również postanowienia:
- ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 2 listopada 2004 r.
zmieniające rozporządzenie w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy (DzU nr 246, poz.2468 ze zm.) - wprowadzając do § 2 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. Nr 109, poz. 704) zapis, zgodnie z którym przeprowadzanie kontroli warunków pracy oraz przestrzegania przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, ze szczególnym uwzględnieniem stanowisk pracy, na których są zatrudnione kobiety w ciąży lub karmiące dziecko piersią, młodociani, niepełnosprawni, pracownicy wykonujący pracę zmianową, w tym pracujący w nocy, oraz osoby fizyczne wykonujące pracę na innej podstawie niż stosunek pracy w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę, [?]

- ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 10 września 1996 r.
w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet (DzU nr 114, poz. 545 ze zm.)

______________________________________

ZMIANY do dyrektywy 92/85/WE

DYREKTYWA 2007/30/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 20 czerwca 2007 r.
zmieniająca dyrektywę Rady 89/391/EWG, jej dyrektywy szczegółowe oraz dyrektywy Rady 83/477/EWG, 91/383/EWG, 92/29/EWG i 94/33/WE w celu uproszczenia i racjonalizacji sprawozdań z praktycznego wdrażania dyrektyw
(Dz. Urz. L 165 z 27.06.2007, str. 21)

94/33/WE

Artykuł 1
Cel
1. Państwa Członkowskie podejmują konieczne środki w celu zakazu wykonywania pracy przez dzieci.
Zapewniają one, na warunkach ustanowionych niniejszą dyrektywą, że minimalny wiek pracy lub zatrudnienia nie jest niższy niż minimalny wiek, w którym kończy się powszechny obowiązek szkolny nałożony krajowym prawem lub 15 lat w każdym przypadku.
2. Państwa Członkowskie zapewniają, że praca młodocianych jest ściśle regulowana i chroniona na warunkach określonych niniejszą dyrektywą.
3. Państwa Członkowskie zapewniają, że pracodawcy zagwarantują, by młode osoby pracowały w warunkach odpowiednich dla ich wieku.
Państwa te zapewniają, by młode osoby były chronione przed ekonomicznym wykorzystywaniem oraz przed jakąkolwiek pracą, która mogłaby szkodzić ich bezpieczeństwu, zdrowiu lub rozwojowi fizycznemu, umysłowemu lub społecznemu, lub narażać na niebezpieczeństwo ich kształcenie.
Artykuł 2
Zakres
1. Niniejszą dyrektywę stosuje się do każdej osoby w wieku poniżej 18 lat, która posiada umowę o pracę lub pozostaje w stosunku pracy określonym przez prawo obowiązujące w Państwie Członkowskim i/lub regulowanym przez prawo obowiązujące w Państwie Członkowskim;
2. Państwa Członkowskie mogą, w pewnych granicach i okolicznościach ustalonych przepisami ustawodawczymi i wykonawczymi, nie stosować przepisów ustawodawczych i wykonawczych niniejszej dyrektywy w odniesieniu do pracy wykonywanej sporadycznie lub krótkoterminowo, obejmującej:
a) służbę domową w prywatnym gospodarstwie domowym lub
b) pracę będącą przedsięwzięciem rodzinnym, uważaną za nieszkodliwą, nieprzynoszącą szkody lub niebezpieczną dla młodych osób.

Przepisy kodeksu pracy implementujące dyrektywę - dział dziewiąty k.p.:
- art. 190. [Definicja młodocianego]
- art. 191. [Dopuszczalność zatrudniania młodocianego]
- art. 192. [Obowiązek opieki i pomocy]
- art. 193. [Ewidencja pracowników młodocianych]
- art. 194. [Stosowanie przepisów kodeksu]
- art. 197. [Obowiązek dokształcania się]
- art. 198. [Zwolnienie na naukę]
art. 199. [Przedłużenie obowiązku nauki]
- art. 200(1). [Umowa o pracę przy wykonywaniu lekkich prac]
- art. 200(2). [Wymiar i rozkład czasu pracy przy lekkich pracach]
- art. 201. [Badania lekarskie]
- art. 202. [Czas pracy i nauki]
- art. 203. [Praca nadliczbowa; pora nocna]
- art. 204. [Prace wzbronione]
- art. 205. [Nabycie prawa do urlopu]
art. 206. [Nauka rzemiosła]

- art. 304(5). [Wyjątkowa dopuszczalność pracy dzieci]
§ 1. Wykonywanie pracy lub innych zajęć zarobkowych przez dziecko do ukończenia przez nie 16 roku życia jest dozwolone wyłącznie na rzecz podmiotu prowadzącego działalność kulturalną, artystyczną, sportową lub reklamową i wymaga uprzedniej zgody przedstawiciela ustawowego lub opiekuna tego dziecka, a także zezwolenia właściwego inspektora pracy.
§ 2. Właściwy inspektor pracy wydaje zezwolenie, o którym mowa w § 1, na wniosek podmiotu określonego w tym przepisie.
§ 3. Właściwy inspektor pracy odmawia wydania zezwolenia, jeżeli wykonywanie pracy lub innych zajęć zarobkowych w zakresie przewidzianym w § 1:
1) powoduje zagrożenie dla życia, zdrowia i rozwoju psychofizycznego dziecka,
2) zagraża wypełnianiu obowiązku szkolnego przez dziecko.
§ 4. Podmiot, o którym mowa w § 1, dołącza do wniosku o wydanie zezwolenia:
1) pisemną zgodę przedstawiciela ustawowego lub opiekuna dziecka na wykonywanie przez dziecko pracy lub innych zajęć zarobkowych,
2) opinię poradni psychologiczno-pedagogicznej dotyczącą braku przeciwwskazań do wykonywania przez dziecko pracy lub innych zajęć zarobkowych,
3) orzeczenie lekarza stwierdzające brak przeciwwskazań do wykonywania przez dziecko pracy lub innych zajęć zarobkowych,
4) jeżeli dziecko podlega obowiązkowi szkolnemu - opinię dyrektora szkoły, do której dziecko uczęszcza, dotyczącą możliwości wypełniania przez dziecko tego obowiązku w czasie wykonywania przez nie pracy lub innych zajęć zarobkowych.
§ 5. Zezwolenie, o którym mowa w § 1, powinno zawierać:
1) dane osobowe dziecka i jego przedstawiciela ustawowego lub opiekuna,
2) oznaczenie podmiotu prowadzącego działalność w zakresie przewidzianym w § 1,
3) określenie rodzaju pracy lub innych zajęć zarobkowych, które może wykonywać dziecko,
4) określenie dopuszczalnego okresu wykonywania przez dziecko pracy lub innych zajęć zarobkowych,
5) określenie dopuszczalnego dobowego wymiaru czasu pracy lub innych zajęć zarobkowych,
6) inne niezbędne ustalenia, wymagane ze względu na dobro dziecka lub rodzaj, charakter albo warunki wykonywania pracy lub innych zajęć zarobkowych przez dziecko.
§ 6. Na wniosek przedstawiciela ustawowego lub opiekuna dziecka właściwy inspektor pracy cofa wydane zezwolenie.
§ 7. Właściwy inspektor pracy cofa wydane zezwolenie z urzędu, jeżeli stwierdzi, że warunki pracy dziecka nie odpowiadają warunkom określonym w wydanym zezwoleniu.

Dyrektywę implementują także postanowienia następujących aktów prawnych:

- ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 24 sierpnia 2004 r.
w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac (DzU nr 200, poz. 2047 ze zm.)

- ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 2 listopada 2004 r.
zmieniające rozporządzenie w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy (DzU nr 246, poz. 2468 ze zm.)
- wprowadzając do § 2 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. Nr 109, poz. 704) zapis, zgodnie z którym przeprowadzanie kontroli warunków pracy oraz przestrzegania przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, ze szczególnym uwzględnieniem stanowisk pracy, na których są zatrudnione kobiety w ciąży lub karmiące dziecko piersią, młodociani, niepełnosprawni, pracownicy wykonujący pracę zmianową, w tym pracujący w nocy, oraz osoby fizyczne wykonujące pracę na innej podstawie niż stosunek pracy w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę, [?]

______________________________________
ZMIANY do dyrektywy 94/33/WE

DYREKTYWA 2007/30/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 20 czerwca 2007 r.
zmieniająca dyrektywę Rady 89/391/EWG, jej dyrektywy szczegółowe oraz dyrektywy Rady 83/477/EWG, 91/383/EWG, 92/29/EWG i 94/33/WE w celu uproszczenia i racjonalizacji sprawozdań z (Dz. Urz. L 165 z 27.06.2007, str. 21)

98/24/WE

Art. 1.
Cel i zakres
1. Niniejsza dyrektywa, która jest czternastą dyrektywą szczegółową w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG, ustanawia minimalne wymagania dotyczące ochrony pracowników przed zagrożeniami dla ich bezpieczeństwa i zdrowia wynikającymi lub mogącymi wyniknąć w efekcie narażenia na działanie środków chemicznych, znajdujących się w miejscu pracy lub w wyniku pracy z udziałem środków chemicznych.
2. Wymagania niniejszej dyrektywy stosuje się, gdy w miejscu pracy występują lub mogą wystąpić niebezpieczne środki chemiczne, z zastrzeżeniem przepisów dotyczących środków chemicznych, do których stosuje się środki ochrony przed napromieniowaniem zawarte w dyrektywach przyjętych na mocy Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Energii Atomowej.
3. Przepisy niniejszej dyrektywy mają zastosowanie w zakresie czynników rakotwórczych w pracy z zastrzeżeniem bardziej surowych i/lub szczegółowych przepisów zawartych w dyrektywie 90/394/EWG z dnia 28 czerwca 1990 r. w sprawie ochrony pracowników przed zagrożeniem dotyczącym narażenia na działanie czynników rakotwórczych podczas pracy (szósta dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG).
4. Przepisy dyrektywy 89/391/EWG stosuje się w pełni do zakresu, o którym mowa w niniejszym artykule, z zastrzeżeniem bardziej surowych i/lub szczegółowych przepisów zawartych w niniejszej dyrektywie.
5. W zakresie transportu niebezpiecznych środków chemicznych, przepisy niniejszej dyrektywy z zastrzeżeniem bardziej surowych i/lub szczegółowych przepisów dyrektywy 94/55/WE, dyrektywy 96/49/WE, przepisów kodu IMDG, IBC i IGC jak określone w art. 2 dyrektywy 93/75/EWG, przepisów Układu Europejskiego dotyczących międzynarodowego przewozu ładunków niebezpiecznych na wodach śródlądowych oraz rozporządzeniu w sprawie przewozu niebezpiecznych ładunków na Renie jak przyjęte do ustawodawstwa wspólnotowego i w instrukcjach technicznych do bezpiecznego przewozu rzeczy, wydanych przez Międzynarodową Organizację Lotnictwa Cywilnego, stosują się w dniu wejścia w życie niniejszej dyrektywy.

Art. 2.
Definicje
Do celów niniejszej dyrektywy, poniższe określenia mają następujące znaczenie:
"środek chemiczny" oznacza każdy pierwiastek lub związek chemiczny, samodzielny lub z domieszkami, w stanie naturalnym lub w formie jakiej jest produkowany, używany lub uwalniany, również pod postacią odpadów, w wyniku jakiejkolwiek pracy, niezależnie od tego, czy jest produkowany celowo oraz czy jest wprowadzany na rynek lub też nie;
b) "niebezpieczny środek chemiczny" oznacza:
i) każdy środek chemiczny, który spełnia kryteria klasyfikacji substancji niebezpiecznych zgodnie z załącznikiem VI do dyrektywy 67/548/EWG, niezależnie od tego, czy substancja ta jest sklasyfikowana na mocy wspomnianej dyrektywy z wyłączeniem substancji, które spełniają jedynie kryterium substancji niebezpiecznych dla środowiska;
ii) każdy czynnik chemiczny, który spełnia kryteria klasyfikacji preparatu niebezpiecznego w rozumieniu dyrektywy 88/379/EWG, niezależnie od faktu, czy preparat ten wymaga klasyfikacji zgodnie z tą dyrektywą, z wyłączeniem preparatów, które spełniają jedynie kryteria preparatów niebezpiecznych dla środowiska*;
iii) każdy środek chemiczny, który, mimo iż nie spełnia kryteriów klasyfikacji środków niebezpiecznych zgodnie z punktami i) i ii), ze względu na jego właściwości fizykochemiczne, chemiczne lub toksyczne oraz sposób, w jaki jest używany lub występuje w miejscu pracy, może stanowić zagrożenie dla bezpieczeństwa i zdrowia pracowników, odnosi się to także do każdego środka chemicznego, o określonej dopuszczalnej wartości narażenia zawodowego na mocy art. 3.
c) "działanie z użyciem środków chemicznych" oznacza każdą pracę, w której używane są środki chemiczne, lub ich użycie jest zamierzone w dowolnym procesie, włącznie z produkcją, przeładunkiem, przechowywaniem, transportem lub usuwaniem i przerabianiem, lub które są rezultatem takiej pracy;
d) "dopuszczalna wartość narażenia zawodowego" oznacza, chyba że z postanowienia szczególnego wynika inaczej, dopuszczalną wartość średniej w funkcji czasu stężenia środka chemicznego w powietrzu w strefie oddechowej pracownika w danym okresie czasu;
e) "dopuszczalna wartość biologiczna" oznacza wartość stężenia danego środka w stosownym środowisku biologicznym, jego produktów metabolizmu lub wskaźnika skutku;
f) "nadzór medyczny" oznacza ocenę stanu zdrowia poszczególnego pracownika mając na uwadze narażenie na środki chemiczne w miejscu pracy;
g) "niebezpieczeństwo" oznacza wewnętrzne właściwości środka chemicznego, które mogą powodować szkodliwy efekt;
h) "ryzyko" oznacza prawdopodobieństwo, iż dany środek będzie szkodliwy podczas użycia i/lub narażenia na działanie.
* Tłumaczenie podpunktu ii) poprawione przez redakcję PEN Asystent Szkolenia w stosunku do polskiej wersji tekstu dyrektywy dostępnej w serwisie EurLex.

Art. 16 dyrektywy 89/391/EWG
Dyrektywy szczegółowe - Zmiany - Zakres stosowania niniejszej dyrektywy
1. Rada, stanowiąc na wniosek Komisji na podstawie art. 118a Traktatu, przyjmuje szczegółowe dyrektywy, między innymi w dziedzinach wymienionych w Załączniku.
2. Niniejsza dyrektywa oraz, bez uszczerbku dla procedur określonych w art. 17, dotyczących aspektów technicznych, dyrektywy szczegółowe mogą być zmieniane zgodnie z procedurą określoną w art. 118a Traktatu.
3. Przepisy niniejszej dyrektywy mają pełne zastosowanie do wszystkich dziedzin objętych przez dyrektywy szczegółowe, bez uszczerbku dla bardziej rygorystycznych i/lub specyficznych przepisów zawartych w dyrektywach szczegółowych.

Dyrektywa określa obowiązki pracodawcy w zakresie:
a) określenia i oceny ryzyka związanego z narażeniem na działanie niebezpiecznych środków chemicznych,
b) ogólnych zasad zapobiegania zagrożeniom związanym z narażeniem na działanie niebezpiecznych środków chemicznych oraz zastosowaniem dyrektywy w związku z oceną zagrożenia
c) podejmowania szczególnych środków ochrony i zapobiegania, w tym środków mających zastosowanie przy wypadkach, zajściach i nagłych przypadkach,
d) informowania i szkolenia pracowników w zakresie problematyki objętej dyrektywą.

Dyrektywę implementują postanowienia:
- kodeksu pracy, np.: art. 227 § 2, zawierający delegację do wydania przepisów wykonawczych w zakresie objętym przedmiotem unormowania dyrektywy,
- rozporządzenia Ministra Zdrowia z 2 lutego 2011 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (DzU nr 33, poz. 166), wydane na podstawie art. 227 § 2 k.p.,
- rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (DzU z 2003 r. nr 169, poz. 1650 ze zm.), np.:
§ 39a. [Ryzyko zawodowe]

1999/92/WE

2002/44/WE

2003/10/WE

2000/39/WE

Artykuł 1.
Niniejszym ustanawia się dla Wspólnoty wskaźnikowe wartości graniczne ryzyka zawodowego dla czynników chemicznych wymienionych w załączniku.

Dyrektywę implementują postanowienia:
- kodeksu pracy, np.: art. 228 § 3, zawierający delegację do wydania przepisów wykonawczych w zakresie objętym przedmiotem unormowania dyrektywy,
- rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 29 listopada 2002 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (DzU nr 217, poz. 1833 ze zm.), wydane na podstawie art. 228 § 3 k.p.

83/477/EWG

Art. 1

1. Niniejsza dyrektywa ma na celu ochronę pracowników przed zagrożeniem zdrowia, łącznie z zapobieganiem takiemu zagrożeniu wynikającemu lub mogącemu wynikać z narażenia na działanie azbestu w miejscu pracy. Ustanawia ona dopuszczalne wartości oraz inne szczegółowe wymagania.

2. (skreślony)

3. Niniejsza dyrektywa nie narusza prawa Państw Członkowskich do stosowania lub wprowadzania przepisów ustawowych, wykonawczych lub administracyjnych, zapewniających większą ochronę pracowników, w szczególności dotyczących zastępowania azbestu innymi, mniej szkodliwymi substytutami.

Art. 2. Do celów niniejszej dyrektywy "azbest" oznacza następujące włókniste krzemiany:

- azbest aktynolitowy, nr CAS 77536-66-4,

- azbest gruenerytowy (amozyt), nr CAS 12172-73-5,

- azbest antofilitowy, nr CAS 77536-67-5.

- chryzotyl, nr CAS 12001-29-5,

- krokidolit, nr CAS 12001-28-4,

- azbest tremolitowy, nr CAS 77536-68-6.

Art. 3.

1. Niniejszą dyrektywę stosuje się do prac, w czasie których pracownicy są lub mogą być narażeni na działanie pyłu pochodzącego z azbestu lub materiałów zawierających azbest.

2. W przypadku jakichkolwiek prac, w czasie których możliwe jest wystąpienie ryzyka narażenia na działanie pyłu pochodzącego z azbestu lub materiałów zawierających azbest, ryzyko to należy ocenić biorąc pod uwagę rodzaj i stopień narażenia pracowników na działanie pyłu pochodzącego z azbestu lub materiałów zawierających azbest.

3. Pod warunkiem, że narażenie pracownika jest sporadyczne i o niskiej intensywności oraz jeżeli z wyników oceny ryzyka, o której mowa w ust. 2, jasno wynika, że dopuszczalna granica narażenia na działanie azbestu nie będzie przekroczona w powietrzu w obszarze pracy, art. 4, 15 i 16 mogą być uchylone, jeśli praca obejmuje:

a) krótkie, niewykonywane ciągle prace konserwacyjne, w których wykorzystuje się tylko materiały bez cech kruchości;

b) usuwanie bez niszczenia nienaruszonych materiałów, w których włókna azbestowe są mocno związane z podłożem;

c) obudowywanie lub zabezpieczanie materiałów zawierających azbest, jeżeli są one w dobrym stanie;

d) monitorowanie i kontrola atmosfery oraz pobieranie próbek w celu sprawdzenia, czy dany materiał zawiera azbest.

3 bis. Państwa Członkowskie, po konsultacji z partnerami społecznymi zgodnie z krajowym ustawodawstwem i praktyką, wydadzą praktyczne wskazówki do określania sporadycznego narażenia i o niskiej intensywności, o którym jest mowa w ust. 3.

4. Ocena przewidziana w ust. 2 konsultowana jest z pracownikami i/lub ich przedstawicielami w przedsiębiorstwie lub zakładzie i podlega weryfikacji, jeżeli zachodzi podejrzenie, że ocena ta jest nieprawdziwa lub gdy nastąpiła znacząca zmiana warunków pracy.

______________________________________

ZMIANY do dyrektywy 83/477/EWG

1) DYREKTYWA RADY 91/382/EWG z dnia 25 czerwca 1991 r.

zmieniająca dyrektywę 83/477/EWG w sprawie ochrony pracowników przed ryzykiem związanym z narażeniem na działanie azbestu w miejscu pracy (drugą szczegółową dyrektywę w rozumieniu art. 8 dyrektywy 80/1107/EWG)

(Dz. Urz. L 206 z 29.07.1991, str. 16)

2) DYREKTYWA RADY 98/24/WE z dnia 7 kwietnia 1998 r.

w sprawie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracowników przed ryzykiem związanym ze środkami chemicznymi w miejscu pracy (czternasta dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/931/EWG)

(Dz. Urz. L 131 z 05.05.1998, str. 11)

3) DYREKTYWA 2003/18/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 27 marca 2003 r.

zmieniająca dyrektywę Rady 83/477/EWG w sprawie ochrony pracowników przed ryzykiem związanym z narażeniem na działanie azbestu w miejscu pracy

(Dz. Urz. L 97 z 15.04.2003, str. 48)

4) DYREKTYWA 2007/30/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 20 czerwca 2007 r.

zmieniająca dyrektywę Rady 89/391/EWG, jej dyrektywy szczegółowe oraz dyrektywy Rady 83/477/EWG, 91/383/EWG, 92/29/EWG i 94/33/WE w celu uproszczenia i racjonalizacji sprawozdań z praktycznego wdrażania dyrektyw

(Dz.U.UE L 2007.165.21 z dnia 27 czerwca 2007 r.)

5) Sprostowanie do dyrektywy Rady 83/477/EWG z dnia 19 września 1983 r. w sprawie ochrony pracowników przed ryzykiem związanym z narażeniem na działanie azbestu w miejscu pracy (druga dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 8 dyrektywy 80/1107/EWG)

(Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 263 z dnia 24 września 1983 r.)

(Polskie wydanie specjalne, rozdział 05, tom 01, str. 264)

(Dz. Urz. L 220 z 25.08.2007, str. 30)

______________________________________

UCHYLENIE dyrektywy 83/477/EWG

DYREKTYWA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY 2009/148/WE z dnia 30 listopada 2009 r.

w sprawie ochrony pracowników przed ryzykiem związanym z narażeniem na działanie azbestu w miejscu pracy

(Dz. Urz. L 330 z 16.12.2009, str. 28)

Artykuł 1

1. Niniejsza dyrektywa ma na celu ochronę pracowników przed zagrożeniem dla zdrowia, łącznie z zapobieganiem takiemu zagrożeniu wynikającemu lub mogącemu wynikać z narażenia na działanie azbestu w miejscu pracy.

Określa ona dopuszczalną wartość tego narażenia oraz inne szczegółowe wymagania.

2. Niniejsza dyrektywa nie narusza prawa państw członkowskich do stosowania lub wprowadzania przepisów ustawowych, wykonawczych lub administracyjnych, zapewniających większą ochronę pracowników, w szczególności dotyczących zastępowania azbestu innymi, mniej szkodliwymi substytutami.

Dyrektywa 86/188/EWG
Art. 1.
1. Niniejsza dyrektywa, która jest trzecią szczegółową dyrektywą w ramach dyrektywy 80/1107/EWG, ma na celu ochronę pracowników przed ryzykiem uszkodzenia słuchu oraz w miejscach, gdzie to wyraźnie zaznaczono przed zagrożeniem zdrowia i bezpieczeństwa, łącznie z zapobieganiem zagrożeniom, które wynikają lub mogą wyniknąć z narażenia na działanie hałasu w miejscu pracy.
2. Niniejsza dyrektywa ma zastosowanie do wszystkich pracowników, łącznie z pracownikami narażonymi na działanie promieniowania, objętych postanowieniami Traktatu EWEA, z wyjątkiem pracowników zatrudnionych w transporcie morskim i lotniczym.
Do celów niniejszej dyrektywy "pracownicy zatrudnieni w transporcie morskim i lotniczym" oznaczają personel pokładowy.
Na wniosek Komisji, Rada rozważa przed dniem 1 stycznia 1990 r. możliwość zastosowania niniejszej dyrektywy do pracowników zatrudnionych w transporcie morskim i lotniczym.
3. Niniejsza dyrektywa nie narusza uprawnienia Państw Członkowskich do stosowania lub wprowadzania innych przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych, o ile są one zgodne z postanowieniami Traktatu i zapewniają, o ile to możliwe, lepszą ochronę pracowników lub też zmierzają do obniżenia poziomu hałasu doświadczanego w miejscu pracy u źródła jego powstawania, w szczególności w celu osiągnięcia takich wartości narażenia na działanie hałasu, które nie stanowią zagrożenia.

Kodeks pracy wymienia tę dyrektywę w odwołaniu do implementowanych w swej treści dyrektyw. Przy czym wspomnienie o tej dyrektywie ma przede wszystkim walor historyczny.
Zakres regulacji:
- zmierzała ona do ograniczenia ryzyka wynikającego z narażenia na hałas do możliwie najniższego poziomu,
- wskazywała na niezbędne środki, jakie powinny być podjęte w tym celu (m.in. określenie źródła emisji, opracowanie programu zmniejszającego narażenie na hałas, informowanie pracowników o narażeniu, dostarczenie indywidualnych środków ochrony słuchu).
Postanowienia dyrektywy wdrożone zostały w postanowieniach takich aktów prawnych jak:
- rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 29 listopada 2002 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (DzU nr 217, poz. 1833 ze zm.),
- rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (DzU nr 69, poz. 332 ze zm.),
- rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (DzU z 2003 r. nr 169, poz. 1650 ze zm.).

______________________________________

ZMIANY do dyrektywy 86/188/EWG:

DYREKTYWA RADY 98/24/WE z dnia 7 kwietnia 1998 r.
w sprawie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracowników przed ryzykiem związanym ze środkami chemicznymi w miejscu pracy (czternasta dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/931/EWG)
(Dz. Urz. L 131 z 05.05.1998, str. 11)

______________________________________

UCHYLENIE dyrektywy 86/188/EWG

DYREKTYWA 2003/10/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 6 lutego 2003 r.
w sprawie minimalnych wymagań w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa dotyczących narażenia pracowników na ryzyko spowodowane czynnikami fizycznymi (hałasem) (siedemnasta dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG)
(Dz. Urz. L 42 z 15.02.2003, str. 38)

91/322/EWG

Art. 1. Wykaz indykatywnych wartości granicznych uwzględnianych przez Państwa Członkowskie, między innymi, przy ustalaniu wartości granicznych, o których mowa w art. 4 ust. 4 lit. b) dyrektywy 80/1107/EWG, znajduje się w Załączniku.

91/383/EWG

Art. 1.

Zakres

Niniejszą dyrektywę stosuje się do:

1. stosunku pracy regulowanego umową o pracę na czas określony, zawartą bezpośrednio pomiędzy pracodawcą i pracownikiem, przy czym koniec umowy określają obiektywne warunki, takie jak: osiągnięcie konkretnej daty, spełnienie konkretnego zadania lub wystąpienie określonego zdarzenia;

2. czasowego stosunku pracy pomiędzy agencją pracy czasowej, tzn. pracodawcą i pracownikiem, przy czym ten ostatni jest przydzielony do pracy dla i pod kontrolą przedsiębiorstwa oraz/lub firmy korzystającej z jego usług.

Art. 2.

Cel

1. Celem niniejszej dyrektywy jest zapewnienie, że pracownicy pozostający w stosunku pracy, o którym mowa w art. 1, uzyskują taki sam stopień ochrony, w odniesieniu do bezpieczeństwa i zdrowia przy pracy, jak inni pracownicy w przedsiębiorstwie i/lub firmie.

2. Istnienie stosunku pracy, o którym mowa w art. 1, nie usprawiedliwia różnego traktowania w odniesieniu do warunków pracy, w zakresie zapewnienia ochrony bezpieczeństwa i zdrowia w miejscu pracy, zwłaszcza w odniesieniu do dostępu do indywidualnego wyposażenia ochronnego.

3. Dyrektywa 89/391/EWG oraz szczegółowe dyrektywy w rozumieniu art. 16 pkt. 1 tej dyrektywy mają w pełni zastosowanie w stosunku do pracowników pozostających w stosunku pracy, o którym mowa w art. 1, bez uszczerbku dla możliwości zastosowania bardziej wiążących i/lub bardziej specyficznych przepisów wymienionych w niniejszej dyrektywie.

2004/37/WE

Art. 1.

Przedmiot

Ustala ona szczególne wymagania minimalne w tym zakresie, włącznie z wartościami granicznymi.

2. Niniejsza dyrektywa nie stosuje się do pracowników, którzy narażeni są tylko na kontakt z promieniowaniem objętym Traktatem ustanawiającym Europejską Wspólnotę Energii Atomowej.

Dyrektywa nakłada na pracodawców obowiązki w zakresie:

b) zapobiegania i zmniejszenia zagrożenia omawianymi czynnikami,

c) informowania właściwych organów o szczegółowo określonych działaniach dotyczących przedmiotu dyrektywy,

d) informowania pracowników o zagrożeniu związanym z występowaniem przedmiotowego czynnika oraz prowadzenia szkoleń tematycznych,

e) konsultacji i udziału pracowników i/lub ich przedstawicieli w sprawach objętych przedmiotem dyrektywy,

f) zapewnienia odpowiednich warunków bhp.

Przepisy kodeksu pracy implementujące dyrektywę:

- art. 222 [Czynniki rakotwórcze i mutagenne]

§ 1. W razie zatrudniania pracownika w warunkach narażenia na działanie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym, pracodawca zastępuje te substancje chemiczne, ich mieszaniny, czynniki lub procesy technologiczne mniej szkodliwymi dla zdrowia lub stosuje inne dostępne środki ograniczające stopień tego narażenia, przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki.

§ 2. Pracodawca rejestruje wszystkie rodzaje prac w kontakcie z substancjami chemicznymi, ich mieszaninami, czynnikami lub procesami technologicznymi o działaniu rakotwórczym lub mutagennym, określonymi w wykazie, o którym mowa w § 3, a także prowadzi rejestr pracowników zatrudnionych przy tych pracach.

§ 3. Minister właściwy do spraw zdrowia w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw pracy, uwzględniając zróżnicowane właściwości substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym, ich zastosowanie oraz konieczność podjęcia niezbędnych środków zabezpieczających przed zagrożeniami wynikającymi z ich stosowania, określi, w drodze rozporządzenia:

1) wykaz substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym i sposób ich rejestrowania,

2) sposób prowadzenia rejestru prac, których wykonywanie powoduje konieczność pozostawania w kontakcie z substancjami chemicznymi, ich mieszaninami, czynnikami lub procesami technologicznymi o działaniu rakotwórczym lub mutagennym,

3) sposób prowadzenia rejestru pracowników zatrudnionych przy tych pracach,

4) wzory dokumentów dotyczących narażenia pracowników na substancje chemiczne, ich mieszaniny, czynniki lub procesy technologiczne o działaniu rakotwórczym lub mutagennym oraz sposób przechowywania i przekazywania tych dokumentów do podmiotów właściwych do rozpoznawania lub stwierdzania chorób zawodowych,

5) szczegółowe warunki ochrony pracowników przed zagrożeniami spowodowanymi przez substancje chemiczne, ich mieszaniny, czynniki lub procesy technologiczne o działaniu rakotwórczym lub mutagennym,

6) warunki i sposób monitorowania stanu zdrowia pracowników narażonych na działanie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym.

Na podstawie delegacji zawartej w art. 222 § 3 k.p. wydane zostało:

rozporządzenie Ministra Zdrowia z 24 lipca 2012 r. w sprawie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy (DzU poz. 890)

2009/104/WE

Art. 1.

Przedmiot

1. Niniejsza dyrektywa jest drugą szczegółową dyrektywą w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG, określa minimalne wymagania dotyczące bezpieczeństwa i ochrony zdrowia przy użytkowaniu sprzętu roboczego przez pracowników w pracy, w rozumieniu art. 2.

2. Przepisy dyrektywy 89/391/EWG mają w pełni zastosowanie do całego zakresu określonego w ust. 1 bez uszczerbku dla bardziej rygorystycznych i/lub szczegółowych postanowień zawartych w niniejszej dyrektywie.

Art. 16 dyrektywy 89/391/EWG

Dyrektywy szczegółowe - Zmiany - Zakres stosowania niniejszej dyrektywy

1. Rada, stanowiąc na wniosek Komisji na podstawie art. 118a Traktatu, przyjmuje szczegółowe dyrektywy, między innymi w dziedzinach wymienionych w Załączniku.

2. Niniejsza dyrektywa oraz, bez uszczerbku dla procedur określonych w art. 17, dotyczących aspektów technicznych, dyrektywy szczegółowe mogą być zmieniane zgodnie z procedurą określoną w art. 118a Traktatu.

3. Przepisy niniejszej dyrektywy mają pełne zastosowanie do wszystkich dziedzin objętych przez dyrektywy szczegółowe, bez uszczerbku dla bardziej rygorystycznych i/lub specyficznych przepisów zawartych w dyrektywach szczegółowych

KONWENCJE MOP

Międzynarodowa Organizacja Pracy powstała w 1919 r. Myślą przewodnią leżącą u podstaw idei powołania tej organizacji do życia było dążenie do inicjowania wspólnych działań władz państwowych poszczególnych państw, przedsiębiorców oraz organizacji związkowych na rzecz sprawiedliwości społecznej i lepszych warunków pracy i życia na całym świecie, przez ustanowienie wszechstronnego kodeksu prawa i praktyki.

MOP jest organizacją trójstronną. W jej pracach, na równych prawach z przedstawicielstwem oficjalnych władz państw członkowskich uczestniczą przedstawiciele zarówno pracodawców, jak i pracowników.

Według stanu na dzień 15 maja 2009 r. MOP zrzeszała 183 państwa członkowskie. Siedzibą MOP jest Genewa (Szwajcaria).

Do najważniejszych aktów prawnych wydawanych przez MOP należą zalecenia oraz konwencje. Konwencja jest wielostronną umową międzynarodową, która dla związania jej postanowieniami danego państwa członkowskiego wymaga przeprowadzenia procedury ratyfikacji zgodnie z porządkiem wewnętrznym tego państwa. Tymczasem zalecenie nie wymaga ratyfikacji, a jego postanowienia cechuje większa niż w przypadku konwencji szczegółowość uregulowania danego problemu. Zalecenia konkretyzują postanowienia konwencji.

Dotychczas wydano 188 konwencji oraz 199 zaleceń.

ROZPORZĄDZENIA

Parlamentu Europejskiego i Rady (WE)

Przykłady

Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady są aktami normatywnymi prawa wspólnotowego. W swej istocie stanowią odpowiednik ustaw występujących w polskim porządku prawnym. Z tą oczywiście różnicą, że w odróżnieniu od ustawy, której zakres obowiązywania ograniczony jest wyłącznie do terytorium danego państwa, rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady obowiązuje we wszystkich państwach członkowskich. Są aktami prawnymi bezpośredniego stosowania, co oznacza, że obowiązują w państwach członkowskich po ich opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym UE i upływie wskazanego w ich treści terminu, bez potrzeby wdrożenia, implementacji (w odróżnieniu od dyrektyw) czy też ratyfikacji (w odróżnieniu od umów międzynarodowych).

Kompetencję do bezpośredniego stosowania z pierwszeństwem przed aktami prawa krajowego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady czerpią z art. 91 ust. 3 Konstytucji RP. Zgodnie z jego treścią: Jeżeli wynika to z ratyfikowanej przez Rzeczpospolitą Polską umowy konstytuującej organizację międzynarodową, prawo przez nią stanowione jest stosowane bezpośrednio, mając pierwszeństwo w przypadku kolizji z ustawami. W konsekwencji tego władze krajowe mają obowiązek uchylenia wszelkich przepisów niezgodnych z treścią rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady oraz zakaz wydawania aktów prawnych niezgodnych z jego treścią.

Na slajdzie wymieniono przykładowe rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady regulujące kwestie związane z problematyką bhp.

Cel i zakres zastosowania tych aktów prawnych:

1) rozporządzenie nr 689/2008:

- wdrożenie Konwencji rotterdamskiej w sprawie procedury zgody po uprzednim poinformowaniu w międzynarodowym handlu niektórymi substancjami chemicznymi i pestycydami,

- wspieranie wspólnej odpowiedzialności oraz współpracy w międzynarodowym przepływie niebezpiecznych chemikaliów w celu ochrony zdrowia ludzkiego oraz środowiska przed potencjalnym szkodliwym działaniem,

- przyczynianie się do stosowania niebezpiecznych chemikaliów w sposób przyjazny dla środowiska.

2) rozporządzenie nr 1907/2006:

- zapewnienie wysokiego poziomu ochrony zdrowia i środowiska, w tym propagowanie alternatywnych metod oceny zagrożeń stwarzanych przez substancje, a także swobodnego obrotu substancjami na rynku wewnętrznym przy jednoczesnym wsparciu konkurencyjności i innowacyjności,

- ustanowienie przepisów dotyczących substancji i mieszanin, które znajdują zastosowanie do produkcji, wprowadzania do obrotu i stosowania tych substancji w ich postaci własnej, jako składniki mieszanin lub w wyrobach oraz do wprowadzania do obrotu mieszanin,

- wprowadzenie zasady, zgodnie z którą do producentów, importerów i dalszych użytkowników należy zagwarantowanie, że substancje, które produkują, wprowadzają do obrotu lub stosują, nie wpływają w sposób szkodliwy na zdrowie człowieka ani na środowisko.

3) rozporządzenie nr 1272/2008:

- zapewnienie wysokiego poziomu ochrony zdrowia ludzi i środowiska, a także swobodnego przepływu substancji, mieszanin i wyrobów za pomocą:

a) zharmonizowania kryteriów klasyfikacji substancji i mieszanin oraz przepisów dotyczących oznakowania i pakowania substancji i mieszanin stwarzających zagrożenie,

b) nałożenia na:

(i) producentów, importerów i dalszych użytkowników - obowiązku klasyfikowania substancji i mieszanin wprowadzanych do obrotu,

(ii) dostawców - obowiązku oznakowania i pakowania substancji i mieszanin wprowadzanych do obrotu;

(iii) producentów, producentów wyrobów i importerów - obowiązku klasyfikowania substancji, które nie są wprowadzane do obrotu, lecz podlegają obowiązkowi rejestracji lub zgłoszenia na mocy rozporządzenia 1907/2006,

c) nałożenia na producentów i importerów substancji obowiązku zgłaszania Europejskiej Agencji Chemikaliów takich klasyfikacji i elementów etykiety, jeżeli nie zostały one przedstawione Agencji w ramach rejestracji na mocy rozporządzenia (WE) nr 1907/2006,

d) ustanowienia w części 3 załącznika VI wykazu substancji wraz ze zharmonizowaną na szczeblu Wspólnoty klasyfikacją i elementami oznakowania,

e) ustanowienia wykazu klasyfikacji i oznakowania substancji, który składa się ze wszystkich zgłoszeń, przekazanych informacji, zharmonizowanych klasyfikacji i elementów oznakowania, o których mowa w lit. c) i d).