KRÓL


1. definicje systemu politycznego, aspekt aksjonormatywny, behawioralny

2. autorytaryzm: trójdzielna definicja, cechy charakterystyczne, osobowość autorytarna, historia i mapa, korporacjonizm, oznaki korporatywizmu, polski autorytaryzm (piłsudzki i posttotalitarny), tekst Linza, typologie autorytaryzmu

3. totalitaryzm: definicje, geneza, syndrom wg Brzezińskiego i uzupełnienia. Sartori i celowość terminu totalitaryzm, różnice między totalitaryzmem i autorytaryzmem, przyszłość Huntington, Fukuyama. Współczesne na mapie, geneza 2 państw Wietnamu i Korei, wojna indochińska

4. demokracja: rządząca i rządzona, opinia publiczna, pozioma i pionowa, koncepcja elit, teoria Shumpetera, klasa rządząca

5: system partyjny: partie, funkcje, cele, geneza, typy, rodziny, kryterium ilościowe i jakościowe systemów partyjnych, system wyborczy Dieter Nohlen. System wyborczy w PRL, wybory większościowe i proporcjonalne, 2 formuły wyborcze, zachowania wyborcze, indeks Alforda

6. kultura polityczna (3 rodzaje)

7. reżim polityczny: definicja, 2 modele, 3 typy, komunikacja polityczna, definicja, struktura przekazu politycznego, przekaz demokratyczny, opinia publiczna, zmiana w totalitaryzmie, co to, co to procesy polityczne, pojęcie "republika elektroniczna". Kultura polityczna, cechy w poszczególnych krajach.

1

POLITYKA - ZNACZENIA TERMINU

Etymologia gr. - politikós, politiké, politikon znaczy: publiczne, państwowe, obywatelskie, uprzejme

W języku polskim raczej od francuskiego - politique   znaczy: sztuka rządzenia państwem
1858 r. Słownik języka polskiego M.S. Lindego podaje:

1. „nauka„ jak Rzplitą rządzić i zachować wcale”
2. „nauka „poznawania spraw i potrzeb państwa”
3. „roztropność podająca rządzącym środki do wykonywania zamysłów przedsięwziętych
4. „grzeczność, manierność obyczajów”

1908 r. Słownik J.Karłowicza, A.Kryńskiego, W. Niedźwiedzkiego podaje trzy znaczenia słowa „polityka”
1. „sztuka rządzenia państwem, utrzymywania i wyzyskiwania stosunków z obcymi państwami”
2. „nauka „ wiadomości tyczące się takiej polityki”
3. „zasada, system, taktyka - plan postępowania osób rządzących w kraju”

WSPÓŁCZEŚNIE TREMIN „POLITYKA” CHARAKTERYZOWANY JEST POPRZEZ:

MYŚL POLITYCZNA - całokształt historycznie wyrażanych poglądów i przekonań dotyczących wszystkich przejawów aktywności ludzi w ich związkach z państwem, polityką i interesami różnych grup społecznych

IDEOLOGIA - zbiór wartości, zasad i dyrektyw postępowania, będących podstawą i uzasadnieniem dla zbiorowych (grupowych) działań politycznych

DOKTRYNA  POLITYCZNA - jest teoretycznym zbiorem sądów, twierdzeń i przekonań dotyczących zasadniczo problemów państwa, polityki i prawa, uporządkowanym celowościowo (strategia)

PROGRAM  POLITYCZNY - całokształt innowacyjnych propozycji i projektów stanowiących podstawę dla aktywności partii politycznych i stowarzyszeń obywatelskich w celu przebudowy różnych segmentów rzeczywistości społecznej (taktyka)

PARTIA POLITYCZNA - GENEZA, EWOLUCJA, DEFINICJE

Początki partii politycznych związane są z rozwojem parlamentu angielskiego i sięgają XVII wieku. Na kontynencie organizacje będące protoplastami partii pojawiają się we Francji w XVIII wieku.

KOTERIE ARYSTOKRATYCZNE I KLUBY

PARTIE ELITARNE (PARTIE NOTABLI)

PARTIE MASOWE

W XX wieku dokonał się w obrębie zasadniczych trzech nurtów ideologicznych podział partii oparty na pogłębiających się zróżnicowaniach interesów poszczególnych grup społecznych i środowisk regionalnych i lokalnych. Pojęcie partii politycznej uległo dalszemu skomplikowaniu.

DEFINICJA PARTII POLITYCZNEJ
"Partia polityczna jest to dobrowolna organizacja obywateli połączonych więzią ideologiczną i psychologiczną, zdolna do zdobycia lub utrzymania władzy w państwie, bądź jego jednostce administracyjno - terytorialnej, w celu realizacji programu politycznego, będącego wyrazem określonych interesów, najczęściej grupowych".

1. Dobrowolność uczestnictwa obywateli jest powszechna w państwach demokratycznych
2. Więzi ideologiczna i organizacyjna mają dynamiczny charakter, są zmienne w czasie i przestrzeni
3. Istotą partii jest „zdolność” do realizacji funkcji władczych na określonym terytorium - państwa, województwa, prowincji, landu czy gminy
4. Realizowany program partii sprzyja interesom określonych grup społecznych i środowisk, zawiera także cele ogólnonarodowe

SYSTEMY PARTYJNE
Klasyfikacja systemów partyjnych wg M.Sobolewskiego
Kryterium: liczba partii i relacje pomiędzy nimi

I. SYSTEMY MONOPARTYJNE

1. Monopartyjność typu afrykańskiego (postkolonialnego)
2. Monopartyjność typu faszystowskiego
3. Monopartyjność typu komunistycznego

II. SYSTEMY DWÓCH PARTII DOMINUJĄCYCH

III. SYSTEMY WIELOPARTYJNE

1. System rozbicia wielopartyjnego (wielopartyjne nieuporządkowane)
2. System dwublokowe ustabilizowane (wielopartyjne uporządkowane)
3. System jednej partii dominującej
4. System kooperacji partii

Klasyfikacja systemów partyjnych wg J.Blondela
Kryterium: liczba rywalizujących partii i dystans ideologiczny między nimi

1. SYSTEM DWUPARTYJNY
(Wielka Brytania, Malta, Nowa Zelandia)

2. SYSTEM DWUIPÓŁPARTYJNY
(Niemcy)

3. SYSTEM WIELOPARTYJNY Z PARTIĄ DOMINUJĄCĄ
(Włochy do 1994 r., Szwecja, Norwegia)

4. SYSTEM PARTYJNY BEZ PARTII DOMINUJĄCEJ 
(Finlandia, Belgia)

Klasyfikacja systemów partyjnych wg G.Sartoriego
Kryterium: liczba rywalizujących partii i dystans ideologiczny między nimi

1. SYSTEM PARTII PREDOMINUJĄCEJ
   (Irlandia Północna 1922-1972 , Norwegia do 1965 r.)

2. SYSTEM DWUPARTYJNY
    (Wielka Brytania)

3. SYSTEM WIELOPARTYJNY UMIARKOWANIE SPOLARYZOWANY
   (Holandia, Belgia, Dania)

4. SYSTEM WIELOPARTYJNY SKRAJNIE SPOLARYZOWANY
    (IV Republika Francuska)

Definicja: system polityczny państwa


Zdefiniowanie pojęcia „system polityczny państwa” jest zadaniem trudnym. Nie ustalono, bowiem powszechnie obowiązującej definicji, która dawałaby jednoznaczną odpowiedź na pytanie:, „co nazywamy systemem politycznym?”. Ogólnie system polityczny można nazwać podstawową strukturą, w ramach, której toczy się życie polityczne. Jednak takie określenie systemu politycznego jest dosyć skrótowe i nie tłumaczy w sposób szeroki istoty problemu. W zależności od ujęcia merytorycznego wyróżniono trzy kryteria metodologiczne definicji systemu politycznego państwa:

- w pierwszym tzw. instytucjonalnym spotykamy się z określeniem systemu politycznego jako całokształtu instytucji politycznych, ich wzajemnych relacji i norm stanowiących podstawę ich działania;

- w drugim tzw. strukturalno-funkcjonalnym, system polityczny zostaje nazwany procesem dokonującym się we wspólnocie, jaką jest państwo.

- termin „proces” zostaje zaś rozszerzony w trzecim ujęciu tzw. systemowym (cybernetycznym). Traktuje ono system polityczny jako proces dwustronnego przepływu informacji i energii pomiędzy otoczeniem społecznym a instytucjami władzy. Relacje, jakie między nimi zachodzą to tzw. wejścia i wyjścia. Informacyjno - energetycznym wejściem do systemu są „żądania”, czyli oczekiwania społeczne oraz „poparcia”. Wejścia mogą pochodzić od trzech źródeł od społeczeństwa, elit politycznych i od środowiska międzynarodowego. Środkowym etapem procesu jest przetworzenie, czyli „konwersja” żądań, w wyniku, której zostaje podjęta decyzja polityczna. Następnym końcowym etapem są „wyjścia” powodujące zmiany w otoczeniu. Te ostatnie zaś wpływają ponownie na system polityczny i proces zaczyna się od nowa. Zachodzi tu, zatem zjawisko sprzężenia zwrotnego.









2

Autorytaryzm - system rządówbezpartyjnych, opartych na autorytecie charyzmatycznego przywódcy, a często także na armii. Szczególnie rozpowszechniony w Europie w pierwszej połowie XX wieku, powstawał najczęściej wskutek nieefektywnego funkcjonowania systemów demokratycznych. W przeciwieństwie do systemów totalitarnych, nie opiera się na uniwersalnej ideologii, ani na masowym terrorze, a ogranicza się do represjonowania tych, którzy otwarcie go krytykują i dążą do jego obalenia.

Geneza słowa autorytaryzm nie pochodzi od auto- (samemu-, osobiście-, samodzielnie-), ale od słowa autorytet.

Autorytarny system rządów często posiada pewne cechy i instytucje demokracji jak na przykład wybory, które jednak - podobnie jak w totalitaryzmie - nie mają większego znaczenia prawnego i politycznego. Z drugiej strony brak tu charakterystycznej dla totalitaryzmu ścisłej kontroli państwa nad wszystkimi aspektami życia społecznego, kulturalnego i gospodarczego obywateli - władza istnieje niejako "obok" społeczeństwa, realizując swoje cele.

Autorytaryzm a demokracja i totalitaryzm

Wielu ludzi błędnie utożsamia autorytaryzm z totalitaryzmem (choć ten drugi system musi nosić cechy pierwszego). Niektórzy uznają autorytaryzm jako swego rodzaju formę pośrednią między demokracją a totalitaryzmem, jest krytykowany za łatwość, z jaką może przerodzić się w ten ostatni.

Z kolei inni twierdzą, że nie jest on ani formą pośrednią między demokracją a totalitaryzmem, ani "lekkim" totalitaryzmem, a jest swoistą trzecią opcją, posiadającą cechy nie występujące w dwóch poprzednio wymienionych systemach.

Najważniejszym z nich jest osoba przywódcy. Nawet jeżeli nie sprawuje on formalnie urzędu szefa państwa czy szefa rządu, ma decydujący wpływ na sprawy polityki państwa (np. Józef Piłsudski w okresie pełnienia urzędu Ministra Spraw Wojskowych i Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych). Tym różni się od totalitaryzmu, gdzie kult jednostki był niejako przypisany do urzędu przywódcy partii (Stalin, Nikita Chruszczow, Leonid Breżniew w ZSRR czy Kim Ir Sen i Kim Dzong Il w Korei Północnej).

Po śmierci przywódcy autorytarnego zazwyczaj cały system zaczyna się chylić ku upadkowi, a wielu aspiruje do miana autorytarnego przywódcy, jak to miało miejsce w II RP po śmierci Józefa Piłsudskiego.

Cechy charakterystyczne

Władza autokratyczna koncentruje się w ręku przywódcy i jego najbliższego otoczenia. To oni podejmują decyzje, co ma miejsce z lekceważeniem podstaw prawnych lub ich pomijaniem. Dla pozorów demokracji (demokracja fasadowa) decyzje zatwierdzane są przez bezwolny lub zdominowany stronnictwem prorządowym parlament. Przywódca posiada szereg osobistych prerogatyw, które dają mu realny wpływ na politykę państwa. Uwidacznia się to w rządzeniu wykonywanym za pomocą rozkazów, nakazów, sankcji karnych. Podstawą władzy jest rozbudowany aparat przymusu w postaci armii, policji i służb bezpieczeństwa. Podtrzymują one władzę, co wiąże się z częstym stosowaniem lub grożeniem przymusem państwowym. W przeciwieństwie do totalitaryzmu ta dowolność posługiwania się przymusem ogranicza się do jawnych przeciwników systemu. Jest to wybiórcze stosowanie przymusu, a nie powszechne i przejawia się w policyjnej inwigilacji czy represjonowaniu aktywniejszych krytyków przywódcy autorytarnego i jego rządów (np. proces brzeski).

Przykłady państw

Józef Piłsudski, autorytarny przywódca II RP

Przykładami reżimów autorytarnych były rządy Kemala Paszy (Atatürka) w Turcji, Józefa Piłsudskiego i jego następców w Polsce w latach 1926-39, Antonio Salazara w Portugalii, Juana Perona w Argentynie, gen. Francisco Franco w Hiszpanii, gen. Augusto Pinocheta w Chile, "rządy pułkowników" w Grecji i Saparmyrata Nyýazowa w Turkmenistanie w latach 1991-2006.

Korporacjonizm - zasada społeczno-ekonomiczna, stworzona w XIX wieku, rozwijana i wprowadzana w życie w pierwszej połowie wieku XX.

Idea

Korporacjonizm za podstawę porządku społecznego uznaje porozumienie (nawet przymusowe) wszystkich pracujących w danym zawodzie, niezależnie od ich statusu ekonomicznego - pracowników i pracodawców, w ramach jednego stowarzyszenia, korporacji. Zakłada, że pracownicy i właściciele mają identyczne cele oraz interesy, dlatego będą wspólnie dążyć do sukcesu. Korporacja ma dbać nie tylko o materialny dobrobyt swych członków (choćby poprzez nadawanie przywilejów), ale także o ich rozwój społeczny i kulturalny.

Doktryna korporacjonizmu była ściśle związana z naukami społecznymi Kościoła katolickiego. Korporacjonizm, także jako podstawę systemu politycznego, poparł w encyklice Quadragesimo Anno (wydanej 15 maja 1931) papież Pius XI.

Przykłady historyczne

Korporacjonizm przeważnie był związany z autorytarnym ustrojem państwa, przyjmując jednak różne formy.

Idea korporacjonizmu częściowo stała się podstawą systemu politycznego w kilku krajach europejskich oraz w Argentynie za rządów Peróna (peronizm). Klasycznym państwem korporacyjnym była Portugalia za rządów Salazara. W Hiszpanii gen. Franco rozwinęła się jego narodowo-syndykalistyczna forma, a we Włoszech Mussoliniego korporacje stanowiły przedłużenie administracji państwowej.

Korporatywizm - jak definiuje go jeden z teoretyków - "to coś więcej niż tylko system artykułowania interesów. Jest to raczej zinstytucjonalizowany system służący tworzeniu kierunków polityki państwa, w ramach którego wielkie organizacje interesu kooperują ze sobą oraz z państwem, nie tylko w procesie artykułowania interesów, lecz (...) również w procesie wprowadzania ich w życie."[2] W modelu korporatywistycznym zasadnicze decyzje ekonomiczne, polityczne lub społeczne podejmowane są w wyniku negocjacji między państwem a różnymi grupami interesów.[3] Polityka publiczna opiera się na negocjacjach pomiędzy nimi a rządem. Negocjacje takie, przybierają techniczną, administracyjną formę. Model ten realizowany jest w krajach takich jak: Austria, Holandia, Niemcy, kraje skandynawskie: Szwecja i Norwegia.

3

Totalitaryzm

Totalitaryzm (dawniej też: totalizm) - charakterystyczny dla XX-wiecznych reżimów dyktatorskich system rządu dążący do całkowitej władzy nad społeczeństwem za pomocą monopolu informacyjnego i propagandy, ideologii państwowej, terroru tajnych służb, akcji monopolowych i masowej monopartii. Termin został utworzony przez włoskiego filozofa Giovanniego Gentile, ideologa Włoch faszystowskich - samych faszystowskich Włoch nie uważa się jednak przeważnie za państwo totalitarne. Głównymi teoretykami genezy totalitaryzmu są, np.: Hannah Arendt i Karl Popper.

Totalitaryzm charakteryzuje państwa, w których ambicje modernizacyjne i mocarstwowe idą w parze z brakiem tradycji demokratycznej lub - jak w przypadku Niemiec - rozczarowania demokracją, jej kryzysem lub niedostatkiem. Przykładami państw totalitarnych były narodowo-socjalistyczna III Rzesza, stalinowski Związek Radziecki lub Chiny Mao Zedonga. Totalitarny system rządów istnieje do chwili obecnej w Korei Północnej.

Charakterystyka

W systemach totalitarnych życie ludzi podporządkowane jest wszechobecnej kontroli ze strony władzy. Wyznacza ona standardy i normy zachowania, określa status socjalny obywateli, ustala kierunki, obszary i granice aktywności publicznej oraz kształtuje wzorce życia osobistego. Stosowane są: terror i ludobójstwo, np. w obozach koncentracyjnych w hitlerowskich Niemczech lub łagrach w stalinowskim ZSRR. Obywatele są silnie uzależnieni od władzy. W skrajnych przypadkach władza wpływa nawet na przyrost naturalny jak np. w Chinach czy komunistycznej Rumunii. Władza wpływa na świadomość społeczną, posługując się propagandą i indoktrynacją. Są one zgodne z ideologią panującą w danym państwie np. komunizmem. Tej ideologii są podporządkowywane programy szkolne i proces nauczania na wszystkich etapach, w tym nawet na poziomie przedszkolnym we współczesnej Korei Północnej. Obowiązuje państwowa cenzura w uzależnionych od władzy środkach masowego przekazu, a także we wszystkich dziedzinach kultury np. filmie, teatrze czy literaturze. Życie polityczne obywateli i formy ich uczestnictwa w życiu publicznym zostają określone przez władzę. Zakazany jest polityczny pluralizm. Obywatele są instrumentem władzy, potrzebnym do potwierdzenia jej planów i działań. Zakazana jest działalność wszelkiej opozycji. Prawa i wolności obywateli są łamane i zawieszane. Wybory nie odbywają się, a jeśli są organizowane, to ich wynik jest z góry przesądzony, ponieważ dominująca siła polityczna decyduje o kandydatach i przyjmuje wygodne dla siebie rozwiązania. W razie potrzeby wyniki głosowania są fałszowane co miało miejsce podczas referendum ludowego w 1946 r. w Polsce. W państwie totalitarnym władza zmierza do całkowitej kontroli gospodarki np. wprowadzenie w faszystowskich Niemczech systemu korporacyjnego czy uspołecznienie środków produkcji i planowanie gospodarcze w państwach komunistycznych. W ten sposób w państwach socjalistycznych rozwinęła się klasa robotnicza w wielkich państwowych zakładach oraz chłopstwo związane z uspołecznionymi przedsiębiorstwami (kołchozy, sowchozy) w ZSRR. Władzę sprawuje jedna partia masowa np. NSDAP kierowana przez jedną osobę otaczaną kultem (np. Hitler, Stalin).

Istnieje pogląd, że jednym z prekursorów idei państwa totalitarnego był Platon. Wśród filozofów, którzy mieli mieć znaczenie dla kształtowania się totalitaryzmu, wymienia się także Marksa i Hegla. Jedną z najbardziej znanych prezentacji poglądu o wpływie filozofii na kształtowanie się totalitaryzmu jest książka Karla Poppera Społeczeństwo otwarte i jego wrogowie.

Cechy

Charakterystycznymi cechami państw totalitarnych są autokratyzm (w szczególności zasada wodzostwa), kontrolowanie przez aparat władzy wszystkich dziedzin życia i ingerencja w przekonania, poglądy, zachowania obywateli, a także rozbudowana propaganda (m. in. fałszująca obraz rzeczywistości) i pełna kontrola nad siłami zbrojnymi, policją i wymiarem sprawiedliwości - wykorzystywanymi jako elementy systemu terroru i represji przeciwko społeczeństwu.

Dwaj współcześni politolodzy, Zbigniew Brzeziński i Carl Friedrich, wyróżnili pięć cech, które występując jednocześnie w danym państwie, świadczą o jego totalitaryzmie. Są to:

W późniejszych wywodach obaj politolodzy wyróżniali również szóstą cechę - scentralizowane zarządzanie.

Istnieje jeszcze jeden zbiór cech totalitaryzmu stworzony przez Hiszpana Juan Linza, uzupełniony przez Erica Voegelina i Alaina Besançona. Upatrują oni istoty totalitaryzmu w:

4

Demokracja (gr. δημοκρατία demokratia "rządy ludu", od wyrazów δῆμος demos "lud" + κρατέω krateo "rządzę") - ustrój polityczny, w którym źródło władzy stanowi wola większości obywateli, przy respektowaniu praw mniejszości.

Obecnie powszechną formą ustroju demokratycznego jest demokracja parlamentarna. Gwarantem istnienia demokracji parlamentarnej jest konstytucja (wyjątkiem są Izrael oraz Wielka Brytania, nie posiadające konstytucji spisanej w jednym akcie).

Demokracja ma swój początek w Starożytnej Grecji. W znaczący wkład w jej rozwój ma także kultura Starożytnego Rzymu oraz kultura Zachodu (Europa, Ameryka Północna i Południowa). Demokracja została nazwana ostatnią formą rządów i rozpowszechniła się znacząco wokół globu.

Kryteria uznania za demokrację

Klasyczne

W teorii demokracji liberalnej, wywodzącej się z prac Johna Locke'a i Johna Stuarta Milla zakłada się, że faktyczny ustrój demokratyczny powinien charakteryzować się:


Współczesne

Wedle współczesnych kryteriów, za państwa stricte demokratyczne uznawane być mogą

tylko te, których ustrój opiera się formalnie i realnie na:

Demokracja może być stopniowana - tzn. w danym ustroju politycznym faktyczny udział we władzy ogółu obywateli może być większy albo mniejszy. Np: w monarchii konstytucyjnej władza należy formalnie do króla, jednak rzeczywiste stosunki między królem a jego poddanymi reguluje konstytucja, która może w praktyce oddawać niemal całą władzę poddanym.

Demokracja na świecie

W zależności od stopnia spełniania zasad, ze 112 państw uchodzących formalnie w 2007 za demokratyczne:

Pozostałe 55 państw (ze 167 zbadanych) to reżimy autorytarne

Debata nad demokracją

Współcześni demokraci uważają, iż demokracja jest jedynym możliwym gwarantem istnienia wolnej konkurencji w gospodarce, na rynku pracy oraz możliwości wprowadzenia koniecznych reform po debacie i dojściu do porozumienia. Z drugiej strony systemy, które są z formalnego punktu widzenia demokracjami, mogą w rzeczywistości dawać rzeczywistą władzę wąskiej grupie oligarchów, którzy praktycznie sprawują ją w sposób skrajnie niedemokratyczny.

Ponadto przeciwnicy demokracji twierdzą, iż system ten nieuchronnie prowadzi do socjalizmu, a w końcu "przepoczwarza się" w komunizm

Zagadnienie stworzenia ustroju, w którym z jednej strony wszyscy obywatele mają rzeczywisty wpływ na rządy, a z drugiej strony jest on technicznie sprawny, stanowi jeden z najważniejszych i wciąż nierozstrzygniętych problemów w teorii demokracji.

Opinia publiczna to reakcja zbiorowości ludzkich na działania polityczne i społeczne, wyrażany publicznie stan świadomości owych zbiorowości. Dotyczy spraw ważnych dla społeczeństwa, często kontrowersyjnych. Jest zmienna, może ulec zmianom nawet w krótkim okresie czasu.

W rozumieniu potocznym reakcja czy świadomość jest utożsamiana z wyrażającymi ją ludźmi. W takim rozumieniu opinia publiczna to po prostu społeczeństwo, jego część dorosła, posiadająca prawa wyborcze, aktywna politycznie.

Choć najprościej byłoby ją widzieć jako aprobatę lub dezaprobatę wobec działań politycznych, to jednak badania opinii i analizy wskazują również na istnienie trzeciego stanu: obojętności wobec danego zjawiska. Często partie polityczne walczą właśnie o zmniejszenie się tej trzeciej grupy - o przeciągnięcie na swoją stronę obojętnych lub niezdecydowanych.

Może dotyczyć spraw zarówno teraźniejszych jak i przeszłych; choć skupia się na sprawach krajowych, dotyczy również problemów o charakterze globalnym, czy spraw znajdujących się na styku spraw wewnętrznych i zagranicznych, jak w latach dziewięćdziesiątych dwudziestego wieku w Polsce spraw związanych ze wstąpieniem Polski do NATO czy integracji z Unią Europejską.

„Opinia publiczna jest niewidzialną i tajemniczą potęgą, której nic nie jest w stanie się oprzeć, nic nie jest od niej bardziej zmienne, bardziej nieokreślone i silniejsze. A przy tym, przy wszystkich swych kaprysach, jest ona znacznie częściej, niż się wydaje, prawdziwa, rozsądna, sprawiedliwa” - stwierdza Napoleon.

Opinia a wybory

Opinia publiczna zwiększa poczucie więzi politycznej, co stanowi podstawę do kształtowania się elektoratów. Osoby wyrażające podobne opinie skupiają się wokół symboli, poglądów, wartości - są podatne na wyrażenie poparcia dla polityków głoszących podobne poglądy.daniem opinii publicznej zajmuje się socjologia za pomocą metod statystycznych, zwłaszcza sondaży.

Opinia publiczna jest kształtowana przez informacje, które do niej docierają, a te mogą być poddane manipulacji. Uważa się wręcz, że opinia publiczna jest często manipulowana przez przywódców partii i środki masowego przekazu. Sprzyjającym tego typu działaniom jest czas kampanii wyborczej.

Opinia społeczna

Często obok terminu opinia publiczna używa się określenia opinia społeczna. Eugeniusz Młyniec w swym artykule Opinia publiczna określa opinię społeczną jako pojęcie szersze niż opinia publiczna. Opinia społeczna ma według niego dotyczyć szerszego zakresu problemów, w tym problemów nie wiążących się bezpośrednio z polityką, takich jak wychowanie, transplantacja organów, aborcja.

Eugeniusz Młyniec przyznaje jednak, że każdy z tych problemów może stać się problemem politycznym, gdy zainteresują się nim siły polityczne i wykorzystają do walki o władzę. Zwykle jednak pojęć „opinia społeczna” i „opinia publiczna” używa się wymiennie, a to pierwsze jest rzadziej stosowane.

Elityzm, teoria elit - teoria państwa opisująca i wyjaśniająca relacje władzy we współczesnym społeczeństwie. Twierdzi, że niewielka mniejszość, składająca się z przedstawicieli elit ekonomicznych i sieci planujących politykę posiada władzę w społeczeństwie, bez względu na wyniki wyborów. Dzięki stanowiskom w korporacjach lub zarządach korporacji oraz wywieraniu wpływów na politykę poprzez finansowe wsparcie fundacji, stanowiska w think tankach lub "opiniotwórczych" kręgach, członkowie "elity" mogą wpływać na decyzje ekonomiczne i polityczne.
Klasyczna teoria elit

Arystokratyczna wersja tej teorii to klasyczna teoria elit, oparta na dwóch założeniach:

  1. władza jest sprawowana dzięki odpowiednim stanowiskom w kluczowych instytucjach politycznych i ekonomicznych;

  2. psychologiczną różnicą pomiędzy elitą a resztą społeczeństwa jest to, że ta pierwsza dysponuje odpowiednimi cechami osobistymi takimi jak inteligencja lub umiejętności, podczas gdy większość jest niekompetentna i nie jest w stanie rządzić się sama.

Shumpeter - Zgodnie z teorią Shumpetera, obywatel ma ograniczoną rolę w demokracji „wyborcy poza parlamentem muszą przestrzegać podziału pracy

pomiędzy nimi a wybranymi przez siebie politykami. Nie mogą zbyt pochopnie

wycofać swojego zaufania między wyborami, muszą też zrozumieć, że kiedy już ktoś został wybrany to on ma się zajmować robotą polityczną

a nie oni”.


5
System partyjny jedna z trzech kategorii systemów w politologii obok systemów politycznych i systemów wyborczych. Jest to układ wszystkich partii politycznych, a także organizacji quasi- partyjnych: stowarzyszeń (np. BBWR) czy związków zawodowych (np. NSZZ "Solidarność do 2001 r.). Do systemu partyjnego nie zalicza się natomiast tzw. "partii kanapowych", nie uczestniczących w wyborach, założonych często dla żartu (np. Polska Partia Łysych, Partia Dobrego Humoru), jak również stronnictw antysystemowych, dążących do obalenia porządku polityczno-społecznego (np. terrorystycznych).

Poza partiami w skład systemu partyjnego wchodzą także:

Rodzaje systemów partyjnych



6
Kultura polityczna

Kultura polityczna - całokształt indywidualnych postaw politycznych członków danego społeczeństwa. Postawy te są wyrazem uznawanych wartości, odnoszących się przede wszystkim do systemu władzy państwowej.

Od kultury politycznej danego społeczeństwa zależy stopień i charakter jego zaangażowania w politykę, gdyż to właśnie kultura polityczna reguluje stosunki między rządzącymi a rządzonymi.

Elementy kultury politycznej

Według Powella i Almonda na kulturę polityczną dają się cztery elementy:

Władysław Markiewicz wskazuje następujące elementy tworzące kulturę polityczną:

Typy kultury politycznej

Istnieje ścisła zależność między kulturą polityczną danego społeczeństwa a występującymi w nim formami życia politycznego. Z jednej strony kultura polityczna stwarza grunt i klimat dla funkcjonowania określonych modeli życia politycznego, z drugiej zaś sama jest kształtowana przez rzeczywistość polityczną. Mamy więc do czynienia ze swego rodzaju sprzężeniem zwrotnym. Dwaj wybitni socjologowie amerykańscy, Gabriel Almond i Sidney Verba, wyróżnili trzy typy kultury politycznej.

7
Reżim polityczny

"Reżimem politycznym przyjęło się nazywać ogół metod, jakimi posługuje się władza państwowa w stosunkach z ludnością, a także zasady, jakimi się ona kieruje w tych stosunkach" - stwierdza Maurice Duverger

Stanowi istotny element składowy formy państwa. W jego skład wchodzą też metody działania partii politycznych, ich stosunki z władzą państwową, zasady funkcjonowania innych ważnych organizacji społecznych.

Biorąc pod uwagę stosunki władzy państwowej i społeczeństwa w procesie rządzenia wyróżnia się trzy zasadnicze reżimy: reżim demokratyczny, reżim totalitarny, reżim autorytarny.

W politologii pojęcie reżimu politycznego nie jest wartościujące, służy jedynie określeniu zasad, reguł gry politycznej i zależności pomiędzy podmiotami polityki. Czasem jest utożsamiane z systemem politycznym. W istocie obejmuje ono wszystkie instrumenty regulujące stosunki w państwie.






Reżim polityczny jest to zespół metod jakimi państwo wpływa na zachowanie jednostek i zbiorowości.

Rozróżniamy trzy rodzaje:
-demokratyczny
-totalitarny
-autorytarne

Państwo demokratyczne: oparte jest na zasadach:
-podział władzy: wykonawcza, ustawodawcza, sądownicza
-pluralizmu politycznego
-zasada suwerenności narodu
-racjonalność
*oznacza oddzielenie celów od środków
*pozwala realizować interesy grup i jednostek
*efektywnie przewidywać rezultaty tolerancji
*poszanowanie cudzych gustów, postawy, poglądów, wierzeń, rasy
Państwo demokratyczne nie toleruje poglądów antyhumanistycznych, zbrodniczych.

Państwo liberalne: jego powstanie było związane z rozwojem gospodarki rynkowej. Powstanie gospodarki rynkowej, prawne ograniczenie działalności państwa, demokratyzacja prawa wyborczego, oraz gwarancje dla indywidualnych praw wolnościowych i równości szans.

Cechy państwa liberalnego:
-naczelnym organem państwa jest parlament
-deputowani rozporządzają mandatem wolnym
-państw jest gwarantem własności prywatnej i gospodarki rynkowej
-o jego legitywizacji decyduje przestrzeganie mechanizmów demokratycznych.

Państwo socjalne: przyczyną jego powstania były pauperyzacja i proletaryzacja społeczna oraz kryzysy gospodarcze. To stało się przyczyną interwencjonizmu państwowego, który obejmuje politykę gospodarczą i społeczną.
Aktywna rola w państwie oznacza działania zmierzające do regulowania rynku. Mają one gwarantować prawidłowość produkcji i konkurencyjność towarów i usług na rynkach miedzy narodowych.
Polityka społeczna państwa zapewnia bezpieczeństwo socjalne. Interwencjonizm państwa w tej sferze jest finansowany z podatków. Aktywna rola państwa wymaga rozbudowanego aparatu urzędniczego. Pracownicy są chronieni przez umowy zawierane przez partnerów socjalnych oraz unormowania państwowe. Następuje likwidacja politycznej dyskryminacji.

Państwo totalitarne: istotą państwa totalitarnego jest jego wszechobecność we wszystkich sferach życia społecznego. W sferze kultury państwo angażuje wszelkie środki oddziaływania na ludzką świadomość.

Cechy państwa:
-na czele państwa i partii stoi wódz otoczony kultem, udział obywateli w życiu politycznym ma charakter rytualny parareligijny
-zakazana jest działalność wszelkich partii oprócz partii rządzącej
-aparaty partyjne i rządzące przenikają się, z tym że partia jest ważniejsza od państwa
-przed zdobyciem władzy partia głosi ideologię w prosty sposób tłumaczącą rzeczywistość cechami tej ideologii są:
*wskazanie
*postulowanie zmiany świadomości jednostek, które mają odrzucić swój indywidualizm; wraz z pozostałymi członkami społeczeństwa budować pod kierunkiem partii powszechną szczęśliwość
*po zdobyciu władzy ideologia ta staje się obowiązującą
-wszystkie masmedia znajdują się w rękach partii ukazywany przez nie obraz świata ma niewiele wspólnego z rzeczywistym.
-codzienną metodą sprawowania władzy jest terror
-państwo to jest ekspansywne

Państwo autorytalne: charakteryzuje się brakiem możliwości działania społeczeństwa obywatelskiego. Większość regulatorów zachowań społecznych jest mało skuteczna. Społeczeństwo charakteryzuje wierność i apatia polityczna.
Społeczeństwo obywatelskie jest to społeczeństwo w którym szereg organizacji, związków i stowarzyszeń wolnych od ingerencji państwa jest przejawem potrzeb aktywności obywateli.

Regulator życia społecznego:
-prawo
-rynek
-ideologia

Cechy państwa autorytalnego:
-odrzuca demokrację, a wraz z nią parlamentaryzm i pluralizm. Często jednak zachowuje pozory demokracji.
-autorytaryzm postuluje stworzenie silnej władzy wykonawczej mającej zapewnić ład i porządek w państwie.
Wszystkie inne organizacje(nie utworzone przez władzę) są postrzegane jako zagrożenie porządku dlatego nie może istnieć opozycja
-władzę legitymizuje sam fakt jej posiadania znajduje się ona w rękach często obdarzonego autorytetem i wąskiej grupy jego współpracowników. Często towarzyszy temu wsparcie władzy przez wojsko lub policję.
-w życiu politycznym władza toleruje poparcie dla niej i bierność.
Poparcie daje w życiu udogodnienia
Bierność pozwala na prowadzenie prywatnego życia wolnego od ingerencji państwa.
Władza nie toleruje sprzeciwu. Ci którzy się jej sprzeciwiają stają się jej wrogami i są represjonowani.
-autorytalizmowi towarzyszy ideologia państwowa nie ma ona jednak charakteru obowiązkowego.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Fallus król życia
Prywatne znaczy gorsze referat a krol 0
ABC Z K Krol J Gajos
Król - Propaganda i indoktrynacja w państwach totalitarnych1, E.C.Król, Przywództwo w państwach tota
SILIKONOWY KRÓL, przepisy Tupperware
Sofokles Król?yp
Król?yp Streszczenie
Carcassonne hrabia krol i poddani
Der Erlkoenig ( Król Olch )
Polski król na wyspie czarów
Król Zamczyska, Romantyzm
Król pije Jacoba Jordaensa
18 Jezus Król Polski
Król Edyp, Sofokles
krol?yp jako tragedia
Król?yp streszczenie
Król?yp Sofokles
MALINOWY KRÓL
krol macius pierwszy

więcej podobnych podstron