Komunikowanie międzynarodowe i międzykulturowe 4.11.2012
Teoria Edward T. Halla
Powstała w latach 50- tych w kolejnym dziesięcioleciu została rozpropagowana
Kolejnym człowiekiem, który ułożył swoje teorie był - Geert Hofstede
Dlaczego mimo woli , znajomości języka i znajomości znaków nie jest możliwe porozumienie miedzy odległymi kulturami.
W niemieckiej kulturze żałoba jest sprawą prywatną.
Kultury wysokiego kontekstu
Konteksty, które powodują, że ludzie, pochodzący z różnych kultur komunikują inaczej .
Kultury wysokiego kontekstu kulturowego , budują charakterystyczny sposób wypowiedzi, który pozwala na szybkie odczytanie informacji, które nie są przekazywane wprost słowem, a znaczenie przekazywane jest przez sposób wypowiedzi, miejsce, ciało jak również sposób ubrania. Charakterystyczne jest budowanie nastroju wypowiedzi, opowiastki, budowanie analogii. Nie mówimy wprost. Sam proces przekazywania takiej informacji jest długi . długość komunikowania powinna spełnić rytuał. Przyspieszenie tego jest odbieranie jako niegrzeczność lub zerwanie dalszej komunikacji. Styl wypowiedzi dekoracyjny. Skierowana n emocje. Człowiek elokwentny, wygadany, towarzyski, empatyczny, kreatywny, chętny do współpracy, filantropia,
Wszystkie kultury dalekiego wschodu są kulturami wysokiego kontekstu kulturowego, która jest ceremonialna, rytualna, znaczenia są w mowie ciała, czasie, przestrzeni.
Do takich kultur zaliczamy tez kultury arabskie
Ameryka południowa, kraje w basenie morza śródziemnego,
Model niskiego kontekstu sposób, które jest całkowicie skoncentrowany na słowie. Najważniejszy jest przekaz. Przekaz głownie werbalny, mówić krótko i zwięźle, ludzie oceniani są według tego jak mówią. Liczy się czas przekazu, im krócej tym lepiej. styl wypowiedzi zwarty. Skierowana na cel. Do tej grupy zaliczamy Szwajcarię, Niemcy, Skandynawię, Holandie, Wlk. Brytanię.
Austria, Czesi.
Polska należy do modelu średniego kontekstu komunikowania.
Ukraina bliżej wysokiego kontekstu
Rosja , Białorusini, Słowacy ,
Litwini, Łotysze, Estończycy bardziej niskiego kontekstu
Hofstrede bazował na teoriach Halla ale szukał więcej parametrów, które pozwoliły by tłumaczyć nieporozumienia międzykulturowe. Incydenty krytyczne to nieporozumienia wynikające z różnic kulturowych, komunikacyjnych. Sprecyzował teorię konstektowości kultury i teorie wymiaru kultury. Ustalił 5 wymiarów kultury.
Wymiar 1 - stopnień unikania niepewności - jak ludzie radzą sobie ze zmianami , jak oceniają przyszłość, tu podzielił na dwie grupy, otwarte na przyszłość, dużej elastyczności i ciągłej zmiany niskiego stopnia unikania niepewności ; oraz grupę, która za wszelką cenę nie chce zmian, zamknięte na wszelkie zmiany. Grupa wysokiego stopnia niepewności
Wymiar 2 – dystans władzy, jak postrzega się hierarchię, czy jest dana od boga, czy można mieć na nią wpływ
Wymiar 3 – indywidualizm i kolektywizm
Wymiar 4 męskość i żeńskość
Wymiar 5 stosunek wobec czasu, krótko i długo terminowe
Teoria Hofstetego
Stopień unikania niepewności (dystans wobec postrzegania prawa, kodyfikacja sprzyja wolności jednostek)
Incydent krytyczny
Dystans władzy mierzy się stosunkiem jednostki wobec elit rządzących (nie tylko regulowanych ustrojem, ale również władzą rodzicielską, władzą kościelną, wojskową, szkolnictwem) stosunek wobec autorytetów.
Wysoki dystans władzy zakłada wysoką przepaść pomiędzy grupami, a komunikacja jest jednokierunkowa (władza daje polecenia jednostronne).
W rodzinach z dużym dystansem władzy rządzą Ci, którzy najwięcej zarabiają. Oczekują posłuszeństwa, mają pełną władzę.
Społeczeństwa patriarchalne – ojciec ma największą władzę. Dziecko jest postrzegane jako przedmiot – własność. Komunikacja zhierarchizowana jednokierunkowa
Władza postrzegana jest jako źródło problemów dla szarego obywatela
Szybkie zdystansowanie od swoich decyzji, głosuje się nie za, ale przeciw komuś
Niska frekwencja podczas głosowania – pasywność obywatelska
W kulturach niskiego dystansu władzy inicjatywy obywatelskie są bardzo częste. Częsty dialog pomiędzy władzą o społeczeństwem
Polska wykazuje zachowania wysokiego dystansu władzy, ale występuje sprzężenie zwrotne pomiędzy władzą a społeczeństwem.
Podobnym krajem do Polski jest Grecja, Włochy, Francja
Niski dystans władzy: Szwajcaria, Anglia, Niemcy, Skandynawia, Austria, Holandia
Wysoki dystans władzy to Rosja, Ukraina, Daleki Wschód, Kraje Arabskie.
Ruch hipisowski walczył w latach 60-tych o prawa jednostki, wyrażanie własnej opinii, samostanowienia, równouprawnienie wszystkich mniejszości niezależnie od pochodzenia, koloru skóry, segregacji rasowej, oraz o prawa kobiet.
Po II wojnie światowej dominacja kobiet się zwiększyła, ale dopiero w latach 60-tych większe znaczenia ma emancypacja.
1968r to rewolucja obyczajowa, która zmieniła światopogląd. W Niemczech Zachodnich dochodzi do wielkiej debaty na temat procesów frankfurckich, gdzie sądzono hitlerowców, którzy mordowali „na rozkaz”. Młode pokolenie Niemców przezywa szok po wydarzeniach związanych z procesami. Zadają sobie pytanie: co robili moi rodzice w czasie wojny. Szukanie odpowiedzi jak do tego mogło dojść.
Męskość i kobiecość
Stosunek wobec ról społecznych w danej kulturze.
Kultury kobiece to takie różnice płci są niwelowane, dają wolność wyboru roli społecznej bez względu na płeć.
Kultury męskie – to takie gdzie panuje głównie system patriarchalny , obie płci wykonuj odmienne role społeczne przeznaczone tylko dla swojej płci. Mamy do czynienia z segregacją płci.
Kultura polska wywodzi się z kultury szlacheckiej, gdzie dominuje mit „matki Polki”
Kultury męskie: kraje islamskie, muzułmańskie daleki wschód Grecja, Włochy Hiszpania
W kulturach kobiecych nie ma różnic pomiędzy kobietami a mężczyznami : Skandynawia, Holandia Państwa Beneluksu
W Niemczech w sferze publicznej panuje model kobiecy, ale sfera prywatna to model męski
W kulturach kobiecych, gdzie mężczyźni przejmują różne role kobiece może dochodzić do incydentów krytycznych np. gdy przedszkolanką jest mężczyzna, który może być postrzegany w kulturze polskiej jako pedofil.
Angela Merkel jest bezpłciowa, nie podkreśla ubraniem ani fryzurą swojej płci, bez mocnego makijażu i biżuterii.
Julia Tymoszenko – jako jej przeciwieństwo: długi włosy, upięte w warkocz, farbowane, ubierała się w kwieciste stroje, koronki stylizowane na ubiory ludowe.
Kultury indywidualistyczne i kolektywistyczne
Kultura kolektywistyczna – pojmuje grupę jako oddzielny byt. Jednostka nie ma prawa, żeby decydować sama o sobie. Oczekuje się lojalności od jednostki.
W grupie kolektywistycznej można zdobyć status społeczny poprzez poświęcenie się dla grupy. Zazwyczaj na stanowiskach jest dużo ludzi starszych, którzy są doświadczeni życiowo – są autorytetami. Trudno zrobić karierę ludziom młodym. Grupa unika konfliktów, który jest postrzegany jako zło. Dążą do harmonijnego współżycia. Hierarchiczna komunikacja
Kultur indywidualistycznych jest zdecydowanie mniej. Grupa jest postrzegana jako suma jednostek, które są dla siebie konkurencją – zbiór rywalizujących ze sobą jednostek tzw. „wyścig szczurów”. Grupa nie jest spójna ale też nie tłamsi, bo nie wymaga lojalności. Karierę można zrobić szybko bez względu na wiek. Komunikacja jest dwukierunkowa: dyskusja, spór, umiejętność perswazji, asertywność.
Polska jest kulturą kolektywistyczną zmierzającą do kultury indywidualnej.
Oprócz zachowań typowo kolektywistycznych (np. żałoba narodowa) mamy również dużo zachowań indywidualistycznych (np. budowa domów)
Państwa kultury indywidualistycznej: Niemcy, Czechy, USA, Skandynawia
Państwa kultury kolektywistycznej: Rosja, Ukraina, Grecja, Włochy, Hiszpania, Portugalia, Słowacja, Węgry, państwa południowo amerykańskie.
Kultury długo i krótko – terminowe
Czas postrzegany jest bardzo różnie.
Polskie poczucie czasu to około 15 minut.
Niemcy mają idealne poczucie czasu (spóźnienia są niedopuszczalne)
Kultury śródziemnomorskie mają bardzo duże poczucie stosunku czasu, nawet 1-2 godzin
Kwestia planowania – jak się planuje przyszłość
Jak organizujemy sobie pracę w czasie
Kultury długo i krótko terminowe (są ograniczone horyzonty czasowe)
Kultura japońska jest kulturą długoterminową. Japończycy biorą pod uwagę w planowaniu 3 kolejne pokolenia swojej rodziny.
Kultura krótkoterminowa są to głównie kraje plemienne Afryki, Ameryka Południowa . czas nie jest postrzegany jako ograniczenie.
Polska jest kulturą średnioterminową ze skłonnością do krótkoterminowości.
Niemców na konferencję trzeba zaprosić co najmniej rok wcześniej
W kulturach śródziemnomorskich dotrzymywanie terminów jest bardzo luźne.
Kultury mono- i poli- chroniczne
Kultury mono chroniczne pracują liniowo – planują pracę.
Poli chroniczne robią wszystko na raz.
Mono chroniczne to: Niemcy, Szwajcaria, Skandynawia, Austria
Poli chroniczne to: Holandia, Polska, Włochy, Francja
Stereotypy – zawsze wyrażają nasze emocje
Heterostereotypy – my o innych, inni o nas
Autostereotypy – my o sobie
„Polnische Wirtschaft” – pruski, później niemiecki stereotyp długiego trwania, poświęcony na początku XVIII wieku. Konfrontacja dwóch odmiennych struktur państwowych społecznych (monarchia absolutna versus Rzeczpospolita szlachecka)
bałagan, chaos, anarchia, niegospodarność, nieefektywność, skrajna emocjonalność, brak kontroli systemu działania, nieprzewidywalność, zacofanie niewiarygodność, zła jakość
brud, bieda, niechlujność, choroba patologiczna
brak kultury (i cywilizacji) brak zasad moralnych
„szlachetny Polak” – upadek Rzeczpospolitej, Insurekcja Kościuszkowska, rozbiory Polski
Pierwowzór – Tadeusz Kościuszko, ikona bohatera walczącego o wolność „naszą i waszą”
Cechy pierwotne pozytywistyczne: poświęcenie dla idei, ojczyzny, wolności, umiłowanie wolności, Walka za wszelką cenę, honorowość, heroizm
Propaganda dla spraw materialnych, lekceważenie pracy dla pieniędzy, bogacenia się, brak szacunku dla cnót mieszczańskich.