Monika Jaśkiewicz

CZYNNIKI KULTUROWE – DETERMINANTY SPOSOBU ŻYWIENIA

1. Sposób żywienia:

1. pojęcie,

2. rodzaje zachowań żywieniowych.

1. Determinanty sposobu żywienia i zachowania wobec żywności:

1. bodźce wewnętrzne,

2. bodźce zewnętrzne:

- ekonomiczne,

- klimatyczne,

- naukowo – techniczne,

- społeczne,

- psychologiczne,

- kulturowe.

1. Kultura – definicja Jana Szczepańskiego.

2. Kultura kulinarna:

1. sztuka kulinarna,

2. sztuka podawania potraw,

3. doktryna grzeczności.

1. Etnodietetyka – definicja.

2. Typy zachowań żywieniowych:

1. nawyki żywieniowe

- nałogi,

b. zwyczaje żywieniowe.

1. Badanie zwyczajów żywieniowych Polaków – ankieta ,, Trendy w zwyczajach żywieniowych Polaków”.

2. Kuchnia polska – podsumowanie.

3. Kuchnie świata i ich cechy charakterystyczne:

1. kuchnia angielska,

2. kuchnia żydowska,

3. kuchnia arabska,

4. kuchnia turecka,

5. kuchnia chińska,

6. kuchnia francuska,

7. kuchnia włoska,

8. kuchnia meksykańska,

9. kuchnia grecka.

1. Religia – czynnik kulturowy; religijne determinanty sposobu żywienia:

1. pokarmy zakazane ( podział na religie ),

2. posty ilościowe i jakościowe,

3. pokarmy obrzędowe i świąteczne.

11. Kuchnie regionalne:

1. beskidzka,

2. galicyjska,

3. góralska,

4. kaszubska,

5. kresowa,

6. mazurska,

7. śląska,

8. wielkopolska.

12. Kampania ,, Trzy znaki czasu ‘’:

1. promocja produktów regionalnych i tradycyjnych,

2. produkty objęte unijnym systemem ochrony, którym przyznano oznaczenia:

- Chroniona Nazwa Pochodzenia,

- Chronione Oznaczenie Geograficzne,

- Gwarantowana Tradycyjna Specjalność;

1. wykaz produktów regionalnych.

luźne notatki xd

2. Zachowania te dotyczą:

- pozyskiwania informacji na temat ofert produktów żywnościowych i ich żywieniowej charakterystyki

- wyboru produktów żywnościowych

- miejsca i sposobu ich kupowania i przechowywania

- działań związanych z planowaniem i przygotowywaniem posiłką oraz częstotliwości okoliczności ich spozywania.

3. B. wewnętrzne: odczuwany głów, łaknienie, własne normy konsumpcyjne

b. zewnętrzne:

ekonomiczne: związane z oddziaływaniem poszczególnych elementów marketningu żywnościowego ( opakowanie produktu, cena, dostępność, reklama)

klimatyczne: wpływ klimatu na osadnictwo, rolnictwo, korzystanie z lokalnych zasobów żywności

naukowo – techniczny: rozwój metod utrwalania, uniezależnienie spożycia żywności od czasu i miejsca jej pozyskania i przetwarzania, rozwój handlu, transporu, przemysłu zwiększa dostępność asortymentu spożywczego

społeczne: rodzaj spożywanej żywności, jej ilość, sposób przygotowania zależy od czliowieka, jego cech indywidulanych, wykształcenia, statusu społecznego, środowiska w którym funkcjonuje

psychologiczne: nawyki zywieniowe jako sposób manifestacji problemu, okazywanie uczuć ( stres, dyskomfort ), ujawnianie problemów żywieniowych

kulturowe: sposób postępowania z pokarmami jest często elementem kultury danej społeczności, ściśle powiązane ze społecznymi

sztuka kulinarna – sposób podawania potraw i ich dobór w zależności od okoliczności

sztuka podawania potraw – obsługa, nakrywania do stołu, sposób serwowania dań

doktryna grzeczności – ogólne zasadu zachowania się przy stole, savoir-vivre

pokarmy obrzędowe i odświętne – pożywienie podkreśla odświętny charakter posiłku, wytworzyć przyjemną atmosferę, okazać gościnność przy czym bardziej niż wartość odżywcza posiłku liczy się wartość symboliczna

kuchnie swiata:

meksykańska: opiera się na kukurydzy, roślinach strączkowych, ostrych przyprawach, mięso: ryby, wieprzowina, drób, tortilla, wódka z agawy – teguila

włoska: dożo warzyw i świeżych ziół: oregano, bazylia, estragon, tymianek, rozmaryn, parmezan wszędzie, włoska pasta – makaron z serem, pomidorami, oliwas, risotto, pizza, tiramisu, espresso i cappuccino

grecka: wino powszechnie używane jako dodatek do potraw, baranina, jagniecina, oliwa z oliwek

francuska: sery zółte, pleśniowe, rogaliki, bagietki, ślimaki, żabie udka, sos beszamelowy

chińska: popularne produkty: ryż, pędy bambusa, kiełki, imbir, sos ostrygowy, soja, sos sojowy, grzyby moon, wodorosty, tradycyjna herbata

turecka: baranina, kebab, bakłażan, pomidory, cebula

arabska: brak porządku serwowania potraw, kasza kuskus, szafran, baranina

żydowska: brak połaczenia produktów mięsnych i mlecznych, czulent – zapiekanka z wołowiny, kaszy, placki ziemniaczane

angielska: jajka na bekonie, ryba z frytkami, tosty, puding, whisky, herbata – 5 o clock

SŁOWO PODSUMOWANIA: Podsumowując, należy podkreślić, że dzisiejsza sztuka kulinarna czerpie inspiracje z tradycji kuchni różnych cywilizacji i narodów. Wymaga jednakże zachowania zasad racjonalnego żywienia, przyjmujących jako priorytet dostarczenie organizmowi człowieka odpowiedniej ilości niezbędnych i różnorodnych składników odżywczych, jednocześnie uwzgledniając preferencje i nawyki żywieniowe konsumentów.

Żyjąc w danej kulturze jesteśmy poddani na jej wpływ przyjmując poszczególne elementy kultury żywieniowej. Przykładowo w jednej kulturze są różne rodzaje zbóż lub produkty skrobiowe stanowiące źródło energii. W polskiej kulturze głównie spożywa się ziemniaki, natomiast w Chinach ryż. Wpływ kultury obrazuję się poprzez wytworze obyczajów, czy tradycji żywieniowych. Wynikiem tego jest wyodrębnienie różnych kuchni narodowych. Na nasze wybory i zachowania żywieniowe wpływają także aspekty religijne np. posty jak Wielki Post przed Wielkanocą, czy zakazy spożywania

określonych produktów żywnościowych.