Ekologia zajmuje się badaniem zależności pomiedzy organizmami lub grupami organizmow a środowiskiem. Albo jest to nauka o współzależnościach pomiedzy organizmami żywymi a ich środowiskiem. Ernest Heckel określił ekologie jako „ nauke, ktorej przedmiotem zainteresowania jest całokształt oddziaływań miedzy zwierzetami a ich środowiskiem ożywionym i nieożywionym”. Eugene Odum definiuje ekologie jako nauke o strukturze i funkcjonowaniu przyrody wg. Andrewarthe’go „ ekologia to nauka o rozmieszczeniu i liczebnosci organimow”; „ekologia jest to nauka o zależnościach decydujących o liczebności i rozmieszczeniu organizmow”. Sozologia to nauka zajmujaca się przyczynami i nastepstwami niekorzystnych zmian w strukturze i funkcjonowaniu układów ekologicznych, wynikających z rozwoju cywilizacji oraz sposobami zapobiegania tym zmianomi lagodzenia ich skutkow. Nazwa pochodzi od slow gr. sozo-ochraniam i logos-nauka. Termin zaproponowany przez Walerego Goetla. Ochrona przyrody- działalność majaca na celu: zachowanie bioróżnorodności, prowadzenie racjonalnej gospodarki zasobami przyrody i właściwego kształtowania krajobrazu, przygotowaniem norm prawnych regulujących relacje człowiek-przyroda. Ochrona środowiska- całokształt działań zmierzających do zachowania bądź przywrocenia równowagi biologicznej w układach ekologicznych. Jest działalnością prawna, organizacyjna i techniczna zapewniajaca optymalne warunki bytowania człowieka i innych organizmow. Skuteczna ochrona środowiska powinna respektowac prawa ekologiczne, które sa niezmienne, być im podporzadkowana i umiejetnie z nich korzystac w kształtowaniu środowiska. Ekologizm (ekofilozofia) zespol idei i sposób myslenia ekologicznego. Ekofilozofia jest dzialem filozofii podejmującym problemy ochrony środowiska i miejsca człowieka w swiecie. Światopogląd ekologiczny- zespol racjonalnie uzasadnionych przekonan o swiecie, które warunkuja zorientowany na ochrone środowiska przyrodniczego stosunek poszczególnych ludzi i środowisk. Cele edukacji ekologicznej: 1. Kształtowanie świadomości i budzenie zainteresowania społeczeństwa wzajemnie powiazanymi kwestiami ekonomicznymi, społecznymi, politycznymi i ekologicznymi. 2. Tworzenie nowych wzorcow zachowan i kształtowanie postaw, wartości i przekonan jednostek, grup i społeczeństw uwzględniających troske o jakość środowiska. Osiagniecie tych celow wymaga: 1. Uznanie, ze edukacja ekologiczna jest jednym z podstawowych warunkow realizacji polityki ekologicznej panstwa. 2. Wprowadzenie elementow edukacji ekologicznej do wszystkich sfer zycia spol., przy jednoczesnym respektowaniu i wykorzystaniu wartości kulturowych, etycznych i religijnych. 3. Zapewnienie dostępu społeczeństwa o stanie środowiska i edukacji ekologicznej. 4. Uznania, ze edukacja ekologiczna jest podstawowym warunkiem zmiany konsumpcyjnego modelu społeczeństwa. Pierwszy Szczyt Ziemi-1992 w Rio de Janeiro. Uchwalono tam wiele dokumentow, z których najwazniejsza jest Agenda 21. W niej określono środowisko, ekonomie i społeczeństwo jako wzajemnie powiazane, postawowe elementy trwalego i zrownowaznonego rozwoju. Rozwoj zrównoważony to całokształt harmonijnych działań człowieka ze spojrzeniem w przyszłość, korzystającego z zasobow środowiska w sposób racjonalny, odpowiedzialny oraz gwarantujący ich zachowanie dla przyszłych pokolen.

Zakres współczesnej ekologii przyjmuje koncepcje poziomow organizacji zycia. Ekologia zajmuje się organizacja zycia od poziomu pojedynczego organizmu, a skonczywszy na calej biosferze. Prawa wykryte na jednym poziomie organizacji materii ułatwiają rozumienie procesow przebiegających na innym poziomie, lecz nigdy nie mogą wyjaśnić natury zjawisk przebiegających na innym poziomie. Autekologia- wyjaśnia w jaki sposób organizm oddzialywuje na swoje otoczenie oraz w jaki sposób otoczenie wpływa na organizm, np. badanie sosny w zależności od wpływu środowiska. Synekologia- zajmuje się badaniem struktury i dynamiki grup albo środowisk orgaznizmow powiazanych wzajemnymi zależnościami, wystepujacych razem i tworzących pewna całość. Podzial ze względu na poziom organizacji materii org.: ekologia gatunku, ekologia biocenozy, ekologia ekosystemu, ekologia populacji. Podzial ekologii oparty na typach środowisk: morska(oceanologia), ladowa(epirologia), krajobrazow, wod śródlądowych (limnologia). Ekologia: roslin(fito ekologia), zwierzat(zoo ekologia), człowieka, owadow, drobnoustrojów, geoekologia, systemowa, spoleczna, behawioralna- bada zachowanie się zwierzat wobec roznych warunkow środowiska, socjalna- badabie zachowania spoleczenstw względem środowiska, agroekologia. Ekologia opisowa-opisuje formacje roślinne kuli ziemskiej i związane z nimi gatunki roslin i zwierzat. Ekologia funkcjonalna- poszukuje ogolnych zasad funkcjonowania systemow ekologicznych, bada reakcje organizmow na aktualne warunki środowiska. Ekologia ewolucyjna- bada przyczyny historyczne, dla których dobor naturalny faworyzowal określone typy przystosowan. Ekologia stosowana- sprawdza koncepcje ekologiczne w waznych gospodarczo układach: w lasach, sadach, na polach uprawnych, w morzach, jeziorach czy stawach. Istotne znaczenie maja tu kwestie ochrony produkcji roślinnej i jej zabezpieczenia przed szkodnikami oraz ochrona środowiska samego człowieka. Od ekologii stosowanej oczekuje się, ze dostarczy skutecznych rozwiązań w ochronie środowiska i w gospodarce jego zasobami. Agrofagi- szkodniki, choroby i chwasty. Agroekologia- bada oddziaływania zabiegow agrotechnicznych i chemicznych na zmiany liczebności roznych populacji wchodzących w skald agrocenoz. Agrocenoza- zespol orgaznizmow roślinnych i zwierzęcych występujących na terenach rolniczych, poddanych działalności agrotechnicznej człowieka. Obiektem zainteresowania agroekologii jest wzajemne dostosowanie roslin i środowiska, w celu uzyskania możliwie najwyższego i najbardziej wartościowego plonu. Dostosowanie to mozne osiągnąć przez: zharmonizowanie okresow krytycznych w zyciu roslin z pora roku, w ktorej niekorzystne czynniki siedliska działają najsłabiej lub jest ich mniej, modyfikacje roslin, prowadzace do zwiekszenia ich wytrzymałości na niesprzyjające warunki siedliska; modyfikacje siedliska dostosowujące go wymagan roslin. Wspolczesna ekologia opiera się na: -wynikach badan teoretycznych, - wynikach badan laboratoryjnych, -wynikach badan terenowych. Wszystkie one SA ze soba powiazane. Kierunki rozwoju współczesnej ekologii: 1.badania zespołów ekologicznych i ekosystemow z uzyciem technik eksperymentalnych, 2.badania z zakresu ekologii behawioralnej, 3. Ekologia ochroniarska. Przedmiotem długotrwałych badan ekologicznych sa: 1.procesy ekologiczne zachodzące w zbiorowiskach roślinnych (fitocenozach) i zwierzęcych (zoocenozach), a także w biocenozach i ekosystemach (np. rytmika sezonowa, fluktuacja, degeneracja i regeneracja, sukcesja i regresja); 2. Procesy populacyjne (reprodukcja, przeżywalność, śmiertelność), dyspersja, migracja, kolonizacja, ekspansja i inwazja; 3.interakcje w obrebie ekosystemow, a także miedzy ekosystemami. Izolacja- wykluczenie dzilalnosci jakiegos czynnika przez trwale ogrodzenie tych obiektow. Redukcja- ograniczenie liczebności lub sily oddziaływań danego układu na środowisko przez, np.zmniejszenie liczebności gatunkow. Eksterminacja- całkowite usuniecie układu ekologicznego ze środowiska, np.usuniecie niepozadanych gatunkow. Introdukcja- wprowadzenie do biocenozy pojedynczych osobnikow lub populacji gatunkow, których dotychczas w nich nie występowały. Reintrodukcja- ponowne wprowadzenie do układu komponentu, który był w nim dawniej obecny, ale wyginal. Substytucja- wylaczenie z układu jednego komponentu i wprowadzenie na jego miejsce drugiego, o podobnych właściwościach lub funkcjach. Stymulacja- wzmożenie dzialania wybranych czynnikow, np.doswiadczenie nawozowe z uzyciem jednoskładnikowych nawozow mineralnych. Inhibicja- hamowanie lub ograniczanie działań określonych czynnikow środowiskowych na układ ekologiczny. litosfera- w naukach o środowisku termin ten oznacza najbardziej zewnetrzna warstwe kuli ziemskiej. Pod oceanami jej grubosc wynosi 5-9km, pod kontynentami 20-80km; pedosfera- powierzchniowa warstwa kuli ziemskiej, skladajaca się z czesci mineralnych i organicznych powstałych w wyniku oddziaływania czynnikow glebotwórczych; hydrosfera- sklada się z wody we wszystkich formach jej wystepowania. Jest to cala woda znajdujca się w zbiornikach, ciekach wodnych i lodowcach. Woda slona ze względu na zasolenie nie jest przydatna dla roslin i zwierzat ladowych. Przechodzi ona do atmosfery w postaci pary i spada z deszczem. Odsalając się w tym obiegu zyskuje przydatność biologiczna na ladzie. Woda slodka-2,5%, woda slona-97,5%. Atmosfera- powloka gazowa otaczajaca Ziemie z masa zdolna do utrzymywania wokół siebie warstwy gazow w wyniku dzialania grawitacji. Atmosfera jest niejednorodna powloka zlozona z mieszaniny gazow zwanej powietrzem. Grubosc nad równikiem wynosi ok.42tys. km, nad biegunami ok.28 tys.km. Biosfera- sfera kuli ziemskiej zamieszkala przez organizmy zywe: fitosfera- sfera zycia roslin, zoosfera- sfera zycia zwierzat, antroposfera- sfera zycia człowieka. Środowisko- jest to ogol elementow przyrodniczych ożywionych i nieożywionych, a także krajobraz- naturalny, bądź uzytkowany i zmieniony. Czynniki ekologiczne: abiotyczne: natężenie swiatla, wilgotność, temp, ilość skl.pokarmowych, stezenie CO₂, cisnienie, skald wody i powietrza, zasolenie; biotyczne- sa to ożywione składniki środowiska wywierające posredni bądź bezpośredni wplyw na siebie wzajemnie i na otaczające abiotyczne składniki środowiska. Oddziaływania te maja różny charakter. Warunki optymalne: 1000hPa, 20⁰C, wilgotność powietrza 60%, stezenie CO₂ 0,03%. Ekstremofile- organizmy przystosowane do warunkow ekstremalnych określonych czynnikow ekologicznych, np. barofile- zyja przy wysokim cisnieniu otoczenia, psychrofile- optymalna temp rozwoju jest o 0⁰C, termofile-zyjace w wysokich temp, acidofile-kwasolubne, halofile. Kompensacja czynnikow ekologicznych- czynniki ekologiczne panujące w siedlisku decyduja o wystepowaniu i rozmieszczeniu organizmow. Jednakze organizmy nie tylko przystosowuja się do warunkow panujacyh w siedlisku, ale przekształcają siedlisko zmniejszając ograniczające oddziaływanie czynnikow ekologicznych. Ekotyp- jest to mejscowa populacja danego gatunku przystosowana do miejscowych warunkow siedliskowych, rozniaca się morfologicznie od pozostałych osobnikow tego samego gatunku. Te cechy morfologiczne cechuja się pod wpływem odmiennych warunkow środowiska. Przejawiac się to może np. zróżnicowanym pokrojem ciala, wzrostem, wielkością lisci, odpornością na wysokie temp. Światlo- to zakres fal widzialnych o długości 400-750nm. Roznice w dopływie energii świetlnej w roznych obszarach kuli ziemskiej i roznych porach roku, a także niejednakowa dystrybucja swiatla w roznych warstwach ekosystemow decyduja o rozmieszczeniu i funkcjonowaniu organizmow. Zjawisko kompensacji czynnikow ekologicznych wykorzystywane jest praktycznie w aklimatyzacji wielu gatunkow roslin i zwierzat. Aklimatyzacja może być procesem naturalnego, przypadkowego czy tez swiadomego przeniesienia gatunkow na nowe miejsce. Fotoperiodyzm to właściwośc organizmow polegająca na ich różnorodnych reakcjach na długości dnia w ciagu roku. Długość dnia (fotoperiod) uwaza się za jeden z najbardziej niezawodnych zegarow biologicznych. Długość dzialania światła i przerw w jego oddziaływaniu wywoluje zakwitanie roslin. Rosliny dnia dlugiego- gatunki kwitnące w warunkach wzrastającej długości dnia. Naleza tu rosliny klimatu umiarkowanego i zimnego (podstawowe zboza). Rosliny dnia krotkiego- gat. kwitnące w warunkach krotkiego dnia, poniżej 12h. w warunkach klimatycznych polski kwitna one wczesna wiosna lub poznym latem, gdzie dzien jest krotki, a noc dluga. Naleza tu rosliny klimatu miedzy- i podzwrotnikowego, np. kukurydza, proso, ryz, fiolki, astry, chryzantemy. Ekowalencja jest to wartość ekologiczna odmiany albo inaczej stopień dopasowania odmiany do różnorodności środowiska (roznych czynnikow) wyrazona w dochyleniach jej plonowania w roznych miejscach i latach w porównaniu z jej średnim plonem. Odmiana wykazywalaby najlepsze dostosowanie do odnośnych warunkow środowiska wówczas, gdy jej plon utrzymywalby się stale na tym samym lub zbliżonym poziomie. Ekowalencje można wykorzystac do okreslenia optymalnych rejonow do uprawy roslin rilniczych. Woda jest niezbędna dla organizmow wodnych jak i ladowych. Stanowi środowisko dla przebiegu wszystkich procesów życiowych, jest to podstawowy budulec biomasy. Z ekologicznego punktu widzenia woda jest czynnikiem ograniczającym glownie w siedliskach ladowych. Olbrzymim niebezpieczeństwem dla organizmow żywych jest nadmierna utrata wody przez wyparowanie. Wydajnością transpiracji nazywa się stosunek przyrostu roslin do wyparowanej wody. Warunki wodne w środowiskach lądowych sa wyznaczane przez opady atm., wilgotność, niedosyt wilgotności oraz wody powierzchniowe. Podzial roslin pod względem sposobow wykorzystywania zasobow wodnych środowiska: higrofity-siedliska wilgotne, mezofity-siedliska średnio wilgotne, kserofity- siedliska suche: sklerofity,sukulenty – siedliska fizycznie suche, kriofity- siedliska fizjologicznie suche. Temperatura- jest waznym czynnikiem ekologicznym warunkującym procesy zyciowe i rozmieszczenie organizmow. Zycie możliwe jest w przedziale temperatur od -200^oC do +100^oC, w praktyce większość organizmow ogranicza się do temp. od -2^oC do +50^oC. mniej gronzne sa temp. nizsze niż zbyt wysokie. Zmienność temperatur ma duze znaczenie znaczenie ekologiczne- wyznacza strefy wystepowania roslin i zwierzat, ich stratyfikacje w wodzie. Im wieksza zawartość wody w organizmie tym odporność na zmiany temperatury wieksza. Suma temperatur efektywnych- jest suma roznic temperatur sredniej dobowej i zera fizjologicznego obejmujaca dany zakres rozwojowy. Aby można było wykorzystać te koncepcje, należy dla każdego organizmu ustalic temperature zera fizjologicznego, tj. tempetature, w ktorej ustaja wszelkie procesy zyciowe. Koncepcje ta stworzyl Rene Antoine Ferchaultde Reamur. Najważniejsze gazy atmosferyczne: CO₂- w pow. wystepuje w stężeniu 0,034%. W pow. glebowym ze względu na duza intensywność procesow rozkładu materii organicznej znajduje się co najmniej 10x wiecej CO­₂. O_2­­- w powietrzu 21% w glebie jest go znacznie mniej ze wzgledu na ograniczone możliwości przenikania powietrza, zwłaszcza przy znacznej wilgotności. O₃- występujący w warstwie przyziemnej jest zjawiskiem negatywnym. Jako gaz znajdujący się w stratosferze pelni role ochronna, zatrzymując większość promieniowania UV. Sole mineralne sa rozpuszczalne w wodzie i nazwane biogennymi. Sa one niezbędnym składnikiem płynów ustrojowych. Podzial środowisk ze względu na zasobność w składniki pokarmowe: oligotroficzne- środowiska ubogie w związki pokarmowe, mezotroficzne- o sredniej zasobności w składniki pokarmowe, eutroficzne- środowiska bogate w związki pokarmowe. Makroelementy: N,P,K,Ca,S,Mg; Mikroelementy: Fe,Mn,Cu,Zn,Ba,Si,Mo,Cl,Wn,Co. Prawo minimum Liebiga: „w niezmieniających się warunkach środowiska wzrost i rozwoj roslin zaleza od ilości tego składnika pokarmowego, którego w podlozu jesy najmniej w stosunku do potrzeb” Prawo odnosi się również do zwierzat i dotyczy tylko składników niezbędnych do wzrosty i rozwoju. Zasady uzupełniające do prawa Liebiga: 1.prawo minimum dziala tylko w stanie dynamicznej równowagi,tj. wówczas gdy dopływ energii i materii równoważy ich odplyw; 2.zasada współdziałania czynników- dzaialanie jednego czynnika może znacznie modyfikowac działalność drugiego; możliwość zastepowania substancji, ktorej brakuje w środowisku inna substancja podobna pod względem chemicznym. Tolerancja ekologiczna to zdolność organizmu do znoszenia w okeslonych granicach zmian natężenia czynnikow środowiska abiotycznego. Każdy organizm może zyc i rozmnażać się tylko w pewnym zakresie natężenia czynnikow środowiska. Prawo tolerancji Shelforda-prawo minimum „wystepowanie i rozwoj organizmu w środowisku zalezy od calego kompleksu czynnikow i zarówno nadmiar jak i niedobor jakiegokolwiek z nich może działać ograniczająco”. Reguly uzupełniające: 1.organizmy mogą mieć szeroki zakres tolerancji wobec jednego czynnika, zas waski wobec drugiego; 2.organizmy o szerokim zakresie tolerancji wobec większości czynnikow siedliska sa najszerzej rozpowszechnione; 3. Kiedy warunki środowiska nie sa optymalne wobec gatunkow ze względu na jeden czynnik ekologiczny,jego granice tolerancji wobec innych czynnikow mogą być również zacieśnione; 4.okres rozmnazania jest zazwyczaj okresem krytycznym, w którym czynniki środowiskowe wywieraja najczęściej najsilniejszy wpływ ograniczajacy. Strefy tolerancji ekologicznej: w strefie pessymalnej aktywność organimu jest zwykle ograniczona. W miare oddalania się od strefy pessymalnej następuje wyraźny wzrost reakcji ekologicznej organizmu. W obrebie optimum natężenie czynnika ekologicznego jest najkorzystniejsze dla funkcjonowania org. Względne stopnie tolerancji: eurys oznacza szeroki zakres, stenos- wąski, mesos- srodkowy, oligos- nieliczny, polys-liczny. Np. stenotermiczny- organizm o waskim stopniu tolerancji temp., euryhydrczny- o szerokim stopniu tolerancji dotyczacej wody,… halinowy-dotyczy zasolenia, fagiczny- pokarmu, topowy- typow siedlisk, fotyczny-dotyczy swiatla. Ze względu na wymagania wodne wyroznia się: heliofile- org. lubiace intensywne naświetlenie, heliofity- rosliny lubiace światło, skiofile- org. cieniolubne, skiofity- rosliny cieniolubne. Ze względu na wymagania wodne wyroznia się: hydrobionty- org.wodne, hydrofity- rosl.wodne, helobionty- org.na pograniczu środowiska ladowego i wodnego, helofity- rosliny bagienne, higrofile- organizmy żyjące w wilgotnych siedliskach, higrofity- rosliny żyjące w wilgotnych siedliskach, kserofile- org. odporne na susze, kserofity- rosliny odporne na susze. Bioindykatory- org. o waskim zakresie tolerancji w stosunku do określonego czynnika srdowiskowego, czyli stenotopowe. Cechy bioindykatora: specyficzna reakcja na tetowany czynnik, reakcja proporcjonalna do sily oddziaływania tego czynnika, szeroko rozpowszechniony i latwy do masowej hodowli, duza liczebność, łatwość oznaczania, dlugi cykl życiowy. Przykładami bioindykatorow sa: porosty- sa wrzaliwe na dzialanie SO₂, lucerna, ziemniak. Populacja- grupa organizmow należących do tego samego gat., współwystępująca na danym obszarze i w określonym czasie, swobodnie krzyzujaca się i wydajaca płodne potomstwo. Areal-przestrzen zajmowana przez populacje lub jednego osobnika zapweniajaca mu potrzebne do zycia zasoby. Wielkość populacji może być mierzona dwiema miarami: -zasiegiem przestrzennym, tj. wielkością areału popul.; -liczba osobnikow. Gęstość populacji-liczba jej osobnikow odniesiona do określonej jednostki przestrzeni. Struktura plci- stanowi najprostrza forme struktury demograficznej. Poznanie jej stanowi często klucz do poznania potencjalnych możliwości rozwojowych populacji. Rozrodczość- przedstawiona najczęściej statystycznie. Współczynnik urodzen R jest okreslany jako stosunek całkowitej liczby urodzen do całkowitej wielkości populacji. Maksymalna rozrodczość populacji, zwana również absolutna lub fizjologiczna, oznacza najwieksza teoretyczna liczbe osobnikow w warunkach idealnych. Jest to wartość stala dla danej populacji. Rozrodczość ekologiczna lub rzeczywista dotyczy wzrostu populacji, który zachodzi w scisle określonych warunkach środowiska. Jej wartość dla danej populacji nie jest stala. Potencjal biotyczny lub potencjal rozrodczy oznacza wrodzona zdolność populacji do wzrostu przy danej strukturze wiekowej i optymalnych warunkach środowiska. W warunkach naturalnych jest wskaźnikiem oporu środowiska. Inaczej, opór środowiska to sila fizycznych i biotycznych czynnikow środowiska, które nie pozwalają gatunkowi na osiągniecie maksymalnej liczebności. Opor środowiska jest nieduży, gdy jakis gatunek zostanie po raz pierwszy wprowadzony na nowe terytorium, jego liczebność może poczatkowo wzrastac z duza szybkością. Jednakze w miare wzrostu liczby osobnikow opor środowiska zaczyna wzrastac. Rozprzestrzenianie się populacji polega na przemieszczaniu się osobnikow dorosłych lub form młodocianych do wewnątrz lub nazewnatrz populacji, czyli zajmowanego przez nia obszaru. Wyroznia się trzy formy: emigracje-jednokierunkowy ruch na zewnatrz, imigracje-ruch do wewnątrz, migracje-okresowe wychodzenie i powrot osobnikow. W wyniku emigracji i migracji ubywaja lub przybywaja osobniki w określonym wieku i o określonej plci. Zmienia się tez struktura wiekowa i plciowa. Dlatego zmieniaja się zależności i zmienia się struktura socjalna. Migracja może wynikac z konkurencji o pokarm, ze wzrostu agresywności osobnikow spowodowanej przegęszczeniem. Rozprzestrzenianie się populacji zalezy od istniejących barier i wagilnosci, czyli wrodzonej tendencji osobnikow do poruszania się. Gradacja- masowe pojawy osobnikow jakiejś populacji. Ruch umozliwia realizacje wielu funkcji populacyjnych, takich jak panmiksja, czyli mieszanie się genow w obrebie populacji, poszukiwanie miejsc optymalnych dla procesow zyciowych. Biocenoza nazywamy zbior populacji roślinnych i zwierzęcych żyjących w określonej przestrzeni, bedacy w stanie dynamicznej równowagi. Jest to wielogatunkowa jednostka ekologiczna w takim stopniu zorganizowana, ze wykazuje wlasne cechy charakterystyczne, których nie maja poszczególne populacje czy osobniki wchodzące w jej sklad oraz funkcjonuje jako pewna całość, dzieki wzajemnym powiązaniom metabolicznym. W jej obrebie daja się wyroznic cenowy, np. fitocenoza, zoocenoza. Zbior gat. tworzy biocenoze gdy: 1. Gatunki wchodzące w sklad sa związane z układem warunkow siedliskowych i powiazane wzajemnymi zależnościami w danym układzie. 2. Biocenoza stanowi aktywna czesc układu, w którym dokonuje się przeplyw energii. Jest to możliwe w środowisku biocenozy-biotopie, w którym odbywa się obieg materii. 3. Biocenoza i określone środowisko, w którym się miesci (ekosystem) sa ustabilizowanym i trwałym układem. 4. Wielkość obszaru, który zajmuje biocenoza, jest uzalezniona od warunkow siedliskowych. Biocenoza może występować na pow. od kilku dm³ do nawet setek tys. hektarow. || nie wszystkie organizmy wchodzące w sklad biocenozy odgrywaja jednakowo wazna role w kształtowaniu jej całości. Spośród tys gatunkow tylko niektóre wywieraja istotny wpływ na nia dzieki liczebności, wielkości lub procesom zyciowym. Największy wpływ maja te gatunki, które rzadza przepływem energii w obrebie trzech głównych poziomow troficznych. Takie gat. to dominatory ekologiczne. |Biocenozy rozwijaja się przez stopniowe zwiekszanie stopnia integracji poszczególnych komponentow i coraz to lepsze przystosowania się dp zmiennych warunkow środowiska. Procesy te, zwane sukcesja ekologiczna stanowia postep w kierunku coraz większej stabilizacji calego układu. Nieodwracalne zmiany środowiska mogą za soba pociągnąć całkowite zmiany biocenotyczne, jak tez i calkowita zmiane biotopu. Zarówno w strukturach strefowych, jak i mozaikowych sa strefy przejscia pomiedzy dwoma biocenozami. Nazywa się je ekotonami, a wystepujaca w nich procesy, układy gat. i zróżnicowania liczebności zalicza się do tzw. zjawisk ekotonowych. Populacje ekotonu sa liczniejsze niż populacje w biocenozach, kore ze soba granicza. Środowiska ekotonowe zasiedlane sa czesciej przez gatunki eurytypowe , zas gat.stenotypowe wola wnętrza ekosystemow. Struktura warstwowa biocenoz ksztaltuje się glownie rzez zróżnicowanie arunkow oświetlenia decydujących o produkcji pierwotnej. Zróżnicowanie wśród komponentow roślinnych powoduje zróżnicowanie i w komponentach biocenoz. W strukturze pionowej ekosystemów wyróżniamy warstwy: warstwa koron- w przypadku lasow jednogat. i jednowiekowych jest jednopietrowa; w przypadku zróżnicowania pod względem gat. i wieku jest kilkupietrowa; warstwa krzewow(podszyt)- sa to krzewy właściwe i gat. drzewiaste, które w danych warunkach nie mogą się rozwinąć bardziej; warstwa roslin zielnych-obejmuje rosliny trwale, jednoroczne i krzewinki; warstwa przyziemna. Homeostaza- przez termin ten należy rozumiec tendencje układów biologicznych do opierania się zmianom i trwanie w stanie równowagi dynamicznej. Siedlisko- jest to miejsce, w którym zyje dany organizm. Nisza ekologiczna-przestrzen fizyczna zajmowana przez jakis org., ale także funkcje tego organizmu w biocenozie (np. jego miejsce w lancuchu pokarmowych) i zależność od czynnikow, takich jak temp., pH, wilg., i in. W konkretnym przypadku nisza ekologiczna jakiegos organizmu okresla nie tylko miejsce jego przebywania ale i sposób zycia oraz zależności od innych gat. | zywe organizmy i ich nieożywione środowisko sa nierozerwalne i powiazane ze soba oraz wzajemnie na siebie oddziałują. Jednostke ekologiczna, która obejmuje wszystkie org. żyjące na danym obszarze i współdziałające ze środowiskiem fizycznym (biotopem) w ten sposób, ze przeplyw energii prowadzi do powstania wyraznie określonej struktury troficznej, zróżnicowania biotycznego i do krazenia meterii nazywamy ekosystemem. Biocenoza+biotop=ekosystem- czynnikiem łączącym jest przeplyw energii. Dwa komponenty: komponent autotroficzny(samożywny)- w którym przeważa wiazanie energii swietlnej , wykorzystanie prostych zw.nieorganicznych i budowanie zlozonych; komponent heterotroficzny(cudzożywny)- który wykorzystuje, przetwarza i rozklada zlozone związki. Nie ma przepływu energii w ekosystemie!! Lancuchem troficznym nzywamy szereg org. uporządkowanych wg. kolejności zjadania jednych przez drugie, przez który przepływa energia zawarta w pokarmie, a czerpana od roslin. Typy:spasania- rosliny->zwierzeta rosl.-> drapieżniki -dominuja w morzach; detrytusowy-martwa mat.-> mikroorg.->saprofagi->drapieżniki –dominuja na lakach; W trakcie każdego z przekształceń ubywa większość energii chemicznej (90%) rozpraszając się jako cieplo. Im krótszy lancuch pokarmowy, im org. bliżej jego początku, tym wieksza dysponuje energia. Siecia troficzna nazywamy szereg uporządkowanych i wzajemnie splatających się łańcuchow pokarmowych wynikających z zależności pokarm. miedzy gatunkami tworzącymi biocenozie. W natural ekosystemach wystepuje zlozona siec troficzna,a w sztucznych siec ta jest Malo rozbudowana. Im ekosystem dojrzalszy, tym siec troficzna bardziej rozbudowana. Kumulacja biologiczna to gromadzenie przez organizmy należące do kolejnych ogniw lancucha substancji, które nie rozkładają się lub rozkładają się b.powoli. W kolejnych ogniwach ich koncentracja zwieksza się (metale ciezkie, pestycydy i in.)!