1. Model pozytywistyczny nauki, hermeneutyka.

Pozytywizm – pogląd o potrzebie naśladowania w naukach o społeczeństwie wypracowanych wcześniej badawczych wzorców nauk przyrodniczych.

Hermeneutyka – interpretacja, rozumienie zjawisk społecznych przez ujawnianie znaczeń, jakie wiążą z nimi działający ludzie, a także jakie ze zjawiskami tego typu wiąże właściwa im kultura.

2. Społeczeństwo – pojęcie, 7 różnych koncepcji społeczeństwa.

Społeczeństwo- terminem tym tradycyjnie ujmuje się dużą zbiorowość społeczną, zamieszkującą dane terytorium, posiadające wspólną kulturę, wspólną tożsamość oraz sieć wzajemnych stosunków społecznych. Społeczeństwo ponadto posiada własne instytucje pozwalające mu na funkcjonowanie oraz formę organizacyjną w postaci państwa, plemienia czy narodu.

7 koncepcji społeczeństwa :
1.Demograficzne:społeczeństwo to tyle co populacja, wielość, zbiór jednostek
2.Grupowe:złożone z jednostki zintegrowane całości, nie luźne zbiory, lecz spoiste całości.
3.Systemowy: powiązany układ pozycji(statusów) i typowych dla nich ról.
4.Strukturalny: sama sieć relacji międzyludzkich, a więc juz nie obiektów, lecz form, schematów odnoszenia się ludzi do siebie.
5. Aktywistyczny- społeczeństwo to konglomerat wzajemnie zorientowanych działań jednostek.
6. Kulturalistyczny : matryca podzielanych przez zbiorowość znaczeń, symboli i reguł odciskających piętno na ludzkich działaniach
7. Zdarzeniowy(polowy) :nieustannie zmienne, płynne pole, pełne zdarzeń społecznych.

3. Przedsocjologia wiedza o społeczeństwie, historyczne uwarunkowania rozwoju socjologii, cechy socjologii jako nauki, miejsce socjologii wśród innych nauk

Przedsocjologiczna wiedza o społeczeństwie dzieli sie na:

I. Wiedza potoczna

II. Wrażliwość artystyczna

III. Refleksja filozoficzna

Socjologia jako dyscyplina naukowa

- Nazwę „socjologia” wprowadza w 1838 roku francuski filozof Auguste Comte: socius (łac. zbiorowość, społeczeństwo) + logos (gr. mądrość, wiedza);

- Narodziny jako dyscypliny nauki: I poł. XIX wieku; pierwszy wydział socjologii powstał w 1892 r. w Stanach Zjednoczonych na Uniwersytecie Chicago

- w Europie pierwsza katedra socjologii ustanowiona została we Francji (1895) na Uniwersytecie w Bordeaux (pod kierunkiem Emile Durkheima)

- W Polsce pierwszy socjologiczny ośrodek uniwersytecki utworzył Florian Znaniecki na Uniwersytecie w Poznaniu w 1920 roku (był on również pierwszym redaktorem „przeglądu Socjologicznego” – pisma ukazującego się do dzisiaj).

W klasyfikacji nauk sporządzonej przez Comte'a figuruje ona jako jedyna nauka społeczna.

Między każdą nauką społeczną a socjologią istnieją określone relacje

Cechy socjologii jako nauki :

- Socjologia bada ludzkie zachowania społeczne, związki między ludźmi, rezultaty działalności społecznej; tworzy teorie wyjaśniające życie społeczne.
- Wykorzystując badania empiryczne wypracowuje teorie i pewne uogólnienia, które faktom dającym się zbadać nadaje sens. Jednakże z uwagi na skomplikowaną ludzką naturę badania socjologiczne różnią się od przyrodniczych.

4. Struktura, cztery wymiary struktur, mikrostruktura, makrostruktura, mikrosocjologizm, makrosocjologizm
Struktura społeczna – czysta konfiguracja stosunków społecznych niezależnie od tego czego dotyczą między kim występują, określniki „posiada”, „ma” np. ten dom ma strukturę wieżowca.

4 wymiary struktury :

1. Struktura idealna – konfiguracja występujących w obrębie organizacji przekonań i poglądów osób zajmujących różne pozycje.

2. Struktura interakcyjna – typowe kierunki inicjowania interakcji, a także dostępne kanały komunikacyjne między osobami zajmującymi różne pozycje w organizacji.

3. Struktura interesów – charakterystyczny dla grupy czy organizacji rozkład szans dostępu jej członków do społecznie cenionych dóbr.

4. Struktura normatywna – konfiguracja występujących w obrębie organizacji reguł działania różnych osób zajmujących odmienne pozycje.

Mikrostruktura – sieć powiązań elementarnymi składnikami życia społecznego np. struktura grupowa (sieć powiązań między jednostkami), struktura organizacyjna ( sieć powiązań między pozycjami czy rolami społecznymi). Najmniejszy z rozpatrywanych elementów to człowiek działający.

Makrostruktura – sieć powiązań między złożonymi obiektami społecznymi, które same są wyposażone w strukturę np. struktura polityczna, gospodarcza.

5.Interakcja, Interakcja jako wymiana, Interakcja w teorii gier, dylemat więźnia, tragedia wspólnego pastwiska, interakcja jako akt komunikacji, interakcja zogniskowana i niezogniskowana, rytuały interakcyjne, wandalizm interakcyjny.

INTERAKCJA (Wg. Sztompki)-dynamiczna, zmienna sekwencja wzajemnie zorientowanych działań partnerów, którzy modyfikują swoje działania w zależności od tego, co robi (lub mówi ) ten drugi.

INTERAKCJA (Wg. Barbary Szackiej)- działanie społeczne wynikające z orientowania się na działania innych ludzi i jest ich odpowiedzią na zachowania innych.

INTERAKCJA (Wg. Anthonego Giddensa)- Proces w którym działamy i odpowiadamy na działania innych.

INTERAKCJA JAKO WYMIANA (Homans)- jeżeli człowiek podejmuje jakiekolwiek działanie, to robi to z perspektywą korzyści dla siebie. Często jest to pożytek niematerialny, w postaci np. szacunku od innych, posłuszeństwa, satysfakcji.

INTERAKCJA W TEORII GIER – interakcja bywa traktowana jako wzajemne oddziaływanie racjonalnych podmiotów dążących do realizacji własnych celów. Interakcja w takim ujęciu utrwala więź społeczną oraz nadaje porządek życiu społecznemu.

DYLEMAT WIĘŹNIA-gdy dwie osoby zostaną aresztowane, mają do wyboru kilka działań :

-Gdy obaj się przyznają to obaj dostaną niewielką karę.

-Gdy jedna osoba się przyzna, to ona dostanie łagodny wyrok, a druga która się nie przyznała surowy.

-Gdy dwie osoby się nie przyznają to każda z nich dostanie surowy wyrok.

TRAGEDIA WSPÓLNEGO PASTWISKA- koncepcja mikroekonomiczna omawiająca pułapkę społeczną, w której indywidualny zysk jednego z uczestników społeczności prowadzi do strat dla społeczności jako całość. Koncepcja prowadzi do wniosku, że nieograniczony dostęp do ograniczonych dóbr publicznych np. pastwiska prowadzi do ich wyeksploatowania.

Tragedia wspólnego pastwiska pokazuje wartość współpracy przy korzystaniu z dóbr publicznych (wspólnych) o ograniczonej pojemności. Zbyt duża liczba użytkowników dobra wspólnego może doprowadzić do zniszczenia tego dobra. Z kolei pojedyncza osoba korzystająca z dobra publicznego bardziej, niż się jej wydaje zawsze na tym zyskuje.

INTERAKCJA JAKO AKT KOMUNIKACJI :

- komunikacja symboliczna (Mead)-odczytywanie znaczenia drugiej osoby.

-komunikacja wrażeniami (Goffman)- przekazywanie informacji jak samemu chce nam się postąpić i jak ma postąpić druga osoba.

INTERAKCJA ZOGNISKOWANA (Goffman)- interakcja społeczna, której uczestnicy zakładają, że dzięki niej będą mogły zrealizować własne cele.

Interakcje tego typu zorientowane są na danym typie problemów, w których strony interakcji występują w jasno określonych rolach społecznych. Zachodzą między osobami znającymi się wcześniej lub osobami oczekującymi dłuższej znajomości w wyniku realizacji wspólnych celów. Przykładami mogą być: interakcja lekarza z pacjentem lub interakcja adwokata z jego klientem.

INTERAKCJA NIEZOGNISKOWANA (Goffman)- rodzaj komunikacji interpersonalnej, która istnieje tylko dzięki temu, że uczestnicy znajdują się obok siebie. Innymi słowy: dwie obce osoby lustrują swój ubiór, postawę, sposób bycia i jednocześnie modyfikują własne zachowanie, ponieważ są pod obserwacją.

WANDALIZM INTERAKCYJNY- to celowe łamanie istotnych, niepisanych reguł codziennej interakcji między uczestnikami tej interakcji.

6. Grupa społeczna, lista właściwości grupy Mertona, grupy pierwotne, wtórne, małe –duże, formalne-nieformalne, grupy odniesienia, 4 składniki niezbędne do istnienia grupy społ., organizacja społeczna, poczucie upośledzenia/uprzywilejowania społecznego, struktura przywództwa/ Weber, Lewin, teoria osobowościowa i funkcjonalna, modele komunikowania, warunki sprawnego komunikowania, struktury socjometryczne w grupie, typ idealny biurokracji.

GRUPA SPOŁECZNA-Zbiór jednostek , w którym wspólnota pewnych istotnie społecznie cech wyraża się w tożsamości zbiorowej i towarzyszą temu kontakty, interakcje i stosunki społeczne w jej obrębie częstsze i bardziej intensywne niż z osobami z zewnątrz.

Inaczej: Zbiorowość ludzi pomiędzy, którymi występuje więź obiektywna, subiektywna i behawioralna.

GRUPY PIERWOTNE - niewielkie nieformalne, spontaniczne o bezpośrednich kontaktach i interakcjach członków rozpoznających się nawzajem, podejmujących działania z pobudek autotelicznych.

GRUPY WTÓRNE - takie, które liczą wielu członków, większości nie znających się nawzajem, pomiędzy którymi zachodzą sformalizowane i pośrednie stosunki realizujące się w wysoce wyspecjalizowanych działaniach.

GRUPY MAŁE - charakteryzują się bezpośrednim charakterem interakcji i brakiem prywatności, np. rodzina, krąg znajomych, sąsiadów.

GRUPY WIELKIE - charakteryzują się pośrednim charakterem interakcji i dużym stopniem anonimowości, np. zakład pracy, naród.

GRUPY FORMALNE - takie, w których uczestnictwo jest bezosobowe, jesteśmy wykonawcami pewnych ról, np. w pracy.

GRUPY NIEFORMALNE - ważne są wszystkie aspekty naszej osoby nie tylko efektywność i kompetencja np. grono przyjaciół, znajomych.

GRUPY ODNIESIENIA - zbiorowości, z którymi wiążą nas subiektywne, ''wirtualne'' relacje, mimo, że do nich nie należymy.

grupy odniesienia pozytywnego – grupy do których nie należymy ale staramy się im przypodobać, upodobnić, np. chłopiec który chce wejść do gangu podwórkowego

grupy odniesienia porównawczego – takie, z którymi konfrontujemy nasze osiągnięcia, standard życia, zasób wiedzy, poziom prestiżu, np. naukowiec który chce wejść do znanego, złożonego z noblistów zespołu badawczego

grupy odniesienia normatywnego – takie, z których czerpiemy i przyjmujemy normy i wartości kształtujące nasze działania (socjalizują nas), np. rodzina

Merton wyróżnił 26 zasad, dzięki którym istnieje grupa i na których takowa się opiera.

1.Ostrość lub mglistość społecznych definicji członkostwa w grupie.

2.Stopień zaangażowania jednostek w grupę, do której należą.

3.Faktyczny okres trwania uczestnictwa w grupie

4.Oczekiwany okres trwania uczestnictwa w grupie.

5.Faktyczny okres istnienia grupy

6.Oczekiwany okres istnienia grupy.

7.Absolutna wielkość grupy lub jej części składowych.

8.Względna wielkość grupy albo jej części składowych.

9.Otwarty lub zamknięty charakter grupy.

10."Kompletność". Stosunek członków faktycznych do potencjalnych członków grupy.

11.Stopień społecznego zróżnicowania.

12.Kształt i wysokość drabiny stratyfikacji.

13.Rodzaje i nasilenie więzi społecznej.

14.Skłonność do podziałów wewnętrznych lub jedność grupy.

15.Zakres interakcji społecznych w obrębie grupy.

16.Charakter stosunków społecznych w grupie.

17.Stopień oczekiwanego konformizmu wobec norm grupy. Tolerancja wobec zachowań dewiacyjnych oraz tolerancja wobec zinstytucjonalizowanych odchyleń od ściśle określnonych norm grupowych.

18.System kontroli normatywnej.

19.Stopień widoczności i obserwowalności w grupie.

20.Ekologiczna stuktura grupy.

21.Samodzielność lub uzależnienie grupy.

22.Stopień stabilności grupy.

23.Stopień stabilności strukturalnego środowiska grupy.

24.Sposoby utrzymywania stabilności grupy i jej środowiska strukturalnego.

25.Względna pozycja społeczna grupy.

26.Względna siła grupy.

ORGANIZACJA SPOŁECZNA - zintegrowany zbiór pozycji społecznych i sieć wiążących je stosunków społecznych, realizujący wspólnie jakieś istotne społecznie funkcje.

POCZUCIE UPOŚLEDZENIA SPOŁECZNEGO (DEPRYWACJI) :

Niska samoocena, świadomość zajmowania przez jednostkę niższej (gorszej) pozycji w porównaniu z innymi, podobnymi do siebie.

POCZUCIE UPRZYWILEJOWANIA SPOŁECZNEGO:

Wysoka samoocena, świadomość zajmowania wyższej pozycji społecznej w stosunku do innych, podobnych do siebie. Poczucie upośledzenia lub uprzywilejowania może być różnego stopnia – jednostka czuje się tym bardziej upośledzona, im bardziej porównuje się z grupą odniesienia zajmującą najwyższe miejsce, dlatego zwykle jednostka nie porównuje się z grupami, z którymi dzieli ją duży dystans, ale z grupami podobnego uprzywilejowania lub upośledzenia. Następstwem tego będzie przejmowanie interesów, postaw, wzorów z grup, z którymi się identyfikuje. Dlatego błędną socjotechniką jest próba wyprowadzenia jednostki ze stanu upośledzenia poprzez zestawienie jej z grupą najwyżej usytuowaną.

TYP IDEALNY BIUROKRACJI:

- drabina biurokratyczna - typowa dla organizacji biurokratycznej wieloszczeblowa hierarchia pozycji ułożona według zakresu posiadanej władzy.

- podział funkcji - każdy urząd ma określony zakres kompetencji.

- depersonalizacja stosunków pomiędzy pracownikami - stosunki powinny być pozbawione wszelkich elementów osobistych.

- rekrutacja na pozycje urzędnicze według kryteriów uniwersalistycznych - cechy kandydatów, które są bezpośrednio istotne do kompetentnego wykonywania związanej z daną pozycją roli.

- regularne z góry ustalone kryteria i procedury awansowe

- wynagrodzenie z góry ustalone, wysokość związana z rodzajem urzędu jaki pełnią

- pisemna forma wszelkich czynności, w tym

7. Klasycy socjologii, Comte, Spencer, Durkheim – najważniejsze teorie i pojęcie.

August Comte (1798 – 1857)

Francuz, pozytywista, filozof, utrzymywała go rodzina, filozofia zamiast fizyki społecznej, według niego hierarchię zajmuję socjologia, matematyka, astronomia, fizyka, biologia i chemia.

Metody Comta:

- obserwacja – powiązana z teorią ukierunkowaną, związana z pracami, które były ukryte.

- eksperyment – obserwujemy skutki działania czegoś w określonym miejscu i porównujemy z miejscem gdzie się nie wydarzyło.

- porównanie – porównuję się społeczeństwo w różnych krajach świata, p[porównuje się różne stadia w określonym czasie, porównanie ludzi ze zwierzętami.

- historyczna – badania społeczeństw w określonym czasie.

Herbert Spenser (1820-1903)

Wyżej niż Comte, anglik, dzieła : „Zasady Socjologii” w 3 tomach, „Wstęp do socjologii”, był scientystą ( wiara w naukę).

Agnostyk - wszystkie zjawiska mogą być wyjaśnione, ale te co nie mogą są niewarte uwagi.

Naturalista – wszechświat podlega jednolitym prawom (cel nauk).

Ewolucjonista – wszystko co istnieje podlega nieustannie ewolucji, tożsama z postępem, nie zawsze przebiega wyznaczonymi fazami. Obejmuję całość świata zarówno istnieje ( ewolucja organiczna, nieorganiczna i społeczna).

Uważał, że społeczeństwo to zbiór ludzi tworzących grupę, gdzie zachodzi współpraca do osiągnięcia celu, jest analogią organizmu, cechuje je wzrost masy, komplikuje się budowa wewnętrzna, istnieje zróżnicowanie funkcji, części są od siebie zależne, potrzebne są wszystkie części.

Emile Durkheim (1858-1917)

Francuz, który uważał, że celem socjologii jest fakt społeczny ( zewnętrzne wobec jednostki sposoby działania, myślenia, odczuwania, które żyją własnym życiem, niezależnie od tego jak żyją i co postrzegają pojedynczy ludzie, są przymusowe). Dzieli się ona na dwa rodzaje:

1. Fakty materialne – coś trwałego, namacalnego np. architektura, twory pracy, kościół, podział pracy, państwo.

2. Fakty niematerialne – normy wartości, całą kultura niematerialna pewne składowe, które są moralne, pojęcie anomii (przekonanie, przeświadczenie o tym, że nic nie ma sensu, że wszystkie normy i izolacje to całość, stan ducha, nic nie reguluje naszego życia). Świadomość zbiorowa – zespół wierzeń i uczuć wspólny kategorią przeciętności człowieka danego społeczeństwa. Twór, który żyje ponad ( tak się robi tak jest). Wyobrażenia zbiorowe – inaczej przedstawienie zbiorów, stany świadomości zbiorowej, normy i wartości poszczególnych grup. Prądy społeczne – porywy entuzjazmów, które powstają w jakimś zgromadzeniu.

Związek między faktami, a samobójstwem – społeczeństwo zmuszone, które wywołuje ten akt. Typowy samobójca to: mężczyzna, protestant, samotny. Samobójstwa są zależne od przemian społecznych.

8. Ruchu społeczne- Zapatyści, Al.-Kaida, Amerykańska milicja, Sekta Najwyższa prawca – cele, struktura skład/organizacja, przeciwnik.

RUCH ZAPATYSTÓW (ZAPATYŚCI)

Występowanie w latach 90, przedstawicielem był Manuel Castells. Był to ruch chłopski skierowany przeciwko logice wolnego kapitalizmu, własności zbiorowej ziemi (walczyli o artykuł 27)- generowali oni właśnie tą własność, którą chcieli.

Główne wartości:

- tradycja

- rewolucja

- religia

Tradycja i religia wzięła się stąd, że chłopów wspierali księża, kościół odwrócił się od działań zbrojnych

Działacze:

Lewicowi, Marksistowscy, Maoistowskie ruchy wspierające.

SEKTA „NAJWYŻSZA PRADA”

Wódz: SZOKOASAHARA

Wódz wyćwiczył sobie ludzi, którzy mieli później doskonałą moc, siłę (zbiornik doskonałych ludzi). On sam był niewidomy, otworzył aptekę, sprzedawał w niej chińskie leki (trafił za to do więzienia), wstąpił do grupy Agon, gdzie ćwiczył swoją siłę (broń psychiczna- joga).

W 1987 r. powstała właśnie ta sekta, aby do niej dołączyć trzeba oddać cały swój majątek (tak zarabiała sekta, a także na sieci tanich komputerów, gdzie sprzedawano nielegalne oprogramowania). Za szkolenia, książki itp. Dodatkowo się płaciło. Psychikę ludzi ćwiczył właśnie przez jogę. W 1990 r. było aż 10 tysięcy członków. Oni twierdzili, że ich wódz potrafi lewitować, nikt jednak tego nie widział a on sam głosił, że Nostradamus przewidział wojnę Stanów Zjednoczonych z Rosją.

Wódz nie został wybrany do kongresu więc szykował się do walki zbrojnej, wyszkoleni ludzie kradli składniki do broni biologicznej (sari- gaz, gdzie wystarczy do zabicie sporej liczby ludności).

Szokoasahara uważał, że są 3 grupy ludzi:
* myślący tylko o sobie
* pracowici, wyszkoleni członkowie sekty
* leniwi, bez chęci do pracy

Ich celem było przetrwanie apokalipsy, która miała nadejść, by ocalić Japonię. Tam ludzie są patriarchalni, dążą do celów, jest tam ciasnota przestrzeni, więc ludzie uciekają do własnej głębi. Rozwój techniki + strach = rozwój dziwnych aberacji. Ruch koncentryczny

AMERYKAŃSKA MILICJA

Charakter sieciowy. Kiedy FBI zabiło zwolenników bractwa dawidowego, stają się oni wrogami. Są jeszcze nimi: rząd federalny, ONZ (przez spisek interesów globalnej finansjery i globalnych biurokratów), agenci federalni, bankierzy, konansjerzy, naukowcy.

W skład ruchu wchodzą: farmerzy, właściciele barów, pasterze, właściciele komputerów.

Grupy wchodzące w skład: nazistowskie, kukuslam, antysemici, grupy antyrządowe

Wizerunek patrioty: biały, heteroseksualny, łączy ich wspólny cel: nienawiść do rzadu.

Ruch amerykańskiej milicji to ruch patriotów, którzy uważają, że rząd amerykański ma kamery w każdym miejscu, wysyłają czarne helikoptery, noworodkom wszczepiają chipy.

Chcieli ochrony prywatności, wolności, stylu życia, wartości zawartej w Biblii, ochrony tradycji.

Walczą przeciwko wartościom etnicznym, chrześcijańskie wartości były egzekwowane przez rządy państwowe, modlitwy w szkołach, kontroli mediów

Motto: Biblia, broń

Wzięli się z Internetu (ułatwia komunikacje), funkcjonują dzięki mediom,

W 1995 r. wybuch budynku rządowego w Oklahomie.

AL-KAIDA

Ruch sieciowy, wykorzystuje religię do walki z okupantami, walczą o obronę świętych miejsc ( Mekka, Medyna, Jerozolima). Trzeba oczyścić te miejsca z niewiernych, wykorzystują też do tych działań Dżihad. Al-Kaida sówj początek wzięła z walki Rosjan z Afganistanem.

Walczą o: tradycje, wolność, tożsamość,

Skład: Arabowie, Uzbecy, Tadżycy, Kirgizi, Amerykanie, Muzułmanie, wszystkie klasy biednych i elity

9. Role społeczne, podejście strukturalno-funkcjonalne/interakcyjne, teoria roli wg. R. Lintona, Merton- zestaw ról/statusów, sekwencja statusów, W. Goode teoria napięcia w roli, rola wg Goffmana, fazy przystosowania się do roli, eksperyment więźniowie/strażnicy Zimbardo.

Rola społeczna - zbiór praw i obowiązków wiążących każdego, kto zajmuje daną pozycję społeczną, bez względu na cechy osobiste.

PODEJŚCIE FUNKCJONALNO-STRUKTURALNE – role porządkują i klasyfikują rzeczywistość społeczną. Dzięki temu, że określają, jak powinna się zachowywać osoba zajmująca daną pozycję, pozwalają orientować się, czego można oczekiwać w poszczególnych sytuacjach, np. idąc do sklepu, wiemy, że sprzedawca poda nam żądany towar i pobierze należność. Bylibyśmy bardzo zaskoczeni, gdyby zamiast tego wskoczył na ladę i zaczął śpiewać arię operową.

PODEJŚCIE INTERAKCYJNE – role społeczne pojmowane są tutaj nie jako coś gotowego i z zewnątrz narzucanego człowiekowi, ale jako coś, co wciąż powstaje w procesach międzyosobniczych interakcji. Zwolennicy tego podejścia zwracają uwagę nie na to jakie role są, a na to jak są odgrywane.

Eksperyment Philipa Zibardo - W jednym z amerykańskich uniwersytetów zorganizowano niby-więzienie. Studentów, którzy dobrowolnie zgodzili się wziąć udział w badaniach, podzielono losowo na 2 grupy: "strażników" i ”więźniów". Zadaniem badanych było odgrywanie przypisanej im roli. Po 6 dniach eksperyment przerwano ponieważ studenci wcielający się w rolę strażników znęcali się nad grupą więźniów. Eksperyment wymknął się spod kontroli.

Napięcie w roli – poczucie trudności w wypełnianiu zobowiązań związanych z rolą. Jednostka próbuje redukować to napięcie w nieustannym procesie selekcji między alternatywnymi wzorami zachowań.

Elementy, które według Goode’a należałoby uwzględnić w teoretycznej wizji społeczeństwa:

• Niektóre jednostki nie akceptują kluczowych dla społeczeństwa wartości.

• Jednostki różnią się emocjonalnym zaangażowaniem wobec wartości.

• To normatywne zaangażowanie koreluje z klasą, warstwą i innymi cechami pozycji społecznej.

• Pomimo akceptowania wartości, niektóre jednostki w głębi duszy przywiązane są do innych (nawet przeciwstawnych wartości)

• Internalizacja wartości nie zawsze jest powiązana z przestrzeganiem reguł: zaangażowanie bez konformizmu lub konformizm bez akceptacji wartości.

• Wartości mogą się zmieniać razem ze zmianą pozycji.

• Wartości każdej jednostki mogą wchodzić w konflikt.

Ponieważ każda jednostka ma specyficzny zestaw oczekiwań związanych z rolą, porządek społeczny nie może dostarczyć generalnych dyrektyw rozwiązań dla wszystkich decyzji podjętych w obrębie roli, jej chęć sprostania wszystkim oczekiwaniom może doprowadzić do napięć związanych z odgrywaniem roli:

przyczyną chęci sprostania przez jednostkę tym oczekiwaniom jest teoremat integracji instytucjonalnej – dążenie jednostki do realizacji zadań koniecznych dla przetrwania społeczeństwa. Są jednak wyjątki, jednostki, które bądź przez czynniki wewnętrzne (osobowość) bądź zewnętrzne (sytuacja) nie są w stanie sprostać wymogom roli.

Rodzaje napięć w roli:

wypełnianie zobowiązań roli jest często określone: istnieje wymóg spełnienia oczekiwań związanych z rolą w konkretnym miejscu i czasie;

ponieważ jednostka odgrywa różne role jednocześnie, może spotkać się ze sprzecznymi oczekiwaniami;

szereg czynności i obowiązków związanych z wypełnianiem roli również może się okazać wewnętrznie niespójny;

Napięcie w roli jest czymś naturalnym, jednostka nie może, bowiem w satysfakcjonujący sposób wypełnić wszystkich oczekiwań, płynących od wszystkich partnerów sieci ról.

Fazy procesu przyjęcia roli społecznej:

- Faza zabawy - to przyjmowanie przez jednostkę konkretnych ról innych osób (np. ojca, matki, listonosza), naśladowanie ich zachowania

- Faza gry - to postępowanie jednostki zgodnie z określonymi normami, zasadami i regułami

Teoria roli wg R. Lintona

Status społeczny - pozycja zajmowana przez określone jednostki w systemie społecznym;

Rola - odtworzenie w zachowaniach oczekiwań, które społeczeństwo przypisuje tej pozycji.

Główne założenie: każdemu statusowi przypisana jest odrębna rola

Teoria roli wg Mertona - odrzucenie założenia Lintona i wniosek:

Podstawową cechą struktury społecznej jest fakt, że z każdym statusem społecznym wiąże się nie jedna, ale cały szereg ról

10. Nierówności społeczne, bogactwo/władza/prestiż w tworzeniu nierówności społecznych, rozbieżnośc czynników statusu, miary nierówności/współczynnik Giniego, efekt Mateusza, teoria klasy społecznej Weber/Marks/Bourdieu, teza o śmierci klas, teza o zburżuazyjnieniu klasy robotniczej, podklasa społeczna, struktura klasowa W. Brytanii/ Polski.

Nierówności społeczne oznaczają nierówny podział dóbr materialnych, a także niematerialnych w społeczeństwie. Nierówność społeczna oznacza taki stan, w którym jakaś jednostka lub grupa z racji swojej pozycji społecznej korzysta w większym stopniu niż inni z przywilejów, a także dóbr będących przedmiotem powszechnych aspiracji, takich jak: dochód, przedmioty materialne, mieszkanie, oświata, kultura, wypoczynek, czas wolny, a także działalność społeczna, praca i zdrowie .

Czynniki, które generują nierówności społeczne:

- dostep do władzy - władza umożliwia dostęp do rzadkich dóbr

- bogactwo - chęć posiadania dóbr kreuje konsumpcjonizm

- szacunek społeczny (prestiż) - wynika z pozycji społecznej

Te trzy dobra – BOGACTWO, WŁADZA I PRESTIŻ – generują nierówności społeczne ( bogactwo, władza, prestiż w tworzeniu nierówności społecznych) i mogą iść ze sobą w parze ale nie muszą (rozbieżność czynników statusowych).

Współczynni Ginniego - skala pokazująca nierówności pomiędzy warstwami społecznymi, przyjmuje wartość 0-1.

Efekt św. Mateusza - istnieją tendencje, które mówią, że Ci co mają pieniądze, cały czas je mnożą natomiast Ci co nie maja lub mają mało nie starają się o więcej.

11. Nierówności społeczne, ideologie elitystyczne/egalitarne/merytokratyczne, funkcjonalna teoria stratyfikacji, teoria akumulacji przewag, pojęcie kapitału społecznego/kulturowego, teorie ubóstwa- ) kultura ubóstwa/wyuczonej bezradności, strukturalne mechanizmy społeczne).

Ideologie, które tworzą nierówności społeczne:

1. Ideologie elitystyczne – mówią o tym, że istnieją tzw. Wyższe grupy od innych ludzi dlatego w sposób naturalny musza zajmować wyższe pozycje

1. Może wynikać z urodzenia

2. Z predyspozycji

3. Z pewnych talentów

4. Z mądrości

5. Z bliskości boga

6. Z ideologii rasistowskich

1. Ideologia egalitarna- upośledzenie pewnych grup w społeczeństwie. Będą żądały:

1. Równych warunków życia

2. Sprzeciwiają się wszelkim przywilejom

3. Równość zaspokojenia potrzeb

4. Żąda równości szans dostępu do cenionych dóbr

5. Żąda równości wobec prawa

6. Równości praw podmiotowych – możliwość głosowania, kandydowania, wolności wypowiedzi

1. Ideologia merytokratyczna – (meryt – zasługa) uważają, że nierówności są wynikiem zasług własnych. Zasługi związane są z nakładem pracy, rzadkie talenty, umiejętności

Teorie nierówności:

1. Funkcjonalna teoria stratyfikacji – Kinsley Davis i Wilbert More 1945

Główne tezy:

1. Różne zawody mają różne znaczenie, doniosłość, są to takie zawody które odnoszą się do społeczeństwa (np. premier)

2. Różne zawody wymagają różnych umiejętności

3. Przekształcenie i trening wiążą się z wyrzeczeniami i kosztami. Dlatego za te lata wyrzeczeń osiąga się lepsza pracę

4. Nierówności społeczne są siłą napędową do działania, są czynnikiem motywacyjnym

5. Istnieje tzw. imperatyw funkcjonalny, który mówi, że społeczeństwu potrzebne są te trudne zawody

1. Teoria akumulacji przewag- nawiązuje do dziedziczenia,

- kapitał kulturowy - Piere Boundiere są to pewne nawyki, umiejętności, orientacje, ale też sposób mówienia, sposób zachowania tzw. ogłada towarzyska, dobry gust, elegancja, nawyk czytani, znajomość sztuki, zainteresowanie sprawami publicznymi

- kapitał społeczny - zestaw ludzi których się zna, kontakty, znajomości, towarzyskie układy

Teorie ubóstwa – ubóstwo, bieda jest spowodowana tym, że ludzie sami sobie na to zapracowali

Teoria wyuczonej bezradności - stan wyuczony, wytworzony przez narażenie na szkodliwe, nieprzyjemne sytuacje, w których nie ma możliwości ucieczki lub których nie da się uniknąć

Strukturalne mechanizmy społeczne – system się przyczynia do powstania ubóstwa, walka z ubóstwem nie polega na zmianie wartości tylko na walce o równy dostęp do środków publicznych

12.Kultura, składniki kultury: k. normatywna, idealna, materialna, cechy kultury, wartości, normy, imperatywy kulturowe/sankcje, odmiany kultury, relatywizm kulturowy/etnocentryzm, układy przekazu treści kultury symbolicznej, tożsamość kulturowa, dyfuzja kulturowa, kultura dominująca, imperializm kulturowy.

Kultura- to wszystko co ludzie myślą, czynią i posiadają jako członkowie danej społeczności

Składniki/ Segmenty kultury:

a) normatywna – zbiór charakterystycznych dla danej zbiorowości reguł postępowania – norm i wartości

b) idealna (symboliczna) – zbiór charakterystycznych dla danej zbiorowości przekonań, poglądów, wierzeń, itp.

c) materialna – zbiór charakterystycznych dla danej zbiorowości obiektów – narzędzi, urządzeń, nieruchomości, ubrań, pożywienia, itp.

Cechy kultury:

- jest tworem zbiorowym

- musi być przyjmowane przez inne osoby

- obejmuje całość życia członka (postępowanie, co robi w wolnym czasie)

- narasta i przekształca się w czasie (ma charakter kumulatywny)

IMPERATYWY KULTUROWE: kategoryczne żądania pewnego sposobu postępowania lub

realizacji pewnego celu, szeroko uznawane w danej społeczności.

SANKCJE SPOŁECZNE: reakcje społeczne – karzące lub nagradzające – na działania regulowane normatywnie, czyli takie, z którymi związane są określone oczekiwania społeczne.

ODMIANY KULTUR:

a) kontrkultura – alternatywny sposób życia pewnej grupy ludzi w danej zbiorowości przeciwny do jej kultury dominującej, np. grupy propagujące nihilistyczne i anarchistyczne wartości

b) subkultura – wariacje sposobów życia skupionych wokół głównej nadrzędnej kultury uznanej przez jej członków, np. kultury regionów

WARTOŚCI KULTUROWE: takie reguły, których przedmiotem są pożądane, godne, słuszne cele działań.

NORMY KULTUROWE: takie reguły, których przedmiotem są właściwe, oczekiwane, obarczone powinnością sposoby czy metody działania, a więc środki stosowane dla osiągnięcia celu.

RELATYWIZM KULTUROWY: świadomość ogromnej różnorodności kultur i historycznych uwarunkowań odrębności kulturowych.

ETNOCENTRYZM: przekonanie o oczywistym, niekwestionowalnym charakterze sposobu życia własnej społeczności lub nawet o szczególnej wartości własnej kultury i jej przewadze nad innymi.

TOŻSAMOŚĆ KULTUROWA: tożsamość jednostki ukształtowana przez nakładanie się

wielorakich wpływów kulturowych. Jednostki przyjmują dane treści kulturowe, identyfikują się z nimi, realizują je we własnym życiu.

DYFUZJA KULTUROWA: przepływ elementów kulturowych lub całych kompleksów czy

konfiguracji kulturowych między odmiennymi kulturami(inaczej proces przenikania kultur).

KULTURA DOMINUJĄCA: przewaga jednej kultury nad innymi wynikająca albo z atrakcyjności proponowanego przez nią sposobu życia, albo siły militarnej/ekonomicznej reprezentujących ją społeczeństw, albo umiejętności technik propagandowych czy marketingowych, albo wszystkich

13.Wartości, typy wartości, wartości materialne i postmaterialne – R. Inglehart.

Ronald Inglehart:

Są 2 typy wartości: MATERIALISTYCZNE (związane z warunkami materialnymi, bezpieczeństwem ekonomicznym, fizycznym itd.)
POSTMATERIALISTYCZNE (stają się ważne po osiągnięciu tych materialistycznych, np. zaufanie, niezależność, ekologia, tolerancja, wolność wyboru itd.)

14. Zaufanie społeczne, kategorie oczekiwań wobec partnerów interakcji, obiekty zaufania, kultura zaufania/nieufności, źródła strukturalne, czynniki wpływające na zaufanie, związane z osobami/instytucjami, kontekst organizacyjno-strukturalny, osobowościowy, kulturowy.

Zaufanie i nieufność są to pewne zakłady na temat, przyszłych niepewnych działań ludzi do podjęcia jakiejś poniekąd ryzykownej decyzji.

Kategorie oczekiwań wobec partnerów, których obdarzamy zaufaniem :

1. Charakter Efektywnościowy- Spodziewa się, że działania innych będą regularne, powtarzalne i oczekiwane, racjonalnie skalkulowane działania, które są kompetentne sprawne i efektywne.

2.Opiera się na założeniach aksjomatycznych- oczekiwanie, że działania będą moralne, poprawne, uczciwe, prawdomówność oparte na jakiś wartościach etycznych.

3.Oczekiwania opiekuńcze- liczenie na to, że druga osoba pomoże nam, będzie się o nas troszczyć.

Co może być obiektem zaufania ?

1.Inne osoby- kierowane ku konkretnym, znanym nam osobą.

2Zaufanie pozycyjne- zaufanie do pozycji ufamy osobą, które zajmują określone pozycje np. prezent.

3. Zaufanie komercyjne- zaufanie do jakości przedmiotów produkowanych jakie kupujemy.

4. Zaufanie technologiczne- zaufanie do dużych systemów telefonicznych, elektrycznych itd.

5. Zaufanie instytucjonalne- zaufanie do władzy policji, uczelni wyższych, szpitali itd.

6. Zaufanie systemowe- oznacza zaufanie do ustroju gospodarki, ogólnie do cywilizacji.

Od czego zależy zaufanie do osób i instytucji ?

1.Kryteria immanentne- związane z konkretną osobą ,instytucją (rekrutacja wiedza na temat danej osoby czy instytucji)

2. Ocena obecnych osiągnięć

3.Fizjonomia osoby albo instytucji ( zorganizowane dbanie o wizerunek instytucji czy osoby )

4. Kontekst strukturalny kiedy wiemy, że dana instytucja jest kontrolowana, pod porządkowana pewnym regułom społecznym.

5. Osobista ufność albo nie ufność indywidualnych doświadczeń.

6. Wymiar kulturowy zaufania – w zależności od społeczeństwa (kultura narodowa)

Strukturalne źródła kultury zaufania:

(elementy, które sprzyjają zaufaniu)

1. Stabilność normatywna- oznacza pewien spójny system reguł społecznych pokazujących środki i cele działań ludzi. Im ściślej są wyrażane tym zaufanie w danym społeczeństwie będzie większe.

2. Przejrzystość organizacji społecznej struktur politycznych i gospodarczych. Im bardziej będzie skomplikowane i mniej czytelne mamy mniejsze zaufanie.

3. Trwałość porządku społecznego. Tym większe gdy, są instytucjami trwałymi ( stabilność instytucji związanych z prawem)

4. Podporządkowanie władzy regułom prawa ( ma swoje agenty kontrolujące), wszystko jest jasno powiedziane kto kontruje i w jakim zakresie, stworzenie jasnego systemu.

5. Konsekwentne kontrowanie obowiązków i uprawnień ( muszą działać sprawnie nie tylko istnieją ale i funkcjonują)

Kultura Nieufności i Cynizmu- rozpowszechniony syndrom nieufności i podejrzliwości, a także instrumentalne traktowanie innych jako obiektów manipulacji.

Reguły kulturowe- dotyczące zaufania to skumulowane historyczne efekty doświadczeń zbiorowych.

15.Socjalizacja, 3 wizje internalizacji kultury (przyswajania), typy socjalizacji, efekty socjalizacji, przyczyny niepowodzeń procesu socjalizacji.

SOCJALIZACJA- proces wdrążania pewnych norm kulturowych, wartości, zwyczajów, zasobów działań. Uczenie reguł, które dyktuje dana kultura.

Co się wdrąża?

1) Poziom ogólny- ogólne kompetencje i język.

2) Opanowanie reguł, norm, wzorców zachowań, które są charakterystyczne dla kultury.

3) Opanowanie ról społecznych.

WIZJA INTERNALIZACJI KULTURY (wiedza co trzeba robić) :

1) Kierunek behawiorystyczny- mechanizm uczenia się jest mechanizmem nagórd i kar (instrumentalne uczenie się). Wszelkie nagradzane zachowania pozostaną, karane- wygasną.

2) Psycholog Zygmunt Freund- kierunek psychologiczny warstwy:

- ID superego

- ID- głęboka warstwa, popędy, impulsy, nastroje, osobowości

- ego- człowiek właściwy

- superego- kontakt z innymi ludźmi, gotowe wzory zachowań, sumienie

Socjalizacja przebiega na 2 poziomach superego.

3) Symboliczny interakcjonizm- człowiek staje się człowiekiem, dopiero wtedy, gdy dochodzi do interakcji między ludzkich.

Mead- jaźń: (koniec socjalizacji):

• "ja" w toku życia kim jestem, samoistnienie

• "mnie" kształtujemy obraz siebie na podstawie, co mówią o nas inni

Etapy socjalizacji według Interakcjonistów:

• etap zabawy- wykonujemy rzeczy, czynności bez przyglądania się temu co inni robią (brak reguł)

• etap gry- widać partnerów (zauważenie reguł międzyludzkich)

WYNIK SOCJALIZACJI:

1) Wdrążenie do norm- tworzy się porządek społeczny.

2) Transmisja kultury- przenoszenie wiedzy ogólnoludzkiej, nowinek technicznych na kolejne pokolenia.

Dlaczego socjalizacja nie wychodzi w 100% ?

- strach przed nieposłuszeństwem (niepełna socjalizacja)

- internalizujemy regóły

- sprzeczne informacje

- złe towarzystwo (złe wzorce)

- konflikt

- odmiene grupy religijne

- niektórych nie da się zsocjalizować

100% socjalizacja:

- konformizm w 100%

- przyjmujemy wartości wszystkie jako swoje i jesteśmy z nimi zgodni

- wynika z przekonania

EKSTERNALIZACJA KULTURY: stosowanie reguł w działaniu.

TYPY SOCJALIZACJI:

- pierwotna- rodzinna socjalizacja (język)

- wtórna- przyuczanie do ról zawodowych

- permamentna- przez całe życie się socjalizujemy

- resocjalizacja:

• powtórna socjalizacja

• uczenie się, gdy zmienia się kultura - inaczej AKULTURYZACJIA (np. wyjazd do Angli)

- odwrotna- my uczymy rodziców, młodsi uczą starsze pokolenia

- kontrsocjalizacja- warstwy, grupy, które wyznają przeciwne reguły, kultury i nauczają tych reguł według siebie

- socjalizacja antycypująca- (przewidywanie na przyszłość) proces aspirowania do pewnej grupy społecznej, do której jednostka chciałaby należeć, naśladowanie jej członków w zakresie norm i reguł, cech zewnętrznych, sposobów zachowania, a zwłaszcza sposobu i stylu życia.

16. Rodzina współczesna – typy, przemiany rół w obrębie rodziny w historii.

1.Rodzina- to mała grupa społeczna, uniwersalna instytucja społeczna ( utrwalony kulturowo zespół działań ludzkich) to również grupa pierwotna ( bo jest trwała, mała, zachowane bliskie więzi)

2.Formy rodziny
a) monogamiczna
-elementarna (nuklearna) -> rodzice-dzieci
-wielka inaczej rozszerzona -> rodzina w przeszłości, Dzidkowie, większe grono
b)poligamiczna
-poliandria - kobieta + wiele mężczyzn
-poligynia - mężczyzna+ wiele kobiet

Typy dziedziczenia
-patrylinearne
-matrylinearne
-bilateralne
-primogenitura ( najstarszy syn)

Funckej rodziny
rodzina homoseksualna, kółko przyjacielskie, rodzina układanka (In. rodzina patchworkowa – to ci z drugich małżeństw) , ludzie samotni (z wyboru), samotne matki/ojcowie, SINKS (double income no kids) , rodzina nomadyczna ( na odległość) , rodzina dwustopniowa ( to zespół przedślubnej akceptacji-gdy mieszkają z rodzicami) , kohabilacja – brak legalnego związku małżeńskiego, układ trwały, życie razem ze sobą bez dowodu małżeństwa

Przemiany ról w obrębie rodziny w historii
a)epoka przedprzemysłowa
-rodzina= jednostka reprodukcyjna i produkcyjna
-rodzina=gospodarstwo domowe
-skład : dalsi krewni+bliscy
-funkcja głowy rodziny –samotny kawaler jako głowa rodziny tak było dawniej
-rola matki= funkcje: urodzić i funkcja produkcyjna,brak przywiązania do dzieci
-dzieci pracowały od 7 roku życia
b)epoka przemysłowa
-rodzina przestaje być jednostką produkcyjna
-powstanie rodziny tradycyjnej ( jak dziś)
-zmiana ról mężczyzny i kobiety
-dzieci= emocjonalność
c)współczesność
-zmiana funkcji rodziny
-zmiana pozycji dziecka i podobne

17.Zmian społeczna, struktury podlegające zmianom, modele rozwoju, morfogeneza, instytucjonalizacja, inicjatorzy zmian, innowacja, przebieg innowacji, idea postępu i regresu, 3 wizje postępu, negatywne skutki postępu w teoriach socjologicznych, trauma kulturowa jako reakcja na zmianę, cechy zmian o charakterze traumatogennym, poziomy traumy kulturowej, czynniki wpływające na poziom traumy kulturowej, symptomy traumy ( w nastrojach społecznych), sposoby radzenia sobie z traumą.

Zmiana społeczna – jest to sekwencja następujących po sobie zmian, uwarunkowanych wzajemnie.

Struktury podlegające zmianom:

• Interakcyjne – ludzie nawiązują nowe kontakty.

• Interesów – ludzie bogacą się i biednieją, zdobywają władzę lub ją tracą.

• Normatywne – ludzie wyznają nowe wartości, normy.

• Idealne – ludzie maja nową wiedzę, ideologie.

Modele Rozwoju:

• rozwój liniowy

• rozwój skokowy

• rozwój cykliczny

Morfogeneza – to proces wyłaniania się, utrwalenia rozmaitych struktur z chaosu podejmowanych przez ludzi działań.

Instytucjonalizacja – powstają nowe wzory zachowań, norm, wartości.

Inicjatorzy zmian:

• innowacyjne jednostki – wynalazca, prorok, anty polityk

• innowacyjne role-bezosobowe – wynalazcy, dyktatorzy mody

• innowacyjne organizacje – parlamenty, biura, zespoły badawcze

• innowacyjne kręgi społeczne – artyści, studenci, muzycy

• zwykli ludzie, których zachowanie znajduje naśladownictwo

Innowacja - oznacza akceptację celów dyktowanych przez istniejące w grupie społecznej lub społeczeństwie wartości, przy jednoczesnym odrzuceniu tradycyjnych sposobów ich osiągania w danym systemie aksjonormatywnym.

Przebieg innowacji:

Innowacja początkowa ujawnienie innowacji filtrowanie innowacji dyfuzja innowacji

Idea postępu:

Niezależnie od stopnia rozwoju społecznego społeczeństwo może być:

• społeczeństwo aktywne

• społeczeństwo pasywne

Idea postępu w postulatach:

• Módl się i bądź posłuszny - długotrwała stagnacja (np. starożytny Egipt)

• Poczekamy zobaczymy - założenie automatycznego samorozwoju (realny socjalizm)

• Żyj dniem dzisiejszym, aby przeżyć najwięcej i najszybciej - hedonizm (postmodernizm, historia nie ma żadnej logiki)

• Marz i walcz o spełnienie swoich marzeń - podstawa społeczeństwa aktywnego

Relatywizm postępu i regresu:

To czy coś traktowane będzie jako postęp lub regres zależeć będzie od wartości:

• Zbiorowości, grupy klasy, narodu

• Okresu historycznego

Swoboda obyczajów, postęp techniczny, wynalazki, nowe sposoby upraw, równouprawnienie mogą być postępem lub regresem.

3 wizje postępu:

1. Wizja sakralna. Sprawcą postępu jest Bóg, przebiega on zgodnie z myślą Boga, ku „królestwu bożemu”.

2. Wizja mechaniczna. System społeczny na wzór mechanizmu ma swoją autodynamikę, wewnętrzne tendencje do rozwoju.

3. Wizja humanistyczna. Twórcą dziejów jest człowiek, klasa społeczna, naród tu patrz: wykład o innowacjach i innowatorach.

Negatywne skutki postępu w teoriach socjologicznych:

Trauma kulturowa jako reakcja na zmianę:

Trauma kulturowa jest traumą zmiany, która dotyka domeny kultury, a w konsekwencji tożsamość zbiorową i jednostkową. Trauma kulturowa była nie jako reakcją na zmianę ponieważ prowadziła do zmiany sytuacji grup czy zbiorowości i podważenia ich tożsamości kulturowej. Po 1. Występował kontakt kulturowy, zderzenie czy konflikt odmiennych kultur, o różnej skali ostrości. Po 2. Zbiorowości ludzkie poddawały się poddawały się wpływowi obcej kultury przez przemieszczenie się w orbitę jej działań. Po 3. Pojawiały się zmiany w systemie ekonomicznym czy politycznym, które wymuszały dostosowanie reguł kulturowych i nadanie im adekwatności. Po 4. zmiany percepcji , interpretacji zdarzeń czy praktyk realnych. Po 5. zmiany czysto wirtualne(wyobrażone)

Cechy zmian o charakterze traumatogennym:

Charakter traumatogennym przybierają najczęściej zmiany o szczególnych wartościach.

Po pierwsze, zmiany nagłe, szybkie gwałtowne, dokonujące się w bardzo krótkim czasie.

Po drugie : zmiany o szerokim zakresie, obejmujące równocześnie różne dziedziny życia społecznego.

Po trzecie zmiany głębokie, radykalne, dotykające centralnych, zbiorowości, wartości, reguł bądź przekonań. Mogą one polegać na krytyce bądź kwestionowaniu zakorzenionych wartości albo na propagowaniu lub narzucaniu wartości odmiennych albo wreszcie na lansowaniu praktyk sprzecznych z zakorzenionymi wartościami .Po czwarte :zmiana musi być niespodziewana, zaskakująca, szokująca. Dobrym przykładem zmian tego rodzaju jest rewolucje, przewroty, przełomy ustrojowe

Poziomy traumy kulturowej:

• Indywidualnych biografii

• Zbiorowość(zabójstwo, bankructwo firmy, wybuch gazu)

• Makrostruktury(wojny, rewolucje, podboje, kasy ekonomiczne)

Czynniki wpływające na poziom traumy kulturowej:

• spójność i akceptacja kultury: im większa tym większy szok

• odmienność wzorów kulturowych: im większa tym większy szok

• nowoczesność: wiara w siebie

• kolektywizm vs indywidualizm

• bezpieczeństwo; ryzyko

• posłuszeństwo; wolność

• izolacja od kultury alternatywnej

• elity, które przenoszą kulturę

Symptomy traumy:

• brak zaufania do instytucji

• oszczędzanie

• korupcja – substytut zaufania

• apatia, brak silności

• orientacja na dzień dzisiejszy

• panika moralna

Sposoby radzenia sobie z traumą:

• cyniczny hedonizm

• rebelia

• strajki

18. Naród, społeczeństwo a naród, warunki konieczne do powstania narodu, cechy grupy etnicznej ( składniki etniczności, czynniki narodowotwórcze, ruchy narodowe-geneza, dwa nurty ideologii narodowych, naród w państwo.

Naród- zjawisko związane ze sferą świadomości i tożsamości, „organizacja uczuć” (B. Szacka), naród należy do sfery wartości (M. Weber)

Warunki konieczne do powstania narodu (według Ossowskiego):
- naród- grupa, która jest względnie trwała i względnie duża, grupa która nie opiera się na osobistych kontaktach

- naród to grupa autoteliczna- jego istnienie to cel sam w sobie, do istnienia potrzebuje tylko własnej woli (bez przymusu)

Czynniki narodotwórcze:
- zniesienie podziałów stanowych, powstanie równości obywateli wobec prawa

- upowszechnienie oświaty symbolicznej

- ruchliwość przestrzenna, wzrost migracji ze wsi do miast

- laicyzacja (świedczenie)- brak identyfikacji z religią

- kłopoty z tożsamością

Dwa nurty ideologii narodowych

IDEOLOGIA NARODOWA:

Nurt kształtowany w XIX wieku przez pisarzy ( Mickiewicz, Mazzini, Herce)

Propagowali hasła Wiosny Ludów, Naród i ojczyzna = wolność

Ideologia ludów uciskowych wzmocniona duchem. Skierowana przeciwko rządom i panującym klasom feudalnym. Postulatem było braterstwo narodu, Powstały hasła solidarności przeciwko tyrani rządów: „Za naszą wolność i waszą”

IDEOLOGIA PAŃSTWA NARODOWEGO:

Utworzony przez pisarzy ale także propagatorów faszyzmu. Uznaje suwerenność narodu jako coś ważnego, a państwo jako narzędzie narodu.

Naród a społeczeństwo:

Społeczeństwo- nie towarzyszą tu emocje, wartość instrumentalna, forma organizacji życia społecznego, tworzy zróżnicowaną i skonfliktowaną całość.

Naród- może przynależeć do kilku społeczeństw, w wielu grupach są silne emocje, wartość autoteliczna, członkowie jednego narodu wchodzą w skład różnych społeczeństw, jednolita całość, wszyscy są braćmi, posiada cechy grupy etnicznej

Cechy grupy etnicznej:

- posiadają poczucie tożsamości

- są połączeni silnymi więziami

- są grupą spójną

- członkowie potrafią identyfikować się za pomocą podziału (grupy wlasne i grupy obce)

Składniki etniczności:

- nazwa

- przekonanie o wspólnym pochodzeniu poparte mitami

- świadomość wspólnych dziejów i przeszłości

- kultura

- poczucie solidarności, tożsamości

Naród a państwo: (funkcje)

Państwo- wyprzało kształtowanie narodu (są też wyjątki), funkcje państwa pasują do funkcji narodu, trzymanie porządku, tworzy instytucje

Naród- uzupełnia państwo, utrzymywanie kultury, partycypacja w kulturze społeczeństwa

19. Socjobiologia, Wilson – metody ograniczenia agresji w stadzie/współpracy, teoria łącznej wartości przystosowawczej, teoria altruizmu odwzajemnionego.

Socjobiologia- Jej twórcą jest amerykański biolog Edward Wilson.

Traktowana jest jako nauka biologiczna, dyscyplinarna, która zajmuje się badaniem biologicznym postaw zachowań społecznych (zbiorowych, stadnych) wszystkich organizmów żywych, w tym i człowiek.

Wilson- Metody ograniczenia agresji w stadzie/ współpracy

1. Hierarchia w stadzie - ustalenie miejsc osobnikom w stadzie to charakter stały bo obniża się napięcie w grupie, dominacja nie jest tylko osiągana przy pomocy siły fizycznej, alternatywa: spryt umiejętność przyciągania uwagi, inteligencja

Społeczeństwo zwierzęce:

* charakter agnostyczny- oparty na sile

* hedonistyczny- oparty na sprycie i umiejętności przyciągania uwagi

Cechy osoby dominującej: dominant

Zadania i przywileje. Przywileje: ma pierwszeństwo w ucztowaniu, możliwość wybierania sobie samic, Obowiązki/zadania: łagodzić konflikty w stadzie, redukcja napięcia

2. Terytorialność- miejsca z zasobami, mogą być złożone tylko z 2 osobników, terytorium dla jednostek lub całych stad, reguluje sposób funkcjonowania, ponieważ:

-ograniczą liczbę osobników,

-ograniczają dostęp do zasobów ( jedzenia musi być tyle ile osobników)

-skupiają osobników dość, blisko dlatego umożliwiają porozumiewanie się,

- reagowanie na "schemat dziecięcości"

Współpraca:

Zwierzęta pomagają sobie, zdobywają pożywienie wspólnie, ma to naturę biologiczna, to pokazuje ze lepiej wypracować niż się kocic i przeszkadzać sobie wzajemnie, dzięki matmie osobnicy, którzy oszukują będą oszukiwać do momentu, kiedy będzie małe prawdopodobieństw spotkania się ponownie, w stałości kontaktów oszustwo się nie opłaca.

Współpraca jest dobra w społeczeństwie gdzie jest osiadły tryb życia, bez większych zmian, zgoda jest możliwa, ale rzadko występuje

Darwin- współpraca dominuje, wyzysk przepada, bo nie przynosi zysków.

Teoria łączenia wartości przystosowawczej:

–        jednostką doboru naturalnego jest gen

–        organizmy dążą do przekazania jak największej ilości kopii własnych genów

–        nosicielami genów są osobniki spokrewnione ze sobą

Teoria altruizmu odwzajemnionego- gdzie mamy do czynienia z działaniem na rzecz obcego osobnika. Osobnik działa tu na rzecz innych osobników znajdujących się w potrzebie licząc na pomoc innych osobników, kiedy sam znajdzie się w potrzebie. (oszuści zostają rozpoznani i nikt im nie pomaga)

20. Nowoczesność, historyczne czynniki kształtujące nowoczesność, cechy nowoczesności, osobowość nowoczesna w teorii socjologicznej, Krytyka nowoczesność w teorii, ponowoczesność/postmodernizm/cechy.

Nowoczesność pojawia się gdy, przestaje funkcjonować społeczeństwo tradycyjne. Wszyscy myśliciele są zgodni, że rewolucja przyczyniła się do nowoczesności.

.

Historyczne czynniki kształtujące nowoczesność: rewolucje przyczyniają się do nowoczesności:

-wojny konstytucyjne, rewolucja Amerykańska

-wojna secesyjna

-Wielka Rewolucja Francuska

Stworzenie instytucjonalnych norm nowoczesności:

-rządy prawa

-wzmocniono suwerenność państw narodowych

Rewolucja przemysłowa stworzyła podstawowe fundamenty ekonomiczne:

-podstawy komunizmu

-uruchomiła masowo produkcję

-stworzyła wolną klasę robotniczą

Cechy nowoczesności:

Auguste Comte mówi, że cechą nowoczesności jest koncentracja siły roboczej w miastach, zmienia się organizacja pracy (nastawienie na efektywność) wykorzystano w produkcji naukę i technologię, pojawiają się nierówności społeczne. Zauważył tez, że system ekonomiczny wpływa na indywidualnych przedsiębiorców i ich konkurencję

Osobowość nowoczesna w teorii socjologicznej:

Wg. Webera (lata 40 XX) jest to osobowość biurokratyczna, kieruje się wyuczoną bezradnością w kontekście zmiany, zmieniają się cele, liczą się procedury- a nie te właśnie cele, bezkrytyczna wiara w poczynania innych, arogancja w stosunku do grup nienależących do biurokracji

Wg. Bellah’a (lata 50) koncepcja mentalności nowoczesnej, nowoczesny człowiek, dąrzy do sukcesu, jest indywidualistą, hedonistycznych

Wg. Inkeles

1. Potrzeba nowych doświadczeń zmian

2. Świadomość wielu opinii i poglądów, tolerancja dla opinii odmiennych

3. Orientacja na czas, punktualność

4. Człowiek nowoczesny jest aktywny

5. Antycypacji przewidywanie przyszłości, planujemy ją

6. Zaufanie do porządku społecznego

7. Poczucie sprawiedliwości

8. Znaczenie samokształcenia

9. Szacunek dla innych

Krytyka nowoczesności w teorii ponowoczesności, postmodernizmu - cechy

1. Nowoczesności – wg, Marcusa (albo Marlusa) dehumanizacja pracy w wyniku czasu człowiek stracił kontrolę nad procesem pracy, nie można cieszyć się efektem końcowym

Wg. Fromm’a „być, a mieć” czyli teraz jest mieć a nie być jak kiedyś

Wg. Tennisa tensknota za wspólnotowością

Wg. Reismena człowiek podatny jest na silne autorytety, tęsknota za rzadami silnej reki

Wg. Durkhaima - anomia

1. Ponowoczesność – przeszłość już była, społeczeństwo to nic nowego, bo wszystko i tak już było

2. Postomodernizm- to co jest nie ma nic w wspólnego z przeszłością, zaburzenia, brak prawideł, dominacja dóbr konsumpcyjnych

- cechy grup etnicznych - kapitał społeczny/kulturowy - naród a społeczeństwo - interakcja w teorii gier - interakcja jako wymiana - teorie społeczeństw wg kogos tam ( chyba Goode) - struktura społeczna - coś było o nierówności społecznej - ideologie, które tworzą nie równości - kultura dominująca - przebieg innowacji - coś było o traumie kulturowej - krytyka nowoczesności w teorii ponowoczesności