Pierwszymi pedagogami byli niewolnicy. Niewolnik opiekujący się synami w domu swego pana:

• Odprowadza ich do szkoły

• Chroni przed złym towarzystwem

• Nadzoruje edukację w szkole

wszystkie działania, które podejmował paidagogos (pajdos – dziecko, agogos – przewodnik), to paidagogija.

Początek pedagogiki naukowej jest związany z osobą J.F. Herberta:

• Uzyskał stanowisko habilitowanego docenta … (uniw. W Getydzie 1802)

• Twierdził, że zadaniem wychowania jest kształtowanie woli i charakteru oraz obudzenie w człowieku szerokich zainteresowań.

Wychowanie w starożytnej Sparcie, Grecji, Rzymie oraz w wiekach średnich.

Pod pojęciem wychowanie kryje się świadome, planowe oddziaływanie osób starszych na młode pokolenie a także wdrażanie młodych do życia w społeczeństwie. Od początków istnienia ludzkości istnieje także wychowanie, które na przestrzeni wieków zmienia się tak bardzo jak zmienia się cała ludzkość. Zabiegom wychowawczym poddawany był już człowiek pierwotny. W najdawniejszych czasach – ok.25 tys. i więcej lat temu ludzie poprzez swoją pracę dawali przykład swoim dzieciom, które uczyły się żyć. Dzięki współżyciu w grupie, współdziałaniu człowiek pierwotny przekazywał swoje doświadczenie młodym, którzy to obserwując i naśladując zachowania rodziców i innych członków grupy zdobywali umiejętności życia. W okresie barbarzyństwa, kiedy to najważniejszą rolę w życiu odgrywają wierzenia i mity zmienia się również wychowanie. Ma ono służyć nie tylko przygotowaniu do życia, ale również wtajemniczenie w wierzenia. Ogromną rolę w wychowaniu ma muzyka, która jako sztuka synkretyczna powiązana z tańcem i śpiewem spełnia w tym okresie funkcję magiczną, religijną, społeczną i lecznicą. W czasach pierwotnych przygotowanie dzieci do życia było jednakowe, pewne różnice dotyczyły płci. Taki pogląd na wychowanie przetrwał do czasów niewolnictwa. Podział na klasy spowodował, że wychowanie także ma charakter klasowy. Funkcja wychowania w tym okresie spadła na osoby rządzące, wolne. Najstarszy system wychowania miał miejsce w starożytnej Grecji. W Sparcie wychowywano przede wszystkim synów królewskich, oraz dzieci z wpływowych arystokratycznych rodzin. Uczono ich sztuki walki, czynności wojskowych, aby dzielnie mogli bronić swojego państwa. Powstania wśród niewolników zmusiły klasę panującą do przekonania, iż każdy młody spartanin powinien zostać wychowany tak, aby zwalczać opór wśród niewolników. Było to tzw. wychowanie państwowe. Każde urodzone dziecko w Sparcie było oglądane przez urzędników czuwających nad wychowaniem i to oni decydowali o dalszym jego losie. Słabe, schorowane noworodki były skazane na śmierć. Do siódmego roku życia dzieci były wychowywane przez matki w domach. Po siódmym roku dziewczęta odbywały ćwiczenia wojskowe, ale nadal pozostawały w domu. Chłopcy natomiast do osiemnastego roku przebywali w koszarach wojskowych, gdzie byli poddawani surowej dyscyplinie i ciężkim ćwiczeniom wojskowym. Po ukończeniu osiemnastego roku życia młodzieniec odbywał przygotowanie do służby wojskowej, a następnie dziesięć lat odbywał służbę w koszarach. Po tym okresie stawał się pełnoprawnym obywatelem spartańskim. Wychowanie w Sparcie doprowadziło do przekonania, że przygotowanie do dorosłego życia powinno spoczywać na instytucjach państwowych i winno służyć państwu. Rozwój umysłowy ograniczał się jedynie do nauki czytania i pisania. Wychowanie w starożytnej Grecji, mimo iż państwa ze sobą sąsiadowały potoczyło się zupełnie inaczej. Obejmowało ono dzieci greckie, ale nie niewolników. Było to wychowanie bardziej pokojowe niż w Sparcie. Ideałem wychowania w Atenach był chłopiec doskonale wysportowany i harmonijnie zbudowany, a także posiadający cnoty gorliwego obywatela. Do siódmego roku życia dzieci wychowywały się pod opieką rodziców. Po siódmym roku życia dzieci bogatszych arystokratów, którym rodzice opłacali szkołę uczęszczały do prywatnych szkół pod opieką niewolnika pedagoga. Nauczyciel zwany gramatystą uczył czytania i pisania, kitarzysta uczył gry na lutni. Po trzynastym roku życia dzieci arystokracji ateńskiej przystępowały do nauki ćwiczeń gimnastycznych w skład, których wchodził pięciobój i pływanie. Po ukończeniu gimnazjum młodzieniec rozpoczynał przygotowanie wojskowe. Dzieci biedniejszych obywateli uczyły się wykonywania zawodu. Chłopcy, którzy poczuli chęć kształcenia się dalej mogli uczęszczać do wyższej szkoły założonej przez Platona – Akademii. Szkoła ta miała charakter filozoficzny. Rzymianie nie przyjęli w pełni od Greków ideałów wychowania. Oddali się całkowicie wychowaniu intelektualnemu. Dzieci uczęszczały do szkół elementarnych następnie szkół typy gramatykalnego. Uczono tam greckiego, łaciny, gramatyki i literatury. Był to etap przygotowujący do nauki retoryki. Dobry mówca powinien oprócz znajomości literatury, filozofii posiąść wykształcenie prawnicze oraz dobrą znajomość spraw życia publicznego. Publicznego okresie średniowiecza możemy wyróżnić klasę szlachty, duchowieństwa, mieszczaństwa i chłopów. Wychowanie rycerskie obejmowało synów szlachciców, którzy to byli oddawani na dwory książęce, aby pełnić funkcję pazia. Tutaj młody szlachcic uczył się dworskiego zachowania. W czternastym roku życia zostawał giermkiem i od tego czasu mógł nosić miecz. Towarzyszył panu podczas walki i obserwując go zdobywał umiejętności rycerskie. W dwudziestym pierwszym roku życia odbywały się pasowania na rycerzy. Podczas turnieju rycerz pokazywał swoje umiejętności zdobyte w przeciągu życia na dworze książęcym. W zamian posiadł prawo do pieczęci oraz mógł ożenić się, a także dysponować swoimi dobrami. Życie dworskie charakteryzowało się ciągłym biesiadowaniem. Rycerze gardzili pracą fizyczną a wiedza książkowa była im zbędna. Wychowanie mieszczańskich dzieci było skierowane głównie na wyuczenie zawodu. Młody chłopak pod nadzorem cechu, czyli mistrza uczył się swojego rzemiosła. Na początku był terminatorem, czyli uczniem z czasem stawał się czeladnikiem. Dalej pracował u cecha, ale za określoną opłatą. Po tym okresie stawał się mistrzem. Wychowanie duchowieństwa odbywało się w szkołach przyklasztornych. Szkoły katedralne oraz parafialne kształciły nie tylko duchowych, ale również zwyczajnych chłopców ucząc ich w pewnym kierunku. W następnych okresach coraz bardziej przywiązywano uwagę do kształcenia umysłu oraz wpajaniu zasad moralnych. Na przestrzeni lat zmienia się pogląd na wychowaniu człowieka. Nie ma on już służyć państwu i wyższym wartościom. Obecnie to człowiekowi ma wszystko służyć aby mógł on posiąść wiedzę potrzebną do życia.

Historia wychowania – wykłady (średniowieczne wychowanie, uniwersytety, jezuici, Dewey, współczesne systemy oświaty)

Średniowiecze – główne założenia

Okres średniowiecza zamykał się w ramach od V do XV wieku. Początek tej epoki to upadek cesarstwo zachodnio-rzymskiego i kultury greckiej, ideologia średniowiecza kształtowana był głównie przez chrześcijaństwo. Upadek nauki i edukacji sprawił, iż jedynie kler stanowił warstwę społeczną posiadającą wykształcenie (zazwyczaj umiejętność czytania i pisania). Średniowieczne ideały skupiały się jedynie na życiu wiecznym, któremu było wszystko inne podporządkowane. Charakterystyczna dla tego okresu jest asceza i umartwianie się. Osoby, które chciały posiąść życie wieczne, zapisywały swoje majątki kościołowi. Wychowanie w średniowieczu miało trojaki charakter:

• wychowanie rycerskie

• wychowanie cechowe

• wychowanie duchowe

Wychowanie rycerskie

Kandydat na rycerza pobierał nauki w zakresie władania bronią, układania pieśni, jazdy konnej. Rycerze uczestniczyli w walkach, w zawodach, biesiadowali. Uczono ich więc pewnej ogłady towarzyskiej, jednak większość z nich nie potrafiła czytać ani pisać. Podstawowe kształcenie otrzymywali tylko ci bogaci, którzy swoje majątki osiągali przez rozboje bądź za zasługi. Etos rycerza zakładał, iż każdy z nich oddawał:

• duszę – Bogu

• życie - królowi

• serce - kobiecie

• chwałę i honor – sobie

Kształcenie na rycerza obejmowało następujące etapy:

1. paź – rodzice oddawali swoich siedmioletnich synów na dwór, gdzie nabierali oni ogłady i uczyli się jak służyć damom

2. giermek (10 – 15 lat)– chłopiec przechodził pod nadzór danego rycerza, którego był nieodłącznym towarzyszem; służył mu, dbał o konie, uczył się władać bronią jednak nie mógł uczestniczyć w walkach

3. rycerz – pasowanie na rycerza oznaczało nadanie praw obywatelskich, a więc rycerz posiadał swój majątek i mógł się żenić; pasowanie miało miejsce podczas różnego rodzaju uroczystości

Wychowanie cechowe

Wychowanie mieszczańskie (rzemieślnicze) obejmowało 3 następujące okresy:

1. uczeń (terminator) - do terminu (zakładu rzemieślniczego) byli oddawani chłopcy od 7 do 10 lat, gdzie pobierali oni naukę od mistrza, jednak ich praca głównie polegała na służeniu czy sprzątaniu i jedynie przy okazji tych czynności mogli oni podpatrywać czynności rzemieślnicze; nauka była płatna – najczęściej w naturze (drób, jaja itp.) o różnej wysokości; długość trwania tego okresu zależał jedynie od mistrza, a zakończenie jej było jednoznaczne z przejściem na kolejny stopień – czeladnika

2. czeladnik – nauka była już bezpłatna, a o jej długości decydował mistrz, choć najczęściej trwała ona aż do jego śmierci; akt czeladniczy był nadawany publicznie przed starszyzną cechową, a wyzwolony uczeń wpisywany był do księgi rejestrów; czeladnik pracował pod okiem swojego mistrza, czasami mógł go zastępować; za swoją pracę otrzymywał wynagrodzenie; ten etap trwał niezwykle długo, gdyż niechętnie dzielono się tajnikami swojego rzemiosła; zrzeszenia rzemieślników były to cechy, grupy zamknięte

1. mistrz