Klasyczne definicje wychowania:
H. Muszyński- wychowanie to wszelkie zamierzone działania w formie interakcji międzyludzkiej, mające na celu wywołanie trwałych zmian osobowości ludzi. [ Zmienianie człowieka]
Wychowanie jest to szczególny rodzaj działalności ludzkiej, który polega na wywołaniu określonych zmian w osobowości jednostki.
Wychowanie w znaczeniu wąskim to oddziaływanie na sferę emocjonalno-motywacyjną i motywacyjno-wolincjonalną, gdzie chodzi o ukształtowanie u człowieka jej postaw (względem siebie, ludzi i świata), przekonań, celu życiowego i wartości jakimi należy kierować się w życiu. [Wychowawca kształtuje cechy kierunkowe]
Nauczanie to oddziaływanie na sferę intelektualno-sprawnościową, gdzie celem jest rozwinięcie u człowieka jego inteligencji, a więc wiedzy, umiejętności, nawyków, doświadczenia, sprawności. [Kształtuje cechy instrumentalne]
Wychowanie(szerokie) = wychowanie (wąskie) + nauczanie
B. Suchodolski- wychowanie to kształtowanie ludzi tak, aby umieli żyć we współczesnej cywilizacji, aby potrafili podołać zadaniom, które się przed nimi stawia. Aby korzystali z możliwości kulturalnego rozwoju i aby umieli czerpać radość z życia. Wychowanie to przygotowanie ludzi do pełnienia coraz to nowszych bardziej skomplikowanych zadań i ról społecznych zgodnie z rozwojem społeczeństwa. [Przygotowanie człowieka do nowych zadań]
R. Wroczyński- wychowanie to system celowych działań zmierzających do określonych rezultatów wychowawczych.
Wychowanie w cywilizacji zmiennej jest bardziej skomplikowane niż wczasach względnej stabilizacji społecznej i kulturowej. [Uzyskanie rezultatu naszych działań]
Wg Wroczyńskiego wychowanie to: długotrwały proces, wychowaniu podlegamy w różnych fazach swojego życia, nie tylko w szkole, ale także w zakładzie pracy, w późniejszej fazie swojego życia.
W. Okoń- wychowanie to świadomie organizowana działalność społeczna oparta na stosunku wychowawczym pomiędzy wychowawcą, a wychowankiem, której celem jest wywołanie zamierzonych zmian w osobowości wychowanka. [Podobna do definicji Muszyńskiego]
Czynniki, które kształtują człowieka to: osoby kierujące rozwojem(rodzice, nauczyciele), wychowanie równoległe(TV, masmedia, instytucje pozaszkolne), samowychowanie.
Cechy wychowania:
Złożoność- wychowanie jest procesem złożonym, dlatego że jest uwarunkowane wieloma czynnikami. Są to:
Czynniki zewnętrzne: środowisko rodzinne, szkolne, ludzie którzy nas otaczają: nauczyciele, wychowawcy, rodzice.
Czynniki wewnętrzne: wrodzone predyspozycje, charakter, temperament, osobowość, aspiracje, motywacje, potrzeby.
ZAWSZE KTÓREŚ CZYNNIKI DOMINUJĄ
Intencjonalność(celowość)- oznacza to, że wychowanie jest to działanie zamierzone i celowe. Jest to oddziaływanie ukierunkowane na rozwój społeczny i moralny. [Ma cel, dąży do czegoś]
Interakcyjność- proces wychowawczy jest interakcją, gdzie uczeń i nauczyciel są zarówno podmiotami jak i przedmiotami wychowania. Ucznia uznaje się tu za partnera, który jest oczywiście mniej doświadczony, ale nie można go wykluczyć jako ogniwa interakcji(wzajemne oddziaływanie).
Relatywność- ta cecha wiąże się z trudnością określenia skutków wychowawczych. Wychowanie jest procesem bardzo złożonym i trudno jest nam określić które działania tak naprawdę wywołały daną zmianę.
Długotrwałość- wychowanie jest procesem ciągłym. Wychowujemy się przez całe życie w różnych sytuacjach. Wychowujemy się nie tylko w szkole i domu , ale później również w zakładzie pracy. Wpływ na nas mają nie tylko rodzice, wychowawcy, alei rówieśnicy i media. Wychowaniu nie podlegają tylko dzieci i młodzież, ale człowiek w każdym wieku. Ważna jest tu systematyczność.
Ważne żeby w tym procesie wychowawca stał się także wychowankiem swych wychowanków.