T: Rozród człowieka.
Płeć człowieka zostaje zdeterminowana w momencie zapłodnienia:
X X , X Y
CZYNNIKI DETERMINUJĄCE PŁEĆ:
- chromosomy płciowe,
- gonady (jądra, jajnik),
- hormony płciowe,
ORGANOGENEZA NARZĄDÓW PŁCIOWYCH:
Płód męski – 3 miesiąc ciąży,
Płód żeński – 5 miesiąc ciąży.
BUDOWA PLEMNIKA:
Budowa plemnika:
a) główka,
b) witka,
c) jądro komórkowe,
d) akrosom,
e) wstawka z włóknem osiowym zawierająca mitochondria
Plemniki mają kształt wydłużony, długość ok. 60 μm. Średnica ich główki wynosi ok. 5 μm. Plemniki są zdolne do aktywnego ruchu w środowisku zasadowym. Tworzą się stale, od dojrzałości płciowej do późnej starości.
Plemniki wchodzą w skład nasienia (spermy). Jest to gęsta ciesz, barwy mlecznobiałej, wydostająca się na zewnątrz w czasie wytrysku (ejakulat). Składa się w 90% z wody, w 6% z ciał organicznych i w 4% z soli. Jeden ejakulat ma 3-7ml objętości i zawiera 500 milionów plemników. W jednym cm3 nasienia znajduje się do 100 mln plemników.
Na podstawie badania nasienia (badanie semiologiczne) można ustalić jego zdolność zapładniającą:
Oligospermia – zbyt niska liczba (mniej niż 20mln/ml) plemników w nasieniu.
Polispermia - wyższa zawartość plemników w spermie, co może prowadzić do bezpłodności.
Azoospermia – brak plemników w osoczu spermy.
RUCHY PLEMNIKA:
- czynny (postępowy, wahadłowy, rotacyjny),
- bierny (oksytocyna skurcz mięśni gładkich dróg rodnych),
Średnia szybkość ruchu: 100 µm/sekundę
KOMÓRKA JAJOWA: dojrzała 200 -360 µm średnicy, jądro i plazma otoczone błoną przeźroczystą i osłonką promienistą.
GLIKOZA ATP, uzyskiwanie energii do różnych funkcji życiowych
FRUKTOZA plemniki przekształciły pobieranie energii właśnie na fruktozę
KAPACYTACJA, uzdatnienie, uzdolnienie plemników do zapłodnienia.
Plemniki mogą żyć w drogach rodnych kobiety 3-5 dni. Komórka jajowa jest zdolna do zapłodnienia przez 24 h. Podczas owulacji zostaje wydalony oocyt II rzędu. Jeśli dojdzie do spotkania z plemnikiem, oocyt II rzędu przekształca się w dojrzałą komórkę jajową.
KOPULACJA, złożenie plemników w tylnym sklepieniu pochwy.
ZAPLEMNIENIE, przylgnięcie plemników do komórki jajowej.
ZAPŁODNIENIE, wniknięcie plemnika do komórki jajowej.
OBRONA KOMÓRKI JAJOWEJ PRZED POLISPERMIĄ:
- blokada szybka – zmiana potencjału błonowego komórki jajowej z -60mV do +10mV
- blokada powolna – zmiana przepuszczalności błony komórkowej Na, Ca, tworzy się osłonka mukopolisacharydowa (wielocukry).
ETAPY ROZWOJU ŚRÓDMACICZNEGO:
Zygota blastomery morula blastocysta z trofoblastem : implantacja 9-12 dzień po owulacji w ścianie górnej, w tylnej części macicy (krwawienie implantacyjne) węzeł zarodkowy (gastrula): listki zarodkowe (endoderma, mezoderma, ektoderma) pierwotne narządy zarodka i błony płodowe narządy ostateczne
ENDODERMA: nabłonki przewodu pokarmowego, układu oddechowego, pęcherza moczowego, pochwy; wątroba, trzustka, tarczyca, przytarczyce.
MEZODERMA: mięśnie, układ wydalniczy, serce, krew, naczynia, narządy płciowe, skóra właściwa.
EKTODERMA: naskórek i jego pochodne (włosy, paznokcie), gruczoły potowe, łojowe, mleczne, szkliwo zębów, siatkówka, soczewka, rogówka, cały układ nerwowy.
OKRESY ROZWOJU DZIECKA W ŁONIE MATKI:
1) OKRES LISTKÓW ZARODKOWYCH: 1-3 tydzień od zapłodnienia do powstania listków zarodkowych.
2) OKRES ROZWOJU ZARODKOWEGO: 4-8 tydzień, narządy pierwotne.
3) OKRES ROZWOJU PŁODOWEGO: 9 tydzień aż do porodu, narządy ostateczne.
Błony płodowe:
Pęcherzyk żółtkowy ( zanika gdy rozwija się łożysko)
Owodnia
Kosmówka
Omocznia (zanika gdy rozwija się łożysko)
ŁOŻYSKO, całkowicie wykształcone w 3 miesiącu. Owalne o średnicy 20 cm, składa się z części matczynej i płodowej, a funkcje wymiany składników odżywczych produktów przemiany materii i gazowej, odbywa się przez kosmki, których powierzchnia wynosi 14m2. Z brzuszną ścianą płodu połączone jest pępowiną o długości 70 cm i grubości 1,5 cm .
Pępowina składa się z 2 tętnic pępkowych (krew płynie z płodu do łożyska) i 1 żyły pępkowej (krew płynie z łożyska do płodu), struny pępowinowej złożonej z tkanki łącznej, włóknistej, nerwów uczuciowych.
HORMONY ŁOŻYSKA
Oleńka ma tylko : progesteron, estrogeny, ludzki łożyskowy laktogen.
Ciąża u kobiety trwa 40 tygodni.
Wyznaczanie daty porodu:
Reguła Naegelego: do pierwszego dnia ostatniej miesiączki, można dodać 7 dni i odjąć 4 miesiące.
Ruchy płodu – u pierworódek w połowie ciąży, u wieloródek 2-4 tygodnie wcześniej.
ETAPY PORODU
-rozwarcie szyjki macicy – 10h
-wydalanie płodu – 1h
-wydalanie łożyska – od 0,5 do 1 h
CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA ROZPOCZĘCIE PORODU:
Starzenie się łożyska,
Duży płód,
Silne ruchy płodu,
Wydzielany przez nadnercza płodu kortyzol, przechodzi do wód płodowych i działa antagonistycznie do progesteronu.
PRZEBIEG PORODU ZALEŻY OD:
- kanału rodnego,
- skurczów porodowych,
- zdolności adaptacji główki dziecka.
Po porodzie jest okres połogu trwający 6 tygodni (okres zwijania się macicy).
CIĘCIE CESARSKIE, lex cesare – kiedyś w czasach cesarskich, nie wolno było chować kobiety w ciąży, dlatego trzeba było dziecko usunąć.
~ Obliczanie dni płodnych:
28 – 30 przeciętna liczba dni trwania cyklu
30 – 14 =16 tego dnia jest owulacja.
!!! Od owulacji mija 14 dni do wystąpienia miesiączki !!!
Zatem dni płodne przypadają na:
2-3 dni wcześniej 16 2-3 dni później