Właściwości fizyczne

Tablica I.

Współczynnik tarcia

Wielkość	Współczynnik tarcia statycznego	Współczynnik tarcia kinetycznego
	na sucho	smar. olejem
Drewno o drewno	0,65	0,2
Żeliwo o żeliwo	-	0,16
Stal o żeliwo lub brąz	0,18	0,1
Stal o stal	0,15	0,11
Brąz o brąz	-	0,11
Żeliwo o brąz	-	-
Drewno o metal	0,60	0,11
Skóra o metal	0,60	0,25
Pas skórzany o żeliwo	0,50	0,12
Lina konopna o drewno	-	-
Lina stalowa o żeliwo	-	-
Stal o lód	0,02-0,03	-
Drewno o śnieg	-	-
Stal po piasku	1,0	-
Stal po żużlu	1,2	-

Tablica II.

Gęstość substancji

Substancja	Gęstość d (kg/m^3)	Substancja	Gęstość d (kg/m^3)	Substancja	Gęstość d (kg/m^3)
Gazy		Czyste metale		Tworzywa sztuczne
Wodór	0,0823	Lit	532	Aerożele	1-10
Hel	0,164	Potas	860	Styropian	15-30
Metan	0,657	Sód	970	Pianka PCW	100-300
Amoniak	0,708	Rubid	1530	Polipropylen	900
Neon	0,824	Wapń	1550	Kauczuk	920
Tlenek węgla	1,145	Magnez	1740	Polietylen (LD)	920
Azot	1,146	Beryl	1850	Polietylen (HD)	960
Powietrze	1,185	Cez	1900	Polistyren	1040
Tlenek azotu	1,228	Glin	2700	Polioctan winylu	1170
Tlen	1,309	Tytan	4500	Pleksi	1190
Siarkowodór	1,410	Cyrkon	6510	Poliwęglany	1200
Chlorowodór	1,490	Antymon	6690	Poliuretany	1200
Argon	1,635	Cynk	7140	Bakelit	1400
Dwutlenek węgla	1,811	Chrom	7170	PCW	1420
Ozon	1,964	Cyna (biała)	7280	Aminoplasty	1500
Dwutlenek siarki	2,680	Mangan	7470	Teflon	2200
Chlor	2,950	Żelazo	7870
Bromowodór	3,339	Kadm	8650	Drewno (wysuszone na powietrzu)
Krypton	3,430	Kobalt	8900	Balsa	110-140
Jodowodór	5,245	Nikiel	8910	Korek	220-350
Ksenon	5,396	Miedź	8950	Bambus	300-400
Sześciofluorek siarki, SF6	5,971	Bizmut	9810	Lipa	320-590
Radon	9,078	Molibden	10250	Sosna	370-700
Sześciofluorek wolframu, WF6	12,18	Srebro	10490	Topola	350-500
		Ołów	11340	Świerk	350-750
Skroplone gazy		Tal	11860	Jodła	360-740
Wodór	71	Pallad	11990	Modrzew	440-560
Hel	126	Rod	12400	Cedr	490-570
Metan	422	Tantal	16650	Klon	530-800
Etan	546	Uran	19050	Brzoza	550-770
Propan	585	Wolfram	19270	Mahoń	560-1060
Acetylen	618	Złoto	19280	Jesion	570-940
Amoniak	682	Pluton	19860	Orzech	600-800
Azot	808	Neptun	20450	Jabłoń	660-840
Powietrze	960	Ren	21000	Buk	680-970
Tlen	1141	Platyna	21410	Dąb	690-1030
Neon	1200	Osm	22570	Wiśnia	700-900
Argon	1400	Iryd	22610	Eukaliptus	1060
Chlor	1650			Heban	1110-1330
Krypton	2160	Stopy metali
Ksenon	3000	Elektron (stop Mg)	1800	Stałe niemetale
		Magnal (Mg-Al)	2500	Fosfor biały	1823
Woda		Duraluminium	2600-2900	Siarka	2070
Woda (0ºC)	999,84	Stopy tytanu	4500	Grafit	2270
Woda (3,9834ºC)	1000,00	Żeliwo szare	7100	Krzem	2328
Woda (5°C)	999,97	Żeliwo białe	7700	Bor	2350
Woda (10°C)	999,70	Stal "typowa"	7800	Diament	3510
Woda (15°C)	999,10	Inwar	7900	Selen	4810
Woda (20°C)	998,21	Stal nierdzewna	8100	Jod	4940
Woda (25°C)	997,04	Permendur	8150	German	5323
Woda (30°C)	995,65	Nichrom	8400	Arsen	5780
Woda (40°C)	992,22	Manganin	8400	Tellur	6250
Woda (50°C)	988,03	Nikielina	8800
Woda (60°C)	983,22	Monel	8800	Gęstość nasypowa
Woda (70°C)	977,78	Konstantan	8880	Świeży śnieg	20-60
Woda (80°C)	971,82	Mosiądz	8200-8950	Siano	70-280
Woda (90°C)	965,35	Brąz	7500-9100	Słoma	75-230
Woda (100°C)	958,40	Stop lutowniczy	9300	Trociny	150-250
		Stop Wooda	9700	Śnieg zleżały	140-500
Inne ciecze		Ołów akumulator.	10900	Torf suchy	320-410
Heksan	654,8	Platynoiryd	21620	Koks	350-700
Eter etylowy	707,8			Mąka	400-500
Benzyna	720	Inne ciała stałe		Żużel	600-1000
Cykloheksan	773,9	Pumeks	400-900	Żyto	700-750
Aceton	785,0	Papier	600-1200	Ziemniaki	700-750
Etanol	785,1	Lód (0^oC)	916	Cukier	700-1200
Metanol	786,6	Wosk pszczeli	960	Węgiel kamienny	800-900
Terpentyna	860	Tłuszcze	920-960	Sól kamienna	1000-1200
Toluen	862,3	Stearyna	1000	Cement	1100-1400
Benzen	873,7	Smoła	1020	Piasek suchy	1400-1800
Ropa naftowa	900	Bursztyn	1050	Glina	1500-2500
Olej słonecznikowy	922	Ciało ludzkie (wartość średnia)	1050	Piasek mokry	1700-2000
Wódka czysta	931	Kalafonia	1070	Żwir	1900-2000
Pirydyna	977,9	Guma	1100-1200
Anilina	1017,5	Asfalt	1100-1500	Różne
Dioksan	1026,9	Węgiel kamienny	1200-1500	Przestrzeń międzygalaktyczna	10^-27
Mleko	1030	Cegła zwykła	1400-2100	Przestrzeń międzyplanetarna	10^-21
Kwas octowy	1049,7	Cukier (sacharoza)	1590	Warkocz komety	10^-16
Ciężka woda	1104,4	Beton	1800-2300	Jądro Ziemi	13090
Glikol	1109,7	Kość słoniowa	1900	Wnętrze Słońca	148000
Nitrobenzen	1198,7	Sól kamienna	2170	Jądro atomu	10^17
Dwusiarczek węgla, CS2	1256,6	Porcelana	2250-2500	Gwiazdy neutronowe	do 6·10^18
Gliceryna	1258,2	Gips	2300-2400	Wszechświat po epoce inflacyjnej	10^70
Dichlorometan	1316,8	Szkło okienne	2400-2700	Gęstość Plancka	5·10^93
Nadtlenek wodoru	1442,5	Marmur	2600-2800
Chloroform	1479,9	Kwarc	2648
Czterochlorek węgla	1584,2	Granit	2700-2800
Kwas siarkowy	1830,5	Korund	3960
Bromoform	2877,6	Baryt	4300-4700
Czterobromek węgla	2930	Biel ołowiana	6700
Brom	3101,7	Cynober	8100
Rtęć	13534	Minia	8600-9200

Tablica III.

Gęstość substancji pod zwiększonym ciśnieniem

Substancja	Gęstość (kg/m^3) pod ciśnieniem
	0,1 MPa
Woda	997,04
Sód	970
Glin	2700
Miedź	8950
Molibden	10250
Ołów	11340

Dane dotyczą temperatury 25^oC
^a - pod ciśnieniem 0,8 GPa
^b - lód

Tablica IV.

Punkty krytyczne substancji

Substancja	pkryt (MPa)	dkryt (kg/m^3)	Tkryt (K)	zkryt	Substancja	pkryt (MPa)	dkryt (kg/m^3)	Tkryt (K)	zkryt
Hel^a	0,2275	70	5,19	0,302	Heksan	3,03	234	507,5	0,264
Wodór	1,30	31	33,2	0,156	Aceton	4,70	272	508,1	0,237
Azot	3,4	313	126,2	0,290	Metanol	8,09	271	512,6	0,224
Powietrze	3,77	350	132,4	0,284	Etanol	6,14	275	513,9	0,240
Tlenek węgla	3,50	301	133,0	0,295	Chloroform	5,5	498	536,4	0,296
Tlen	5,043	436	154,58	0,288	Benzen	4,90	307	562,2	0,246
Argon	4,865	535	150,8	0,290	Brom	10,3	1184	584	0,286
Metan	4,592	163	190,56	0,285	Toluen	4,11	288	591,8	0,267
Ksenon	5,84	1110	289,73	0,287	Ciężka woda	21,88	364	644,2	0,224
Dwutlenek węgla	7,38	468	304,2	0,274	Woda	22,06	322	647,2	0,229
Propan	4,25	217	370,0	0,281	Anilina	5,30	339	698,9	0,250
CF2Cl2	4,12	555	385,0	0,281	Jod		1637	826,2
Amoniak	11,33	235	405,4	0,244	Rtęć	166,1	4179	1460	0,657
Chlor	7,70	572	417,2	0,275	Lit	68,9	105	3200	0,171
Butan	3,80	228	425,2	0,274	Żelazo			6000
Dwutlenek siarki	7,884	525	430,6	0,269	Złoto			9500
Dwutlenek azotu	10,13	1118	431,4	0,116	Wolfram			12000
Eter etylowy	3,64	264	466,7	0,263	Ren			20500

p_kryt - ciśnienie krytyczne
d_kryt - gęstość krytyczna
T_kryt - temperatura krytyczna
z_kryt - współczynnik ściśliwości dla warunków krytycznych
^a - diagram fazowy helu jest nietypowy

Tablica V.

Ciepło przemian fazowych

Substancja	Topnienie	Wrzenie
Aceton	-96,53	5,70
Acetylen	-81,8^a
Amoniak	-77,4	5,98
Anilina	-5,98	10,56
Antracen	216,3	28,8
Antymon	630,6	20
Argon	-189,33	1,21
Arsen	817^a	28^a
Azot	-210,0	0,72
Azotan amonu	169,7	5,86
Azotan srebra	209	12,1
Bar	727	7,1
Benzen	5,53	9,837
Beryl	1287	13
Bizmut	271,40	11,4
Bor	2100	51
Brom	-7,25	10,57
Bromowodór	-86,91	2,41
Butan	-138,4	4,66
CCl4	-23,0	3,276
Cer	804	5,5
Cez	28,5	2,09
Chlor	-101,0	6,41
Chlorek potasu	771	26,32
Chlorek sodu	801	28,20
Chloroform	-63,5	8,80
Chlorowodór	-114,2	2,0
Chrom	1910	21
Cyjanowodór	-13,2	8,41
Cykloheksan	6,55	2,665
Cyna	231,93	7,20
Cynk	419,53	7,28
Cyrkon	1859	14,6
Deuter	-254,42	0,197
Dichlorometan	-95,1	4,6
Dwutlenek krzemu	1719	9,6
Dwutlenek siarki	-75,5	4,32
Dwutlenek toru	3350	90
Dwutlenek węgla	-56,58^a	7,95
Europ	826	9,2
Etan	-183,2	2,857
Etanol	-114,5	5,021
Eter etylowy	-116,23	7,19
Etylen	-169,1	3,351
Fenol	40,91	11,6
Fluorowodór	-83,57	3,93
Fosfor biały	44,15	0,659
Gal	29,76	5,56
German	939	37,0
Gliceryna	18,18	8,48
Glikol	-12,3	11,6
Glin	660,32	10,7
Hafn	2233	26
Heksan	-95,3	13,0
Hel	-271,4^ab	0,0084
Ind	156,60	3,28
Iryd	2443	26
Izopren	-146,0	4,83
Jod	113,6	15,6
Jodowodór	-50,84	2,87
Kadm	321,1	6,4
Kamfora	178,8	6,82
Kobalt	1495	16,3
Krypton	-157,2	1,48
Krzem	1417	50,2
Ksenon	-111,8	3,1
Kwas azotowy	-41,6	10,5
Kwas mrówkowy	8,3	12,7
Kwas octowy	16,63	11,54
Kwas siarkowy	10,35	10,7
Kwas stearynowy	69,3
Lantan	920	6,2
Lit	180,5	3,00
Lutet	1655	22
Magnez	650	8,5
Mangan	1244	13,4
Metan	-182,43	0,938
Metanol	-97,7	3,177
Miedź	1084,6	13,0
Mocznik	135	15,1
Molibden	2620	40
Naftalen	80,3	19,0
Neon	-248,58	0,33
Nikiel	1454	17,2
Niob	2470	31
Nitrobenzen	5,85	12,1
Oktan	-56,8	20,7
Ołów	327,5	4,81
Osm	3045	32
Ozon	-192,5	2,09
Pallad	1552	18
Platyna	1770	20
Pluton	640	2,8
Potas	63,7	2,32
Propan	-187,6	2,52
Radon	-71	2,9
Ren	3180	34
Rod	1960	22
Rtęć	-38,83	2,30
Rubid	39,9	2,19
Ruten	2282	26
Selen	219	5,42
Siarka	119,6	1,70
Siarkowodór	-85,5	2,38
Sód	97,9	2,60
Srebro	961,8	11,1
Stront	768	8,2
Tal	303	4,2
Tantal	3022	36
Tellur	450	17,7
Tlen	-218,78	0,44
Tlenek berylu	2578	86
Tlenek glinu	2054	111,4
Tlenek magnezu	2830	77,5
Tlenek wapnia	2630	52
Tlenek węgla	-205,02	0,839
Tor	1750	13,8
Tryt	-252,53	0,250
Tytan	1669	15,1
Uran	1135	8,7
Wanad	1950	23
Węglik boru	2450	105
Węglik hafnu	3960	308
Węglik krzemu	2700r
Węglik tantalu	3980	154
Węglik wolframu	2870
Woda	0,00	6,01
Woda ciężka	3,81	6,31
Wodór	-259,32	0,117
Wolfram	3420	46
Złoto	1064,2	12,8
Żelazo	1538	13,8

T - temperatura przemiany
- entalpia przemiany (ciepło przemiany pod stałym ciśnieniem)
r - następuje rozkład
^s - sublimacja
^a - pod zwiększonym ciśnieniem
^b - przy 3MPa

Tablica VI.

Temperatura topnienia w zależności od ciśnienia

Substancja	a (°C/MPa)	Temperatura topnienia (°C) pod ciśnieniem (w MPa)
		0,1^a
Benzen	0,298	5,53
Bizmut	-0,0357	271,4
CCl4	0,405	-23,0
Chlorek sodu	0,238	801
Chlorobenzen	0,189	-45,6
Cyna	0,026	231,9
Dwutlenek węgla	0,208	-56,6
Etanol	0,091	-114,1
Gal	-0,021	29,76
Glin	0,064	660,3
Hel	0,301	-
Kwas octowy	0,247	16,6
Ołów	0,077	327,5
Rtęć	0,052	-38,83
Srebro	0,049	961,8
Wapń	0,149	842
Węgiel	0,196	3762
Woda	-0,0768	0,00
Wodór	0,296	-259,3
Wolfram	0,078	3420
Żelazo	0,03	1538

a - zmiana temperatury topnienia z ciśnieniem w pobliżu ciśnienia atmosferycznego

Tablica VII.

Ciepło właściwe substancji

Substancja	cp (J/kgK)	Substancja	cp (J/kgK)
Ciała stałe		Ciecze
Tor	113	Rtęć	139,5
Uran	116	Brom	473,6
Bizmut	122	Chloroform	974,2
Ołów	128	Kwas siarkowy	1402
Złoto	129,1	Benzen	1739
Wolfram	132	Olej lniany	1840
Platyna	133	Kwas octowy	2050
Minia (Pb3O4	214,0	Benzyna	2100
Jod	214,5	Aceton	2152
Cyna	228	Olej parafinowy	2200
Srebro	235,7	Heksan	2263
Miedź	384,6	Gliceryna	2400
Cynk	388,4	Etanol	2442
Baryt	437	Ciężka woda (D2O	4209
Nikiel	445	Woda (0°C)	4221,9
Żelazo	449,1	Woda (10°C)	4193,0
Szkło "flint"	490	Woda (15°C)	4185,5
Diament	509	Woda (20°C)	4179,6
Magnetyt	636	Woda (25°C)	4175,4
Azotek krzemu	663	Woda (50°C)	4178,4
Granit	670	Woda (100°C)	4212,3
Szkło okienne	670
Krzem	705	Gazy
Siarka	707,6	Radon	93,6
Grafit	710,2	Ksenon	158,3
Szkło kwarcowe	740	Krypton	248,0
Korund	775	Chlor	478,5
Piasek	800	Argon	520,3
Beton	800	Sześciofluorek siarki	664,4
Szkło termometryczne	840	Chlorowodór	799,2
Cegła	850	Dwutlenek węgla	843,8
Sól kamienna	864	Tlen	918,2
Kreda	890	Powietrze	1008
Bazalt	900	Neon	1030,0
Glin	902,5	Azot	1039,6
Magnez	1024	Tlenek węgla	1040
Bor	1026	Etylen	1530
Polichlorek winylu	1040	Acetylen	1694
Porcelana	1080	Etan	1750
Styropian	1200	Para wodna (100°C)	2044
Polistyren	1220	Amoniak	2092
Glikoza	1227	Metan	2225
Cukier (sacharoza)	1247	Hel	5192,6
Naftalen	1290	Wodór	14303
Pleksi	1380
Tlenek berylu	1438
Skóry	1490
Drewno (dąb)	1500
Papier	1500
Guma	1600
Asfalt	1680
Polietylen	1700
Korek	1800
Beryl metaliczny	1824
Lód (0°C)	2097
Lit	3582
Wodorek litu, LiH	3642

Tablica VIII.

Ściśliwość wybranych substancji

Substancja		Substancja		Substancja
Gaz doskonały	9869,2	Niemetaliczne ciała stałe		Metale
Ciecze		Adamantan	0,243	Beryl	0,0088
Aceton	1,24	Chlorek sodu	0,0427	Bizmut	0,0322
Anilina	0,467	Diament	0,00185	Cez	0,50
Benzen	0,968	Gips	0,025	Cyna	0,0182
Brom	0,60	Grafit	0,030	Cynk	0,0144
Bromoform	0,41	Granit	0,040	Glin	0,0133
Chloroform	0,974	Hel stały	0,35	Iryd	0,0028
Cykloheksan	1,18	Jod	0,12	Kobalt	0,0060
Czterochlorek węgla	1,06	Korund	0,00317	Magnez	0,0284
Dwusiarczek węgla	0,94	Krzem	0,0102	Miedź	0,0066
Etanol	1,15	Kwarc topiony	0,0278	Molibden	0,0040
Eter dietylowy	1,97	Lód	0,13	Nikiel	0,0056
Gliceryna	0,24	Neon stały	1,0	Ołów	0,0236
Glikol etylowy	0,372	PCW	0,182	Platyna	0,0036
Heksan	1,67	Pleksi	0,196	Potas	0,327
Kwas octowy	0,89	Polietylen LD	0,30	Sód	0,162
Metanol	1,26	Poliizopren (guma)	0,50	Srebro	0,0090
Nitrobenzen	0,503	Polistyren	0,20	Tytan	0,0092
Octan etylu	1,07	Siarka	0,104	Uran	0,0102
Rtęć	0,040	Szkło "ciężki flint"	0,017	Wapń	0,0548
Toluen	0,93	Topaz	0,0061	Wolfram	0,0034
Woda	0,452	Węglik wolframu	0,0016	Złoto	0,0060
Woda ciężka	0,468	Wodór stały	5	Żelazo	0,0058

Tablica IX.

Parametry gazów rzeczywistych

Gaz	Masa molowa (g/mol)	Temperatura skraplania (°C)	Gęstość w 25°C (kg/m^3)	Objętość molowa w war.norm. (dm^3/mol)	Parametry van der Waalsa
					a (J·m^3/mol^2)
Wodór	2,016	-252,88	0,0823	22,43	0,0248
Hel	4,003	-268,93	0,164	22,42	0,00346
Metan	16,043	-161,48	0,657	22,38	0,228
Amoniak	17,031	-33,4	0,708	22,05	0,422
Para wodna	18,016	99,974	-	-	0,554
Tlenek węgla	28,010	-191,5	1,145	22,41	0,151
Azot	28,014	-195,8	1,146	22,40	0,141
Tlen	31,999	-182,96	1,309	22,39	0,138
Siarkowodór	34,082	-60,28	1,410	22,14	0,449
Argon	39,948	-185,86	1,635	22,39	0,136
Dwutlenek węgla	44,010	-88	1,811	22,26	0,364
Ozon	47,998	-111,9	1,964	22,39	0,357
Dwutlenek siarki	64,065	-10,05	2,680	21,90	0,680
Chlor	75,905	-34,0	2,950	22,02	0,658
Ksenon	131,29	-108,1	5,396	22,29	0,425
Powietrze	28,964	-192	1,185	22,40	0,136

Tablica X.

Napięcie powierzchniowe różnych cieczy

Ciecz		Ciecz
Ciecze (oprócz wody)		Woda
Aceton	0,02268	Woda (0°C)	0,07564
Anilina	0,04279	Woda (10°C)	0,07423
Benzen	0,0282	Woda (20°C)	0,07275
Brom	0,040	Woda (25°C)	0,07198
Bromoform	0,0448	Woda (50°C)	0,06794
Ciężka woda	0,0719	Woda (70°C)	0,06447
Chloroform	0,0266	Woda (100°C)	0,05891
Cykloheksan	0,0244	Woda (150°C)	0,0487
Dioksan	0,0330	Woda (300°C)	0,0144
Etanol	0,0220
Eter dietylowy	0,0165	Ciekłe sole i metale
Gliceryna	0,0625	Rtęć (0°C)	0,4906
Kwas azotowy	0,0412	Rtęć (25°C)	0,4855
Kwas octowy	0,0269	Sód (98°C)	0,192
Kwas siarkowy	0,06	Glin (700°C)	0,840
Metanol	0,0221	NaCl (908°C)	0,106
Nitrobenzen	0,0428	KCl (908°C)	0,088
Nitrometan	0,0362	Złoto (1130°C)	1,102
Octan etylu	0,0232	Platyna (2000°C)	1,82
n-Propanol	0,0234
Toluen	0,0278	Granica faz woda/inna ciecz (w temp. 20°C)
		Woda/rtęć	0,375
Skroplone gazy		Woda/benzen	0,035
Ciekły azot (70K)	0,01053	Woda/heksan	0,051
Ciekły azot (90K)	0,0062	Woda/eter	0,0107
Ciekły hel (3K)	0,000256	Woda/oliwa	0,020
Ciekły tlen (70K)	0,0183
Ciekły wodór (20,4K)	0,00191

Tablica XI.

Współczynniki dyfuzji w powietrzu w temperaturze 0°C

Układ			Układ
Wodór	6,34·10-5	1,750	Tlenek węgla	1,82·10-5	1,730
Hel	6,2·10-5	1,729	Tlen	1,78·10-5
Dwutlenek węgla	2,07·10-5	1,590	Argon	1,65·10-5	1,749
Para wodna	2,05·10-5	2,072	Etanol (pary)	1,02·10-5
Metan	1,86·10-5	1,747	Benzen (pary)	0,75·10-5

D₀ - współczynnik dyfuzji w warunkach normalnych
- wykłądnik, pozwalający obliczyć D w innych temperaturach

Tablica XII.

Współczynniki dyfuzji w wybranych cieczach i ciałach stałych

Układ	T (°C)	D (·10^-9m^2/s)	Układ	T (°C)	D (·10^-9m^2/s)
Dyfuzja w cieczach			Dyfuzja w ciałach stałych^b
Tlen w wodzie	25	2,5	Cząsteczki wody w lodzie	0	0,000007
Dwutlenek węgla w wodzie	25	1,96	Lit w krzemie	25	0,0000000026
Woda w wodzie	25	2,43	Lit w krzemie	200	0,000030
Ciężka woda w wodzie	25	2,0	Lit w krzemie	500	0,014
Chlorek sodu w wodzie	25	1,61	Lit w krzemie	1300	0,21
Etanol w wodzie	25	1,24	Bor w krzemie	1300	0,0000020
Cukier w wodzie	15	3,6	Arsen w krzemie	1300	0,00000015
Etanol w etanolu	25	1,05	Krzem w krzemie	1300	0,00000014
Hemoglobina w wodzie	20	0,069	Wodór w szkle kwarcowym	500	0,85
Gliceryna w wodzie	25	0,94	Wodór w palladzie	500	9,2
Woda w glicerynie	27	0,0083	Cynk w miedzi	360	0,00083
Sód w rtęci	25	0,9	Cynk w miedzi	880	0,56
Złoto w rtęci	25	0,85	Złoto w srebrze	880	0,00096
Srebro w stopionym KNO3	360	4,6	Srebro w srebrze	880	0,00023
Neutrony w wodzie^a	25	36	Neutrony w graficie^a	25	210
Neutrony w ciężkiej wodzie^a	25	200	Neutrony w berylu^a	25	120

^a - zjawisko rozważane przy budowie reaktorów jądrowych
^b - współczynnik dyfuzji rośnie ze wzrostem temperatury według wzoru:

gdzie: E_akt - energia aktywacji dyfuzji, R - stała gazowa, D₀ - graniczna wartość współczynnika dyfuzji

Tablica XIII.

Lepkości wybranych gazów i cieczy

Substancja		Substancja
Ciecze (oprócz wody)		Gazy
Woda (0°C)	1,793	Argon	0,0226
Woda (5°C)	1,519	Azot	0,0177
Woda (10°C)	1,307	Chlor	0,0135
Woda (15°C)	1,1404	Dwutlenek węgla	0,0149
Woda (20°C)	1,0021	Hel	0,0198
Woda (25°C)	0,8905	Krypton	0,0254
Woda (30°C)	0,7977	Para wodna (100°C)	0,0126
Woda (40°C)	0,6532	Powietrze (0°C)	0,0171
Woda (50°C)	0,5470	Powietrze (20°C)	0,0182
Woda (60°C)	0,4665	Powietrze (25°C)	0,0185
Woda (80°C)	0,3544	Powietrze (4°C)	0,0190
Woda (100°C)	0,2818	Powietrze (100°C)	0,0219
Aceton	0,3040	Tlen	0,0208
Benzen	0,6028	Wodór	0,00885
Ciekły azot (70K)	0,2039
Ciekły hel (3K)	0,0385	Inne
Nadciekły hel (2K)	0	Lód (0°C)	1·10^16
Etanol	1,078	Smoła (0°C)	5·10^13
Metanol	0,5445	Szkło (600°C)	2,5·10^9
Gliceryna (-20°C)	135000	Szkło (1000°C)	1·10^4
Gliceryna (0°C)	12110	Wosk (8°C)	4,7·10^8
Gliceryna (25°C)	945
Glikol	16,1	Lawa wulkaniczna (1100°C)
Oliwa z oliwek (20°C)	84	Bazaltowa	10^2-10^4
Rtęć	1,526	Kwaśna	10^5-10^9
Sód ciekły (98°C)	0,690
Sód ciekły (250°C)	0,387
10% roztworu cukru	1,336
30% roztworu cukru	3,187
50% roztworu cukru	15,43
70% roztworu cukru	481,6

Tablica XIV.

Właściwości sprężyste różnych substancji

Substancja	Y (GPa)	B (GPa)	G (GPa)		Substancja	Y (GPa)	B (GPa)	G (GPa)
Substancje niemetaliczne					Substancje metaliczne
Azotek krzemu	380	-	-	-	Beryl	308	113	147	0,048
Bambus	33	-	-	-	Bizmut	33	31	12	0,33
Beton	20-40	-	-	0,2	Cez	1,8	2	0,7	0,35
Diament	1200	542	480	0,25	Chrom	250	190	220	0,31
Drewno dębowe ||	10	-	-	-	Cyna	45	55	18	0,33
Grafit (wisker)	900	-	-	-	Cynk	108	69,4	43	0,249
Granit	30	25	12	0,30	Fe80B20	168	140	65	0,3
Guma	0,002	2,0	0,0006	0,49	Glin	71	75,2	26	0,345
Korund	400	315	156	0,28	Iryd	520	355	220	0,28
Krzem	110	97,8	42	0,313	Kobalt	200	167	78	0,32
Szkło kwarcowe	73	36	31	0,165	Lantan	37	25	15	0,26
Lód (0°C)	9	7,7	3,3	0,36	Lit	5,0	11,8	1,8	0,42
Nylon 66	3,3	5,1	1,14	0,45	Magnez	25	34	17	0,35
Pleksi	3,2	5,1	1,14	0,40	Miedź	130	138	48	0,343
Polichlorek winylu	3,5	5,5	1,23	0,42	Molibden	320	253	120	0,31
Polietylen HD	0,7	5,0	0,24	0,47	Nikiel	210	180	75	0,35
Polietylen LD	0,2	3,3	0,067	0,49	Ołów	17	45,8	5,9	0,44
Polipropylen	1,15	4,8	0,39	0,46	Platyna	160	279	65	0,36
Polistyren	3,4	5,0	1,23	0,38	Potas	3,5	3,1	1,3	0,35
Skóra	0,1	-	-	-	Sód	8,9	6,2	3,5	0,26
Styropian	0,05	-	-	-	Srebro	74	104	27	0,367
Szkło "ciężki flint"	80	58	23	0,27	Tytan	110	109	41,5	0,33
Teflon	0,45	4,0	0,15	0,48	Wanad	140	139	50	0,36
Węglik wolframu	534	320	219	0,22	Wolfram	370	300	145	0,28
Włókno Kevlar 49	130	-	-	-	Złoto	79	165	28	0,42
Włókno szklane	90	-	20-30	-	Żelazo czyste	220	160	85	0,293

Y - moduł sprężystości podłużnej
B - moduł sprężystości objętościowej
G - moduł skręcalności
- liczba Poissona

Tablica XV.

Twardość wybranych substancji w skali Brinella

Substancja		Substancja
Czyste metale
Bar	15	Asfalt	200
Beryl	1000	Azotek krzemu Si3N4	20000
Bizmut	95	Bor	30000
Cez	0,15	Diament	70000
Chrom	1200	Dwutlenek cyrkonu	12000
Cyna	50	Fosfor biały	6
Cynk	330	Grafit	500
Cyrkon	700	Korund	13000
German	1800	Krzem	11000
Glin	180	Pleksi	100
Kadm	200	Polichlorek winylu	80
Lit	10	Polietylen (HD)	20
Magnez	350	Polistyren	140
Mangan	1000	Selen	750
Miedź	400	Siarka	200
Molibden	2200	Szkło	5000
Nikiel	850	Szkło kwarcowe	10000
Ołów	40	Węglik hafnu	28000
Osm	4000	Węglik krzemu	25000
Pallad	400	Węglik tantalu	18000
Platyna	300	Węglik tytanu	32000
Potas	0,37	Węglik wolframu	20000
Ren	2500	Stopy metali
Rubid	0,22	Babbit (stop łożysk.)	300
Sód	0,3	Brąz berylowy	3800
Srebro	250	Brąz cynowy	1500
Tytan	1800	Brąz fosforowy	4000
Uran	2200	Duraluminium	1300
Wanad	700	Mosiądz	1500
Wapń	170	Stale specjalne	13000
Wolfram	2000	Stal zwykła	2000
Złoto	180	Stopy magnezu	500
Żelazo (czyste)	650	Szkła metaliczne	10000

Tablica XVI.

Wytrzymałość ciał stałych na rozciąganie

Substancja			Substancja
Metale			Włókna
Beryl	300	2	Azbestowe	300	-
Cyna	14	70	Bambusowe	350	-
Cynk	123	12	Bawełna (tkanina)	70	30
Glin	64	45	Bawełniane	400	8
Kobalt	240	4	Borowe	3000	0,8
Magnez	200	-	Grafitowe	3000	1
Miedź	200	60	Jedwabne	450	25
Molibden	320	25	Karborundowe	3000	0,4
Ołów	14	50	Kevlar 49	3600	2,5
Platyna	142	30	Korundowe	2000	-
Sód	10	-	Lniane	600	2,5
Srebro	140	45	Nylonowe	500	25
Tytan	250	70	Pajęczyna	180	-
Wolfram	1715	2	Polioctan celulozy	70	-
Złoto	120	40	Szklane	4000	4
Żelazo (czyste)	250	50	Teflonowe	900	8
			Cyrkoniowe (ZrO2)	500	-
Stopy metali			Wełniane (grube)	170	30
Brąz berylowy	1000	<50	Wełniane (cienkie)	230	40
Brąz cynowy	450	60	Węglik boru	2400	-
Brąz fosforowy	500	<60	Wiskozowe	350	13
Duraluminium	500	10	Wiskozowe specj.	700	20
Elektron (MgA110)	200	-
Monel	1200	-	Inne substancje niemetaliczne
Mosiądz	200	-	Azotek krzemu	500	-
Stal zwykła	400	20	Beton	2-5	-
Stale specjalne	2000	5	Diament	1800	-
Stopy magnezu	250	15	Drewno (balsa) ||	30	-
Struny stalowe	4200	-	Drewno (dąb) ||	100	-
Szkła metaliczne	2000	5	Drewno (dąb)	10	-
			Drewno (sosna) ||	50	-
Tworzywa sztuczne			Guma naturalna	20	700
Nylon	44	100	Guma syntetyczna	10	300
PCW	55	2-40	Jelita zwierzęce	200	-
Pleksi	75	3-8	Kość	100	-
Polietylen (HD)	30	300	Krzem	700	-
Polietylen (LD)	10	100	Lód (0°C)	0,8	-
Polipropylen	30	600	Pas skórzany	30	50
Polistyren	50	1,5	Porcelana	45	-
Styropian	0,3	-	Szkło	30-70	-
Teflon	20	300	Szkło kwarcowe	50	-
			Węglik krzemu	400	-
Wiskery (kryształy włosowe)			Węglik wolframu	1440	-
AIN	15000	-
Grafitowy	25000	-
Korundowy	40000	-
Żelazowy	13000	-
SiC (karborund)	35000	-
Si3N4	15000	-

R_m - wytrzymałość na rozciąganie
- względne wydłużenie w chwili zerwania

Tablica XVII.

Wytrzymałość ciał stałych na ściskanie

Substancja	Rs (MPa)	Substancja	Rs (MPa)	Substancja	Rs (MPa)
Azotek krzemu Si3N4	3000	Dwutlenek cyrkonu	2100	Pleksi	4
Beton	7-50	Grunty piaszczyste^b	0,1-0,4	Polietylen (HD)	20-35
Bor/epoksyd^a	2500	Grunty skaliste^b	do 4	Polipropylen	100
Bor/magnez^a	1200	Korund	2400	Polistyren	100
Diament	17000	Kość	150	Porcelana	500
Drewno (dąb) ||	50	Lód (0°C)	3	Styropian	1
Drewno (dąb)	10	Mika	250	Szkło	500
Drewno (sosna) ||	40	Mur ceglany	1-5^c	Szkło kwarcowe	1100
Drut stalowy/Al^a	1500	Mur ceglany	0,5-1^d	Węglik krzemu	2000

^a - materiały kompozytowe, drugi składnik stanowi matrycę, w której umieszczono włókna lub druty wykonane z pierwszego z wymienionych materiałów
^b - dopuszczalne obciążenie gruntów budowlanych
^c - z cegły pełnej
^d - z cegły dziurawki

Tablica XVIII.

Rozszerzalność objętościowa gazów i cieczy

Substancja		Substancja
Gazy (0°C)		Inne ciecze
Gaz doskonały^a	36,61	Cyna (300°C)	1,06
Hel	36,6	Gal (100°C)	1,21
Wodór	36,6	Kwas octowy	1,2
Tlen	36,7	Rtęć	1,81
Powietrze	36,70	Woda ciężka	2,2
Azot	36,73	Gliceryna	5,0
Argon	36,8	Kwas siarkowy	5,5
Acetylen	37,39	Glikol etylenowy	6,3
Para wodna (25°C)	41,87	Oleje roślinne	ok. 7
Para wodna (100°C)	26,8	Anilina	8,6
		Benzonitryl	8,8
Woda		Bromoform	9,1
Woda (-45°C)^b	-102,6	Nafta	10,4
Woda (-30°C)^b	-12,5	Toluen	10,9
Woda (-10°C)^b	-2,86	Dioksan	11,0
Woda (0°C)	-0,69	Etanol	11,1
Woda (3,9834°C)^c	0,00	Brom	11,1
Woda (5°C)	0,16	Metanol	12,0
Woda (10°C)	0,88	Benzen	12,2
Woda (15°C)	1,5	Czterochlorek węgla	12,2
Woda (20°C)	2,07	Chloroform	12,5
Woda (25°C)	2,57	Kwas azotowy	12,5
Woda (30°C)	3,03	Heksan	13,6
Woda (40°C)	3,85	Dichlorometan	13,7
Woda (50°C)	4,48	Aceton	14,2
Woda (100°C)	7,50	Eter dietylowy	16,2
Woda (150°C)^d	10,3	Ciekły azot (70K)	60,3
Woda (200°C)^d	13,6	Ciekły hel (4K)	1290
Woda (300°C)^d	31,4	Ciekły hel (3K)	615
Woda (374°C)^de	314	Nadciekły hel (2K)	-122
		Nadciekły hel (1K)	30,9
		Ciekły hel 3 (3,2K)	5800

^a - współczynnik rozszerzalności gazu doskonałego dany jest wzorem: , dla p = const
^b - woda przechłodzona
^c - w maksimum gęstości
^d - w stanie wrzenia pod zwiększonym ciśnieniem
^e - w pobliżu punktu krytycznego

Tablica XIX.

Rozszerzalność liniowa ciał stałych

Substancja^a		Substancja^a		Substancja^a
Asfalt	1,9	Korund	0,081^c	Siarka	0,75
Azotek krzemu	0,0033	Kowar	0,048^d	Sól kamienna	0,40
Beton	0,08-0,14	Kwarc ||	0,08	Srebro	0,195
Brąz	0,16-0,18	Kwarc	0,14	Stal (typowa)	0,12^e
Cyna	0,220	Lód (-80°C)	0,39	Stale specjalne	0,10-0,16
Cynk	0,283	Lód (0°C)	0,49	Stop Fe3Pt	-0,30
Diament	0,0118	Magnez	0,248	Stop lutowniczy	0,25
Drewno (buk) ||	0,026	Marmur	0,15	Stopy aluminium	0,20-0,25
Drewno (dąb) ||	0,049	Miedź	0,162	Styropian	0,5
Drewno (dąb)	0,5	Mosiądz	0,18-0,21	Superinwar^b	<0,001
Drewno (jesion) ||	0,095	Neon (27K)	19,4	Szkło Corning 9600	-0,0001
Drewno (sosna) ||	0,054	Nylon 66	0,95	Szkło kwarcowe	0,045
Drewno (sosna)	0,34	Ołów	0,290	Szkło ołowiane	0,10
Ebonit	0,8	Papier	0,1	Szkło Pyrex	0,032
Gips	0,25	Platyna	0,090^d	Szkło (typowe)	0,03-0,09
Glin	0,224	Pleksi	0,8	Tytan	0,083
Glina	0,08	Pluton (470°C)	-0,58	Wolfram	0,043
Granit	0,083	Polichlorek winylu	1,0	Wodór (13,96K)	48,0
Inwar^b	0,015	Polietylen	1,5	Wosk	14,6
Kauczuk	0,77	Polistyren	1,5	Złoto	0,142
Konstantan	0,17	Porcelana	0,02-0,06	Żeliwo	0,07-0,11

^a - znak || oznacza rozszerzalność wzdłuż osi głównej (wzdłuż włókien), - prostopadle do niej (w poprzek włókien)
^b - stopy o bardzo małej rozszerzalności cieplnej i nietypowych właściwościach magnetycznych
^c - średnia w zakresie temperatur 20-1000K
^d - możliwość trwałego łączenia ze szkłem
^e - możliwość trwałego łączenia z betonem (żelbet)