Ochrona lasu

Ćw. 1.

Chemiczne środki ochrony roślin stosowane na wysoką skalę od pół wieku wywołują szereg niekorzystnych zmian w środowisku:

• Wyselekcjonowanie odpornych gatunków owadów u ponad 500 gatunków owadów;

• Wyniszczenie naturalnych wrogów szkodników;

• Pozostałości chemicznych środków ochrony roślin mogą skażać środowisko oraz występować w produktach roślinnych przeznaczonych do spożycia co zagraża zdrowiu i żuciu ludzi;

Przed organizmami utrudniającymi prowadzenie gospodarki leśnej bronimy się stosując obok metod mechanicznych, fizycznych, chemicznych, agrotechnicznych również metody biologiczne, które zakładają wykorzystanie innych organizmów żywych do zwalczania organizmów szkodliwych, ale czasem dokonujemy na nich pewnych manipulacji np. liczebność populacji, genetyczne;

W ramach programu fitopatologii, entomologii i ochrony lasu w poprzednim systemie dokonano przeglądu organizmów pod kątem szkodliwości w odniesieniu do gospodarki leśnej: grzyby, bakterie, nicienie, roztocze, owady, gryzonie, kopytne;

Organizmy z tych grup próbuje się wykorzystać do walki biologicznej ze szkodnikami upraw rolnych i leśnych;

Słynne sukcesy w metodzie biologicznej:

• Nie zawsze zawleczenia kończyły się sukcesem dla danego gatunku – udaje się to w 20 – 30% przypadków, ponieważ organizmy nie są w stanie się adaptować (bariera klimatyczna, geograficzna);

• Pierwsze sukcesy dotyczą upraw rolnych i sadowniczych – agrocenozy ubogie z małym oporem środowiska przed wprowadzeniem entomofaga;

• Szczególne możliwości metody biologicznej upatruje się w zwalczaniu szkodników obcych rodzimej faunie;

Lymantria dispar – brudnica nieparka

1850 rok zawleczona do Ameryki Pn. przez pewnego badacza z Europy do Bostonu

1869 rok z hodowli ucieka kilka gąsienic, czego efektem była jedna z największych inwazji w historii USA

1981 rok defoliacji uległo 5.5 mln ha lasu (głównie dąb)

Zagrożenie jest nadal aktualne, ponieważ nieparka weszła na stałe w skład fauny amerykańskiej

Sprowadzono wrogów naturalnych – co przyniosło różne efekty, od całkowitego wyginięcia szkodnika po brak reakcji (przyczyn nie odkryto);

Brudnica nieparka, boreczniki, kuprówka rudnica – do ich zwalczania Amerykanie ściągali z Europy organizmy antagonistyczne oraz drapieżne owady;

W Kalifornii pod koniec XIX wieku plantacje drzew cytrusowych niszczył czerwiec Icerya purchasi zawleczony z Australii.

Entomofagi, które były skuteczne w naturalnym środowisku Australii okazały się zawodne w nowym środowisku, eksperymenty nie wpłynęły decydująco na opanowanie klęski;

W Australii Rodalia cardinalis – gatunek biedronki, nie wyróżniał się szczególnie i nie wiązano z nim nadziei – w naturalnym środowisku, bowiem podlegała ograniczeniu liczebności; przesłano zaledwie 129 osobników do eksperymentów – w ciągu kilku lat klęska została opanowana.

Biedronki są bardzo żarłoczne w każdym stadium swojego żywota.

Organizmy wykorzystywane w walce biologicznej:

Wirusy to nie organizmy, tylko nukleoproteiny, ale choroby wirusowe (wirozy) stwierdzono we wszystkich badanych pod tym względem organizmów;

Krysztalica – choroba owadów

Większość wirusów pasożytujących na owadach występuje w postaci charakterystycznych otoczek o kształcie wielościanu 0.2 – 15 µm (kapsyd);

Na wirozy zapadają: brudnica mniszka i nieparka, kuprówka rudnica, borecznik rudy, szczotecznica szarawka, zawisak siwiotek.

Przebieg choroby jest różny w zależności od zaatakowanego gatunku:

Brudnica mniszka

• Po zakażeniu gąsienice wykazują wzmożoną aktywność ruchową

• Wędrówka ku wierzchołkowym częściom koron, gdzie gromadzą się w dużych liczebnościach – choroba wierzchołkowa

• Gąsienice nie pobierają pokarmu – faza głodówki

• Barwy ciała blakną

• Zadychające larwy przybierają charakterystyczne pozycje – trzymają się jedną parą nóg odwłokowych pędów, odchylają ciało do tyłu i zwisają bezwładnie;

Trupy gąsienic wypełnione są ogromną ilością kryształków wirusowych; zasychają i rozpadają a kryształki (poliandry) są roznoszone przez prądy powietrzne.

Bakterie – przyjazne dla środowiska bioinsektycydy oparte na bakterii Bacillus thuringensis, która jest szkodliwa dla wielu gatunków owadów; bioinsektycydy są bezpieczne i najbardziej selektywne wśród wszystkich znanych środków owadobójczych; nie przewiduje się okresu karencji (okres między zabiegiem a zbiorem plonu), mogą więc być stosowane do dnia zbioru plonów; dlatego też zalecane są do kontroli owadów na terenach rekreacyjnych w pobliżu zbiorników wodnych i w parkach narodowych;

W ochronie lasu zużywa się obecnie ok. 60 – 70% światowej produkcji biopreparatów B. thuringensis choć udział środków opartych na tej bakterii w ogólnej ilości insektycydów wynosi zaledwie kilka procent, choć ciągle rośnie; wśród bioinsektycydów ten udział to 80%.

W Polsce podczas gradacji brudnicy mniszki w latach 1978 – 1984 zastosowano wspomniane biopreparaty na powierzchni około 50 tys. Ha, co stanowiło ok. 0.8% opryskanej powierzchni. Były to: Thuridan WP i Baccilan WP; stosowano wówczas zawiesiny wodne, w dawce cieczy użytkowej 30 – 100 l/ha – niewielkie zainteresowanie wynikało z ceny cieczy;

Obecnie po zarejestrowaniu nowych insektycydów, które stosuje się przy pomocy atomizerów w dawce 1-4l/ha bez rozcieńczania, zużycie biopreparatów w OL wzrosło – oprysk na 20 – 30% wymagającej tego powierzchni lasów;

Preparaty B. thuringensis ze względu na niewielki uboczny wpływ na środowisko są głównym preparatem stosowanym w Kanadzie, USA i innych krajach, gdzie niezbędne jest wykonywanie zabiegów ochronnych przeciwko szkodnikom foliofagicznym;

W Polsce zarejestrowanych w ochronie roślin jest wiele bioinsektycydów B. thuringensis w tym 7 w OL: Dipel 8L, Dipel 3.2 WP, Ecotech Pro 0.75 OF, Ecotech Pro 1.5 OF, Foray 0.02 L

W USA wyhodowano wiele transgenicznych roślin, głównie rolniczych, które same produkują toksyny B. thuringensis działające na larwy chrząszczy i motyli;

Najlepsze efekty uzyskuje się stosując bioinsektycydy razem z innymi biopreparatami opartymi na mikroorganizmach, ewentualnie ze środkami chemicznymi; należy wykorzystać efekt synergii;

Grzyby entomopatogenne

Problem nabiera znaczenia w OL, w powietrzu występuje zawiesina cząstek stałych zawierających między innymi: pył nieorganiczny, płytki roślinne, bakterie, zarodniki grzybów – aeroplankton;

Wiele grzybów prowadzi pasożytniczy tryb życia w odniesieniu do zwierząt; często są wyspecjalizowane co wykorzystujemy;

Cordyceps militaris – maczużnik bojowy (Acomycetes, Caterpillar killer)

Grzyb pasożytuje na larwach i poczwarkach motyli zagrzebujących się w ziemi (też biegaczowate); owocniki od lata do jesieni, wyrastają po kilka z podłoża (do kilkunastu cm)

Ciekawostka:

W Nowej Zelandii maczużnik żyje na dużych gąsienicach – po dojrzeniu te dwa organizmy razem na patelnię i om nom nom nom:D

Cordyceps senensis (maczużnik chiński) grzyb występujący na 2000 – 5000 m n. p. m. – mumifikacja gąsienic, żyje w postaci grzyba kapeluszowego; ceniony w chińskiej medycynie ludowej – wspiera działanie immunologiczne, rozpuszcza piasek, reguluje przemianę materii, likwiduje niepożądane skutki chemioterapii.

Isaria farinosa – grzyb niedoskonały, powoduje duże straty w hodowli jedwabników, duża zdolność atakowania owadów przez zarodniki;

Owadomorki – grupa grzybów blisko spokrewniona z pleśniakami – rozpoznane na gradujących owadach – strzygonia choinówka, kuprówka rudnica, ma strzępki jak liny przytrzymujące owada, często one kończą gradację;

Wiele szkodników owadzich ma gruby, chitynowy pancerz i grzyby znalazły sposoby przekroczenia tej bariery – enzymy:

Lipaza – rozpuszcza kutikulę

Chitynaza – rozpuszcza chitynę

Proteaza – rozpuszcza proteiny wypełniające szkielet chitynowy;

W wykorzystaniu broni biologicznej istnieje szereg problemów technologicznych i biologicznych np. oczekiwany efekt jest często odległy w czasie i zainfekowane owady zdążą spowodować znaczne straty.

Ćw. 2.

Pożar – niekontrolowany proces spalania w miejscu do tego nieprzeznaczonym. Warunkiem zapoczątkowania i przebiegu procesu jakim jest pożar (podobnie jak w procesie spalania) jest istnienie czworokąta spalania:

• materiał palny (materiał pochodzenia organicznego lub uzyskany poprzez jego przerób)

• utleniacz

• ciepło

• skomplikowane reakcje łańcuchowe (wolne rodniki)

Grupy pożarów:

A	Pożar ciał stałych	Stałe materiały palne [np. drewno, papier, węgiel, tkaniny, słoma] mogą pod wpływem ciepła ulegać rozkładowi i wydzielać przy tym gazy palne i pary. Ich obecność powoduje, że materiały te palą się płomieniem. Jeśli materiał nie ma tych właściwości to spala się przez żarzenie. Na szybkość palenia się ciał stałych wpływają: stopień ich rozdrobnienia (stykanie się większej powierzchni z tlenem), wydzielanie się gazów i par, większe chemiczne pokrewieństwo z tlenem. Rozdrobnione materiały palne mogą być szybko przemieszczane wskutek działania prądów pożarowych i powietrza powodujących rozprzestrzenianie się pożaru. Natomiast pył materiałów stałych unoszący się w powietrzu ma szybkość palenia się mieszaniny gazowej i może spowodować wybuch.
B	Pożar cieczy palnych i substancjitopiących się pod wpływem ciepła	Ciecze palne i substancje topiące się pod wpływem ciepła [np. benzyna, nafta i jej pochodne, alkohol, aceton, eter, oleje,lakiery, tłuszcze, parafina, stearyna, pak, naftalen, smoła ulegają zapaleniu, gdy – pod wpływem parowania – utworzy się nad górną warstwą cieczy mieszanina par z powietrzem. Dalszy proces palenia przebiega już samorzutnie, ponieważ mieszanina par z powietrzem, paląc się, nagrzewa ciecz i powoduje jej parowanie. Pożar cieczy palnych w wyniku parowania i łączenia się z powietrzem może spowodować powstanie mieszaniny wybuchowej. Niebezpieczne jest zarówno wyciekanie palącego się płynu, jak i płynu jeszcze się niepalącego. W każdej chwili bowiem ogień może go zapalić, powodując rozprzestrzenianie się pożaru.
C	Pożary gazów palnych	Spalanie gazów [np. metanu, acetylenu, propanu, wodoru, gazu miejskiego] odbywa się w warstwie stykania się strumienia gazu z powietrzem. Mieszanina gazu palnego z powietrzem lub, w odpowiedniej proporcji w przedziale powyżej dolnej i poniżej górnej granicy wybuchowości, z innymi gazami, ulega łatwemu zapaleniu od najmniejszego źródła ciepła, nawet od iskry, lub żaru papierosa. Gazy palne stanowią duże niebezpieczeństwo szczególnie wtedy, gdy wymieszają się z powietrzem i zostaną podpalone w pomieszczeniu zamkniętym. Wybuch mieszaniny gazowo-powietrznej może dokonać poważnych zniszczeń w budynku, a nawet jego okolicach.
D	Pożary metali	Metale [np. lit, sód, potas, glin i ich stopy], w zależności od składu chemicznego, podczas palenia zużywają tlen z powietrza albo – jako mieszaniny mające w swym składzie utleniacze – spalają się bez dostępu do powietrza [np. termit (pirotechnika),elektron (stop magnezu)]. Metale te oraz mieszanki ciekłe, przeważnie pochodne ropy naftowej [np. napalm, pirożel], są trudne do ugaszenia. Z tego powodu armie stosują je jako środki zapalające, wywołujące pożary punktowe lub przestrzenne.
F	Pożary tłuszczów	Pożary tłuszczów i olejów w urządzeniach kulinarnych. Wyróżnienie tej klasy wynikło z tego, że tłuszcze spożywcze w czasie ich użytkowania (np. smażenie) mają wysoką temperaturę, co utrudnia ich gaszenie, gdy są w większej ilości (np. urządzenia kuchenne stosowane w restauracjach), ponieważ po ich ugaszeniu mogą znów zacząć się palić, gdy znów dotrze do nich tlen z powietrza. Niebezpieczeństwo pożarów tej grupy wynika również z tego, że przy próbie ugaszenia takiego pożaru wodą może nastąpić wyrzut palącego się tłuszczu co gwałtownie może powiększyć strefę spalania.

Granica wybuchowości – wielkość stężenia par, gazów lub pyłów substancji, które w mieszaninie z powietrzem mogą zapalić się od bodźca termicznego.

Wyróżnia się:

• dolną granicę wybuchowości – czyli najniższe stężenie substancji palnej,

• górną granicę wybuchowości – najwyższe stężenie substancji palnej w mieszaninie z powietrzem, przy którym jeszcze może nastąpić zapalenie się tej substancji i jej wybuch pod wpływem bodźca termicznego.

Działania gaśnicze to usunięcie jednego lub kilku elementów trójkąta spalania. Przerwać proces spalania można na wiele sposobów. Metody te można jednak zakwalifikować do trzech grup:

ochłodzenie strefy spalania;

odcięcie dopływu tlenu do pożaru;

zabranie materiału palnego.

Podział pożarów ze względu na wielkość

• bardzo duży – występuje, jeśli w jego wyniku zostały spalone lub zniszczone obiekty lub ich części, ruchomości, składowiska materiałów, maszyny, urządzenia, surowce, paliwa itp. o powierzchni ponad 1001 m2 lub objętości ponad 5001 m3; lasy, uprawy, trawy, torfowiska i nieużytki, o powierzchni ponad 101 ha lub, jeżeli podano ponad 37 prądów gaśniczych.

• duży – występuje, jeśli w jego wyniku zostały spalone lub zniszczone obiekty lub ich części, ruchomości, składowiska materiałów, maszyny, urządzenia, surowce, paliwa itp., o powierzchni od 301 do 1000 m2 lub objętości od 1501 do 5000 m3; lasy, uprawy, trawy, torfowiska i nieużytki, o powierzchni powyżej 10 ha i nie większej niż 100 ha lub jeżeli podano 13-36 prądów gaśniczych.

• średni – występuje, jeśli w jego wyniku zostały spalone lub zniszczone obiekty lub ich części, ruchomości, składowiska materiałów, maszyny, urządzenia, surowce, paliwa itp., o powierzchni od 71 do 300 m2 lub objętości od 351 do 1500 m3; lasy, uprawy, trawy, torfowiska i nieużytki, o powierzchni powyżej 1 ha i nie większej niż 10 ha lub jeżeli podano 5 -12 prądów gaśniczych.

• mały – występuje, jeśli w jego wyniku zostały spalone lub zniszczone: obiekty lub ich części, ruchomości, składowiska materiałów, maszyny, urządzenia, surowce, paliwa itp. o powierzchni do 70 m2 lub objętości do 350 m3; lasy, uprawy, trawy, torfowiska i nieużytki, o powierzchni nie większej niż 1 ha lub jeżeli podano do 4 prądów gaśniczych.

• blokowy – pożar obejmujący kilka kondygnacji jednego obiektu lub pożar zespołu obiektów

• otwarty – pożar rozwijający się i rozprzestrzeniający się na odkrytej przestrzeni z oznakami żarzenia lub świecenia.

• podpowierzchniowy (torfowo-murszowy) – pożar głębszych warstw gruntowych, najczęściej na terenach łąk i lasów.

• przestrzenny – pożar obejmujący wiele obiektów, pożar lasów, upraw itp.

• ukryty – pożar, który rozwija się i rozprzestrzenia w pustych przestrzeniach stropów, stropodachów, ścian, podłóg itp., bez oznak świecenia i żarzenia.

• wewnętrzny – pożar rozwijający się i rozprzestrzeniający wewnątrz obiektu.

  • wewnętrzny ukryty – pożar w pustych przestrzeniach stropów, ścian, wewnątrz urządzeń i aparatów technologicznych.

  • wewnętrzny otwarty – pożar w przestrzeni zamkniętej z widzialnym ogniskiem.

• wierzchołkowy – pożar całkowity drzewostanu lasu.

• w zarodku – pożar, który nie rozprzestrzenił się poza miejsce powstania.

• zewnętrzny – pożar rozwijający się i rozprzestrzeniający na zewnątrz obiektu lub poza obszarem budynku.

Przyczyny powstawania pożarów mogą być różne, do najczęściej spotykanych zalicza się: 
1. Nieostrożność osób dorosłych jak i dzieci przy posługiwaniu się ogniem otwartym np. płomieniem, zapałkami, papierosami itp. 
Przejawy nieostrożności to:

• porzucanie nie wygaszonych papierosów i zapałek w otoczeniu materiałów palnych, 

• palenie tytoniu w miejscach podatnych na zapalenie i wybuch, 

• stosowanie ognia w otoczeniu par cieczy i gazów palnych,

• palenie ogniska bez zachowania wymaganych zasad bezpieczeństwa przeciwpożarowego,

• wypalanie traw i pozostałości po uprawach rolnych, 

• nieostrożne obchodzenie się ze świecami, lampami naftowymi itp. 

2. Nieostrożność osób dorosłych jak i dzieci przy posługiwaniu się substancjami łatwopalnymi np.: 

• stosowanie płynów łatwo zapalnych do zmywania różnego rodzaju nieczystości (zmywanie podłóg), 

• pranie odzieży w benzynie lub innym rozpuszczalniku, 

• rozpalanie pieców przy użyciu cieczy łatwo zapalnej,

• nieostrożne przelewanie cieczy łatwo zapalnej np. w pob1iżu źródła ognia i promieniowania cieplnego, 

• niewłaściwe posługiwanie się substancjami pirotechnicznymi (sztuczne ognie). 

3. Nieostrożność osób dorosłych przy prowadzeniu prac pożarowo niebezpiecznych np.: 

• niewłaściwe przygotowanie stanowiska pracy do prowadzenia prac spawalniczych, a w tym nieprzestrzeganie reżimu przewidzianego w instrukcji, 

• brak właściwego nadzoru nad procesem spawalniczym, 

• prowadzenie prac remontowo - budowlanych z użyciem ognia w pobliżu materiałów palnych. 

4. Wady urządzeń i instalacji elektrycznych oraz ich nieprawidłowa eksploatacja. Przykłady: 

• nieprawidłowo dobrana lub wykonana instalacja elektryczna, 

• przeciążenie instalacji elektrycznej, 

• wady i uszkodzenia instalacji jak i urządzeń, 

• nie usuwanie wad mających wpływ na awarie w instalacji elektrycznej, 

• eksploatacja prowizorycznych urządzeń elektrycznych np. tzw. "kablówek" z drutu aluminiowego podatnego na złamania,

• eksploatacja punktów świet1nych (żarówek) w bliskiej odległości od materiału palnego, 

• samowolna, niefachowa naprawa instalacji i urządzeń, 

• naprawa bezpieczników drutem, 

• stosowanie palnych osłon na punkty świet1ne, 

• zewnętrzne mechaniczne uszkodzenia instalacji. 

5. Wady elektrycznych urządzeń ogrzewczych oraz ich nieprawidłowa eksploatacja np.: 

• eksploatacja elektrycznych urządzeń grzewczych niesprawnych technicznie lub wykonanych prowizorycznie (samodzielnie), 

• pozostawienie bez dozoru przenośnych urządzeń grzejnych takich jak grzałki, czajniki, grzejniki, że1azka itp., 

• eksploatacja urządzenia grzejnego bez odpowiedniego zabezpieczenia na palnym podłożu lub w pobliżu materiału palnego. 

6. Wady oraz nieprawidłowa eksploatacja urządzeń ogrzewczych na paliwo stałe, ciekłe i gazowe. Przykłady: 

• niewłaściwy dobór oraz stan techniczny urządzenia ogrzewczego (pęknięcia, nieszcze1ności, niewłaściwe podłączenia rur dymowych), 

• nie zachowanie wymaganej odległości urządzenia ogrzewczego od materiału palnego,

• wysypywanie żaru piecowego (szlaki) w miejscu narażonym na zapalenie, 

• uszkodzenia kominów, palenisk, przewodów dymowych i spalinowych, 

• występowanie (wbudowanie) palnych elementów konstrukcyjnych (drewnianych) w kominie, 

• niewłaściwa obsługa urządzeń i instalacji na gaz propan - butan w butlach, (od1egłość od źródeł ciepła, nieszczelności itp.), 

• suszenie lub przechowywanie materiałów palnych jak odzież, surowce, paliwo w bliskim sąsiedztwie źródeł ognia i ciepła, 

• zbyt intensywne palenie w palenisku powodujące wydobywanie się iskier z komina lub zapalenie sadzy, 

• brak nadzoru nad piecami w czasie palenia w nich. 

7. Wady urządzeń mechanicznych oraz nieprawidłowa ich eksploatacja np.: 

• nieprawidłowy dobór konstrukcyjny urządzenia mechanicznego np. powodującego stałe tarcie, a za tym nagrzewanie się lub iskrzenie, 

• brak konserwacji urządzeń np. łożysk powodujących nagrzanie materiału przyległego,

• pozostawienie maszyn i urządzeń lub aparatury w czasie pracy bez opieki i fachowego nadzoru, 

• brak konserwacji instalacji wentylacyjnej i klimatyzacyjnej. 

8. Wady procesów oraz nieprzestrzeganie reżimów technologicznych. Przykłady: 

• niewłaściwy dobór urządzeń i instalacji (wytrzymałość, średnica, ciśnienie itp.), 

• niewłaściwe dozowanie cieczy łatwo zapalnej w urządzeniu, 

• nadmierne podgrzewanie pojemników z płynami łatwo zapalnymi, 

• pozostawienie bez dozoru pracujących urządzeń technologicznych,

• przekraczanie reżimu technologicznego takich jak temperatura, ciśnienie, dozowanie itp.,

• meszcze1ności aparatury i urządzeń powodujących wyciek cieczy itp., 

• samodzielne usuwanie automatyki sterowania i kontroli urządzenia.

9. Nieprawidłowe magazynowanie substancji niebezpiecznych np.:

• niewłaściwe składowanie materiałów i surowców mogących wchodzić z sobą w reakcje chemiczne, bądź też reagujących na ciepło, światło, wilgoć itp., 

• przechowywanie materiałów palnych (cieczy) w nieszczelnych naczyniach bądź podatnych na stłuczenia. 

10. Samozapalenie się materiałów.
Samozapalenie powstaje na skutek zachodzących procesów biochemicznych w materiale podatnym na takie czynniki. Proces ten powoduje samoogrzewanie i w konsekwencji często prowadzi do samozapalenia. Samozapaleniu ulegają materiały zaolejone np. zbite w skrzyni czyściwo, materiały wilgotne takie jak węgiel, siano, pasza, nawozy sztuczne niewłaściwie składowane.
11. Wyładowania elektryczności. 
Wyładowania e1ektryczności dzie1i się na:

• wyładowania atmosferyczne (pioruny), 

• wyładowania e1ektrycmości statycznej. 

Wyładowania atmosferyczne mogą powodować ofiary w ludziach. Na wyładowania tego typu najbardziej narażone są wysokie obiekty i odosobnione drzewa. Powstałym wskutek wyładowań atmosferycznych pożarom można zapobiegać tylko zakładając właściwie wykonane instalacje odgromowe czyli piorunochronne.
Elektryczność statyczna polega na powstawaniu ładunków elektrycznych na częściach maszyn, instalacjach, pasach transmisyjnych itp. miejscach, gdzie następuje stykanie się i rozdzielanie różnych ciał, tarcie, przelewanie, przewijanie, chodzenie w gumowym obuwiu itp. Zjawiska powyższe mogą powodować powstawanie iskier. Zapobiegać temu można poprzez uziemianie różnego rodzaju maszyn, zbiorników i instalacji. 

12. Podpalenia. 
Najczęściej podpalenia powstają na tle:

• zazdrości lub konkurencji, 

• chęci ukrycia nadużyć finansowych, 

• zatarcia śladów przestępstwa, 

• otrzymania zysku z tytułu odszkodowania, 

• choroby psychicznej itp. 

13. Inne przyczyny pożarów: 
Do tej grupy przyczyn powstawania pożarów zalicza się między innymi:

• iskry wydobywające się z parowozu lub urządzenia szlifierskiego, 

• magazynowanie materiałów palnych w pobliżu budynków, 

• stosowanie iskrzących urządzeń i obuwia w pomieszczeniach zawierających stężenia gazów lub płynów wybuchowych, 

• otwieranie beczek z rozpuszczalnikiem przy użyciu iskrzących narzędzi, 

• nie oczyszczanie w przewidzianych terminach przewodów dymowych i spalinowych itp.

Jak zachować się w razie pożaru

Jak zwalczać powstały pożar 1 W przypadku powstania pożaru wszyscy zobowiązani są podjąć działania w celu jego likwidacji: zaalarmować niezwłocznie, przy użyciu wszystkich dostępnych środków osoby będące w strefie zagrożenia, wezwać straż pożarną. 2  Po  wybraniu numeru alarmowego straży pożarnej 998 i zgłoszeniu się dyżurnego spokojnie i wyraźnie podaje się: swoje imię i nazwisko, numer telefonu, z którego nadawana jest informacja o zdarzeniu, adres i nazwę obiektu, co się pali, na którym piętrze, czy jest zagrożenie dla życia i zdrowia ludzkiego. Po podaniu informacji nie odkładać słuchawki do  chwili potwierdzenia przyjęcia zgłoszenia. Przyjmujący może zażądać: potwierdzenia zgłoszenia poprzez oddzwonienie, dodatkowych informacji, które w miarę możliwości należy podać. 3 Przystąpić niezwłocznie, przy użyciu miejscowych środków gaśniczych do gaszenia pożaru i nieść pomoc osobom zagrożonym w przypadku koniecznym przystąpić do ewakuacji ludzi i mienia. Ograniczyć możliwość powstania Do czasu przybycia straży pożarnej kierowanie akcją obejmuje kierownik zakładu pracy /właściel obiektu/ lub osoba najbardziej energiczna i opanowana. Jak ewakuować ludzi i mienie Celem ewakuacji ludzi jest zapewnienie osobom szybkiego i bezpiecznego opuszczenia strefy zagrożonej lub objętej pożarem. Do celów ewakuacji ludzi służą korytarze - poziome drogi ewakuacji i klatki schodowe - pionowe drogi ewakuacyjne z których istnieje możliwość bezpośredniego wyjścia na zewnątrz. Ewakuacją ludzi z części lub z całego obiektu zarządza kierujący akcją ratowniczo - gaśniczą. Osoby opuszczające strefę zagrożenia kierują się do najbliższego wyjścia służącego celom ewakuacji zgodnie z oznakowaniem. Zabronione jest: dokonywanie jakichkolwiek czynności mogących wywołać panikę, przechodzenie w kierunku przeciwnym do kierunku ewakuacji, zatrzymywanie się lub tamowanie ruchu w inny sposób. Osoby ewakuowane muszą podporządkować się poleceniom ratowników to  jest osobom prowadzącym ewakuację: strażacy, pracownikom służby zabezpieczenia obiektu. Celem ewakuacji mienia jest zabezpieczenie cennych przedmiotów oraz ważnych dokumentów przed zniszczeniem lub uszkodzeniem w przypadku pożaru lub innego zagrożenia. Do pomieszczeń, z których należy ewakuować mienie w pierwszej kolejności zalicza się: pomieszczenia bezpośrednio zagrożone pożarem, w  których jest źródło ognia, pomieszczenia sąsiednie pomieszczenia pod palącym się pomieszczeniem narażone na możliwość zalania w czasie akcji gaśniczej.

Środek gaśniczy - substancja w postaci ciała stałego (proszek, piasek), ciekłego (woda, piana gaśnicza) lub gazowego (halon, dwutlenek węgla), który po odpowiednim wprowadzeniu do strefy ognia powoduje przerwanie procesu palenia.

Ćw. 3

Certyfikacja Gospodarki Leśnej

Dokument stwierdzający pochodzenie towaru, jest jednocześnie dokumentem świadczącym o utrzymywaniu standardów jakości produktu oraz użytych do jego produkcji surowców.

Dieter F. Giefing

Typy certyfikatów:

• FSC (FM, CoC)

• PEFC( CoC, SFM)

• SGS

„Popularyzacja sposobu prowadzenia gospodarki leśnej, która na zasadach równorzędnych uwzględnia aspekty:
ekonomiczne, społeczne, przyrodnicze lasów i leśnictwa na całym świecie.”

Kto może zostać członkiem?

-osoby fizyczne
-instytucje
- firmy

Decyzje i Wartości:

Podejmowane na drodze porozumienia.

Wartości:

- Standardy prowadzenia gospodarki leśnej

- Akredytacja

- Znak graficzny

Znak organizacji FSC, który jest umieszczany na produktach spełniających certyfikaty

Struktura organizacyjna

Równość-partnerstwo w podejmowaniu decyzji (Trzy izby :
ekonomiczna, środowiskowa, społeczna)

Najważniejszy element systemu FSC ? LOGO

Surowiec (drewno, makulatura) pochodzi z odzysku (Wspomaganie umiarkowanego korzystania z zasobów przyrodniczych)

Produkt zawiera wyłącznie drewno pochodzące z lasów posiadających certyfikat FSC.

Surowce mogą pochodzić w różnym stopniu:

- obszary leśne z certyfikatem FSC

- z obszarów, źródeł kontrolowanych

- z recyklingu

Zasady Dobrej Gospodarki Leśnej FSC dotyczą:

1. Przestrzegania regulacji prawnych kraju,

2. Przestrzegania praw własności terenów leśnych,

3. Przestrzegania praw ludności rdzennej,

4. Przestrzegania zasad współpracy z lokalną ludnością i praw pracowników,

5. Racjonalnego czerpania korzyści z lasów,

6. Ochrony przyrody i bioróżnorodności leśnej,

7. Zakresu planów gospodarczych,

8. Monitoringu poszczególnych elementów i oceny gospodarki leśnej,

9. Ochrony lasów o szczególnej wartości,

10. Gospodarki na plantacjach.

PRZYKŁADOWE KRYTERIUM ZE WSKAŹNIKIEM

KRYTERIUM - 6.4. Reprezentatywne ekosystemy w ramach krajobrazu należy ochraniać w ich stanie naturalnym oraz zaznaczać je na mapach, stosownie do zakresu działań oraz unikalnego charakteru danych zasobów.

WSKAŹNIK - 6.4.1. Organizacje prowadzące działania gospodarcze w lasach dużych powierzchni: reprezentatywne przykłady istniejących ekosystemów są zachowywane w swym stanie naturalnym. Obszar takiej ochrony pokrywa co najmniej 5% całkowitej powierzchni lasu i jest zaznaczony na mapach.

CERTYFIKACJA CoC (Chain-of-Custody)

KONTROLA POCHODZENIA PRODUKTU

Polega ona na sprawdzeniu, czy drewno przechodząc przez kolejne etapy przetwarzania:

- tartak,

- zakład zaawansowanego przetwarzania,

- stolarnia,

- producent papieru / płyt drewnopochodnych,

- zakład meblarski,

- hurtownia

- sklep

PROCEDURA NADAWANIA CERTYFIKATU CoC W FIRMIE

1. Kontakt z jednostką certyfikującą lub FSC-Polska i przedstawienie podstawowych danych firmy.

2. Wycena kosztów audytu. Negocjacje.

3. Podpisanie umowy o przeprowadzenie procesu audytu.

4. Wdrożenie w firmie wytycznych FSC dotyczących systemu Chain-of Custody. Ustalenie daty audytu certyfikacyjnego.

5. Przeprowadzenie auditu certyfikacyjnego w firmie

6. Przygotowanie raportu wstępnego z audytu. Ewentualne wystosowanie poleceń wstępnych działań korygujących. Wykonanie tych poleceń jest konieczne przed ustaloną datą wydania certyfikatu.

7. Decyzja o wydaniu certyfikatu.

8. Podpisanie umowy na korzystanie z logo FSC Podstawa: program certyfikacyjny Nepcon Sp. z o.o.

PEFC

Lasy są jednym z najbardziej cennych i bioróżnorodnych ekosystemów na naszej planecie. Zapewniają one pełną gamę usług w tym:

Świadczenie usług - żywność, lekarstwa,

włókna, biomasa drewna.

Regulacyjnych:

Klimatu - to kluczowy etap w globalnym obiegu wody,

Działa również jako pochłaniacz i miejsce składowania

dwutlenku węgla oraz zapobiegają erozji gleby

Usługi pomocnicze - Ochrona siedlisk i schronienia dla ludzi i przyrody

Usług kulturalnych - duchowe i rekreacyjnych korzyści.

PEFC opiera swoje zrozumienie zrównoważonej gospodarki leśnej (SFM) o definicje przyjęte przez Organizację ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO)
pierwotnie opracowane przez
Forest Europy

„Zarządzanie i użytkowanie lasów i obszarów leśnych w sposób i w stopniu, który utrzymuje ich różnorodność biologiczną, produktywność, zdolności regeneracyjne, żywotność i ich potencjał do spełniania, teraz i w przyszłości, odpowiednich funkcji ekologicznych, ekonomicznych i społecznych, na poziomie lokalnym, krajowym i globalnym, i że nie powoduje szkody w innych ekosystemach.”

Certyfikacja lasów powstała w odpowiedzi na obawy o ochronę lasów na świecie.

Idea powstała w wyniku działań ONZ w 1992 roku podczas
Szczytu Ziemi w Rio, który określił "zrównoważony rozwoju" jako wspólny cel ludzkości.

PEFC powstała w 1999 roku
w odpowiedzi na specyficzne potrzeby małych właścicieli lasów rodzinnych jako międzynarodowa organizacja świadcząca niezależne oceny, potwierdzania i uznawania krajowych systemów certyfikacji lasów.

Uzyskanie certyfikacji PEFC Sustainable Forest Management dowodzi, że praktyki zarządzania spełniają wymagania w zakresie najlepszych praktyk w zakresie zrównoważonej gospodarki leśnej, w tym:

Różnorodność biologiczna ekosystemów leśnych
jest utrzymywana lub zwiększenia

Chemikalia są zastąpione przez naturalne alternatywy lub ich użycie jest ograniczone do minimum.

Przestrzegane są prawa pracowników.

Zachęca się do lokalnego zatrudnienia.

Koszty certyfikacji

Z 25% procent światowych lasów będących własnością prywatną jest obięta certyfikacją.

Koszt certyfikacji jest główną przeszkodą ograniczającą rozszerzenie certyfikacji lasów.

Koszty certyfikacji obejmuje zarówno koszty bezpośrednie i pośrednie.

Można je podzielić na następujące kategorie:

- koszty działań przygotowawczych (informacji, szkoleń, przegląd dokumentacji)

- koszty zmian w gospodarce leśnej (wzrost liczby drzew większe strefy buforowej itp.)

- koszty audytów wewnętrznych i innych elementów dodatkowych,

- koszty audytu zewnętrznego i wydanie certyfikatu.

W celu rozwiązania problemu wysokich kosztów certyfikacji poniesionych przez przypuszczalnych poszczególnych członków PEFC rozwinęło się i spopularyzowało pojęcie Regionalnej Certyfikacji.

Logo PEFC i etykiety są zarejestrowanymi znakami towarowymi.

Wspomagają przedsiębiorstwa, konsumentów, właścicieli i zarządców lasów i innych zainteresowanych stron.

Identyfikacji i promocji towarów i dobra zarządzanych lasów w sposób zrównoważony.

Użytkownicy logo:

• CoC certyfikowanych przedsiębiorstw

• SFM Certified Właściciele / zarządcy lasów

• Niecertyfikowane Podmioty

• Licencjonowanie autoryzowanych przedstawicieli

• One-Time

• Korzystanie z logo fizycznie na certyfikowanych produktów i na stacjonarne, broszur i innych dokumentów związanych z produktem ("na produkcie") oraz

PEFC i recykling:

• co najmniej 70% drewna pochodzi z lasów certyfikowanych przez PEFC

• lub z recyklingu materiałów,

• Materiały z recyklingu muszą spełniać wymagania PEFC skażenia chemiczne i niechemiczne.

Co najmniej 70% drewna pochodzi z lasów certyfikowanych przez PEFC, które spełniają lub przekraczają PEFC Sustainability Benchmark oraz drewno z kontrolowanych źródeł.

Promowanie zrównoważonego Zarządzania Lasem

Zaprojektowany w celach edukacyjnych i promocyjnych, etykieta ta oznacza, wsparcie dla zrównoważonego zarządzania lasami i PEFC.

Opiera się głównie o dokumentacje techniczną która ma na celu:

• określenie jasnych i jednoznacznych przepisów

• określenie jednolitej struktury, stylu i terminologii w celu zapewnienia jednorodności

• określić spójny i kompletny zbiór dokumentacji rady PEFC.