Prawa człowieka ćwiczenia 12.01.2012r.

Poufne badanie doniesień o torturach – wyłączna kompetencja komitetu przeciwko torturom, opcjonalne (państwo może je wyłączyć). Państwo jest informowane o stosowaniu tej procedury jednakże nei informuje się o tym badaniu osób które miałyby być podejrzane o stosowanie tortur. Tylko w 2 przypadkach udało się ukończyć takei badanie: Turcja i Libia.

Misje terenowe – są organizowane za zgodą (na wniosek) zainteresowanego państwa. Mają służyć temu państwu pomocą przy realizacji zobowiązań traktatowych.

Europejski system ochrony praw człowieka w radzie Europy.

Rada Europy to organizacja mn. Utworzona w roku 1949 dla ochrony i realizacji zasad będących wspólnym dziedzictwem państw członkowskich ułatwiających ich postęp społeczny i gospodarczy. Jednym z głównych sposobów osiągania tych celów jest rozwój ochrony praw człowieka.

Rada obecnie zrzesza 47 państw. Nie wsyzstkei te państwa są państwami europejskimi (np. armenia lub Azerbejdżan).

System traktatowy Rady Europy.

- obejmuje ok 200 konwencji międzynarodowych

- najważniejsze to:

1. Europejska Karta Społeczna z 1961 roku.

2. Europejska Konwencja Ramowa o ochronie mniejszości narodowych z 1995 roku.

3. Europejska Konwencja o Zapobieganiu torturom z 1987 roku.

Tylko konwencje są formalnie wiążące dla państw członkowskich.

2 główne organy RE:

1. Komitet Ministrów składający się z ministrów spraw zagranicznych państwa członkowskich. Główny organ decyzyjny. Komitet ministrów może uchwalać zalecenia, rezolucje i decyzje.

2. Zgromadzenie Parlamentarne RE – jest to główne forum dyskusyjne. W ich skład z urzędu wchodzą delegacje z parlamentów krajowych(posłowie). Może uchwalać zalecenia, rezolucje, opinie i wytyczne.

Europejska Konwencja Praw Człowieka z 1950 r.

Zainspirowana treścią Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka.

Jeden z najskuteczniejszych systemów mn. ochrony praw człowieka. System ma charakter wyraźnie sądowy, w którym orzeczenia są dla państw wiążące. Każde państwo członkowskie musi ratyfikować tą konwencję. Stworzono 15 protokołów dodatkowych. Rodzaje protokołów: materialne (rozszerzają nam zakres ochronny konwencji dodając do niej nowe prawa chronione; nie ma obowiązku ich ratyfikacji) i proceduralne (zmieniają nam procedurę kontrolna konwencji, nie ma dowolności ratyfikacji, wchodzi w życie po uzyskaniu ratyfikacji wszystkich państwa członkowskich).

Europejski Trybunał Praw Człowieka.

Z siedzibą w Starasburgu. Jest organem konwencji ale nie organem Rady Europy. Obecnie jest to jedyny organ kontrolny konwencji. W zależności od rodzaju sprawy trybunał funkcjonuje w różnych formach organizacyjnych:

1. Zgromadzenie plenarne – obejmuje wszystkich sędziów trybunały jednak w tym składzie nie wydaje się wyroków tylko rozstrzyga kwestie organizacyjny i administracyjne.np. ustala składy orzekające, zmienia regulamin trybunału. To jedyna forma o charakterze sesyjnym.

2. Wielka izba – 17 sędziów i rozpoznaje sprawy przekazane przez niższe składy i odwołania od orzeczeń niższych składów. Panel Wielkiej Izby to 5 sędziów Wielkiej Izby, którzy decydują o tym czy Wielka Izba rozpozna odwołanie. Sędziowie panelu powinni dopuścić sprawę która ma istotne znaczenie dla dalszego stosowania lub interpretacji konwencji.

3. Izba Trybunału – 7 sedziów i jest to podstawowy skład rozpoznający skargi. Skład Izby może być tymczasowo ograniczony do 5 sędziów. Decyduje o tym komitet ministrów Rady Europy na wniosek Zgromadzenia Plenarnego Trybunału.

4. Komitet – składa się z 3 sędziów. Może merytorycznie rozpatrywać sprawę, w której istnieje już ugruntowane orzecznictwo Trybunału.

5. Sędzia zasiadający jednoosobowo – bada przesłanki dopuszczalności skargi po jej wniesieniu do Trybunału zanim będzie ona przekazana do merytorycznego rozpoznania.

6. Kierownictwo – organizuje na bieżąco pracę Trybunału. Prezes i 2 wiceprezesów – takie kierownictwo działa także w każdej izbie trybunału. Kierownictwo wybierają sami sędziowie spośród siebie co 3 lata.

7. Kancelaria Trybunału – obsługuje Trybunał od strony administracyjno-technicznej.

Sędziowie trybunału:

- wybiera się po jednym z każdego państwa członkowskiego

- każde państwo może zgłosić do 3 kandydatów, którzy powinni mieć najwyższe kwalifikacje moralne i uprawnienia do sprawowania wysokiego urzędu sędziowskiego w swoim kraju lub ewentualnie jeśli to nie jest sędzia to musi być to prawni ko uznanej kompetencji iw dziedzinie praw człowieka.

- kandydaci są wysłuchiwani przed Zgromadzeniem Parlamentarnym RE, które wybiera jedynego z każdej trójki

- kadencja sędziego wynosi obecnie 9 lat bez możliwości reerekcji, co 3 lata następuje częściowe odnowienie składu.

- sędzia trybunału nie może sprawować żadnej funkcji, która kolidowałaby z jego rolą orzeczniczą

- orzekają niezależnie od państw z których pochodzą, są niezawiśli

- sędzia podlega wyłączeniu ze sprawy która w jakiś sposób go dotyczy lub w której występował na niższym etapie rozpoznawania

- w praktyce istnieją 3 role w których sędzia może działać w Trybuale: 1. Sędzia orzekający, 2. Sędzia sprawozdawca – jako pierwszy zapoznaje się ze sprawą i wstępnie relacjonuje ją składowi orzekającemu. 3. Sędzia narodowy – wchodzi z urzędu do składu orzekającego w sprawie która pochodzi z jego państwa.

Procedura przed Trybunałem.

- 2 rodzaje skarg: międzypaństwowe (mogą dotyczyć każdego naruszenia konwencji) i indywidualne (mogą wnosić osoby fizyczne, grupy osób a czasem także osoby prawne- skarga na naruszenie praw zagwarantowanych w konwencji)

- skarga indywidualna – może być złożona w języku narodowym natomiast dalsze postępowanie jest już w języku urzędowym trybunały czyli angielskim lub francuskim.

- najprościej jest już wnieść skargę na formularzu

- przesłanki dotyczące dopuszczalności wniesienia skargi: musi pochodzić od ofiary naruszenia lub jej pełnomocnika, skarga nie może naruszać konwencji, nie może być oczywiście bezzasadna, skarga nie może być nadużyciem prawa do skargi, nie może być identyczna ze sprawą już rozpoznaną, nie może być rozpatrywana w innej międzynarodowej procedurze, przed wniesieniem skargi trzeba wykorzystać krajowe środki odwoławcze, należy ją złożyć od ostatecznego rozstrzygnięcia krajowego, sytuacja jednostki składającej skargę musi ulec istotnemu pogorszeniu.

- jeżeli skarga jest uznana za dopuszczalną następuje 1 etap – próba polubownego rozwiązania sporu. Ma charakter poufny i jeżeli się powiedzie to skarga nie jest rozpoznawana. Jeżeli się nie powiedzie to trafia do rozpoznania merytorycznego przez Komitet lub Izbę. Trybunał działa generalnie opierając się na dokumentach, ale może także wyznaczać rozprawy, w których uczestniczą strony.

- rozprawy są co do zasady jawne chyba że zostałyby utajnione(taki charakter mają narady sędziów)

- po rozpoznaniu sprawy skład orzekający wydaje wyrok, od którego można złożyć odwołanie do wielkiej Izby w terminie 3 miesięcy inaczej wyrok staje się ostateczny

- wyrok jest wiążący dla państwa, może zasądzać odszkodowanie w konkretnej kwocie

- informację wykonaniu wyroku państwo przedkłada komitetowi ministrów Rady Europy, który decyduje także jak postąpić jeśli państwo wyroku nie wykonuje