1.Przedstaw tzw. subiektywne i obiektywne kryteria zdrowia. Dokonaj porównania ich wartości dla oceny zdrowia.

Kryteria oceny zdrowia dzielimy na subiektywne i obiektywne.

Do subiektywnych zaliczamy 7 cech zdrowia:

- brak zmęczenia

- dobry apetyt

- dobry sen

- dobrą pamięć

- dobry humor

- szybką decyzję i działanie

- sprawiedliwość i szacunek dla siebie i innych

Do obiektywnych (mierzalnych, mierniki oceny zdrowia) zaliczamy:

- wzrost i masa ciała

- prawidłowość odżywienia

- pojemność płuc

- parametry krwi

- zdolność do określonego wysiłku

- stan uzębienia

Subiektywne kryteria zdrowia oceniają je pod kątem zdrowia psychicznego, społecznego i fizycznego. Jest to ocena nas samych, tych kryteriów nie można zmierzyć. Obiektywne kryteria zdrowia można zmierzyć fachowymi badaniami, oceniają one tylko zdrowie fizyczne, nie mówi o jego zdrowiu psychicznym dlatego są mniej wartościowym miernikiem zdrowia.

2.Proszę omówić główne uwarunkowania (determinanty) zdrowia - "pole zdrowotne".

Zdrowie jednostki to wynik interakcji:

- predyspozycji genetycznych w 16%

- środowiska fizycznego i społecznego w 21%

- zachowania zdrowotnego składającego się na styl życia w 53%- systemu opieki zdrowotnej w 10%

Wbrew potocznym poglądom o roli opieki zdrowotnej la zdrowia jednostki, pełni ona niewielka rolę, raczej o charakterze naprawczym.

Niewiele większą rolę pełnia czynniki genetyczne – niezależne od jednostki. Rolą opieki zdrowotnej jest możliwie wczesne wykrycie tych wad i ich ewentualne zneutralizowanie poprzez działania farmakologiczne czy też propozycję odpowiednich zachowań zdrowotnych (np. dieta) Dużą rolę pełnią czynniki związane ze środowiskiem, środowiskiem którym jednostka żyje. Znaczenie ma tu otoczenie fizyczne związane z miejscem pracy, gdzie spędzamy dużą część naszego życia (niebezpieczne warunki pracy, zanieczyszczenia itp.) oraz miejscem zamieszkania (zanieczyszczenie powietrza, brak zieleni, złe warunki mieszkaniowe itp.) Dużą rolę pełni otoczenie społeczne, a więc siedliska w których porusza się jednostka w czasie swojego życia. Wpływają one korzystnie lub nie na codzienne zachowania jednostki, na jej nawyki, zwyczaje i przekonania. Decydującą rolę na zdrowie mają konkretne zachowania zdrowotne jednostki – jej styl życia. To on w ostateczności decyduje o postawie jednostki wobec własnego zdrowia, o jej szanowaniu, podnoszeniu na wyższy poziom.

Z „pola zdrowotnego” wynikają konkretne wnioski dla działań promujących zdrowie: zmieniać należy zachowania zdrowotne ludzi, wpływać na prozdrowotną zmianę stylu bycia, róznych siedlisk, zostawiając zdrowie w rękach obywatela (53%) i zapewniając obywatelowi odpowiedni warunki społeczno – ekonomiczne dla realizacji zachowań zdrowotnych (23%).

3.Zdrowie jako wartość instrumentalna i autoteliczna - uwzględnij pojęcie "wartość"

Wartość - cecha właściwa dla danej osoby lub rzeczy, mówiąca o jej walorach materialnych, mentalnych lub artystycznych - cennych dla ludzi.

Wartość to dowolny przedmiot materialny lub idealny, idea lub instytucja, przedmiot rzeczywisty lub wyimaginowany, w stosunku do którego jednostki lub zbiorowości przyjmują postawę szacunku, przypisują mu ważną rolę w swoim życiu i dążenie do jego osiągnięcia odczuwają jako przymus.

Wartość – obiekt, który jednostka lub grupa uważa za cenny i godny pożądania. Wartość pełni rolę kryterium wyboru dążeń ludzkich. Jednostka preferuje te obiekty, których wartość w przyjętym przez nią systemie wartości jest możliwie wysoko

Wartość autoteliczna – wartość sama w sobie, naczelna, centralna, zajmujące najważniejsze miejsce w hierarchii wartości. Realizacja tych wartości jest dobrem samym w sobie, jest ona już wartością z powodu swego istnienia.

Wartości instrumentalne – podrzędne, o niższym znaczeniu, są elementem pomocniczym w osiąganiu wartości najwyższych (autotelicznych) mają one charakter wykonawczy, służą w wykonywaniu celów wyższych lub osiąganiu wyższych wartości.

Na gruncie promocji zdrowia mówi się o nim jak o wartości instrumentalnej.

Ludzie w różnych okresach swojego życia patrzą różnie na zdrowie. W młodości potrzebujemy zdrowia, aby osiągnąć jakieś cele np. osiągnąć jakieś wysokie stanowisko w pracy, dla sportowca wysokie osiągnięcia. Jest to sposób traktowania zdrowia jak wartości instrumentalnej. Osoby starsze patrzą na zdrowie inaczej, nie chcą już dzięki niemu nic osiągnąć, staje się ono dla nich wartością, którą po prostu chcą mieć dla samego faktu posiadania. Jest to traktowanie zdrowia jako wartości instrumentalnej.

Zdrowie jest:

- wartością jednostka lub grupa może realizować swoje aspiracje i potrzebę osiągania satysfakcji

- zasobem gwarantującym rozwój społeczny i ekonomiczny społeczeństwa

- środkiem do osiągnięcia lepszej jakości życia

4. Na czym polega istota myślenia magicznego o zdrowiu? Podaj przykłady takiego sposobu postrzegania zdrowia a) w czasie przeszłym, b) współcześnie.

Myślenie magiczne to łączenie zdrowia z ponadnaturalnymi czynnikami, który wynika z woli sił nadprzyrodzonych (złe duchy, demony, działanie diabła). Takie duchy należy przebłagać, złożyć im ofiarę itp. Rytualne zabiegi maja służyć człowiekowi w opanowaniu środowiska.

W przeszłości ludzie gdy ktoś zachorował szli do szamana, pośrednika pomiędzy swatem codziennego życia a istotami nadprzyrodzonymi. Zajmuje się on leczeniem ciała i ducha. Za pomocą obrzędów i ceremoniałów starał się wpłynąć na umysł (duszę) pacjenta, przez co miała się w nim obudzić naturalna moc ozdrowieńcza. Jest to społeczno – kulturowy kontekst choroby, a nie mechanizmy biologiczne czy procesy fizjologiczne.

Człowiek współczesny postępuje podobnie. Podczas choroby kieruje się do pośrednika swojego boga np. księdza, który ma uzyskać pomyślność dla jego sprawy np. bóg pokieruje ręką chirurga podczas operacji. Obecnie lekarz zajmuje się mechanizmami biologicznymi i procesami fizjologicznymi leczenia a ksiądz dba o sprawy ducha. Lekarz siedzi przy chorym po jednej stronie łóżka a ksiądz po drugiej, współpracują aby osiągnąć jeden cel – zdrowie chorego.

Odmianą myślenia magicznego jest placebo. Placebo jest to specyfik nie mający wartości farmakologicznej, obojętny dla organizmu, który podajemy pacjentowi. Chory potrafi sam wpłynąć na swoją psychikę (duszę), że lek powinien pomóc w leczeniu i naprawdę zdrowieje. Placebo to lekarz, który mieszka w każdym z nas.

5. Przedstaw koncepcję zdrowia w starożytnej medycynie greckiej (szczególnie uwzględnij pojęcie: dietetyka). Odnieś te uwagi do założeń współczesnej koncepcji promocji zdrowia.

Starożytną medycynę grecką oparto na filozofii greckiej, która odwoływała się do natury. Natura ma wszechogarniającą moc (physis). To ona wywołuje procesy zdrowienia lub gojenia, sygnalizuje lekarzowi niezbędne informacje. Greccy bogowie sztuki lekarskiej to Asklepios (Eskulap) oraz jego dwie córki: Hygieja (zdrowie), która symbolizuje zdrowy styl życia ora Panaceja(wszystkowiedząca), symbolizująca farmację i leki.

Dialektyka to w starożytnoći uregulowany tryb życia obejmujący ciało i duszę. Jest ona środkiem zapewniającym zdrowie. Tryb życia powinien być dostosowany do indywidualnych potrzeb.

Zalecenia zdrowotne to:

- odżywienie

- sport

- higiena

- Starożytna dietetyka obejmowała:

- światło i powietrze

- jedzenie i picie

- ruch i wypoczynek

- sen i czuwanie

- wydzieliny i emocje

Poglądy Hipokratesa na temat zdrowia.

Zdrowie ozn. wg niego równowagę wpływów środowiska, sposobu życia i ludzkiej natury. Choroba jest zachwianiem tej równowagi, dlatego celem leczenia nie jest uzdrowienie konkretnego narządu, lecz całego ciała poprzez zwiększenie sił obronnych organizmu. Uzyskuje się to przez świeże powietrze, wodę, gimnastykę, masaże, kąpiele i psychoterapię. W leczeniu należy wykorzystać uzdrawiającą energię natury. Wymaga to usunięcia przeszkód na drodze jej przepływu. Równowaga zewnętrzna między człowiekiem, a otoczeniem ma wpływ na jego równowagę wewnętrzną.

6. Kategoria zdrowie w kulturze chrześcijańskiej. Co jest najwyższą wartością w doktrynie chrześcijańskiej? Objaśnij szczególnie kategorię „christus medici".

Najwyższą wartością w kulturze chrześcijańskiej jest zbawienie duszy, a nie zdrowie i dobrobyt. Cierpienie jest postrzegane jako możliwość dostrzeżenia winy, a choroba daje możliwość odprawienia pokuty. Jednakże zdrowie nie pozostaje w wierze chrześcijańskiej zupełnie zepchnięte na bok, w Starym Testamencie ok. 30% to przykazania dotyczące zdrowego życia i zakazów co do ich przestrzegania. W Nowym Testamencie święci traktowani są jako narzędzia w rękach Boga. Pojawia się również Jezus Chrystus dzięki któremu możliwe jest odkupienie grzechów i osiągnięcie zbawienia duszy. Modląc się do niego oczekujemy jego pomocy (odpowiedz na modły). Jest on w stanie zrobić wszystko. Mówimy o Chrystusie jak o wielkim lekarzu – Christus medici- który jest w stanie uleczyć nas z każdej choroby. Jak głosi NT dokonał On wielu uleczeń za swego życia, my zaś teraz wierzymy że modląc się do niego uleczy i nas. W bardziej szerokim ujęciu jest on lekarzem naszej duszy ponieważ dzięki jego śmierci uzyskamy odkupienie, uleczy on naszą dusze i pozwoli na zbawienie.

7. Przedstaw ewolucję stosunku do ciała i zdrowia w kulturze chrześcijańskiej - począwszy od św. Augustyna po współczesną wykładnie kościoła katolickiego?

Św. Augustyn (IV/V w) uważał, że celem ludzkiego życia jest zbliżyć się do Boga. O ciało nie warto się troszczyć ponieważ jest ono ciężarem dla duszy. Choroba staje się wartością gdyż przybliża moment rozstania się duszy z ciałem. Problem leczenia jest zupełnie nieistotny. Św. Augustyn przenosi idee platońskie na grunt chrześcijaństwa. Platon podzielił świat na świat zmysłów gdzie wiedza jest niedoskonała i przybliżona; oraz na świat idei gdzie wiedza jest pełna, poznajemy rozum. Idee są wieczne i niezmienne.

Św. Tomasz z Akwinu (XIII w) uważał, że świadomość Boga nie jest nam wrodzona, dochodzimy do niej drogą doświadczeń, rozumu. Przekazują nam ja rodzice. Ciało nie jest więźniem duszy, stanowi z nią jedność. Jego poglądy przenoszą poglądy Arystotelesa na grunt chrześcijaństwa. Arystoteles uważał, że nie ma wrodzonych idei. Stopień poznania jest to to co postrzegamy za pomocą zmysłów.

WSPÓŁCZESNOŚĆ: Wymiar teologiczny – zdrowie jako dar od Boga. Wymiar praktyczny – życie i zdrowie fizyczne są dobrami powierzonymi nam przez Boga i mamy obowiązek się o nie troszczyć. „ Kto nie dba o zdrowie, nie potęguje i nie podnosi go na wyższy poziom popełnia grzech zaniechania”

KATOLICYZM XXI w: Ciało człowieka zostało stworzone przez Boga i uznane jako dobre. Ciało i zdrowie zostało dane człowiekowi przez Boga, a do człowieka należy zadanie dbałości o nie. Ciało człowieka jest „Świątynią Ducha Świętego”

Kilka słów o współczesności, podobieństwo poglądów Tomasza z obecnymi.

8. Św. Tomasz z Akwinu i jego stosunek do ciała człowieka - zilustruj wypowiedź cytując jedną z „złotych myśli" tego doktora Kościoła.

„Każdy człowiek z natury swej kocha swoje ciało” (ciało i dusza stanowią jedność)

„Każdy ma obowiązek troszczyć się o swoje ciało” (ciało i dusza stanowią jedność dbając o zdrowe ciało zapewniamy sobie zdrowa dusze. Zdrowe ciało pomoże nam osiągnąć zbawienie)

9. Dokonaj charakterystyki biomedycznego modelu zdrowia i choroby, a następnie wskaż jego wady (ograniczenia) i zalety.

Przeniesienie Kartezjańsko – Newtonowskiej wizji świata na grunt zdrowia tworzy biomedyczny model zdrowia i medycyny. Nowoczesna medycyna spowodowała, że człowieka zredukowano do maszyny składającej się z komórek i molekuł. Zdrowy organizm to taki w którym wszystkie elementy działają sprawnie i współpracują ze sobą. Choroba pojmowana jest jako zaburzenie pracy jakiegoś elementu. W konsekwencji taki „inżynieryjny” sposób traktowania zdrowia i choroby doprowadził do sytuacji, w której dokonuje się prób „naprawy zdrowia” poprzez:

 regulacje mechanizmów fizjologicznych, biochemicznych, częściowo procesów psychicznych, za pomocą: farmakoterapii, sztucznych materiałów, wymiany elementów ciała itp.

 zakłada się, że jedyna racjonalną droga zagwarantowania sobie zdrowia jest możliwie intensywne korzystanie ze świadczeń profesjonalisty. Wiedza o tym jak wieść zdrowy tryb życia, została zastąpiona przez wiedzę o chorobach, co w efekcie wiążę się z zaprzestaniem szerszego myślenia o prewencji. Profilaktyka zdrowotna wymaga podporządkowaniu się zaleceniom profesjonalisty.

Jest to metoda skuteczna, ale ograniczona. Taki sposób myślenia jest niewystarczający.

Przyjęte założenia:

 umysł i ciało to dwa oddzielne byty (medyczny dualizm)

 ciało jest rozpatrywane w kategoriach maszynowych (lekarz, nauczyciel – inżynier zdrowia)

 jest to podejście redukcjonistyczne. Skupia się na poszukiwaniu biologicznych przyczyn choroby przy względnym niedocenianiu społecznych i psychologicznych czynników

 próba znalezienia specyficznej przyczyny leżącej u podłoża etiologii choroby

ZALETY:

 zachodnia medycyna oparta jest na obiektywnych badaniach, które są wynikiem intuicji doświadczeń badacza

 jest rezultatem konkretnej wiedzy naukowej (indukcja + dedukcja)

 ograniczyła irracjonalne (pozanaukowe) idee i praktyko okresów wcześniejszych

 wykorzeniono szereg chorób

 znakomite efekty w sytuacji zagrożenia życia

 neutralizacja skutków wypadków, dysfunkcji ciała

 coraz lepsze substytuty materiałów biologicznych (przeszczepy, protezy)

 bardziej udana ingerencja w stronę biologiczną

WADY:

 ciało jest izolowane od osoby („przypadek” chorobowy)

 mechanizmy biologiczne nie stanowią wyłącznej przyczyny (etiologii) choroby

 społeczne, psychiczne, socjalne przyczyny choroby są niedoceniane

 subiektywne poczucie zdrowia i choroby jest nieistotne – pacjent jest bierny (opinia, wiedza pacjenta nie mają znaczenia)

 zabiegi biomedyczne w niewielkim stopniu wpływają dla zdrowotności całych populacji

10. Dokonaj omówienia definicji "zdrowie" (w/g WHO) na tle biomedycznego podejścia do zdrowia i choroby.

Zdrowie (wg WHO) jest pełnią fizycznego, psychicznego i społecznego dobrostanu człowieka, a nie tylko brakiem choroby lub kalectwa.

Definicja ta rozszerzyła pojecie zdrowia, obejmując nie tylko fizyczną –jak w modelu biomedycznym – ale także psychiczną i społeczna jego stronę. Stan zdrowia zależy nie tylko od parametrów fizycznych, ale też od

samopoczucia jednostki (nacisk położono na psychiczna stronę zdrowia)

11. Na czym polega holistyczny sposób postrzegania ciała i zdrowia (omów pojęcie, podaj przykłady - wykorzystaj wykład oraz pozycję Bishop 2000) ?

Holistyczne pojmowanie rzeczywistości to patrzenie w kategoriach zintegrowanych całości, których własności nie można sprowadzić do własności mniejszych części. Jest to uznanie nadrzędności całości nad pojedynczymi elementami struktury lub funkcji organizmu.

Taki sposób postrzegania ciała i zdrowia ujmuje człowieka w całej swojej złożoności, w szerokim kontekście ekologicznym wraz z jego środowiskiem zewnętrznym, jego psychiką.

Wg koncepcji holistycznej na zdrowie należy spojrzeć w ujęciu systemowym wg którego:

 żywe organizmy są organizmami samoregulującymi się

 żywe organizmy wykazują Duzy stopień stabilności np. wymiana starych komórek na nowe co jakiś czas

System (układ) to każdy zbiór elementów pomiedzy którymi zachodzą oddziaływania. Jego własności nie są prosta sumą własności poszczególnych części (zjawisko emergencji). Te same elementy połączone różnie stworzą coś innego. Całość składa się z części powiazanych w sposób właściwy jedynie dla tej całości. Wzajemne oddziaływanie elementów to proces transakcji

12. Wyjaśnij pojęcia: a) równowaga dynamiczna organizmu (homeostaza, adaptacja), b) istnienie sił autoleczniczych (samoorganizacja) - wykorzystaj informację z różnych nurtów holistycznych.

Równowaga dynamiczna zakłada istnienie sił autoleczniczych tkwiących w każdym żywym organizmie – wrodzona skłonność organizmu do powrotu do stanu równowagi w każdym przypadku jej naruszenia, wykorzystując procesy adaptacyjne, regeneracyjne, homeostazy.

Zdolności adaptacyjne:

 zbiór ujemnych sprzężeń zwrotnych (temp ciała, ciś krwi)

 zbiór dodatnich sprzężeń zwrotnych (uczenie się, ewolucja)

Homeostaza – to po pierwsze utrzymanie równowagi środowiska wewnętrznego organizmu (temp. ciała, skład płynów ustrojowych), po drugie to zachowanie równowagi pomiędzy organizmem a środowiskiem zewnętrznym.

Adaptacja (przystosowanie) – zmiany morfologiczne lub funkcjonalne organizmów, ułatwiające bądź umożliwiające przeżycie i rozród danego osobnika w zależności od warunków środowiskowych; adaptacja genotypowa wynika z mutacji i selekcji naturalnej prowadzi do przemian ewolucyjnych; adaptacja fenotypowa dotyczy zmian nabytych w życiu osobniczym i nie podlega dziedziczeniu.

Siły autolecznicze - siły tkwiące w organizmie przywracające każdorazowo równowagę dynamiczną. Stabilność organizmu nigdy nie jest absolutna. Utrzymuje się dopóki wahanie nie przekracza wychylenia krytycznego. Wychylenia mogą powodować rozwój narządu, ewolucje ale też uszkodzenie i śmierć organizmu.

Samoorganizacja systemu:

 każdy system można opisać w kategoriach współzależnych zmiennych

 każda zmienna systemu może przybierać dowolna wartość czy postać

 zmiany wielkości składowych muszą się jednak mieścić w pewnym charakterystycznym dla systemu zakresie zmian

Te składowe opisują stan dynamicznej równowagi systemu czyli homeostazę (podatność organizmu na zmieniające się warunki zewnętrzne) i zdolności adaptacyjne.

Nie istnieje „absolutny” stan zdrowia. Zdrowie to ciągłe zmiany dostosowawcze organizmu, odzwierciedlają jego twórcze reakcje na zagrożenia ze strony środowiska. Organizm zawsze wybiera najlepszy wariant w stosunku do zmiennych czynników środowiska. Im bardziej dynamiczny stan organizmu (tolerancja systemu na wahania) tym większy potencjał zdrowia.

13. Dokonaj porównania założeń tzw. l i II rewolucji zdrowotnej.

Przedmiotem manipulacji w I rewolucji zdrowotnej (1880 – 1950) było środowisko człowieka. Wykonawcą tego dzieła i zarazem podmiotem odpowiedzialnym miały być organizacje społeczne, służby medyczne i państwowe. Główne jej hasła to:

 radykalne polepszenie wyżywienia ludności – wzrost odporności

 polepszenie warunków mieszkalnych dużych grup ludności

 zapewnienie ludziom czystej wody oraz odprowadzenie ścieków – ograniczenie kontaktu z zarazkami chorobotwórczymi

 szczepienia ochronne

Okres przejściowy w zdrowiu publicznym 1950 – 1975. Jest to okres szczególnego zauroczenia medycyną „naprawczą”.

Rewolucja zdrowie dla wszystkich 2000

Zdrowie nie może być przywilejem lecz prawem ludzi naszego globu , stworzyć warunki dla prozdrowotnego stylu życia i odpowiedniej opieki zdrowia

II rewolucja zdrowotna („era postmedyczna”):

 rozgrywa się na płaszczyźnie indywidualnych zachowań ludzi

 zakłada się osobistą odpowiedzialność za własne zdrowie poprzez zmianę stylu życia

 przyjmuje się, że zdrowie jest funkcją indywidualnego zachowania, zakłóceń społecznych, czynników ekonomicznych oraz środowiska

14. Wyjaśnij krótko na czym polega idea promocji zdrowia a) w jej wymiarze odnoszącym się do pojedynczego człowieka, b) w aspekcie społecznym.

Promowanie zdrowia – tworzenie, doskonalenie, podnoszenie na wyższy poziom swego zdrowia (WHO).

Promowanie zdrowia to tworzenie i doskonalenie wiedzy i umiejętności dbania o swoje zdrowie i jego postrzegania w kategoriach wartości. Promocja zdrowia to proces uczulający ludzi na wzrost kontroli nad własnym zdrowiem oraz jego poprawą.

Promocja zdrowia to sztuka interwencji w systemy społeczne w taki sposób aby rozwijały się w kierunku zdrowych środowisk tzn. „wbudowanie” zdrowia w system społeczny.

Promocja zdrowia – obowiązki wobec własnego ciała:

 chce być partnerem w ruchu promowania zdrowia

 muszę dzielić odpowiedzialność za zdrowie

 jestem aktywny w działaniach dla osiągnięcia zdrowia

 umiem rozpoznać i wyrażać swoje potrzeby zdrowotne

 mam prawo do uzyskania informacji i pomocy w procesie doskonalenia swojego zdrowia

Hasła promocji zdrowia:

„Moje zdrowie w moich rekach”

„Jestem odpowiedzialny za swoje zdrowie”

Promocja zdrowia:

 kształtowanie odpowiedzialności za zdrowie własne, rodziny i społeczności

 zachęcanie do stylu życia sprzyjającego zdrowiu; prezentowanie realnych wyborów w sprawach swego zdrowia

 umożliwienie człowiekowi zrealizowania jego potencjalnych możliwości fizycznych, psychicznych, społecznych

 rozwijanie umiejętności dokonywania wyborów, decyzji w sprawie swego zdrowia

Krótko mówiąc promocja zdrowia to proces umożliwiający ludziom zwiększenie kontroli nad własnym zdrowiem oraz jego poprawę. Z takiego punktu widzenia służby medyczne mają zajmować się przywracaniem i ochroną zdrowia, a człowiek tworzeniem i umacnianiem zdrowia.

Wyzwaniem promocji zdrowia jest rozwój indywidualnych jak i grupowych umiejętności definiowania problemów, jak i podejmowania decyzji służących wzmacnianiu zdrowia.

Promocja zdrowia jest przede wszystkim społecznym i politycznym przedsięwzięciem a nie zadaniem służb medycznych.

15."Moje zdrowie w moich rękach" a) wyjaśnij znaczenie i genezę tego hasła, b) wskaż rolę państwa w obrębie tego procesu.

„Moje zdrowie w moich rekach” Hasło promocji zdrowia. Celem jest uświadomienie ze ich zdrowie zależy od ich samych. Sami realizujemy hasło a państwo powinno zapewnić warunki do realizacji tego hasła

W wymiarze indywidualnym:

 umiem rozpoznać i wyrazić swoje potrzeby zdrowotne ( kontrola nad własnym zdrowiem oraz jego poprawa)

 mam prawo do uzyskania informacji na temat swojego zdrowia

 jestem aktywny w działaniu dla osiągnięcia zdrowia (podejmowaniu działań służących uzyskaniu pełni zdrowia)

Państwo ma obowiązek zapewnić obywatelowi warunki do realizacji hasła „Moje zdrowie w moich rekach”. Są to:

 warunki dla utrzymania kondycji psychofizycznej

 możliwość korzystania z praw i swobód obywatelskich

 możliwości wykształcenia

 możliwość zatrudnienia

 prozdrowotne warunki pracy

 korzystne dla zdrowia warunki mieszkaniowe (materiały ekologicznie czyste)

 ilość i jakość pożywienia

 poczucie bezpieczeństwa (bezpieczny spacer w parku, bez strachu)

 bezpieczne oszczędzanie

Konstytucja promocji zdrowia( karta ottawska) 1986 r.

Strategia promocji zdrowia:

- budowa polityki zdrowia publicznego;

- tworzenie środowisk sprzyjających zdrowiu;

- wzmacnianie działań społecznych na rzecz zdrowia;

- rozwijanie osobowych umiejętności umożliwiających zachowanie zdrowia;

- reorientacja świadczeń zdrowotnych

Obecnie hasła promocji zdrowia w Polsce zostały zawarte w Narodowym Programie Zdrowia 2007 -2015. Celem głównym NPZ jest poprawa zdrowia i związanej z nim jakości życia ludności oraz zmniejszenie nierówności w zdrowiu:

 kształtowanie prozdrowotnego stylu życia społeczeństwa

 tworzenie środowiska życia, pracy i nauki sprzyjającego zdrowiu

 aktywizowanie jednostek samorządu terytorialnego i organizacji pozarządowych do działań na rzecz zdrowia.

16. Podejście siedliskowe do zdrowia- objaśnij termin a następnie określ na czym polega różnica pomiędzy siedliskową (promocyjną) a medyczną (tradycyjną ) koncepcją ochrony zdrowia obywateli (wykład oraz J.B.Karski 1994, 1997).

Siedlisko – miejsce w którym ludzie żyją, pracują i korzystają z różnych świadczeń.

(rodzina, szkoła, szpital, dzielnica, gmina – miejsca gdzie jednostka poprzez określone zachowania, preferowany sposób życia może zwiększyć lub zmniejszyć swój potencjał zdrowia).

Założeniem nadrzędnym podejścia siedliskowego aby uzyskać określone cele zdrowotne jest działanie na struktury społeczne, a nie tylko na jednostki.

Charakterystyka podejścia siedliskowego:

 punktem zainteresowania promocji zdrowia są społeczności i istniejące w nich różne organizacje (szkoła, zakład pracy, szpital)

 obiektem interwencji nie są jednostki lecz systemy społeczne

 zakłada się powiązania pomiędzy środowiskiem społecznym a osobistymi zachowaniami ludzi

Podejście siedliskowe nie oznacza skupienia się na problemie zdrowotnym (model medyczny) lecz strategię odnoszoną do istniejącego systemu społecznego. Jest to kształtowanie warunków prozdrowotnych (model organizacyjny).

Podejście siedliskowe to sztuka interweniowania w autonomie systemu. Polega na znalezieniu komunikacji pomiędzy jednostkami a systemami społecznymi przy respektowaniu autonomii systemu. System społeczny nie składa się z ludzi lecz z sposobów komunikowania się. System posiada wzory, reguły i szczególne środki komunikowania się. Należy je poznać i wykorzystać do realizacji celów zdrowotnych. Warunkiem jest znalezienie punktów wejścia do aktualnego systemu organizacyjnego (wejście do systemu jest najtrudniejsze, jednak po dostaniu się do niego mamy pewność skuteczności działań). Możemy naruszać równowagę systemu społecznego, jednak nie możemy powodować jego dezintegracji.

17. Co na gruncie promocji zdrowia oznacza zasada „wbudowanie zdrowia w system społeczny"? Jak tę zasadę można uwzględnić poprzez wykorzystanie systemu kultury fizycznej ?

Promocja zdrowia to sztuka interwencji w systemy społeczne w taki sposób aby rozwijały się w kierunku zdrowych środowisk tzn. „wbudowanie” zdrowia w system społeczny.

Wychowanie fizyczne umożliwia głębszą obserwację młodego człowieka w sytuacjach wymagających ekspresji wielu ważnych dla ochrony przed uzależnieniami cech osobowości. Należy to wykorzystać w procesie edukacyjnym.

18. Co oznacza sformułowanie: „system społeczny staje się edukatorem zdrowia". Kiedy tak się dzieje, podaj przykłady

System społeczny poprzez warunki pracy, wytwarzane produkty dostarcza wzorów myślenia, tworzy wartości, a co za tym idzie postawy i zachowania, staje się „edukatorem zdrowia”.

Elementy życia społecznego skutecznie zmieniające zachowania prozdrowotne obywateli:

 system ubezpieczeń społecznych

 polityka podatkowa (wyższe ceny papierosów)

 reklama telewizyjna i radiowa

 edukacja zdrowotna w placówkach oświatowych i medycznych

Nowy system gospodarczy spowodował, że jesteśmy obiektem manipulacji ekonomistów itp. (nie kupiłabym tego gdybym odwołała się do swojej wiedzy)

Rząd może pomóc obywatelowi w podjęciu decyzji zdrowotnych – podatek od grzechu.

19. Jak należy rozumieć zasadę: obowiązkiem Państwa zapewnić „warunki" dla realizacji przez obywatela hasła - moje zdrowie w moich rękach. Określ o jakie warunki tutaj chodzi.

Państwo ma obowiązek zapewnić obywatelowi warunki do realizacji hasła „Moje zdrowie w moich rekach” (promocja zdrowia). Są to:

 warunki dla utrzymania kondycji psychofizycznej

 możliwość korzystania z praw i swobód obywatelskich

 możliwości wykształcenia

 możliwość zatrudnienia

 prozdrowotne warunki pracy

 korzystne dla zdrowia warunki mieszkaniowe (materiały ekologicznie czyste)

 ilość i jakość pożywienia

 poczucie bezpieczeństwa (bezpieczny spacer w parku, bez strachu)

 bezpieczne oszczędzanie

20. Omów koncepcję Szkoła Promująca Zdrowie.

Cechy szkoły promującej zdrowie:

 edukacja prozdrowotna w ramach programu nauczania szkoły

 kształtowanie tzw. etosu zdrowia w życiu szkoły

 współdziałanie szkoły z rodziną i społecznością lokalną

I etap – założenia teoretyczne:

1. propagowanie ideii SPZ w lokalnych społecznościach szkolnych – pozyskiwanie sojuszników.

2. powołanie szkolnych koordynatorów i zespołów promocji zdrowia.

3. podjęcie zobowiązań przez szkoły.

II etap-ustalenie priorytetów.

1. określić potrzeby uczniów i nauczycieli.

2. opisać wewnętrzną strukturę szkoły , jej organizacja z punktu widzenia zaspokajania potrzeb zdrowotnych.

3. opisać istniejące i potencjalne związki szkół z instytucjami i społecznościami lokalnymi.

4. opisać działania w zakresie promocji zdrowia podejmowane do tej pory.

5. zbadać aktualne możliwości tworzenia SPZ.

III etap- opracowanie realnego planu działania na najbliższy rok , zawierającego wyróżnienie spraw najpilniejszych ( najbardziej oczekiwany przez społeczność szkoły ). Podjęcie działań , które pozwolą na stosunkowo szybkie osiągnięcie “pierwszych sukcesów”.

IV etap. Ewaluacja – to sprawdzenie:

- co się wydarzyło w czasie realizacji projektu i dlaczego.

- czy działania zakończyły się sukcesem ( osiągnięto wybrany cel , wykonano zaplanowaną pracę)

Ewaluacja składa się z dwóch części:

1. Ewaluacja procesu – stałe monitorowanie przebiegu realizacji zadań.

2. ewaluacja wyników (końcowa) – sprawdzenie skuteczności naszych działań

Tworząc szkoły PZ należy spełnić następujące procedury:

- rozpoznanie potrzeb zdrowotnych środowiska lokalnego od ludzi do problemu.

- podejście projektowe .Metoda kolejnych kroków.

- praca grupowa. Pozyskiwanie kolejnych sojuszników.

- ewaluacja. Ocenianie kroczące.