1. Etyka a ekonomia. Czy ekonomia może obejść się
SOKRATES
bez etyki ? Czy ekonomia jest nauką moralną ?
Wytworzył nowe pojęcie cnoty, nierelatywne; wyodrębniając
Etyka
i
ekonomia
to
dziedziny
pośród zalet człowieka zalety moralne. Był pierwszym , który
posiadające właściwe sobie autonomie. Ekonomia bada
wyróżnił dobra moralne – właściwy przedmiot etyki.
zachowania się podmiotów ( gospodarstwa domowe,
Cnota wiąże się z pożytkiem i szczęściem.
przedsiebiorstwa, państwo ) w dziedzinie
Pożytek zależy od dobra – tylko to co dobre jest pożyteczne.
wykorzystania ograniczonych zasobów, które mogą być
Szczęście zależy od dobra - tylko to co dobre daje szczęście.
w różny sposób wykorzystane w sferze produkcji,
Szczęśliwym jest ten, który posiada największe dobra a
wymiany i konsumpcji. Ekonomia pozytywna a
najwiekszym dobrem jest cnota.
ekonomia normatywna ( porównaj ).
Jak szukać tego co dobre? Poprzez uogólnianie, indukcję.
Etyka to najogólniej teoria moralności.
Skoro dobro jest pożyteczne i daje szczęście, ten kto je pozna Przedmiotem jej dociekań jest badanie zachowań
na pewno będzie je czynił.
zarówno moralnych jak i niemoralnych w celu
Wiedzę utożsamiał z cnotą. Wiedzieć co to jest być wyrobienia
sobie
uzasadnionych
sądów
oraz
sprawiedliwym oznacza być sprawiedliwym.
wypracowania odpowiednich rekomendacji.
Zło wynika z niewiedzy. Głupota jest niemoralna, nieetyczna.
Etyka stanowi normatywne dociekanie a nie czysto
opisową naukę. Etyka ma podwójny cel: 1. Ocenia
Intelektualizm etyczny
praktyki
ludzkie
odwołując
się
do
standardów
moralnych.
2. Zapewnia poradę, sugeruje rozwiązanie i linię
PLATON
postępowania.
Rozwinął koncepcję cnoty jako ładu i harmonii duszy.
Usystematyzował koncepcje duszy jako lustrzanego odbicia
Czy możliwy jest dialog pomiędzy tymi
świata.
dziedzinami ?
1. część rozumna- cnota mądrości,
Jeżeli jest możliwy, to czy jest potrzebny
2. część mężna – cnota męstwa,
?
3. cz. pożądliwa – c. umiarkowania
Jeżeli jest możliwy i potrzebny to co
może stanowić wspólną płaszczyznę tego
Na podstawie tego podziału sformułował koncepcję 4
dialogu i gdzie może on być
kardynalnych cnót.
prowadzony ?
Czwarta – sprawiedliwość zasadza się na współwystępowaniu
trzech pozostałych.
2. Wprowadzenie w problematykę etyki. Klasyczne
koncepcje rozwoju moralnego człowieka, poglądy na
Jądro Platońskiej etyki tkwiło w jego idealistycznym poglądzie
temat
ocen
moralnych.
Kontrowersje
wokół
na świat.
subiektyiwzmu i ralatywizmu moralnego.
Jak byt tak i dobro podzielił na dwa śwaity : idealny i realny.
Jego teoria etyczna składa się z trzech tez:
HERAKLIT
1.Dobra stanowią hierarchię.
Pierwsze
rozważania
etyczne
o
charakterze
2.Szczytem tej hierarchii nie jest dobro realne tylko
niesystemowym lecz gnomicznym.
dobro idealne: idea dobra.
Gnoma – aforyzm, sentencja
3.Dobra realne są początkiem i nieuniknionym
Wprowadził pojęcie zmiany. Wszystko płynie. Nie
etapem w drodze do szczytu.
można wejść dwa razy do tej samej wody. Nigdzie nie
ma wyraźnej granicy, wszędzie są tylko przejścia; z nocy
O tym stosunku dóbr realnych i idealnych wypowiedział sie w
w dzień, z młodości w starość. Przekonanie o
swojej nauce o miłości. Pierwszym przedmiotem miłości są
zmienności i ciągłości zjawisk doprowadziło go
p i
ę
k
n
e
c i a
ł
a .
P óźniej przychodzi świadomość, że piekno dusz
do relatywizmu. Heraklit uważał, że nic z tego co istnieje
jest wieksze niż piękno ciał. Przedmiotem miłości stają się
nie posiada własności stałych i piękne uczynki, myśli. Później przychodzi zrozumienie, że
bezwzględnych, lecz wciąż zmienia właściwości,
przedmioty są piękne bo mają w sobie piękno które jest im
przechodzi z przeciwieństwa w wszystkim wspólne. Wytwarza się miłość do idei piękna.
przeciwieństwo.
Potoczne rozumienie platońskiej miłości jako wyzbycia sie
pożądań zmysłowych jest uproszczone.
SOFIŚCI
Dla Platona miłość nadzmysłowa była wprawdze celem, ale
1. Prawdę poznajemy tylko za pomocą zmysłów –
miłość zmysłowa była do niej środkiem.
sensualizm.
Poprzez cele realne względne doczesne, można osiągnąć cele
2. Zatem prawda jest dla każdego inna – relatywizm.
idealne, bezwzględne, wieczne.
„ Człowiek jest miarą wszechrzeczy” Protagoras.
To sens Platońskiej teorii miłości.
3. Skoro przeciwne opinie mogą być równie prawdziwe,
pierwszeństwo
przyznawali
tym
dogodnym
–
ARYSTOTELES
praktycyzm.
4. To, że wśród względnych prawd niektóre uważane są
W przeciwieństwie do idealizmu Platona, główny nurt
przez ludzi za obowiązujące jest wynikiem przyjętej
filozofii Arystotelesa jest naturalistyczny, empirycystyczny.
umowy – konwencjonalizm.
Arystoteles odrzucił Platońska ideę dobra. Prawdziwą
W szczególności za konwencjonalne uważali poglądy na
rzeczywistością nie jest idea dóbr uobecniona we wszystkich
prawo, moralność, religię.
sytuacjach, lecz konkretne sytuacje, konkretne dobre
uczynki.Nie ma innego dobra niż realne.
TEMAT 3,4
W sprawach etyki człowiek nie może osiągnać wiedzy
Wybrane kierunki i systemy etyczne: utylitaryzm,
absolutnej , jedyne co może zrobić, to wyprowadzić zasady
etyka
chrześcijańska,
etyka
Kanta,
etyka
etyczne w sposób empiryczny z ludzkiego postępowania.
odpowiedzialności. Przykłady zastosowania sposobów
Sferą etyki jest więc działanie ludzkie. Naturę dobra
ocen moralnych, proponawanych przez omawiane
znajdujemy nie drogą abstrakcyjnego rozumowania lecz przez
systemy etyczne.
ustalenie jakie w rzeczywistości ludzie stawiają sobie cele.
Cele ludzkości są różnorodne są wyższe i niższe. Cele niższe
1. KONSEKWENCJALIZM
są środkiem do uzyskania celów wyższych. Najwyższy, który
już nie jest środkiem do niczego to eudajmonia. – to KONSEKWENCJALIZM
doskonałość jednostki rozumiana jako szczęście.
Czym jest ta doskonałość / Arystoteles widział ją w działaniu właściwym naturze człowieka. A właściwą natura człowieka
KRYTERIUM OCENY MORALNEJ: SKUTKI
jest rozum.
DZIAŁAŃ LUB REGUŁ
Celem życia jest więc szczęście a warunkiem koniecznym
szczęścia cnota.
UTYLITARYZM – POSTĘPOWANIE JEST SŁUSZNE
Cnoty dzielił na:
JEŚLI
PROWADZI
DO
UZYSKANIA
JAK
Praktyczne - cnoty etyczne,
NAJWIĘKSZEJ ILOŚCI KORZYŚCI CZY DOBRA. (
Teoretyczne- cnoty intelektualne.
J. BENTHAM, J.S. MILL)
Cnotę praktyczną definiował w kategoriach racjonalnego
wyboru w kazdej sytuacji, widzac w niej złoty środek
1.
Podstawową
wartością
ludzką
powinna
być
pomiędzy dwiema skrajnościami.
przyjemność – utylitaryzm hedonistyczny.
Dobro jest środkiem pomiędzy nadmiarem i brakiem,
Odwaga : tchórzostwem a brawurą,
2. Podstawową wartością jest szczęście – utylitaryzm
Duma: pokorą o pychą,
eudajmonistyczny.
Powściagliwość : asceza z rozpustą.
Postępowanie zgodne z tymi zasadami nazwał dzielnością
3. Podstawowymi wartościami nie jest ani szczęście ani
etyczną.
przyjemność ale to, co człowiek uważa za wartościowe,
np. przyjaźń lub wiedza, utylitaryzm idealny
TEMAT 5
Analiza etyczna różnych działań gospodarczych. Społeczna 2. DEONTOLOGIZM
odpowiedzialność podmiotów gospodarujących. Problemy etyczne występujące pomiędzy przedsiębiorstwem a KRYTERIUM OCENY MORALNEJ ZAWARTE JEST
otoczeniem. Formułowanie kodeksów etycznych firm.
W
CZYNACH
NIEZALEśNIE
OD
ICH
Omawiane systemy etyczne proponują różne kryteria
KONSEKWENCJI
–
ETYKA
POWINNOŚCI,
dokonywania wyborów moralnych i różne kryteria OBOWIĄZKU:
moralnej oceny działań.
Zawsze jednak podmiotem tych ocen jest człowiek, wszystkie
SYSTEM ROSSA – DOPUSZCZA MOśLIWOŚĆ
systemy etyczne zakładają bezpośredni związek przyczynowy
OCENIANIA CZYNÓW WEDŁUG KONSEKWENCJI
między osobą a jej czynem.
OBOK OCENY SAMEGO DZIAŁANIA
W działaniach gospodarczych nie zawsze jest łatwo ustalić ten
związek.
ETYKA ODPOWIEDZIALNOŚCI
Badając aspekty moralne działań gospodarczych możemy
Etyka materialna – kryterium oceny moralnej działań jest
wyodrębnić dwie sytuacje:
ocena konkretnych wartości.
1.
Odpowiedzialność agenta,
M. Scheller – absolutność i uniwersalność hierarchicznie
2.
Odpowiedzialność firmy.
ułożonego systemu wartości. Wartości są przedmiotem
doświadczenia człowieka, który rozpoznaje je intuicyjnie
Agent – to osoba, która zgadza się działać na korzyść i pod i emocjonalnie, człowiek może rozpoznawać wartosci
kontrolą innej osoby zwanej pryncypałem.
bez angażowania rozumu.
W stosunku umownym między agentem a pryncypałem, agent
może wybierać i realizować działania, których pozytywnych
R.
Ingarden
–
ustalenie
na
czym
polega
skutków oczekuje pryncypał.
odpowiedzialność moralna pozwala wejrzeć w istotę
W działaniach gospodarczych zawsze jednak wystepuje
wartości.
przypadkowość i ryzyko. Zatem rezultat pracy agenta może się
różnić od oczekiwań pryncypała z powodu niepewności
1.Ponoszenie odpowiedzialności,
i ryzyka.
2. podejmowanie odpowiedzialności,
3. pociąganie do odpowiedzialności,
ODPOWIEDZIALNOŚĆ AGENTA
4. odpowiedzialne działanie
AGENT –osoba, która zgadza się działać na korzyść i pod
kontrolą innej osoby zwanej pryncypałem. Między agentem a
Tradycja chrześcijańska i personalizm katolicki.
pryncypałem powstaje tzw.stsunek agencyjny.
Moralność wywodząca się z tradycji chrześcijańskiej
Przykłady stosunku agencyjnego:
obejmuje nie tylko normy i oceny moralne ale także
pryncypał
agent
wzorzec człowieka, jego celu życia i wartości
po
Pacjent
Lekarz
średniczących w realizacji tego celu. Etyczne
uzasadnienie moralno
Właściciel
Menedżer
ści ma charakter heteronomiczny:
odwołuje si
firmy
Pracownik
ę do obowiązków człowieka
wobec
Boga.Moralno
Menedżer firmy
firmy
ść
chrześcijańska
zakłada,
że
obowi
nabywca
sprzedawca
ązkiem człowieka jest nie tylko stosowanie się do
przykazań ale rozwijanie cnót i przykładne życie.
Różnice między katolicyzmem a protestantyzmem (
Stosunek agencyjny jest regulowany przez obowiązki agenta i
zastanów się !) Współcześnie dominuje orientacja
pryncypała.
wskazująca na potrzebę poszukiwania wspólnej dla
Obowiązki agenta:
wierzących
i
niewierzących
bazy
filozoficznej
Lojalne wykonywanie zleconych zadań
uzasadniającej etyke chrześcijańską.
Posłuszeństwo wobec zleceń pryncypała
Trzon moralności chrześcijańskiej jest możliwy do
Obowiązki pryncypała:
zaakceptowania bez odwoływania się do wiary. Taką
Wyrównanie wartości usług wykonywanych
orientację nazywamy personalizmem katolickim.
przez agenta
Personalizm katolicki opiera się na metafizycznym
Opłacanie kosztów poniesionych przez agenta.
pojmowaniu osoby ludzkiej jako autonomicznego bytu
obdarzonego wolnością i odpowiedzialnością. Człowiek
Odpowiedzialność agenta wobec pryncypała:
jest istotą zdolną do dążenia do prawdy o dobra. Określa
1.
Odpowiedzialność
wynikająca
z
norm
sie to jako godność osoby ludzkiej. Ze względu na swą
prawnych, regulujących zawieranie umów ich
godność człowiek nie może dowolnie traktować ani
realizacje i skutki.
samego siebie ani innych ludzi. Personalizm katolicki
2.
Odpowiedzialność moralna.
odrzuca egoizm i utylitaryzm.
Pryncypał nie może bezpośredni
Ponieważ każda osoba ludzka posiada potencjalnie
obserwować działań agenta –
najwyższą wartość, wszystkie osoby są równe i
agent ma sposobność ukrytej
równoważne.
Podstawową
zasadą
etyki
akcji.
personalistycznej jest działanie na rzecz człowieka,
Pryncypał nie wie jakie działanie
oparte na miłości do bliźnich.
agenta jest rzeczowo skuteczne –
W
wymiarze
religijnym
osoba
ludzka
jest
agenta ma możliwość ukrycia
transcendentna. Oznacza to, że godność osoby ludzkiej
informacji.
zawiera w sobie odniesienie do wartości najwyższego
dobra. Przekraczanie samego siebie i świata rzeczy w
Odpowiedzialność pryncypała wobec agenta
dążeniu do Absolutu stanowi religijny cel człowieka i
1.
Odpowiedzialność
wynikająca
z
norm
uzasadnienie przestrzegania przez niego moralności
prawnych, regulujących zawieranie umów ich
chrzescijańskiej.
realizacje i skutki.
Z personalizmu katolickiego wynikają dwie właściwości
2.
Odpowiedzialność moralna
etyki katolickiej (B. Klimczak, str52)
Rodzaj zlecenia
Etyka ta uzasadnia nie tylko obowiązki
Mozliwość wystąpienia konfliktu
człowieka ale również jego uprawnienia
interesów
jako osob ludzkiej. Godność człowieka
wymaga obdarzenia go prawami, które
ODOWIEDZIALNOŚĆ SPOŁECZNA FIRMY
umożliwią
mu
działanie
na
rzecz
wspólnego dobra.
TREŚĆ KODEKSÓW FIRM
Etyka personalistyczna jest realistyczna.
Realizm jej polega na zało
żeniu, że
normy etyczne i wynikaj
1. DZIAŁANIA WOBEC WŁAŚCICIELI:
ące z nich zasady
post
Zapewnienie długofalowej egzystencji firmy
ępowania
opierają
się
na
rzeczywisto
Wygospodarowywanie zysku
ści. Oznacza to, człowiek
odkrywa
normy
swym
rozumem
Zapewnienie stabilnej i rosnącej dywidendy
o
Zapewnienie płynności finansowej
świeconym wiarą. Z tego twierdzenia
wynikaja
dwie
inne
wł
Otwartość na nowe idee i postęp techniczny
ąściwości.
Podtrzymuje ona tradycyjne twierdzenie,
Poszerzanie obszarów działania
Informowanie właścicieli
że drogą do moralnego działania jest
wiara i ostateczny cel pozaziemski. Jest to
2.DZIAŁANIA WOBEC WSPÓŁPRACOWNIKÓW:
wi
Tworzenie dobrego, motywującego klimatu
ęc etyka deontologiczna. Jednocześnie
jednak nie pozostawia poza swoimi
Jasny podział obowiązków i odpowiedzialności
zainteresowaniami skutków działa
Zapewnienie humanitarnych warunków pracy
ń dla
człowieka, oceniaj
Tworzenie możliwości awansu
ąc je z punktu widzenia
godno
Stałe rozwijanie zdolności i mozliwości
ści ludzkiej.
pracowników
Zapewnienie wynagrodzenia
ETYKA KANTA
Informowanie pracowników
3. DZIAŁANIA WOBEC DOSTAWCÓW I NABYWCÓW:
1.
ETYKA
AUTONOMICZNA
–
uzasadnienia
Dostarczanie dobrych produktów
słuszności czynów człowiek powinien szukać w samym
Systematyczne poprawianie ich jakości
sobie. Czynnikiem kształtującym wybory moralne jest
Orientacja na teraźniejsze i przyszłe potrzeby
rozum, który jest taki sam u każdego człowieka zatem
klientów
wybory racjonalne są wyborami moralnymi.
Wzorowe traktowanie klientów
Niezawodna dostawa
2. ETYKA OBOWIĄZKU I POWINNOŚCI – prawo
Nienaganny serwis
moralne istniejące w człowieku odkrywane rozumem.
Gwarantowanie dostawcom niewzależności
Najwyższa, absolutnie obowiązująca, uniwersalna zasada
Informacja i porada dla klientów
moralna, wyrażona w formie kategorycznej -
4. DZIAŁANIA WOBEC KONKURENTÓW:
imperatyw kategoryczny.
Popieranie wolności gospodarczej
Akceptacja liberalnego ładu gospodarczego
DZIAŁANIE JEST MORALNE JEśELI:
Popieranie uczciwego współzawodnictwa
1. Jest uniwersalne i zgodne z innymi działaniami
5. DZIAŁANIA WOBEC SPOŁECZEŃSTWA:
Troska o ochronę środowiska
Nie powinienem nigdy inaczej postę pować , jak tylko tak,
Współpraca ze społeczeństwem
ż ebym mógł takż e chcieć , aby maksyma moja stała się
Informacja dla opinii publicznej
powszechnym prawem.
6. DZIAŁANIA WOBEC PAŃSTWA:
Lojalna współpraca z instytucjami publicznymi
2. Respektuje istotę rozumną jako cel wszystkich
Wywiązywanie się z obowiązków publicznych
działań:
Odpowiedzialność obywatelska
TEMAT 6
Postę puj tak, byś człowieczeń stwa tak w twej osobie, Analiza wybranych problemów etycznych występujących jako też w osobie każ dego innego, uzywał zawsze wewnątrz przedsiębiorstwa.Etyka zarządzania. Etyka zarazem jako celu, nigdy tylko jako ś rodka.
pracy.
Konflikty moralne w biznesie
3. Respektuj autonomię rozumnej istoty:
Konkflikt moralny oznacza, że człowiek znalazł się wobec konieczności dokonania wyboru czy podjęcia działań, w Nie wykonywaj ż adnego czynu według innej maksymy,
sytuacji którą można różnie ocenić w zależności od tego jak tylko takiej, z którą się zgadza to, ż e ona jest jakie przyjmiemy kryterium.
powszechnym prawem.
Przyczynami konfliktów moralnych mogą być:
sprzeczności w systemie etycznym, jedną
TEST OCENY MORALNEJ:
sytuację regulują dwie sprzeczne normy,
1. Sprawdź, czy norma moralna w wersji uniwersalnej
trudności w hierarchizacji wartości, uznaniu co
jest wewnętrznie zgodna, tj. czy powszechnie stosowana
jest ważniejsze,
nie powoduje swojego zaprzeczenia.
sprzeczności cenionymi przez jednostkę a
2. Sprawdź, czy normy moralne nie dopuszczają do
wartościami cenionymi przez grupę,
instrumentalnego traktowania ludzi.
sprzeczności wynikajacych z pełnienia róznych
3.
Sprawdź,
czy
norma
moralna
może
być
ról, konflikt ról..
zaakceptowana przez wszystkich członków społeczności.
Mówiąc
o
społecznej
odpowiedzialności
firmy,
wprowadziliśmy pojęcie stejkholderów, oznaczające tych
ETYKA E. KANTA
wszystkich,
którzy
ponoszą
ryzyko
w
związku
z
funkcjonowaniem firmy. Stejkholderzy określani są czasami
Podstawową perspektywą teoretyczną czy układem
pojęciami otoczenie wewnętrzne i zewnętrzne. Wszystkie te
odniesienia na bazie którego Kant budował wszystkie
podmioty występują w stosunku do firmy z określonymi
swoje tezy była jego koncepcja człowieka. Kant
żądaniami. Te żądania czy postulaty, które firma uzna za
realne i możliwe do zrealizowania, zobowiązuje się wypełnić.
pojmował człowieka jako z jednej strony istotę
Obszar tych postulatów tworzy społeczną odpowiedzialność
empiryczną, zmysłową a z drugiej strony będącą rzeczą
firmy, bądź mówiąc inaczej w obszarze tych zaakceptowanych
samą w sobie.To właśnie miał na myśli gdy formułował
żądań występuje społeczna odpowiedzialność firmy. Zakres tej
swoje słynne zdanie: „ Niebo gwiaździste nade mną, odpowiedzialności ujęty jest w postaci kodeksów etycznych.
prawo moralne we mnie.”
Zakres
odpowiedzialności
jest
zróżnicowany,
jednak
Człowiek mający nad sobą niebo jest mikroskopijnym
najczęściej dotyczy
organizmem, cząstką całościowego układu podlegającą
odpowiedzialności wobec udziałowców za
porządkowi przyrody. Człowiek jako istota moralna to
skutki finansowe działalności firmy,
istotą wewnętrznie wolną, nie podlegającą żadnej
odpowiedzialności wobec współpracowników,
zewnętrznej determinacji. Ma w sobie prawo, któremu
odpowiedzialności wobec klientów za produkt,
jest posłuszna, a będąc posłuszna prawu jest wierna
odpowiedzialności
wobec
konkurencji
za
samej sobie.
przestrzeganie reguł wolnego rynku,
odpowiedzialności wobec sąsiadów czy wobec
Taka właśnie wizja człowieka, jego podwójnej
środowiska.
egzystencji umożliwia zrozumienie ludzkiego życia,
Przyjęcie przez firmę odpowiedzialności społecznej oznacza,
wzajemnego stosunku: myśli i działania, nauki i wiary,
że pracownicy oprócz roli pracowników przyjmują na siebie
sfery czystego rozumu i rozumu praktycznego. Jeden z
role powierników interesu publicznego, w takim zakresie jaki
obszarów refleksji Kanta, przedstawiony w dziele
deklarują w kodeksach etycznych.
„Krytyka
czystego
rozumu”
obejmuje
problemy
Pracownicy firmu muszą być zatem lojalni zarówno wobec
poznania, jego możliwości i mechanizmy, inaczej
firmy jak i wobec stejkholderów.
mówiąc możliwości naszej wiedzy o świecie. Są to
Co oznacza lojalność ?
problemy teorii poznania.Nauka jednak nie zaspakaja
1.
Wierność
obowiązkom
wynikającym
z
rozumu, nie obejmuje bowiem całokształtu ludzkiego
przynależności do grupy i posłuszeństwo wobec
życia. Rozumu nie zadowala sama teoria poznania,
jej reguł.
bowiem rozum jest nie tylko teoretyczny, ale posiada
2.
Działnie nie nacechowane dwuznacznością.
także praktyczne zainteresowania, pragnie wiedzieć jak
Konflikt moralny między społeczną odpowiedzialnością a
powinniśmy postępować. Człowiek stawia sobie pytania
lojalnością wobecfirmy, występuje wówczas, gdy:
na które nauka czyli rozum teoretyczny nie daje
1.
negatywne skutki działania firmy wobec osób
odpowiedzi.Czy świat ma początek w czasie i w
trzecich znane pracownikowi, są przed tymi
przestrzeni, czy jest wieczny i nieskończony? Czy w
osbami ukrywane.
świecie istnieje wolność czy też wszystko podlega
2.
pracownik ma prawo sądzić, że akcja zaradcza
odwiecznym prawom? Czy istnieje Bóg czy nie?. To
będzie nieskuteczna lub sytuacja wymaga
twierdzenia między którymi rozum musi dokonać
natychmiastowego działania.
wyboru, kierując się nie naukowym uzasadnieniem lecz
3.
zaradzenie negatywnym zewnętrznym skutkom
wiarą.Tak oto ze sfery nauki Kant oddziela problematykę
działań firmy jest możliwe tylko wtedy jeżeli
metafizyczną. Metafizyka nie jest i nie może być nauką.
zostaną poinformowani stejkholderzy.
Nie służy do tego by nas pozytywnie pouczać i nie
4.
intencje osoby przeżywającej konflikt nie są
tworzy nowej wiedzy. Możliwa jest w niej jedynie
emocjonalne.
rozumna wiara. Ale ta wiara jest dla człowieka
Konflikt moralny między lojalnością wobec firmy a
koniecznością. Gdyby bowiem człowiek był tylko istotą
odpowiedzialnością wobec stejkholderów powstaje zatem, gdy
poznającą to granice nauki byłyby granicami ludzkiego
pracownik musi złożyć doniesienie o znanych mu działaniach
życia i poza nie człowiek nie potrzebowałby wybiegać.
firmy, które powodują negatywne efekty zewnętrzne..
Ale człowiek jest nie tylko istotą poznającą lecz również
Konflikt pracownika rozgrywa się w dwóch płaszczyznach:
działającą i moralną. I właśnie jako istota moralna musi
1.
moralnej ocenie donosicielstwa
wykraczać poza obszar nauki. Nauka nie może
2.
lojalności wobec firmy a odpowiedzialnością
odpowiedzieć na pytania o naturę świata, istnienie Boga
Na
podstawie
analizy
konsekwencjalistycznej,
można
czy nieśmiertelnej duszy, ale odpowiedzi na te pytania,
zaproponować procedurę działania ostrożnego:
dla konstytucji postaw moralnych, są koniecznością.
1.
Ustal, czy szkoda, którą może ponieść podmiot
Dlatego też metafizyka jest potrzebna, by nadać
jest poważna i znacząca.
przestrzeń dla idei moralnych i nadać powszechność
2.
Ustal czy twoje intencje nie mają charakteru
zasadom praktycznym. Metafizyka swoje tezy stawia i
osobistego.
rozwiązuje nie na płaszczyźnie teoretycznej lecz na
3.
Przedstaw
spostrzeżenia
bezpośredniemu
płaszczyźnie praktycznej. I jeśli nie jest możliwa jako
przełożonemu.
nauka jest możliwa jako wiara.Tak oto sferę nauki –
4.
Przedstaw sprawę zarządowi.
rozumu teoretycznego – dopełnia sfera moralności i
5.
W razie pilnej konieczności, jeżeli masz
działania – sfera rozumu praktycznego.Kant ujął życie
dowody istnienia zagrożenia i powody by
ludzkie w dwóch odmiennych planach: wiedzy i nauki a
sądzić, ze twoje doniesienie wyeliminuje
moralności i wiary.Pytanie czy w świecie istnieje
zagrożenie, to jesteś moralnie urawniony do
wolność
czy
konieczność
uzyskało
nowe
nielojalności wobec firmy
rozwiązanie.Świat w granicach nauki podlega stałym
TEMAT 7
prawom
i
jest
określany
przez
kategorie
Dylematy etyczne związane z procesem transformacji
przyczynowości.Świat w granicach moralności nie
ustrojowej.
Problematyka
prywatyzacji,
uczciwej
podlega
żadnym
zewnętrznym
determinantom,
konkurencji i reklamy.
charakteryzuje go wolność.Wolność jest konieczna dla
powstania
moralności.
Moralność
wymaga
REGUŁY KONKURENCJI POZYTYWNEJ
autonomicznego wyboru. Istota pozbawiona wolności
nie może być przedmiotem osądu moralnego.Wolność
1.
Zasada inicjatywy niezależnej – firmy kierują
jest zatem założeniem filozofii moralnej, przedmiotem
się
własnymi
celami
i
własną
jej analiz są prawa kierujące wolnością. Prawa moralne
odpowiedzialnością nie dysponując wiedzą o
nie są narzucone jednostce z zewnątrz, znajdują się w
działaniach konkurentów.
człowieku. Na tym polega ludzka autonomia moralna.
2.
Zasada działań konstruktywnych – obowiązek
Centralną kategorią systemu etycznego Kanta jest
działania najlepszego z możliwych.
pojęcie dobrej woli. Co to jest dobra wola? Jest to wola
3.
Zasada formalnej równości - o ile realne
czynienia dobrze, tj moralnie bez wzgledu na korzyść
szanse funkcjonowania są zawsze różne, to
osobistą czy jakiekolwiek inne „wyższe” cele do których
szanse formalne powinny być równe.
się dąży. Tylko wtedy gdy działanie ludzkie jest zgodne
4.
Zasada
poszanowania
podmiotów
z dobrą wolą, kiedy jest bezinteresowne jest etyczne.
zewnętrznych.
Postawa prawdziwie etyczna wymaga przeciwstawienia
5.
Zasada poszanowania reguł
się naszym empirycznym skłonnościom.Wola ludzka
ciągle znajduje się na rozrdrożu. Wpływają na nią
empiryczne pobudki oraz świadomość obowiązku
moralnego. Człowiek jako istota zmysłowa podlega
namiętnościom, zarazem jako istota rozumna podlega
prawom
własnej
rozumnej
natury.
W
imię
człowieczeństwa powinniśmy bez reszty zaangażować
swoją egzystencję w realizację prawa moralnego, ale to „
bez reszty” nie jest przecież możliwe. Człowiek
pozostaje nadal istotą empiryczną, determinowaną przez
sytuacje życiowe, dążącą do zaspokojenia swych
fizycznych potrzeb. I jeśli z perspektywy prawa
moralnego kłamstwo jest rzecza złą, to przecież niekiedy
przynosi ono korzyść czy wsparcie.Tak oto wola ludzka
jest rozdarta między aprioryczne zasady moralne i
empiryczne pobudki.Co zatem człowiekowi pozostaje?
Pozostaje mu dążenie do realizacji człowieczeństwa, do
realizacji prawa moralnego, do wyzwolenia spod
empirycznej presji. Wtedy dopiero człowiek uzyska
pełną wolność.Ludzka wolność polega na ludzkiej
autonomii, na niezależności od zewnętrznych przyczyn,
na uleganiu jedynie prawom własnej, rozumnej
natury.Ażeby zrealizować ów etyczny ideał, musimy
zawsze i w każdym przypadku postępować w zgodzie z
obligującym nas prawem moralnym – kategorycznym
imperatywem. Powinniśmy postępować tak, żebyśmy
zawsze
mogli
chcieć,
aby
maksyma
naszego
postępowania stała się prawem powszechnym. W
kategorycznym imperatywie zawarte jest potępienie
człowieka indywidualisty i egoisty. Człowiek powinien
postępować w imię motywu powszechnego, ważnego dla
wszystkich
ludzi.
Musimy
pamiętać,
że
nasze
człowieczeństwo jest identyczne z człowieczeństwem
innych ludzi, dlatego nie wolno nam traktować innego
człowieka jako środka , lecz zawsze jako cel. System
moralny Kanta jest wyrazem prawdziwego humanizmu.
Domaga
się
świata
zgodnego
z
człowieczym
powołaniem moralnym. Świat w ujęciu Kanta nie jest
faktem danym z którym musimy się pogodzić. Jest on
celem do zrealizowania, terenem ludzkiej działalności i
wysiłku.