ETYKA-nauka o moralności, zajmuje się opisem zasad. Źródła moralności: 1. Niechęć do kierowania się tylko instynktem, człowiek chce być inny od zwierząt. 2. Chęć uporządkowania życia-harmonia, aby nie można było robić co się chce 3. Normy, zasady wymyślone po to aby kierować innym człowiekiem. WNIOSEK: Podła, egoistyczna natura człowieka.
1. Thomas Hobbes (1588-1679)
-pesymista w sprawach ludzi -był kiedyś stan natury (pierwotny)-wtedy ludzie byli źli, egoiści, napadali na siebie, panowała totalna wolność, każdy robił co chciał-kto silniejszy ten wygrywał -zrobiono umowę o bezpieczeństwie(ale zawsze znajdzie się czarna owca, która jeśli złamie umowę to wraca do stanu natury-wtedy możemy ją tak samo traktować) -umowa/rozwój na poziomie intelektualnym
Zarzuty: człowiek jest istotą społeczną to oznacza, że kooperuje z innymi, jest bardziej skłonny do współpracy niż wojny; są dobrzy ludzie; jeśli byśmy byli źli z natury to umowa by nie funkcjonowała.
2. Dualizm Platona (IV w.p.n.e)
Występował podział na: CIAŁO ZŁE-zwierzęta symbolizują antyludzkie wcielone wady(świnia, osioł) DUSZA DOBRA-coś danego od Boga
Zarzuty: zwierzęta tworzą społeczność-opiekują się sobą, chronią młode i stare, poświęcają się dla siebie; obowiązek wobec Boga bo nas stworzył?
3. Teoria Darwina-ewolucja
-człowiek sam sobie musi radzić - człowiek ma dyspozycje społeczne, nie są one samolubne, człowiek nie jest niezapisaną kartą
Zarzuty: nie wszyscy są na tym samym etapie ewolucji; nie każdy dba o dobro społeczne; każdy dba najpierw o siebie i bliskich, a nie społeczeństwo
KONKLUZJA: Zasady wprowadzają ład wewnętrzny, dają pewien drogowskaz i komfort.
Czym jest etyka? Ethos- gr. Stałe miejsce zamieszkania, obyczaj
1. Dyscyplina filozoficzna, obejmująca zespół zagadnień związanych z określeniem istoty powinności moralnej(dobra lub zła moralnego) ETYKA NORMATYWNA – daje zbór twierdzeń, które nastawione są na kierowanie czynami, o ile czyny są konkretne o tyle zasady ogólne i abstrakcyjne
2. Teoria faktycznie uznawanych w określonym środowisku społecznym i praktykowanych w nim norm moralnych postępowania (moralności) ETYKA OPISOWA ETIOLOGIA
Roman Ingarden (1893-1970) Podział etyki: 1. teoretyczna(opisuje) 2. normatywna(daje normy i oceny) 3. stosowana(technologia etyki-wskazuje jak wychować do danych norm-wyzwanie dla samego siebie)
MORALNOŚĆ jako zjawisko społeczne przejawia się przez:- normy - oceny - wzory postępowania -sankcje
MORALNOŚĆ tylko ten system norm ocen wzorów i sankcji, który uznaje się za słuszny(musi być akceptacja społeczna)w określonym czasie i miejsc
NORMY- składnik systemu społecznego. Występują jako:
-nakazy |_ -różne w różnych społeczeństwach
-zakazy | - należą do systemów : prawnych, moralnych i obyczajowych
-forma kategoryczna: - dekalog –„nie zabijaj”; - bez wskazywania celu, uzasadnień
-forma hipotetyczna- zachowanie motywuje się poprzez wskazywanie określonego celu
NAKAZY I ZAKAZY mogą być formułowane w sposób: -bezwzględny, nie dopuszczający wyjątków, - dopuszczający wyjątki
OCENY mają gramatyczną formę zadania np. Jan jest dobry/zły. Przedmiotem oceny jest sam człowiek, jego czyn-ocena czynu może wpływać na ocenę człowieka. Zarzuty: czy oceniamy człowiek czy jego czyn? Co oceniamy oceniając czyn? -motywy, intencje, skutki
Spory dotyczące przedmiotu oceny: 1.Ocena stwierdza występowanie lub niewystępowanie w sensie obiektywym jakiejś specyficznej cechy dobra.
2. Oceny pozornie tylko orzekają coś o obiekcie, w rzeczywistości to wyraz stosunku oceniającego wobec ocenianego człowieka lub czynu(relatywizm) 3. Tzw. Relacjonizm-ocena wyraża w pewien sposób stosunek, relacje.
WZORY POSTĘPOWANIA: FORMY: -osobowej, konkretnej-reprezentują oceny i normy, -historia, -religia, -rodzina, -kultura/rzeczywistość, -mitologia, -literatura WZORY OSOBOWE muszą spełniać warunek: -zgodności z systemem swoich wartości -reprezentowanych treści moralnych
-normami i ocenami określonego systemu moralnego lub etycznego IDOL-wykreowany przez media, nie jest wzorem osobowym!
IMMANUEL KANT (1724-1804)
-stworzył filozofię krytyczną- przedmiotem analiz jest to co dostępne empirycznie i racjonalnie
- podważał wszelkie dowody na istnienie Boga, bowiem tezy których bronimy muszą być dostępne empirycznie-przewrót w filozofii
- podmiot warunkuje przedmiot i podmiot kształtuje przedmiot -nie dowiemy się jaka jest natura naprawdę -twórca etyki
Rezygnując z przyjmowania pewnej koncepcji dobra(Arystoteles, Platon) zasady etyczne powinny spełniać jeden warunek, aby żyć zgodnie z zasadami. 1.racjolaności 2. Dobra 3. Żadna zasada nie może być zasadą moralności jeżeli nie jest zasadą dla wszystkich(musi dot. ogółu)
IMPERATYW KATEGORYCZNY(FORMUŁA PRAWA POWSZECHNEGO)
-postępuj tylko według takich zasad, dzięki którym możesz zarazem chcieć aby stały się prawem powszechnym! (fałszywa obietnica- chcę aby mi było wolno ale już wobec siebie takiego postępowania nie akceptuję). Jest to jedyna zasada moralna jaką Kant przyjmuje. Nie mówi co ma ktoś robić, tylko podaje ogólną regułę.
OCENY ETYCZNE: -możemy oceniać przyjmowane przez ludzi maksymy(negatywnie to nieuogólnienie) -te osoby, które stosują uogólnione maksymy działają z obowiązku -tu tkwi jednak trudność-naszym postępowaniem kieruje wiele maksym…
OBOWIĄZEK DOSKONAŁY-zachowuje doniosłość dla wszystkich działających np. powstrzymanie się od przemocy i gwałtu
OBOWIĄZEK NIEDOSKONAŁY- np. pomagaj w potrzebie innym, wiadomo, że nie jesteśmy w stanie każdemu pomóc, ta zasada działa wybiórczo.
FORMUŁA CELU SAMEGO W SOBIE -„człowieczeństwo zarówno we własnej osobie jak i w osobie każdego innego traktuj zawsze zarazem jako cel, nigdy tylko jako środek” Maksyma ta wymusza szacunek dla człowieka, jego aktywności, decyzji i podmiotowości. Ta maksyma podkreśla DWA RODZAJE BŁĘDU MORALNEGO.
Wykorzystywanie kogoś to nie tylko traktowanie go jako rzecz, narzędzie. To także nie danie mu możliwości podejmowania decyzji. Ofiary oszustw nie podjęły decyzji o swoim udziale w nich. Opór jednak złamany siłą, strachem tez nie jest podmiotowym traktowaniem.
PAŃSTWO CELÓW: -każdy z nas jest prawodawcą i zobligowanym przez prawa, każd jest autonomiczny, sam stanowi prawo pod warunkiem że szanuje innych. Być autonomicznym to panowanie nad sobą, ktoś kto bierze pod uwagę podobny status do pozostałych osób, to postępować moralnie(nie w przemocy)
KANT-WIZJA CZŁOWIEKA -uznaje istoty ludzkie za część przyrody, a ich pragnienia, działania, za zdolne do wyjaśnienia przyczynowego.
- natomiast ujęcie wolności-każe nam postrzegać człowieka jako zdolnego do autodeterminacji zgodnie z zasadami obowiązku (i tu jest niespójność, ale czy to źle?) - Człowiek jest częścią porządku naturalnego, jak i moralnego.
-Cnota moralna to cel zarówno istot moralnych jak i naturalnych, daje ona szczęście.
KRYTYKA ETYKI KANTA:
-FORMALIZM- ogólne prawa tak, ale i zgoda na ich skutki (kraść jak ktoś nie widzi) Maksymy nie pozwalają na skutki wobec mnie samego, uogólnienie pozwala odkryć szczegółowe konsekwencje. -RYGORYZM- zimne, sztywne prawidła, a każdy przypadek, człowiek jest inny
-ABSTRAKCYJNOŚĆ- oderwanie od życia, człowiek powinien wykorzystywać swoje umiejętności sądzenia i namysłu, prawa wskazują granice a nie dają rozwiązania -SPRZECZNE-uczciwość i wierność -miejsce skłonności. Psychologia moralności, postępuj z motywu obowiązku, czyn moralny nie powinien przynosić radości/satysfakcji. -z obowiązku, gdy brak skłonności
-Kant dopuszcza działanie albo wolne i z obowiązku, albo złe bez obowiązku i wolności. Nie może być źle i wolne.
WOLNIEWICZ-ABORCJA Spór o to czy ma być legalna
KATOLICY: -każda aborcja zakazana z wyłączeniem wypadków z zagrożeniem życia matki - ustawa z ’93: lekarz inny niże ten co robi aborcję musi stwierdzić zagrożenie życia, badania penetralne mówią o płodzie i jego upośledzeniu, prokurator musi stwierdzić gwałt(czyn zabroniony)
-legalizacja zabójstwa jest zawsze niedopuszczalna -spędzenie płodu(aborcja) jest zabójstwem -legalizacja aborcji jest niedopuszczalna
-bronią świętości życia, sakry macierzyństwa
LIBERALNY: -nieograniczony warunek, tylko matka musi wyrazić zgodę -broni wolności kobiety i jej decyzji apropo swojego życia i ciała
-nie zgadzają się że spędzenie płodu jest zabójstwem -zabójstwo jest zgładzeniem istoty ludzkiej, a czy płód jest istotą ludzką?
1. Płód jest człowiekiem we wczesnej fazie rozwoju 2. Płód jest człowiekiem po urodzeniu
WOLNIEWICZ: nowa istota powstaje w chwili poczęcia! –zgadza się z 2 przesłanką -Aborcja jest zabójstwem, zawsze jest złem, ale zabicie płodu jest złem mniejszym -pierwsza przesłanka-są wypadki gdzie istotę ludzką można, a nawet trzeba zgładzić (podczas samoobrony lub kary śmierci)
-Aborcja tylko w uzasadnionych powodach/ sprawach -nie zgadza się z żadną ze stron, ani chrześcijańską, ani liberalną
PERSONALIŚCI- rodzimy się ludźmi, ale dopiero potem stajemy się osobami
ABORCJA: -Lekkomyślna -Rozpaczliwa -w aborcji nie jest złem samo zabójstwo, lecz lekkomyślność w robieniu tego -Jeżeli prawo by to zezwalało to Wolniewicz uważa że niektórzy ludzie traktowaliby to jako argument i nieprzemyślanie „stosowali” (umysły niedojrzałe)
- sakra macierzyństwa (świętość) –, a przez liberałów jest to zaniechane, narusza misterium życia i wytwarza w kobiecie bezinteresowną ofiarność
WOLNIEWICZ: tata może namawiać do aborcji, dlatego kobieta się na to decyduje. Jeżeli trzeba by było decydować która aborcja jest straszne, a która nie to tylko kobieta musi mieć na to wpływ. Mężczyźni powinni tylko doradzaź, wspierać. Jeżeli bezpodstawnie ktoś radzi aborcji to ukarać go
WNIOSKI:nie można dopuścić do sytuacji,kiedy prawo nie chroni sakry macierzyństwa(ważne relacje z matką)aby bezmyślnie pozwolono na aborcję
ŚW. AUGUSTYN IVw. -filozof, wcześniej wiódł rozpustne życie, ale cały czas szukał Boga przy wsparciu matki- św. Moniki -biskup, zabiegał o stanowiska -był najbardziej ludzki, miał żonę i dzieci -od początku Bóg podzielił ludzi na : państwo ziemskie i boże. -Jest jedna droga do Boga-poprzez własną duszę-sfera myśli i woli. W myślach objawiają się prawdy wieczne, ale nie wystarczy tylko Boga znać, ale i Go kochać.
- Bóg powinien być przedmiotem myśli
-dostąpienie iluminacji- stan gdzie w myślach doznajemy nowej wiedzy płynącej od Boga-prawd wiecznych. To jest nasz kontakt z Bogiem.
-Do poznania Boga potrzeba jest jeszcze łaska, bo między Bogiem a człowiekiem jest przepaść. Bóg udziela łaski bez powodu, naszą rolą jest sprawdzić czy ją dostaliśmy. - musimy poszukiwać tych prawd i postępować zgodnie z nimi –Zło się bierze Z wolnej woli człowieka. Bóg zła nie stworzył, ale dał nam wolność.
ŚW.TOMASZ Z AKWINU XIIIw -nazywany księciem kościoła -stworzył podstawową doktrynę chrześcijaństwa na podst pism Arystotelesa przez papieża Urbana IV -papież Leon XIII każe powrotu do nauk św. Tomasza przez: empiryzm i racjonalizm. Poznawania człowieka jest warunkiem szczęścia człowieka i obowiązkiem. -Aniołowie nie mają ciała dlatego mogą poznawać Boga czystym intelektem, a człowiek ma ciało i duszę, więc może poznawać przez zmysły. -5 dowodów na istnienie Boga: 1. z ruchu, musiała być przyczyna pierwszego ruchu, czyli Bóg 2. z samoistności, sam świat siebie nie stwarza, przyczyna jest konieczna 3. Z celowości, wszystko ma swój początek i cel, czyli musi być byt który go nadał
4. To co nas otacza jest niedoskonałe, czyli musi być ktoś doskonały-Bóg
ZARZUTY: musi istnieć pierwsza przyczyna- założenie że ta pierwsza przyczyna to Bóg; wszystko musi mieć swój skutek; prawo moralne mamy w sobie wpisane, które odczuwamy jako sumienie; cnoty moralne wynikają z zachowania zgodnego z rozumem.
JAN PAWEŁ II -Filozof Karol Wojtyła, dużo tworzył -myśliciel, który dowartościował ciało, poświęcił dużo czasu na analizę relacji międzyludzkich (szczególnie relacji małżeńskich) -4 etapy twórczości:
1. Zagadnienia mistyki religijnej(chrześcijańskiej)- zjednoczenie między Bogiem a człowiekiem; 1950r. doktorat, 1959r. habilitacja.
2. Zagadnienia etyki katolickiej (św. Tomasz ) nurt-katolicki personalizm, człowiek i jego przeżycia
3. Zagadnienia zw. z problematyką społeczną; 1969r.- książka „Osoba i czyn” –o doświadczeniu wew. W relacjach społecznych przejawiamy się sobie w 2 kategoriach: 1.czyn-świadome działanie człowieka, zawiera część info o człowieku/2.osoba . Przeżycia człowieka i jego moralne problemy
4. Zaczyna się w 1978 r.- pontyfikat. Prace: 1.„mężczyzną i niewiastą stworzył ich” 1981r. teologia ciała; 2. 1983r druga część 3.1986r. i 4. 1987r.
-(3 i 4) poświęcone relacji między mężczyzną i kobietą
3 ETAP: -definicja człowieka jako osoby. osoba-to kategoria opisowa, która pozwala wyróżnić człowieka z otaczającej go przyrody
-możliwe jest poznanie przez niego przyczyny ostatecznej – Boga i ma możliwość poszukiwania odpowiedzi na pytanie Jak być dobrym?
-musi swój akt woli uprzedmiotowić, nie jest w stanie się samorealizować -nikt inny nie może chcieć za Ciebie, sam decyduje o sobie
-czyn przejawia część człowieka, buduje, albo niszczy nas wewnętrznie, czyny odciskają się, pamiętamy je, zostają w nas i wracają.
-przez czyn wpływamy na innych -osoba nie traktuje przedmiotowo innych, egoistycznie i do swoich potrzeb -współpraca ludzi – dialog jest warunkiem JPII napisał enklikę-Laborem: człowiek siebie traktuje jako przedmiot; praca ważniejsza niż rodzina
4 ETAP: relacja między mężczyzną a kobietą: -jest darem, możliwością realizowania wspólnie wartości, dążenie do dobra i prawdy
-jest możliwością pozbycia się pierwotnej samotności -ciało daje możliwość prokreacji-możliwość uczestniczenia w cudzie tworzenia
-ciało jest darem, adekwatnością w stosunku do Boga -antropologia adekwatna-człowiek stworzony na wzór Boga.
SCHODY JPII - Biblia-> teologia -> antropologia (sposób myślenia o człowieku)-> etyka
FRYDERYK NIETCHE -filozof współczesny, krytyk, filolog klasyczny (zna: greka, łacina) -podważa dotyczasową filozofie -niemiec pochodzenia polskiego, gardził narodem niemieckim, mówił o nich źle -pod koniec życia chory na syfilizm, mąż jego siostry był nazistą, wykradał pisma Fryderykowi i publikował, dlatego mówi się że miał takie poglądy ale to błąd. -nawiązywał do czasów Greckich gł. Homer- Iliada
-jako pierwszy wyodrębnił nurt Dionizyjski – kult ciała, urody, przyjemności, sprawności fizycznej, siła życiowa) i nurt Apolliński- literatura, sztuka, intelekt. Połączył nurt Dionizyjski z teorią Darwina.
1. Relatywistyczna teoria poznania: -uzależniona od podmiotu, a nie ma prawdy obiektywnej -naszą potrzebą jest uruchamianie pomysłów
-urządziliśmy tak świat jak nam wygodnie -pojęcia fałszują rzeczywistość, ponieważ ją nazywają -nie ma moralności obiektywnej, nie ma obiektywnego dobra -albo ktoś może być niewolnikiem albo panem(oni mają inne morlaności) -każdy ma taką moralność jaką ma naturę
-niewolnik to ten kto nie ma siły życiowej -silni to te osoby, które potrafią wymagać od siebie/ Egoizm silnych jest stanem błogosławionym
-jednostka prymitywna dobro własne uważa w sposób prymitywny, tylko dla siebie, a jednostka dojrzała patrzy nie tylko na siebie -ludzie słabi nienawidzą ludzi silnych, ściągają ich do swojego poziomu, chcą aby każdy miał takie same prawa, był wolny oraz obiektywna wartość moralna.
-3 główne wartości cechujące współczesną moralność(moralność ludzi słabych) wynika z tego, żę ludzie zaczynają dominować nad silnymi.
-żyjemy w epoce niewolników -krytykuje zasadę altruizmu i miłości bliźniego -uważał że nie należy pomagać innym, najpierw zająć się sobą
-krytykuje zasadY: Ogółu nad jednostką; Sprawiedliwości, która mówi że każdemu należą się takie same prawa; Intencji, nie ważne co osiągnąłeś, ważne intencje; Wychowania, wychowanie tłamsi naturalne ruchy dbania o siebie; Kary i nagrody -nienawidził chrześcijaństwa
-definiuje własne stanowisko: 1. Zał. Wartości życia, tylko ono posiada wartość bezwzględną; 2. Zał. Wolności silnego-wolność należy się tylko temu, który potrafi je sobie zapewnić; 3. Zał nierówności- zależy od cielesności -równość znamieniem upadku

ETOS RYCERSKI: wywodzi się z opowieści rycerskich. Rycerz musiał być: -dobrze urodzony=majętny. Ale za szczególne zasługi można było być pasowanym na rycerza mimo innego pochodzenia. -promieniować urodą i wdziękiem -silny(zbroja waży ok. 80 kg.) -dbać o dobre imię i sławę
-współzawodnictwo/ rywalizacja –odważny -wierny i lojalny, solidarny wobec swoich elit –hojny -wierny z zobowiązaniem
POSTAWA WOBEC WROGA: -duma –sława -lęk przed odwetem -postawa zabawna -walka na równych zasadach -nie wolno uderzać w twarz
ETOS GENTELMEŃSKI
XV w.-osoba dobrze urodzona -ktoś kto nie pracował fizycznie -młodsi bracia pozbawieni majątku -stan mieszczański postulował-ten kto sobie zasłużył i ma wykształcenie(nie można tego odziedziczyć) -bycie gentelmanem opiera się na swoich cechach charakterów -nie dbali o wykształcenie -honorowy -uważali że kobiety nie mają zmysłu moralnego
-wychowanie do 7 r.ż. pod opieką kobiety; potem nauka łaciny, greki, pod opieką mężczyzny(tylko); od 14 r.ż. retoryka, zagadnienia; mieli tylko 8 h wolnego w dniu- rozwój sportu, piłki, polowanie, szachy, rzeźba, malarstwo. -ROLA w kraju: przygotowanie do kierowania innymi, dowodzenia
-strój/uzbrojenie- miał do tego służbę, która o to dbała -praca tylko społecznie, ale nie mógł za to pobierać opłaty, amatorsko.
XVII w. – mogli pracować jako adwokat, lekarz(nie chirurg i dentysta, malarz, aktor i kuglarz) -pogarda dla pracy fizycznej -ubogi gentelman szukał bogatej mieszczanki -udział w sportach i grach zespołowych -współpraca w grupach -spokój, pewny siebie, opanowany, dyskretny, wzbudzający ufność, dotrzymujący zobowiązań -sformułowali zasady fair play: nie wykorzystuje słabości i darzy szacunkiem przeciwnika, gardzi tymi co tchórzą
XVIII w. 1.Sformułowany kodeks gentelmeński: -obdarzony honorem to sława, uznanie, szacunek, dobra reputacja -2 rozumienie honoru – cechy charakteru -czystość płciowa kobiet = honor
2. Człowiek: - wrażliwy na obelgi -w miłości nie toleruje rywala -jak trzeba odwołuje się do pojedynku -nie może tracić twarzy -żyje z gestem
-nie może ożenić się z kobietą niższej klasy - nie uwodzi żony przyjaciela 3. Profesjonaliści przejmują wojsko
XIX w. –John Stuart Mill -nie pracuje -swobodnie rozporządza swoim czasem -amator, nie profesjonalista! -nastąpiła demokratyzacja, pieniądz nie należy już z natury do gentelmana, zaczęło się pracowanie gentelmanów -rozwód źle widziany (ale częste zdrady; nieślubne dzieci-arystokraci dbali o nie) -Francja: uprzejmość, wrażliwość, szczodrość, nie naganne maniery. -Anglia: niezależność finansowa, podpora dla rządu, szczodrość
XX w. EPOKA WIKTORIAŃSKA
-pracowitość, moralność, domowe ognisko -potępia kobiety, które są zwolenniczkami (e)mancypacji -nakazywała chodzenia do kościoła
BOJ-ŻEREŃSKI – arystokracja łączona z urokiem osobistym, ale gbury niewypłacalne z nich! (tak miałam napisane hahaha xD)
FAIR PLAY II OBÓZ -zasada fair play nie jest najważniejsza w żadnym sporcie -najważniejsza wygrana
-w szkole – zdrowie i ideał wychowania; dla wszystkich- przyjemność/zdrowie
FAIR PLAY: 1. Bezinteresowne poszanowanie reguł gry, umożliwia sprawiedliwą grę 2. Zakłada szacunek dla przeciwnika–akceptujemy go i jego byt 3. Zachowanie równych szans 4.Niewykorzystywanie przewagi losowej 5. Rezygnacja z praktycznych korzyści zwycięstwa 6. Minimalizacja cierpień
Motywacja: -bezinteresowna- wypływa z bezwzględnego charakteru i akceptacji duchowych - nastawiona na korzyść własną
PATOLOGIE W SPORCIE - zachowanie, które jest w sprzeczności z wartościami uznawanymi przez społeczność Olimpijską.
np. doping, korupcja, kaperownictwo- wykorzystywanie młodych ludzi (sprzedarz), agresja kibiców, rasizm






IMPERATYW KATEGORYCZNY(FORMUŁA PRAWA POWSZECHNEGO)
-postępuj tylko według takich zasad, dzięki którym możesz zarazem chcieć aby stały się prawem powszechnym! (fałszywa obietnica- chcę aby mi było wolno ale już wobec siebie takiego postępowania nie akceptuję). Jest to jedyna zasada moralna jaką Kant przyjmuje. Nie mówi co ma ktoś robić, tylko podaje ogólną regułę.
FAIR PLAY: 1. Bezinteresowne poszanowanie reguł gry, umożliwia sprawiedliwą grę 2. Zakłada szacunek dla przeciwnika–akceptujemy go i jego byt 3. Zachowanie równych szans 4.Niewykorzystywanie przewagi losowej 5. Rezygnacja z praktycznych korzyści zwycięstwa 6. Minimalizacja cierpień
XIX w. –John Stuart Mill -nie pracuje -swobodnie rozporządza swoim czasem -amator, nie profesjonalista! -nastąpiła demokratyzacja, pieniądz nie należy już z natury do gentelmana, zaczęło się pracowanie gentelmanów -rozwód źle widziany (ale częste zdrady; nieślubne dzieci-arystokraci dbali o nie) -Francja: uprzejmość, wrażliwość, szczodrość, nie naganne maniery. -Anglia: niezależność finansowa, podpora dla rządu, szczodrość
-dobry czyn to taki, który przyczynia się do szczęścia
JAN PAWEŁ II -Filozof Karol Wojtyła, dużo tworzył -myśliciel, który dowartościował ciało, poświęcił dużo czasu na analizę relacji międzyludzkich (szczególnie relacji małżeńskich) -4 etapy twórczości:
1. Zagadnienia mistyki religijnej(chrześcijańskiej)- zjednoczenie między Bogiem a człowiekiem; 1950r. doktorat, 1959r. habilitacja.
2. Zagadnienia etyki katolickiej (św. Tomasz ) nurt-katolicki personalizm, człowiek i jego przeżycia
3. Zagadnienia zw. z problematyką społeczną; 1969r.- książka „Osoba i czyn” –o doświadczeniu wew. W relacjach społecznych przejawiamy się sobie w 2 kategoriach: 1.czyn-świadome działanie człowieka, zawiera część info o człowieku/2.osoba . Przeżycia człowieka i jego moralne problemy
4. Zaczyna się w 1978 r.- pontyfikat. Prace: 1.„mężczyzną i niewiastą stworzył ich” 1981r. teologia ciała; 2. 1983r druga część 3.1986r. i 4. 1987r.
-(3 i 4) poświęcone relacji między mężczyzną i kobietą
3 ETAP: -definicja człowieka jako osoby. osoba-to kategoria opisowa, która pozwala wyróżnić człowieka z otaczającej go przyrody
-możliwe jest poznanie przez niego przyczyny ostatecznej – Boga i ma możliwość poszukiwania odpowiedzi na pytanie Jak być dobrym?
-musi swój akt woli uprzedmiotowić, nie jest w stanie się samorealizować -nikt inny nie może chcieć za Ciebie, sam decyduje o sobie
-czyn przejawia część człowieka, buduje, albo niszczy nas wewnętrznie, czyny odciskają się, pamiętamy je, zostają w nas i wracają.
-przez czyn wpływamy na innych -osoba nie traktuje przedmiotowo innych, egoistycznie i do swoich potrzeb -współpraca ludzi – dialog jest warunkiem JPII napisał enklikę-Laborem: człowiek siebie traktuje jako przedmiot; praca ważniejsza niż rodzina
4 ETAP: relacja między mężczyzną a kobietą: -jest darem, możliwością realizowania wspólnie wartości, dążenie do dobra i prawdy
-jest możliwością pozbycia się pierwotnej samotności -ciało daje możliwość prokreacji-możliwość uczestniczenia w cudzie tworzenia
-ciało jest darem, adekwatnością w stosunku do Boga -antropologia adekwatna-człowiek stworzony na wzór Boga.
SCHODY JPII - Biblia-> teologia -> antropologia (sposób myślenia o człowieku)-> etyka