Etyka-dyscyplina filozof.obejmująca zespół zagadnień związan. z określ. istoty powinności moralnej(dobra lub zła mor.) z determinacją jej szczegółowej treści (słuszności),ostatecznym wyjaśnieniem faktu powinności mor. (działania) oraz genezą zła(upadku) moralnego i sposobami jego przezwyciężenia. A)TEORIA POWINNOŚCI MORALNEJ B)TEORIĘ FAKTYCZNIE UZNAWANYCH w określ.środowisku społecznym(etos)a często także praktykowanych w nim norm moralnych postępowań. C)SAME PRZEŚWIADCZENIA(oceny) i praktyki moralne danej społecznośći lub jej przedstawicieli. ETOLOGIA-nauka obejmująca zespół dyscyplin naukowych które opisują zjawiska związane z moralnością(psychologia moralności,socjologia,filozofia jęz.mor.) Nie może dokonywać ich ocen ani mówić która z grup społecz.odzancza się wyższą moralnością.Gdy to czyni wchodzi na teren etyki, która w tym sensie posiada charakter normatywny.Etolog rozumie przez moralność określony zespół przekonań i postaw człowieka w społecz.Dla etyka moralność to relacja pomiędzy czynem ludzkim, a tym kryterium. W świetle którego określa się wartość czynu. Etyk bada podstawy poglądów.METAETYKA- etyka krytyczna-stawia sobie za zadanie powstrzymanie się od głoszenia programów etycznych i norm moralnych. Cel-określenie poprawnych metod uzasadniania wypowiedzi. Zajmuje się zagadnieniami poznawczymi,które znajdują się u podłoża każdej etyki normatywnej. W przeciwieństwie do etyki nie chodzi im o treści norm i o treści ocen,ale o warunki ich uznawania za słuszne i racjonalnie uzasadnione. TEOLOGIA MORALNA- etyka różni się od teologii moralnej ograniczając się do naturalnych źródeł poznania powinności moralnej i do naturalnych podstaw ich praworządności.Teol.mor. nie rezygnuje z naturalnych źródeł poznania ale odwołuje soę do źródła nadnaturalnego czyli do Objawienia.FILOZOFIA I NAUKI SZCZEG-etyka to dyscyplina filozofii.nie może uniknąć problemów filozoficznych,ale z drugiej strony punktem wyjścia dla niej są doświadczenia moralne.

CZYN-akt pochodzący sprawczo od człowieka przy pełnym udziale jego świadomości i woli. Owocem sprzężenia rozumu i woli jest sprawczość. Sprawczość jest elementem potwierdzającym pochodzenie czynu od podmiotu. UCZUCIA-przeżycie zadow.lub przykr.doznane w zmysłowych władzach człowieka i wywołane dążeniem tego człowiek do przedmiotu który mu odpowiada.uczucia towarzyszą każdemu działaniu.

SFERY POPĘDOWE:

-sf.popędliwa- przedmiot to dobro i zło.czegoś pożądamy lub się odwracamy od tego.

-sf.pożądliwa- zwraca się ku dobru i złu. Które jest trudne do osiągnięcia.

W SFERZE DĄŻENIOWEJ podst.uczucia to zadowolenie lub przykrość.

W SFERZE POŻĄDLIWEJ: pragnienie dobra i obawa; radość i smutek

W SFERZE POPĘDLIWEJ: -otucha,zwątpienie,.strach,odwaga,gniew

CNOTA MORALNA-skłonność i sprawność ludzkiej woli w czynieniu dobra.Jest efektem wysiłku.

- ROZTROPNOŚĆ-pomaga rozpoznać dobro. Jest cnotą intelektualną i moralną.usprawnia rozum i wole współdziałania,którego efektem jest dobra decyzja.(umiejętności wchodzące w skład cnoty roztropności:pamięć,zdolność trafnego ujęcia danej sytuacji,domyślność,zdrowy sąd,zdolność przewidywania,ostrożność,zapobiegliwość)

- MĘSTWO-pomaga osiągnąć dobro trudne.postaciami męstwa są odwaga i cierpliwość.wspierane przez śmiałość i pragnienie dobra.Uzdalnia człowieka do panowania nad uczuciami.

CNOTY KARDYNALNE-pełnią ważną rolę w życiu człowieka.objemują dziedzine relacji między rozumem a sferą pożądania i popędową. Wada moralna jest to nabyte przez człowieka stałe nastawienie, czyli podatność jego woli do spełniania określonych aktów moralnie złych.

Eudajmonizm etyczny i jego krytyka- Czyn jest moralnie dobry przez to, że uszczęśliwia swego sprawcę. Powinność moralna jest tu sprowadzona do powinności pozamoralnej, uwarunkowane przez „ chcenie” szczęścia.

a) Perfekcjonizm- szczęściem jest dążenie do doskonałości sprawcy czynu, nie uznaje czynów bezinteresownych za dobre. Nie uszanowuje adresata czynu. Celem jest samourzeczywistnienei się człowieka jako człowieka, możliwości: władza intelektu, najdoskonalszy akt to poznanie, przedmiot to Akt Czysty, działanie powinno służyć samourzeczywistnieniu.

b) Hedonzm – szczęście to maksimum przyjemności zmysłowej. Hedonizm nie uszanowuje adresata działania, traktuje go jako środek do celu jakim jest własna przyjemność. Człowiek powinien się kierować prawdą o sobie a nie wybierać to co go uszczęśliwia tylko pozornie.

c.) Aretyczny- szczęście polega na niezależności jednostki od warunkow wew i zew.

d.) Apatyczny-(Platon)-szczęście pochodzi z intelektualnego kontaktu człowieka z transcendentyczną ideą dobra i zła. Dzięki czemu władca mógłby prowadzić całe społeczeństwo do szczęścia.

Krytyka: ryzyku traktowania instrumentalnego, dążenie do szczęścia kosztem innych, brak bezinteresowności. Utylitaryzm- postawa zwana też filozofią zdrowego rozsądku, kierunek etyki zapoczątkowany w XVIII w., wg którego najwyższym dobrem jest pożytek jednostki lub społeczeństwa, a celem wszelkiego działania powinno być „największe szczęście największej liczby ludzi". Programem utylitarystów jest próba obiektywnego ustalenia zasad działań przynoszących pozytywne i negatywne efekty. Podstawowym kryterium rozróżniania działań pozytywnych i negatywnych stała się dla utylitarystów zasada użyteczności. Głosi ona, że postępowanie jest słuszne, jeśli prowadzi do uzyskania jak największej ilości szczęścia i jak najmniejszej ilości nieszczęścia, przy czym dla różnych odłamów utylitaryzmu samo pojęcie szczęścia było różnie pojmowane przez różnych przedstawicieli tego kierunku filozofii, co prowadziło często do skrajnie różnych wniosków praktycznych.

Krytyka utylitaryzmu:

-zasada użyteczności- błąd: przyjemność-jedyne i największe dobro, któremu wszystkie działania powinny być podporządkowane.

-człowiek na samego siebie patrzy jak na podmiot, który pragnie jak najwięcej doznań emocjonalno-afektywnych. Przedmiot, którym można się posłużyć dla doznań.

-u. jest programem konserwatywnego egoizmu, bez przejścia do altruizmu.

-zasada maksimum przyjemności dla jak największej liczby osób.

Deontonomizm - Normą moralności jest nakaz autorytetu, czynem moralnie dobrym jest działanie zgodne z nakazem.

a) Heteronomiczny – nakaz pochodzi od podmiotu zewnętrznego wobec sprawcy czynu. Takie stanowisko podważa rozumność i racjonalność. Działanie wbrew rozumowi nie jest moralnie dobre.

b) Autonomiczny – czyn jest tylko wtedy moralnie dobry gdy jest aktem niczym nieskrępowanego, wolnego wyboru podmiotu. Człowiek powinien się kierować obiektywną prawdą o sobie, nie tym co go uszczęśliwia tylko pozornie. Personalizm etyczny - Czyn jest moralnie dobry przez to, że stanowi akt afirmacji osoby adresata czynu dla niej samej, ma na względzie przede wszystkim obiektywne dobro adresata. odwołuje się do obowiązków człowieka wobec Boga. Personalizm katolicki opiera się na metafizycznym pojmowaniu osoby ludzkiej jako autonomicznego bytu, obdarzonego wolnością i moralną odpowiedzialnością. W wymiarze etycznym człowiek jest osobą zdolną do dążenia do prawdy i dobra. Określa się to jako godność osoby ludzkiej. Ze względu na swą godność człowiek nie może dowolnie sobą dysponować, „używać” siebie, nie może także traktować innych ludzi jak przedmiot użycia. Personalizm katolicki odrzuca, zatem zarówno egoizm etyczny, jak i utylitaryzm.

Wyznaczniki moralnej wartości czynu

a) Cel przedmiotowy – to co podmiot czyni, istota czynu

b) Cel podmiotowy – w uproszczeniu intencja

c) Okoliczności – szeroko to, jak realizowane jest działanie.

Relacje pomiędzy rozmaitymi wyznacznikami moralnej wartości

- Dobroć moralna - jeżeli mamy dobre intencje czyn jest moralnie dobry

- Słuszność moralna - ma związek z wiedzą, czy działanie jest słuszne. Prawo naturalne jest prawem wiecznym zapisanym w ludzkiej naturze. Człowiek rozumnie je odczytuje. Jest to zbiór zawsze obowiązujących norm moralnych. Normy te strzegą ludzkiej natury. Sumienie to subiektywna moralność. Własny osąd co w danej chwili powinno się uczynić, co jest zgodne z prawdą o dobru i moralnym prawem. Sumienie dotyczy osądu konkretnego czynu. Sumienie jako akt rozumu- Człowiek jest istotą rozumną i wolną, ma zdolność poznania prawdy. Ta wiedza stanowi podstawę wolnych wyborów. Sumienie jest głosem rozumu. Homoseksualizm - jest zaburzeniem pociągu płciowego polegającym na skłonności do osób tej samej płci , oznacza także stosunek płciowy z osobą tej samej płci.

Sokrates: Homogejostwo jest działaniem wbrew naturze. Jest to uderzenie w swoją wolność gdyż człowiek staje się niewolnikiem swego ciała a nie kieruje się rozumem.

Platon: Mężczyzna poniża się schodząc do roli kobiety. Przyczyną tego zjawiska jest nie panowanie nad własnym ciałem.

Arystoteles: Homoseksualizm to nienaturalne przyjemności. Za przyczyny pojawienia się bierze skutek działania jakiegoś czynnika wrodzonego albo przyzwyczajenia.