CHOCIAŻ OCZY NIE WIDZĄ… (1937)

Pionierzy badań: Jean Piaget

Stanowisko teoretyczne:

Piaget sformułował teorię rozwoju poznawczego, która głosiła, że wszyscy ludzie przechodzą w swoim życiu cztery okresy rozwoju poznawczego w tej samej kolejności i w przybliżeniu w tym samym wieku. Zaproponował zamiast dotychczas stosowanego testu, technikę wywiadu, która umożliwia formułowanie pytań w zależności od odpowiedzi dziecka. Piaget obserwował własne dzieci. Jedno z zagadnień, jakie badał dotyczyło poznawczej umiejętności pojmowania stałości przedmiotu (zdolność rozumienia, że przedmiot istnieje nawet wtedy, kiedy znajduje się poza zasięgiem naszych zmysłów tzn. posiadamy różne pojęcia w umyśle, nawet, jeśli ich nie widzimy, nie słyszymy, nie dotykamy).

Metoda i wyniki: Piaget wyodrębnił w ramach okresu sensoryczno-motorycznego sześć stadiów rozwojowych, które biorą udział w kształtowaniu pojęcia przedmiotu:

Stadium 1 (pierwszy miesiąc życia)- nie ma dowodów na to, żeby dziecko w pierwszym miesiącu życia pojmowało stałość przedmiotu, etap dotyczy głównie odruchów związanych z karmieniem i dotykaniem.

Stadium 2 (od końca 1. do początku 4.)- nie ma wciąż oznak pojęcia przedmiotu- dziecko nie poszukuje go w sposób aktywny, celowo zaczyna powtarzać zachowania koncentrujące się wokół jago ciała (reakcje okrężne pierwotne), w tym stadium niemowlęta zaczynają wodzić oczami za przedmiotem.

Stadium 3 (od 4. do 10. miesiąca)- dzieci zaczynają celowo i wielokrotnie manipulować przedmiotami, które napotkają w swoim środowisku (wtórne reakcje okrężne), szybko porusza oczami za szybko poruszającymi się przedmiotami, pod koniec tego stadium dzieci wykazują pierwsze oznaki pojmowania stałości przedmiotu.

Stadium 4 (od 10.do 12. miesiąca)- dzieci już wiedzą, że przedmiot istnieje nadal nawet jeśli go nie widać, zdolność poznawcza nie jest jeszcze całkowita rozwinięta, ponieważ dziecko wciąż nie rozumie widocznego przemieszczania. Jeżeli jawnie przy dziecku schowamy przedmiot w miejscu A, a następnie w miejscu B w ten sam jawny sposób to dziecko będzie nadal szukać przedmiotu w miejscu A. Przedmiot jest definiowany nie tylko przez swoją „przedmiotowość”, ale również przez miejsce, w którym był schowany.

Stadium 5 (od 12. do 18. miesiąca)- dziecko poszukuje przedmiotu tam, gdzie ostatnio został ukryty, nabywa zdolność podążania za widocznym sekwencyjnym przemieszczaniem, pojmowanie przedmiotu nie jest jeszcze pełne, wg Piaget’a- dziecko nie rozumie przemieszczania niewidocznego.

Stadium 6 (od 18. do 24. miesiąca)- dziecko ma w pełni wykształcone pojęcie przedmiotu, co uważa się za początek prawdziwego myślenia. Stałość przedmiotu jest podstawą do dokonywania wszystkich następnych postępów w zdolnościach intelektualnych.

Wnioski:

-Piaget stwierdził, że okresy są uniwersalne i mają zastosowanie do wszystkich dzieci, niezależnie od środowiska kulturowego i rodzinnego.

-Wiek określony dla każdego okresu i stadium jest przybliżony.

-Kolejność okresów i stadiów jest niezmienna.

-Przejście z jednego okresu i stadium do drugiego odbywa się stopniowo, w określonym czasie, w ten sposób, że dziecko w miarę dojrzewania nowych zdolności intelektualnych- coraz rzadziej popełnia błędy na danym etapie.

-Kiedy dziecko wkracza na wyższy etap, zachowania kojarzone z etapami niższymi nie zawsze całkowicie znikają.

Krytyka:

Wielu teoretyków uczenia, że rozwój intelektualny jest ciągły i nie odbywa się w jakimś określonym porządku; inni krytycy utrzymują, że przedziały wiekowe są niepoprawne lub umiejętności poznawcze mogą występować już w momencie urodzenia.