1) Wyjaśnij proszę pochodzenie terminu "ekonomia"

Nazwa "ekonomia" pochodzi od Ksenofonta (ok. 430-ok 355 p.n.e.), Ateńczyka ucznia Sokratesa( 469-399). Ksenofont pozostawił traktat Oeconomicus- o zarządzaniu gospodarstwem domowym.

polityczna- chodzi tutaj o prawa gospodarstwa państwowego

2)Omów proszę podstawowe źródła dziedziny nauki nazwanej "ekonomią"

Źródła pochodzące ze starego testamentu:
-współodpowiedzialność za ziemię wraz z prawem do jej zagospodarowania
-zdecydowane potępienie nieuczciwości w stosunkach wymiany oraz lichwy.

W Greckiej myśli ekonomicznej na wymianę zasługują:

• Homer- bogactwo pochodzi z łupów wojennych, gospodarki naturalnej i częściowo z handlu

• Hezjod- pochwała pracy i gospodarki wiejskiej tolerowanie niewolnictwa jako środka bogacenia się

• Solon- próba zahamowania pauperyzacji Ateńczyków w drodze interwencji państwa w stosunki dłużnik- wierzyciel.

• Ksenofont- zwolennik gospodarki naturalnej, dostrzegał korzyści płynące z podziału pracy na kierowniczą i wykonawczą

• Platon- pogoń za bogactwem prowadzi do demoralizacji oraz osłabiania społeczeństwa

• Arystoteles- twórca pierwszego systemu poglądów ekonomicznych

W myśli ekonomicznej antycznego Rzymu dominowały kwestie organizacji produkcji rolnej, przeciwdziałanie pauperyzacji, ograniczania lichwy. Podejmowali je:

• Marcus Porcius Cato- prekursor ekonomiki rolnictwa, organizacja gospodarstwa rolnego, a takze inwestowania w niego

• Augustyn- twórca idei Państwa Bożego

1)Kanonistyka- w jej ramach kwestie ekonomiczne rozpatrywano pod kątem wymogów religii chrześcijańskiej. Najbardziej znanym jest św Tomasz z Akwinu- Cena sprawiedliwa to cena cena równa wartości dobra, przy czym wartości stanowią sumę nakładów pracy.
Największe znaczenie dla rozważań ekonomicznych miała koncepcja ,,ceny sprawiedliwej"

2)Bulionizm- zrodzony z zafascynowania pieniądzem kruszcowym, co wynikało ze skutków ówczesnej rewolucji cen i zdobycia przez pieniądz funkcji tworzenia kapitału. Przedstawiciele:

Mikołaj Kopernik,Jeana Bodina(źródłem wzrostu cen jest wzrost ilości pieniądza)

3) Scholastyka - ze względu na postęp w dziedzinie stosunków wymiennych, wynikających z rozwoju rolnictwa,rzemiosła, handlu, forum płatności, jakość pieniądza starała się wyjaśnić kwestie dotyczące zysku.

4) Merkantylizm- polityka aktywnego handlu.

Przedstawiciele:

• w Hiszpanii: "szkoła z Salamanki", roztrząsająca pożytki ze wzrostu ilości kruszcu

5) Fizjokratyzm- jedynym źródłem bogactwa kraju jest rolnictwo, albowiem tylko ziemia jest produktywna,

Nurt liberalny:

Adam Smith- wolna egoistyczna gospodarka- niewidzialna ręka rynku

David Ricardo- teoria gruntowa i teoria kosztów komparatywnych

Nurt socjalistyczny:

Saint-simon i Robert Owen

WAŻNE!!!!

Nurt keynesowski- obalający przekonanie o niezawodności samoczynnego funkcjonowania mechanizmu rynkowego oraz o działaniu prawa Saya wskazujący iż bez ingerencji państwa gospodarka skazana jest na niepełne wykorzystanie zasobów.

Monetaryzm- krótkookresowa równowaga może byc realizowana w gospodarce w drodze regulowanej podaży pieniądza.

3)Wymień proszę, znane CI paradygmaty racjonalności:

Paradygmat racjonalności jako podstawa podmiotu o zachowaniu maksymalizującym.

Paradygmat ekonomii klasycznej: z wyborem działania najlepszego mamy do czynienia wtedy i tylko wtedy gdy związana z nim wartość wyniku jest wielkością ekstremalną( min lub max) funkcji celu.

Paradygmat ekonomii instytucjonalnej- akceptowane jest pierwsze dostępne działanie, które odpowiada przyjętemu przez podmiot kryterium racjonalności.

4) Omów, proszę zagadnienia wiążące się z "kwartetem triad wartości"

• prawda, dobro i piękno- starogrecka triada wartości, która stała się podstawą rozwoju edukacji

• wiara, nadzieja i miłość- chrześcijańska triada wartości, która stała się podstawą rozwoju moralności chrześcijańskiej

• wolność, równość i braterstwo- triada wartości nowożytnych społeczeństw, która stała się podstawą kształtowania ładu międzynarodowego.

• godność osoby ludzkiej, pluralizm i solidarność- triada wartości nowoczesnych społeczeństw która jest postawą kształtowania się nowego ładu społecznego.

5) Omów proszę istotę oraz rodzaje walorów ekonomicznych:

W społecznej kreacji swojego życia ludzie dostrzegają w sobie oraz wokół siebie walory ekonomiczne, które zmieniają w wartości ekonomiczne. Przez walory ekonomiczne należy rozumieć obiekt, stan obiektu lub okoliczności stworzone przez naturę, historię lub działalność człowieka. Dzielą się na naturalne walory ekonomiczne oraz walory- efekty działalności ludzkiej.

Naturalne:

• litosferę

• atmosferę

• hydrosferę

• pokrywę glebową

• szatę roślinną

• świat zwierzęcy

• krajobraz naturalny(wszystko wymienione)

Działalność człowieka:

• historyczne(miejsca kultu religijnego, dzieła architektury)

• współczesne (instytucje systemu monetarnego)

Szczególne walory ekonomiczne :

• należy ludność danego kraju

6)Co rozumiemy przez kategorię" wartości ekonomiczne"

• produkty- dobra materialne lub usługi tzn., czynności zaspokajające potrzeby ludzi lub instytucji

• aktywa finansowe zamienialne na produkty

• prawa wymienialne na produkty lub aktywa finansowe

Radziszewski- dobrem lub bogactwem nazywamy wszystko to co służy lub służyć może do zaspokojenia potrzeb ludzkich.

7)Omów proszę rolę oraz rodzaje kapitału w społecznym procesie produkcji

Kapitał-zdolność do tworzenia nowej wartości, dzielimy na:

• Kapitał ludzki- zdolność pracy ludzkiej do tworzenia wartości dodanej utrwalone w zasobach wiedzy, umiejętności, w zdrowiu oraz w energii witalnej zawartej w danym narodzie. Jest tworzony z nakładu specjalistycznych sektorów: edukacyjnego, ochrony zdrowia, badań naukowych, których jakość zależy od nakładów kierowanych na te sektory

• kapitał sensu stricto- zdolność do materialnego wspomagania sił kapitału ludzkiego do tworzenia wartości dodanej zwarta w ogóle aktywów materialnych oraz finansowych; zwiększamy zasoby kapitału sensu stricto- zdolność do materialnego wspomagania sił kapitału ludzkiego do tworzenia wartości dodanej- przez inwestycje

• kapitał społeczny- zestaw nieformalnych wartości i norm etycznych wspólnych dla członków określonej grupy i umożliwiających im skutecznie współdziałaniu w tworzeniu wartości dodanej.

8)Co to jest system ekonomiczny i jakie stwarza on możliwości realizując społeczny proces produkcji?

System ekonomiczny to zorganizowany system instytucji i organizacji realizujących społeczny proces produkcji. Stwarza możliwości:

• Identyfikacji walorów ekonomicznych

• transformacji walorów ekonomicznych na wartości ekonomiczne

• podziału wytworzonych wartości dodanej pomiędzy właścicielem czynników produkcji umożliwiający rozszerzenie praw do posiadania lub dostępu do wartości ekonomicznych

• stabilizacji poziomu cenności- wartości ekonomicznych oraz system własnościowego dostępnego do owych wartości ekonomicznych( realizowanie poprzez instytucje i organizacje ochrony prawe, własności, a także dostępu do wartości ekonomicznych)

9)Omów, proszę kategorię własności:

Własność- jest z jednej strony relacją między ludźmi a z drugiej strony jest rozumiana jako pewien stosunek między osoba a rzeczą, która polega na wyłączności posiadania, użytkowania (korzysta, pobierania pożytków oraz innych dochodów), a także rozporządzania rzeczą w granicach ustanowionych przez prawo i z wyłączeniem tej rzeczy spod ingerencji innych osób.

Własność jest zatem przyznaniem prawa do obiektu, ale także jest związaniem właścicile az odpowiedzialnością:

• za stan obiektu

• z tytułu władania, użytkowania oraz rozporządzania danym obiektem

Własność x(a) jest oznaką:

• społecznego wyodrębnienia w społeczności X podmiotu własności- oznaczonego przez x i charakteryzującego się tym, iż x należy do X

• społecznego wyodrębnienia w bogactwie społeczności X przedmiotu własności- oznaczonego przez a

• ustanowienie relacji x(a) tzn. uczynienie x właścicielem a co winno być rozumiane jako przyznanie mu z tego tytułu prawa oraz stworzenia możliwości do żądania wydania rzeczy a od każdej osoby która nie jest x a o którą ową rzeczą bezprawnie włada oraz zaniechania naruszeń, a także przywrócenia stanu, zgodnego z prawem, od tego kto w inny sposób narusza własność

10)Wymień, proszę podstawowych uczestników rynku, a także omów podstawowe formy(struktury) rynku podażowego

Uczestnicy rynku: sprzedawcy i nabywcy

Podstawowymi formami rynku podażowego są:

*monopol, który charakteryzuje się:

• istnieniem jednego sprzedawcy produktu

• faktem, iż oferowany przez sprzedawców produkt nie ma substytutów

*konkurencja monopolistyczna, którą cechuje:

• bliska substytucyjność- ale nie identyczność produktów

• dość duża ale niezbyt wielka- liczba firm wytwarzających podobne produkty

• przy ustalaniu cen nie bierze pod uwagę cen konkurencji

*konkurencja polipolistyczna, która spełnia warunki:

• wysoki stopień zatomizowania gotowości podażowej

• swoboda wejścia homogeniczności produktów wymiany oraz brak preferencji w stosunkach miedzy sprzedawcami a nabywcami

*konkurencja oligopolistyczna, która charakteryzuje:

• istnienie małej liczby sprzedawców

• dostęp do rynku dla nowych sprzedawców jest ograniczony

• rynek charakteryzuje wysoki stopień przejrzystości

11. Omów proszę podstawowe kategorie klasycznego rynku

Elementy rynku:

Popyt- ilość danego dobra dostępnego na rynku, które jest w stanie nabyć kupujący w danym czasie i danej cenie.

Podaż= ilość dobra które jest stanie sprzedać producent w określonym czasie i o określonej cenie.

12) Co to znacz, że pieniądz jest doniosłym, instytucjonalnym rozwiązaniem gospodarczym?

Pieniądz to doniosłe, instytucjonalne rozwiązanie gospodarcze. Jest prawnym lub zwyczajowym zinstytucjonalizowanym wyrazem odpowiedzialności In spe- wręczany uznaje udział w sprawstwie lub zobowiązuje do sprawstwa-pieniądz znosi lub rodzi odpowiedzialność.

Pieniądz jest prawnym lub zwyczajowym, zinstytucjonalizowanym wyrazem własności In spe. .Pieniądz jest środkiem realizacji transformacji.

13)Wymień proszę znane CI orientacje w ustalaniu cen.

Istnieje wiele metod ustalania cen produktów, w szczególności o następujących orientacjach:

• kosztowej

• rynkowej, w tym nakierowanej: 1)na nabywcę 2) na konkurencję

Podstawową formułą cenowa o orientacji kosztownej jest: c=(1+z)K

Formuły cenowe o orientacji rynkowej nakierowanej na konkurencję maja zastosowanie wówczas gdy nie ma możliwości konkurowania pozacenowymi instrumentami.

14) Omów proszę podstawowe równanie ilościowej teorii pieniądza

PT= M*V(m)

P- ogony poziom cen

Wolumen transakcji kupna- sprzedaży w danym okresie

M- ilość pieniądza w obiegu

V(m) szybkość obrotu pieniądza

Istota ilościowej teorii pieniądza opiera się na twierdzeniu, że istnieje zależność – przyczynowo skutkowa między ilością pieniądza a poziomem cen: P=M[V(m)/T]

15)Wymień oraz omów, proszę podstawowe instrumenty Banku Centralnego wpływające na ilość pieniądza w gospodarce narodowej.

• Zmiana stopy dyskontowej

• Operacja otwartego rynku

• Ustalania poziomu rezerw obowiązkowych

Stopa dyskontowa jest stopa stosowaną przez BC przy udzielaniu pożyczek bankom komercyjnym

Operacja otwartego rynku to dziania polegające na kupowaniu oraz sprzedaży przez BC publicznych papierów wartościowych.

Rezerwy obowiązkowe to ta część rezerw całkowitych znajdujących się w dyspozycji banków, która z mocy prawa nie może być wykorzystana do tworzenia pieniądza przez udzielanie pożyczek.

16) Jakie wartości wyróżnia się w ramach „ dobra wspólnego”

*niepodległość oraz suwerenność kraju

*bezpieczeństwo zewnętrzne oraz wewnętrzne

* integralność terytorialna

*wolność-czyli chronienie prawem niepodleganie jednostki

-wolne które znajdują się w przyrodzie
-powszechne z których człowiek korzysta bezwiednie np. bezpieczeństwo
-gospodarcze te zaś według Radziszewskiego dzielą się na:
• dobra materialne- dobra gospodarcze które można zmierzyć i zauważyć
• dobra prawne
• dobra osobiste- te dobra które są cechą charakterystyczną danej osoby (talent, zdrowie)
• usługi które bezpośrednio lub pośrednio zaspokajają nasze potrzeby

17)Co składa się na bogactwo narodów?

Na bogactwo narodów składa się:

• Zasoby walorów ekonomicznych

• Rozmiary sił wytwórczych- tzn. rozmiary zasobów kapitałowych(kapitału ludzkiego sensu stricte społecznego

• Zasoby wartości ekonomicznych

18)Co to jest PKB i jakimi trzema sposobami można go obliczyć?

Produkt krajowy brutto, PKB– pojęcie ekonomiczne oznaczające jeden z podstawowych mierników dochodu narodowego stosowanych w rachunkach narodowych. PKB opisuje zagregowaną wartość dóbr i usług finalnych wytworzonych na terenie danego kraju w określonej jednostce czasu (najczęściej w ciągu roku). Kryterium geograficzne jest jedyne i rozstrzygające. Nie ma znaczenia pochodzenie kapitału, własność firmy itp.

Metody obliczania PKB:

-metoda strumienia wydatków,

-metoda dochodowa,

-metoda produktowa.

Metoda wydatkowa (strumienia wydatków) obliczania PKB polega na sumowaniu wydatków na dobra

finalne, czyli takich, które nie zużyto do produkcji innych dóbr.

Metoda dochodowa (wartości dodanej) obliczania PKB polega na sumowaniu dochodów powstających

przy wytwarzaniu dóbr i usług finalnych (polega na sumowaniu wartości dodanej wszystkich

przedsiębiorstw).

Wartość dodana jest to różnica wartości (ceny) produktu i wartości (ceny) zużytych do jego produkcji dóbr

pośrednich, które przedsiębiorstwo kupiło od innych przedsiębiorstw.

Metoda produktowa obliczania wartości PKB polega na sumowaniu wartości dóbr i usług finalnych

wytworzonych w kraju.

19) Co to jest wzrost gospodarczy oraz w jakich dwóch aspektach może być postrzegany?

Wzrost gospodarczy jest procesem powiększania się z roku na rok wolumenu wartości ekonomicznych danego gospodarstwa narodowego w wyniku wzrostu zdolności danej gospodarki do:

• Transformacji walorów ekonomicznych

• Ochrony wytworzonych wartości

II aspekty:

• Wzrostu potencjału gotowości podażowej

• Wzrost stopnia wykorzystania istniejącej gotowości podażowej

20)Wymień proszę korzystne oraz niekorzystne następstwa wzrostu gospodarczego.

Korzystne:

• Poprawa standardu życia ludności

• Możliwość racjonalnej redystrybucji dochodów

• Zmiana struktury oraz wzorców konsumpcji gospodarstw domowych

• Zwiększanie międzynarodowego prestiżu danego kraju a także relatywne zmniejszanie obciążeń wydatkami na obronę oraz bezpieczeństwo kraju

Niekorzystne:

• Degradacja w ofercie walorów ekonomicznych

• Powstawanie sytuacji kosztów alternatywnych w których przyszłe korzyści wzrostu wymagają wcześniejszych wyrzeczeń w konsumpcji

21) Co stanowi istotę rozwoju gospodarczego? Wymień oraz omów, proszę, podstawowe mierniki rozwoju gospodarczego.

Ostatecznym rezultatem rozwoju gospodarczego jest spełnienie warunków poprawy jakości życia społecznego, która obejmuje następujące elementy:

• Poziom życia

• Warunki środowiskowe

• Sty życia

Miarą rozwoju gospodarczego jest

1)PKB na jednego mieszkańca

2)Wskaźnik rozwoju społecznego mierzony w trzech zjawiskach:

• Średni wiek trwania życia

• Wskaźnik alfabetyzacji

• Warunków życia

22)Wymień, proszę, ekonomii dobrobytu kryteria rozwoju.

• Bardziej wymagające kryterium pareta: grupa jednostek zwiększa swój dobrobyt przechodząc od stanu a(1) do stanu a(2), jeżeli wszystkie jednostki są bardziej usatysfakcjonowane w stanie a(2) niż w stanie a(1)

• Mniej wymagające kryterium pareta: jeżeli co najmniej jedna jednostka jest lepszej sytuacji w stanie a(2), sytuacja żadnej jednostki nie jest gorsza.

23)Przedstaw, proszę, podstawowe formy bezpieniężnych oraz pieniężnych rozliczeń międzynarodowych.

Forma pieniężnych rozliczeń międzynarodowych wykorzystuje pieniądz który jest przekazywany sprzedającemu przez kupującego. 

Zaś bezpieniężną formą rozliczeń międzynarodowych są kompensaty towarowe które występują w dwóch rodzajach: 

-kompensat całościowych które mogą być zrealizowane przez barter lub transakcje równoległe (clearing) [dwa podmioty gospodarcze dokonują u siebie wzajemnie zakupów na taką samą kwotę, w postaci barteru (handlu wymiennego), bądź w postaci transakcji równoległych]

-kompensat częściowych poprzez transakcje wzajemne, kontr dostawy i poddostawcy

24) Przedstaw proszę istotę oraz instrumenty polityki handlowej.

Polityka handlowa- wpływ na kierunki oraz intensywność wymiany zagranicznej, każde państwo posiada opracowany program który równoważy bilans płatniczy.

Grupy instrumentów:

*taryfowe- oddziałuje na ceny- najważniejsze cło- przekraczanie towaru przez granice

*parataryfowe- oddziałuje na ceny- podatek importowy, subsydia- wsparcie eksporterów [ opłaty wyrównawcze, podatki importowe, subwencje]

*pozataryfowe- oddziaływanie poza cenowymi- ograniczenia ilościowe, dewizowe, bariery techniczne.

25. Przedstaw proszę, trzy podstawowe części bilansu płatniczego

- Bilans obrotów bieżących dzieli się na bilans handlowy(zestawienie ilości importu oraz eksportu), bilans obrotów usługami (zestawienie płatności z tytułu obrotów między danym krajem a zagranicą), oraz na bilans obrotów dochodów majątkowych i dywident.

-Bilans obrotów kapitałowych dzieli się na bilans krótkoterminowych prywatnych przepływów kapitałowych prywatnych podmiotów gospodarczych (to bilans obejmujący przepływ wszelkich pożyczek, kredytów i lokat kapitałowych w terminie nie dłuższym niż rok), bilans obrotów kapitałami długoterminowymi( obejmuje przepływ kapitału średnioterminowego i długoterminowego w formie zagranicznych inwestycji bezpośrednich jak i w formie lokat w papiery wartościowe)

-Bilans obrotów wyrównawczych określamy bilans obrotów dewizowych banku centralnego danego kraju.