Spółka handlowa to prawna forma współdziałania w celu zarobkowym co najmniej dwóch podmiotów w rozumieniu prawa cywilnego powstająca na skutek zawarcia właściwej umowy uregulowanej przepisami prawa handlowego. Rozróżniamy osobowe i kapitałowe spółki prawa handlowego.
a)spółki osobowe:
-spółka jawna
-spółka partnerska,
-spółka komandytowa,
-spółka komandytowo-akcyjna,
b)spółki kapitałowe:
-spółka z ograniczoną odpowiedzialnością,
-spółka akcyjna.
Spółka jawna
1)Nie posiada osobowości prawnej, ma zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych.
2)Posiada swój majątek, który stanowią wkłady wniesione do spółki.
3)Umowa spółki jawnej powinna być zawarta w formie pisemnej
4)Dla powstania spółki jawnej wymagane jest wpisanie spółki do KRS Krajowego Rejestru Sądowego. Każdy wspólnik ma prawo i obowiązek zgłosić spółkę do rejestru.
5)Nie ma organów władzy, obowiązuje równość praw i obowiązków wspólników.
Spółka partnerska
1)umowa spółki wymaga formy pisemnej pod rygorem nieważności.
2)powstaje z chwilą wpisu do KRS,
3)celem spółki jest wykonywanie wolnego zawodu,
4)odpowiedzialność wspólników jest ograniczona tzn. partner nie odpowiada za zobowiązania spółki wynikające z działalności innych partnerów,
5)działa pod własną firmą,
6)firma powinna zawierać nazwisko co najmniej jednego partnera, dodatkowe oznaczenie "i partner" bądź "i partnerzy" albo "spółka partnerska" oraz określenie wolnego zawodu wykonywanego w spółce.
7)pierwotnie musi się składać z co najmniej dwóch wspólników.
Spółka komandytowa
1)prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą.
2)Za zobowiązania spółki wobec wierzycieli odpowiada w sposób nieograniczony co najmniej jeden wspólnik (komplementariusz), a odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika jest ograniczona (komandytariusz).
Komplementariusz – odpowiada za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem (odpowiedzialność bez ograniczeń).
3)Spółka komandytowa powstaje z chwilą wpisu do rejestru. Wpis ma charakter konstytutywny, co oznacza, że wywołuje on określone skutki prawne. Od momentu wpisu do KRS spółka komandytowa staje się tzw. jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, ale posiadającą zdolność prawną oraz zdolność do czynności prawnych.
4)Umowa spółki powinna być zawarta na piśmie, w formie aktu notarialnego.
Spółka komandytowo-akcyjna
spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której za zobowiązania spółki wobec wierzycieli co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia, a co najmniej jeden wspólnik jest akcjonariuszem. Akcjonariusz nie odpowiada za zobowiązania spółki.
1)firma (nazwa) spółki powinna zawierać nazwiska jednego lub kilku komplementariuszy oraz uzupełnienie "spółka komandytowo-akcyjna"
2)spółka powstaje z chwilą wpisu do rejestru przedsiębiorców,
3)minimalna wysokość kapitału zakładowego wynosi 50.000 zł,
4)osoby podpisujące statut są założycielami spółki,
5)statut spółki powinien być sporządzony w formie aktu notarialnego,
6)walne zgromadzenie spółki komandytowo-akcyjnej obejmuje akcjonariuszy i komplementariuszy. Komplementariusze mają prawo do uczestniczenia w walnym zgromadzeniu, a jeśli posiadają akcje to mają również prawo głosu,
7)rozwiązanie spółki:
-z przyczyn przewidzianych w statucie;
-uchwałą walnego zgromadzenia;
-przez ogłoszenie upadłości spółki;
-z innych przyczyn przewidzianych prawem lub statutem
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
1)umowa spółki w formie aktu notarialnego;
2)wspólnicy nie odpowiadają za zobowiązania spółki, a ich "ograniczoną" odpowiedzialność można co najwyżej odnieść do ryzyka ekonomicznego związanego z inwestycją w spółkę;
3)spółka posiada osobowość prawną (od momentu wpisu do rejestru sądowego);
4)każdy wspólnik ma prawo kontroli, tj. wglądu do ksiąg i dokumentów spółki, z tym zastrzeżeniem, że w przypadku ustanowienia w spółce Rady Nadzorczej albo Komisji Rewizyjnej prawo do indywidualnej kontroli przez wspólnika może być wyłączone lub ograniczone;
5)wpis do KRS - jako element konieczny do powstania spółki;
6)kapitał zakładowy to minimum 5000 zł
7)wkłady na pokrycie kapitału zakładowego mogą być wniesione w formie gotówki lub aportów, minimalna wartość udziału to 50 zł
8)do zarejestrowania spółki konieczna jest całkowita wpłata kapitału zakładowego. z chwilą zawarcia umowy powstaje spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji, która jest podmiotem praw i obowiązków; spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji może więc uzyskać REGON, NIP oraz założyć konto bankowe;
9)organy spółki:
-Zgromadzenie wspólników – najwyższa władza spółki, podejmuje uchwały większością zwykłą lub w głosowaniu jawnym, lub niekiedy– tajnym;
-Zarząd – powoływany przez Zgromadzenie Wspólników, lub przez Radę Nadzorczą jeżeli została ustanowiona, minimalny skład to 1 osoba
-nieobowiązkowo Rada Nadzorcza bądź Komisja Rewizyjna.
10)wyłączenie wspólnika wymaga decyzji sądu i może nastąpić tylko z ważnych powodów dotyczących tego wspólnika;
11)rozwiązanie spółki lub likwidacja, następuje dopiero w chwili wykreślenia z rejestru;
12)rozwiązania po przeprowadzeniu likwidacji nie przeprowadza się, jeśli ogłoszono upadłość.
Spółka akcyjna
1)spółki akcyjne działają obecnie na podstawie Kodeksu spółek handlowych.
2)Kapitał zakładowy spółki akcyjnej podzielony jest na akcje o równej wartości. Akcje te mogą być notowane (kupowane i sprzedawane) na giełdzie.
3)Spółka akcyjna nabywa osobowość prawną w chwili wpisania do rejestru przedsiębiorców prowadzonego przez KRS.
4)akcjonariusze nie odpowiadają za zobowiązania spółki, ryzyko ponoszą jedynie do wysokości wniesionego kapitału oraz czerpią zyski (np.: w postaci dywidendy),
5)minimalny kapitał akcyjny wynosi 100 000 zł, a minimalna wartość nominalna akcji to 1 grosz,
6)władze spółki akcyjnej są tworzone zgodnie z modelem systemu dualistycznego, w którym obowiązkowo istnieje stały organ nadzorczy. Organami spółki są zatem:
-zarząd - powoływany maksymalnie na 5 lat, reprezentujący spółkę na zewnątrz i prowadzący jej sprawy
-rada nadzorcza - wykonująca stały nadzór nad zarządem, składa się z minimum 3 członków, w spółkach publicznych - minimum 5 osób, powoływanych i odwoływanych przez zgromadzenie akcjonariuszy
-walne zgromadzenie
Rozwiązanie spółki może nastąpić:
-z przyczyn przewidzianych w statucie;
-w wyniku uchwały walnego zgromadzenia;
-upadłości (bankructwa);
-innych przyczyn wymienionych w Kodeksie spółek handlowych;
Rozwiązanie następuje w drodze postępowania likwidacyjnego; likwidatorami są ostatni członkowie zarządu, likwidatorów może ustanowić sąd. W przypadku upadłości jest prowadzone postępowanie upadłościowe i dopiero po jego ukończeniu następuje rozwiązanie spółki.