Wykład z prawa finansowego 3
Rozdział 1 i rozdział 2 ustawy o finansach publicznych-- definicje ustawowe
Funkcje i zadania finansów publicznych.
Finanse publicznie i budżet pełnią funkcję polityczną.
Na finanse publiczne składa się szereg elementów składowych. Budżet, zasady związane z zarządzaniem finansami publicznymi, dyspozycje innych podmiotów niż JFP. Orzeczenie sądu administracyjnego w Warszawie 2007 rok.
Pojęcie dyscypliny budżetowej w starszych ustawach budżetowych. Na tej podstawie pojawił się problem kiedy środki publiczne przestają nimi być. Zgodnie z przepisami ustawy o finansach publicznych każdy podmiot ma prawo do wykorzystania środków publicznych na zasadzie rachunku ekonomicznego. Mają one być pozostawione do dyspozycji tego podmiotu, który jest w stanie w sposób jak najbardziej racjonalny z ekonomicznego punktu widzenia je wykorzystać. Zgodnie z zadaniami, które mają być finansowane tymi środkami. Dziś nie ma przeszkód czy jest to osoba prawna, organizacja pozarządowa itp. wszystkie z formalno prawnego punktu widzenia mogą się domagać dostępu do tych środków. Orzeczenie to rozstrzygnęło kwestię czy jak środki takie trafiają do określonych podmiotów dalej są środkami publicznymi czy nie są. A przez to czy podmioty te można pociągnąć do odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych czy nie. Rozstrzygnięto, że w momencie rozstrzygnięcia kasowego nie ponoszą one odpowiedzialności, gdyż tracą one walor finansów publicznych. Wyjątki np. dotacje celowe.
Inne funkcje finansów publicznych:
1)funkcja fiskalna
2) funkcja rozdzielcza
3)funkcja stymulacyjna
4)funkcja ewidencyjno- kontrolna.
Ad.1 Zapewnia wprowadzenie niezbędnych środków finansowych na realizację zadań publicznych. Funkcja ta odgrywa bardzo istotną role. Ważne świadczenia podatkowe (zwolennicy wysokich podatków i przeciwnicy).
Ad.2 Przesuwanie środków finansowych tam gdzie są one niezbędne. Stymulowanie ich wysokości. Gdzie powinny trafić środki pochodzące z UE?
Ad.3. Finanse można wykorzystać do realizacji określonych celów. Dzięki finansom publicznym skonstruowanym w ten sposób można stymulować, osiągać, hamować lub wyeliminować, niektóre cele. Problem wyboru instrumentów stymulacji.
Ad.4 Finanse są związane z ruchem pieniądza. Pieniądz najlepszym sposobem kontroli prawidłowości lub nieprawidłowości gospodarki danego podmiotu jak i gospodarki w ogóle.
Ustawa z 29 sierpnia 2009 roku regulujące zakres finansów publicznych.(Przedmiot regulacji treść artykułu 1.) Nie jest to jedyny akt prawny regulujący wszystkie dziedziny związane z finansami publicznymi. W tej ustawie możemy wyróżnić trzy wyraźnie zarysowane grupy zagadnień (kryteria podmiotowo- przedmiotowe).
1.Dział I (Zagadnienia ogólne)
2.Regulacje prawne dotyczące finansów publicznych państwa (w mniejszym stopniu jst.)
3.Finanse związane z faktem ze Polska jest członkiem UE.
Finanse samorządu terytorialnego są regulowane w naszym ustawodawstwie odrębnym torem. 1951 likwidacja samorządu terytorialnego. Ustawa o finansach gminy samorządowej. Później następne ustawy (wada: miały one charakter czasowy). Listopad 2003 ustawa o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (obowiązuje do dziś). Szereg regulacji o charakterze wykonawczym.
1992-Ustawa o regionalnych izbach obrachunkowych.
Inne akty normatywne, również odwołują się do pojęcia finansów publicznych. Art.3 ustawy o finansach publicznych definicja finansów publicznych.
Art. 2 punkt 2 i 3 Ustawy o finansach publicznych: Układ zadaniowy budżetu.
Budżet- najważniejsza część normatywna i planistyczna dotycząca funkcjonowania finansów publicznych danego państwa. Do tej pory dwa systemy:
system tradycyjny- opiera się na tym, że dwie strony planu finansowego(budżetu 4 elementy: po stronie aktywów dochody i przychody, po stronie pasywów wydatki i rozchody) był konstruowany w oparciu o kryteria przedmiotowo-podmiotowe tzn. określano pewien zespól, krąg podmiotów, które zobligowane są do świadczenia w różnej postaci i te świadczenia stanowiły dochody, przychody budżetu państwa. Określano kwestie przeznaczeń, które miały inny charakter przedmiotowo-podmiotowy, określano podmioty bądź rodzaje działalności, wydatków i zadań, które powinny być finansowane ze środków budżetowych.
system zadaniowy- art.2 ustawy o finansach publicznych.
Dlaczego budżet zadaniowy? Budżet realizowany i wykonywany w sposób bardziej racjonalny. Wyznaczone zadania, za które będą odpowiedzialne określone podmioty bądź osoby.
Od lat 80tych problemy z bilansowaniem budżetu. W systemie tradycyjnym nikt nie ponosi odpowiedzialności za nieprawidłowe wykonywanie budżetu, w nowym systemie będzie to możliwe.
Układ zadaniowy: rozumie się przez to zestawienie odpowiednio wydatków budżetu państwa lub kosztów jednostki sektora finansów publicznych sporządzone według funkcji państwa oznaczające poszczególne obszary działań państwa oraz zadań budżetowych drukujących wydatki według celów i podzadań budżetowych drukujących działaniom w odbiorze i realizacji tych celów wraz z opisem celów tych zadań i podzadań.
Klasyfikacja budżetowa: części, działy, rozdziały i paragrafy. Będą one związane z wyznaczonymi zadaniami i celami, dla których będą one wyznaczane.
2013: Sprawozdanie z wykonania budżetu powinno określać sprawozdanie z wykonania określonych zadań.
Wprowadzanie budżetu zadaniowego będzie rozciągnięte w czasie.
Pojęcie finansów publicznych: definicja ustawowa podsumowaniem dorobku nauki w tym zakresie. Definicja oparta na wymienieniu jej elementów. Bardzo różne elementy: gromadzenie i wydatkowanie środków publicznych, zarządzanie długiem publicznym czy rozliczanie z funduszów europejskich. Zabrakło tu finansowania potrzeb pożyczkowych jst.
Art.4 Stosowanie przepisów ustawy do: jednostek sektora finansów publicznych,
Innych podmiotów w zakresie w jakim wykorzystują środki publiczne lub dysponują tymi środkami (w przypadku jst stosuje się to także do ich związków).
Ustawodawca dość szeroko stosuje zagadnienie sektora finansów publicznych: nie tylko jednostki sektora finansów publicznych ale także inne podmioty w zakresie w jakim je wykorzystują.
Jednostka sektora finansów publicznych (art8 i 9 ustawy o finansach publicznych): Jednostki sektora finansów publicznych są tworzone w formach określonych przepisami ustawy o finansach publicznych ale mogą być tworzone na podstawach określonych w innych ustawach.
Sektor finansów publicznych (zmiany!). Rezygnacja z podziału, który obowiązywał wcześniej. Ustawa z 1998 podział na sektor rządowy i samorządowy, 2005 trzy podsektory: rządowy, samorządowy i ubezpieczeń społecznych. Dziś rezygnacja z podziału na sektory i podsektory. Element wyznaczający: forma prawna ale nie tylko (kryteria podmiotowe, przedmiotowe) szczególnie gdy chodzi o wyraźnie określone podmioty: zakłady ubezpieczeń społecznych, NFZ, PAN (co do tożsamości określono konkretny podmiot, który ustawodawca uznał za jednostkę sektora finansów publicznych). Elementem łączącym te podmioty zaliczone do sektora finansów publicznych jest to, że dysponują one środkami publicznymi i są one wykorzystywane do realizacji zadań publicznych.
Podstawowe podmioty składające się na sektor finansów publicznych: formy organizacyjno- prawne jednostek sektora finansów publicznych są zróżnicowane. Do końca ubiegłego roku występowały w zasadzie dwa rodzaje form organizacyjno-prawnych: zakłady budżetowe (charakter państwowych zakładów budżetowych) i gospodarstwa pomocnicze (z upływem poprzedniego roku przestają funkcjonować). Zmiana koncepcji funduszy celowych (charakter tylko państwowych funduszy celowych) pojawiły się nowe podmioty: agencje wykonawcze, jednostki gospodarki budżetowej, państwowe samorządowe osoby prawne. Trwa dyskusja czy ustawodawca wprowadzając te rozwiązania był konsekwentny. Co osiągnięto zmieniając te formy?
Pojęcie środków publicznych. Art.5 ustawy o finansach publicznych- Tradycyjne pojęcie środków publicznych. Pojęcie związane z definicją finansów publicznych. Definicja zbudowana przez wymienienie. Zbudowana z trzech elementów: dochody, przychody, środki pochodzenia zagranicznego. Pojęcie tego środka ewaluowało.
1.Dochody publiczne( największe znaczenie): relacja dochodu i przychodu(ustawodawca nie wyjaśnia ich różnic). Art6. UoFP(mówi o przeznaczeniu środków publicznych: wydatki i rozchody). Pojęcie rozchodów wiąże się z pojęciem przychodów. Tłumacząc te pojęcia odwołujemy się także do konstrukcji prawno-podatkowej. Widać to na przykładzie podatków dochodowych (podatek dochodowy od osób fizycznych jak i od osób prawnych). Przedmiotem opodatkowania (dlaczego płacimy podatki dochodowe?) jest fakt osiągnięcia dochodów ze źródeł przychodów określonych w ustawie w roku podatkowym. Źródła przychodu (ustawodawca je wymienia). Ustawodawca mówi w jaki sposób dochodzimy do pojęcia dochodu (dochód podstawą opodatkowania). Różnica jest taka, że dochód otrzymujemy po odjęciu od przychodu kosztów jego uzyskania. Rodzaje dochodów publicznych:
a)danina publiczna (daniny o charakterze publicznoprawnym, mające charakter świadczenia przymusowego, pieniężnego, jednostronnie ustalanego przez państwo o charakterze ogólnym). Opłata ma charakter odpłatny podatek nie. Zakres przedmiotowy daniny publicznej: podatki, opłaty, składki i inne świadczenia pieniężne wobec państwa i innych jednostek sektora finansów publicznych, które są wymagane na podstawie innych ustaw. Czyli:
-zawsze świadczenia o charakterze publicznoprawnym
-zawsze świadczenia przymusowe
-świadczenia o charakterze ogólnym
-mające zazwyczaj charakter świadczenia nieodpłatnego ale z pewnymi wyjątkami (opłaty)
Pojęcie dywidendy.
Ad.2 Przychody: Przychody ze sprzedaży papierów wartościowych. Mogą one występować w trojakiej postaci (obligacje skarbowe, bony skarbowe, skarbowe papiery oszczędnościowe).
NBP zajmuje się emisją państwowych papierów wartościowych. Inne przychody: związane z prywatyzacją skarbu państwa, spłaty pożyczek i kredytów, otrzymane pożyczki i kredyty,