model wielomagazynowy – (Atkinson i Shiffrin)

rejestr sensoryczny – eksperyment Sperlinga z pokazywaniem planszy na 1/20s. Z trzema rzędami liter po 4 litery – odtwarzano 40% potem z dźwiękiem wysokim, średnim, niskim po 0,00 0,30 1,00s->w rejestrze zmysłowym widziano wszystkie

pamięć krótkotrwała – mała pojemność 7 jednostek (tzw. liczba magiczna) ->konieczność selekcji – (Miller) tworzenia sensownych treści,

Short Term Memory (STM) przechowuje wiadomości do 18 sekund chyba ze dane powtarzane są w głowie tzw. powtarzanie zachowujące (mechaniczne) lub opracowujące – potrzebne np. przy nauce ortografii

O pamięci błędnie pisał Platon. To nie plaster wosku. Ludzie spontanicznie porządkują materiał – dzięki temu pamiętają lepiej.

Pamięć długotrwała – Tulving

Proceduralna – pamięć przebiegu ruchów – np. jazda na rowerze

Pamięć zawierająca wiedzę:

Wiedza ogólna (semantyczna) – znaczenie pojęcia kąt prosty, znana paryska wieża

Przeżycia (pamięć epizodyczna)- przeżycie wakacyjnej miłości

Należy uważać na skłonność do przyporządkowania nowych informacji do tych które są już znane – modyfikowanie informacji w ten sposób by pasowała do posiadanej już wiedzy – Bartlett

zapominanie – krzywa Ebbinghausa – sylaby bezsensowne,

Rozpadanie się śladów pamięciowych – engramów - można je porównać do śladów na piasku

Interferencja (wzajemne zacieranie się informacji) – efekt świeżości i efekt pierwszeństwa - dot. przede wszystkim materiału małousystematyzowanego.

Niemożność uzyskania dostępu do zawartości pamięci z powodu braku bodźców wywołujących

Endel Tulving pomagał badanym „rymuje się ze stołem” ma dziób – „mieć coś na końcu języka" NKJ

bodźcem wywołującym może być sytuacja – Baddeley - nurkowie uczący się 30 m pod wodą

zapominanie umotywowane – wyparcie ze świadomości – np.. przy silnych emocjach.

uwaga – inność bodźca np. mała reklama na dużej czystej kartce, po głośnej przemowie krótki fragment cichy. Na skupienie uwagi wpływa także: intensywność, wielkość, ruch (niektóre zwierzęta celowo udają martwe;) powtarzanie, znaczenie (efekt coctail party).

wpływ słów użytych przez osobę pytającą na zapamiętywanie – Elisabeth Luftus – (film z wypadkiem samochodowym) – 1 osoby pytano: Z jaką prędkością jechały samochody zanim zderzyły się ze sobą?” ...wpadły na siebie z hukiem – po tygodniu zapytano badanych „Czy widziała Pani jakieś odłamki szkła?... kobiety są lepszymi świadkami gdy chodzi o uczestników płci żeńskiej, biorących udział w zdarzeniu/mężczyźni marki samochodów i szczegóły męskiego ubioru.

Gerd Mietzel, Wprowadzenie do psychologii rozdział VI [Psychologia pamięci]

6. Psychologia pamięci.

Pamięć tworzy naszą przeszłość i kształtuje przyszłość. Bez pamięci człowiek staje się bezradny.

6.1. Pamięć jako przetwarzanie informacji.

Platon porównywał pamięć do wosku. Tzw. 'wbijanie' odnosi się właśnie do platonowskiego określenia.

Organizm bardzo często w procesie zapamiętywania grupuje słowa w odpowiadające im kategorie.

Wg. Atkinsona i Shiffera różne systemy pamięci dbają o to by pamięć mogła być odtworzona w danym momencie.

W/w autorzy wymieniają:

Rejestr sensoryczny (zmysłowy),

Pamięć krótkotrwała,

Pamięć długotrwała.

Craig i Lockhart uważali, że poza rejestrem sensorycznym jest jeszcze tylko jedna forma pamięci. Zapamiętywanie tłumaczą intensywnością uczenia się materiału. [Im dłużej tym lepiej zapamiętany].

Teoria Craiga i Lockharta nie potrafi wytłumaczyć wielu zagadnień, dlatego nie odrzuca się podziału Atkinsona i Shiffera.

6.1.1. Rejestr sensoryczny: furtka dla bodźców zmysłowych.

Bardzo pojemny rejestr który na chwile zatrzymuje wrażenia, a następnie (po 1 sekundzie) je wykreśla.

Bodźce wzrokowe odbiera rejestr sensoryczny wzrokowy (inaczej pamięć ikoniczna).

Bodźce słuchowe odbiera rejestr słuchowy (inaczej pamięć echoiczna).

Rejestr sensoryczny słuchowy zatrzymuje informacje na dłużej niż rejestr sensoryczny wzrokowy.

Dane dostarczone przez zmysły słabną, znikają, a następnie zostają 'przysłonięte' przez nowo nadchodzące wrażenia.

Dzięki rejestrowi sensorycznemu widzimy film w płynnej wersji, nie odróżniając poszczególnych klatek jako osobne.

Usunięcie części płatów skroniowych może doprowadzić do zaburzeń w pamięci długotrwałej. Informacje przed zabiegiem są odtwarzane, nie trafiają jednak żadne inne nowe informacje. Jedyne zapamiętane informacje pochodzą z pamięci krótkotrwałej.

Przetwarzanie zadań językowych i motorycznych zachodzi w innych partiach mózgu niż znajduje się pamięć długotrwała. Można nie pamiętać wykonywanego zadania, ale skuteczność jego wykonania wzrasta za każdym razem jak jest powtarzane.

6.1.2. Pamięć krótkotrwała.

W porównaniu z rejestrem sensorycznym pojemność pamięci krótkotrwałej jest bardzo mała.

Musi nastąpić selekcja informacji (funkcja kontrolna), które przechodzą z rejestru sensorycznego do pamięci krótkotrwałej.

Funkcję kontrolną spełnia uwaga i skupienie się na określone bodźce.

Inną funkcją kontrolną spełnia przypisywanie znaczeń, informacje istotne i ważne dla nas mają pierwszeństwo na drodze do pamięci krótkotrwałej.

Istnieją powiązania pomiędzy funkcjami kontrolnymi.

Liczba magiczna, to liczba która określa możliwość odtworzenia z pamięci określonych instrukcji (np. liczby, sylaby itp.). Wynosi 7, czasem więcej, częściej mniej. Jest więc to pojemność pamięci krótkotrwałej (7 ± 2).

Tworzenie sensownych jednostek pozwala na zapamiętanie większej ilości instrukcji (np. OB RAZKO TEKP IESEK ↔ OBRAZ KOTEK PIESEK).

Za pomocą tworzenia sensownych jednostek istnieje możliwość powiększania pojemności pamięci krótkotrwałej (7 czyli 7 ± 2), zamieniając litery w słowa, słowa w sensowne zdania itp.

Miller mówił, że to tak jakby mieć sakiewkę na 7 monet, sakiewce wszystko jedno czy będą w niej feningi czy srebniki.

Pamięć krótkotrwała przetrzymuje informacje do 18 sekund najdłużej.

Powtarzanie zachowujące to powtarzanie (np. w myślach lub na głos) materiału, który ma zostać zapamiętany. Rozproszenie uwagi w czasie powtarzania może zniweczyć wcześniej wykonaną pracę.

Powtarzanie opracowujące to powtarzanie które kojarzy nowy materiał z danymi które znajdują się w pamięci długotrwałej. Jest o wiele bardziej efektywne niż powtarzanie zachowujące.

Przetworzenie automatyczne, to przetworzenie gdy dane zostały zapamiętane na dłuższy czas bez powtarzania opracowującego (np. szachista figury na szachownicy).

6.1.3. Pamięć długotrwała.

Pamięć która najdłużej zatrzymuje informacje (Penfield twierdzi, że na zawsze, nie jest to jednak potwierdzone).

Istnieje możliwość odzyskania informacji z pamięci długotrwałej; podobnie jak usegregowane są książki w bibliotece, u nas usegregowana jest pamięć.

Wielu psychologów uważa, że różnie gromadzimy zdolności motoryczne, wiedzę ogólną, czy przeżycia osobiste.

Rodzaje pamięci długotrwałej:

Pamięć proceduralna, pamięć przebiegów ruchu, uczenie się przez warunkowanie klasyczne i sprawcze.

Pamięć zawierająca wiedzę:

Wiedza ogólna (pamięć semantyczna).

Wiedza o przeżyciach (pamięć epizodyczna).

Pojęcia gromadzone są w pamięci długotrwałej (Brown, McNeill).

Uważa się, że dane zawarte w pamięci są ze sobą bardzo silnie powiązane, nazwano to siecią. Dane są uporządkowane w hierarchię, z czym że na szczycie znajdują się dane ogólne np. Ziemia itp., a dopiero niżej bardziej szczegółowe jak ocean, las itp.

(Barlett) Doświadczenia ludzie zachowują w pamięci w formie schematów.

6.2. Wyjaśnianie procesów zapominania.

Zapominanie następuje w momencie gdy informacja która wcześniej istniała w pamięci (warunek konieczny) staje się później niedostępna.

Błędem jest określenie mianem zapominania sytuacji gdy informacja nie dostała się do pamięci krótkotrwałej.

6.2.1. Rozpadanie się śladów pamięciowych.

Informacje zanikają z pamięci jak ślady zacierają się np. ślady na plaży (tzw. engramy).

6.2.2. Zakłócenia wcześniej i później przyswojonej wiedzy: interferencja.

Interferencja to wzajemne zakłócanie. Każdy nowy proces uczenia się wpływa ujemnie na istniejące już dane w pamięci (hamowanie retroaktywne) lub treści wcześniejsze zakłócają przyswajanie nowych (hamowanie proaktywne).

Interferencja mówi również, że wzajemne zakłócenia są silniejsze, gdy nauka dwóch materiałów dotyczy podobnych zagadnień (np. gorzej jest się uczyć anatomii roślin i fizjologii roślin razem, niż np. biologii i geografii).

Po przez ład, porządek i odpowiednią organizację możemy powstrzymać interferencję.

6.2.3. Niemożność uzyskania dostępu do zawartości pamięci z powodu braku bodźców wywołujących.

Bodziec wywołujący to bodziec który ma za zadanie nakierować uwagę na odpowiedź w pamięci. 'Mieć coś na końcu języka' oznacza że posiada się daną informację, brak tylko bodźca wywołującego, który by nakierował na właściwą drogę, na skojarzenie (Tulving).

Bodźcem wywołującym może być np. podanie pierwszej litery, podanie grupy do której słowo należy, rzędu, hierarchii, czyli każda podpowiedź.

Najefektywniejsza nauka następuje w momencie gdy warunki w każdym przypadku są podobne tzn. jedna sala do nauki czyli zawsze taka sama; ten sam humor, nastawienie i nastrój itp.

6.2.4. Zapominanie umotywowane.

Wyparcie pełni rolę mechanizmu obronnego, jest to jednak umotywowane zapominanie wydarzeń, które chroni przed stanami np. lękowymi.

6.3.1. Zasady dotyczące ćwiczeń.

Podczas ćwiczeń (w uczeniu się) istnieją różnice które mogą wpływać na osiągi pamięci.

Skupienie się i poświęcenie uwagi będące procesem procesem kontrolnym wpływa na efektywność nauki.

Wazopresyna, hormon przysadki mózgowej pomaga w uczeniu się oraz w pamięci. Nie jest jednak wytłumaczenie działania tego hormonu.

Można uznać, że glukoza również ma wpływ na uczenie się, innymi hormonami może być acetylocholina która w pomniejszonej ilości znajduje się m.in. w chorobie Alzheimera.

Adrenalina działa wspomagająco na pamięć, jednakże zbyt duże ilości adrenaliny, szczególnie wydzielane podczas paniki wpływają nie korzystnie, wręcz negatywnie.

Lepsze osiągi otrzymuje się w momencie gdy oprócz powtarzania w procesie pamięci dodatkowo aktywnie przetwarza się dane zawarte w nim.

Aktywne przetwarzanie.

Zorientowanie się.

Pogląd na np. spis treści, zorientowanie się w tytułach i podtytułach.

Oczekiwanie pozwala na efektywne powiązanie nowego materiału z już znanym.

Pytania.

Zadawanie pytań z przytoczonego materiału pozwala na utrwalenie wiedzy.

Aktywne czytanie.

Wyzbycie się biernego czytania.

Odnajdowanie własnego doświadczenia w czytanym materiale.

Robienie przerw i powtarzanie.

Streszczenie.

Wypunktowanie najważniejszych treści.

Próba odpowiedzi na sformułowane wcześniej pytania.

Przeuczenie się to proces kontynuowania nauki w momencie gdy informacje są już swobodnie odtwarzane. Rezultatem jest trwałe zachowanie w pamięci.

6.3.2. Mnemotechniki - pomoc przy opracowaniu materiału trudnego do uporządkowania.

Sposoby wspomagające naukę i utrwalenie w pamięci.

Głównie jest to uporządkowanie materiału w logiczną całość.

Wymyślanie historyjki z haseł niezbędnych do zapamiętania.

Mnemotechniki wykorzystują metodę bodźca wywołującego.

Zapamiętanie liczb może ułatwić metoda haseł, którym zawsze towarzyszą liczby, hasła wykorzystywane są następnie w historyjkach.

Metoda miejsca ma za zadanie przypisanie określonym dobrze znanym miejscom haseł do zapamiętania.