Joanna Miazek
CELE PRACY DOMOWEJ UCZNIA
Są nimi oczekiwane osiągnięcia edukacyjne ucznia, będące rezultatem jej realizacji. Osiągnięcia te powodują określone zmiany w osobowości ucznia, które determinują jego rozwój wzwyż. Rozwój tym polega na tym, że każdy następny stan jest lepszy i doskonalszy od poprzedniego (Kunowski, 1993).
Praca domowa ma pobudzić samodzielna aktywność poznawczą uczniów, uczyć organizacji nauki własnej, wdrażać do systematyczności, mobilizować do stosowania najlepiej dobranych środków i metod ich wykonywania, ewaluacji jej przebiegu i uzyskanych jej efektów, rozwijać wytrwałość, krytycyzm, wybór ofert, twórczy wysiłek, wyzwalać poczucie satysfakcji z wykonanej pracy i uzyskanych wyników.
Można wyróżnić trzy dziedziny celów pracy domowej:
1) cele uczuciowo –wolicjonalne,
2) cele instrumentalno –adaptacyjne,
3) cele transgresyjno –emancypacyjne,
Ad. 1
Obejmują zespół cech osobowościowych ucznia stanowiących warunek sine qua non skutecznego funkcjonowania jego nauki domowej. Cechy te charakteryzują jego dążenia, stosunek do siebie samego oraz otaczającego go świata. Określają podmiotowość ucznia. Decydują o osiąganiu zarówno celów instrumentalnych jak i emancypacyjnych w trakcie jego pracy domowej. Lista celów uczuciowo –wolicjonalnych pracy domowej ucznia jest stosunkowo długa i obejmuje m.in. motywację, wytrwałość, samodzielność, systematyczność, obowiązkowość, odpowiedzialność, wiarę w siebie, pozytywne myślenie, satysfakcję z osiągnięć.
Ad. 2
Charakteryzują ucznia od strony intelektualno –sprawnościowej. Są kontynuacją trwałych i niezbędnych wartości, stanowiących warunek konieczny zmian i rozwoju jego osobowości. Obejmują takie dyspozycje osobowościowe ,jak: wiedza, rozumienie, umiejętności, doświadczenie, sprawności i nawyki.
Rci = f(C,S)
Gdzie:
Rci –rozwijanie cech instrumentalnych,
C –cel działania,
S –schemat działania.
Wzór ten odczytujemy: rozwijanie cech instrumentalno –adaptacyjnych ucznia w toku jego pracy domowej jest funkcja celu i schematu wykonania działania.
Podstawowe cele instrumentalne pracy domowej ucznia to:
- doskonalenie umiejętności i nawyków,
- utrwalanie nabytej wiedzy,
- poszerzanie nabytej wiedzy,
- stosowanie nabytej wiedzy w praktyce,
- pamięciowe opanowanie niezbędnych treści,
- przygotowanie potrzebnych materiałów do lekcji.
Ad. 3
Praca domowa ucznia ma nie tylko utrwalenie obowiązkowych w programach szkolnych schematów myślenia i działania, ale także szansa krytycznego oceniania i twórczego przekraczania. Jedno i drugie wiąże się z transgresją (intencjonalne wychodzenie poza to, co uczeń wie i potrafi) oraz emancypacją (uwalnianie się ucznia od wpływów zewnętrznych oraz odważne i odpowiedzialne korzystanie z ogólnoludzkiego prawa do inności).
Uczeń w toku pracy domowe może osiągnąć cele transgresyjno –emancypacyjne dotyczące:
- ambiwalencji (wzajemna przeciwstawność sensów, znaczeń, symboli), np. wykrywanie zła w określonej wartości, inny sposób rozwiązania zadania, niż na to wskazuje algorytm.
- stawiania i weryfikowania określonego typu hipotez,
- samodzielnego opracowania określonych tekstów,
- gromadzenia materiałów na dany temat,
- prowadzenia doświadczeń,
- rozwijania zdolności psychomotorycznych, wizualnych i umysłowych,
- swobodnej twórczości literackiej i artystycznej (uczniowska samorzutna twórczość poetycka i plastyczna).