„Odczarowanie świata” to termin wprowadzony do socjologii przez Maxa Webera. Oznacza on proces społeczny w którym następuje postępująca racjonalizacja i formalizacja stosunków społecznych prowadząca do ich urzeczowienia. Stary porządek świata i jego objaśnienia uwalniają się od wpływu zjawisk irracjonalnych, nadprzyrodzonych i niewytłumaczalnych w języku determinizmu naukowego. Następuje okres panowania rozumu i to rozum głównie odczarowuje, niezrozumiały do tej pory w obiektywnym języku nauki, świat. Rozum staje się czystym narzędziem służącym trafnemu doborowi środków i precyzyjnemu przewidywaniu skutków. Rozum nie konstytuuje już wartości, on je tylko bada i analizuje. Racjonalizm obejmuje coraz to nowe obszary życia społecznego oraz ich naukowe objaśnienia. Wartości związane z 'uniwersalizmem', rządzące światem i naszym życiem reguły powodują, że nieistotny staje się kontekst naszych działań i odczuć. Działamy zgodnie z uniwersalnymi regułami odkrytymi przez naukę. W zarządzaniu niebagatelną rolę w odkryciu tych reguł odegrał behawioryzm i tzw. 'scientific management’. Efektywność, kalkulacyjność, przewidywalność i możliwość manipulacji przy pomocy technologii decydują o faktycznym bądź domniemanym sukcesie racjonalizacji w biznesie (tzw. mcdonaldyzacja), oraz w biurokracji. Racjonalność formalna tj. prawa, przepisy, reguły pouczają ludzi jak znaleźć optymalne środki do osiągnięcia danego celu. Racjonalność materialna pozwala natomiast realizować określone wartości o charakterze nieegoistycznym przy pomocy hierarchizacji wartości podporządkowanej jednej wartości najwyższej.
Ponadto skłonności do analizy są niezbędne w procesie odczarowania świata. Analizując czyli rozkładając na części każde działanie, emocję jesteśmy w stanie pokazać i policzyć 'cząstki elementarne' tego co w życiu ma rację bytu w szerszej, obiektywnej perspektywie.
RÓŻNICE pomiędzy D. a Z.
Działanie społeczne - proces podmiotowej aktywności zmierzający do osiągnięcia zamierzonego celu. Podmiotem działania może być jednostka lub zbiorowość. Działaniem społecznym nazywamy takie działanie, które według swojego, przez działającego lub działających przyjętego sensu, zostaje odniesione do zachowania innych i według niego jest w swoim przebiegu zorientowane”. Max Weber wyróżnił cztery typy działań społecznych: tradycjonalne (wynikające z tradycji i przyzwyczajeń), (emocjonalne), wartościowo-racjonalne (zorientowane na realizację pewnych wartości, ideałów), instrumentalno-racjonalne (nastawione na realizację konkretnego celu).
Zachowanie - jest narzędziem umożliwiającym zaspokajanie potrzeb. Zachowanie stanowiące funkcję postaw i sytuacji jest zawsze zależne od sytuacji, ale nie reakcją na bodźce. Zachowanie jest też zdeterminowane przez postawy jednostek i postrzeganą i w określony sposób ocenianą sytuację. Zachowanie to zespół reakcji ruchowych osobnika które mogą być wywołane czynnikami zew lub wew., zdeterminowane naszymi postawami , czynnikami sytuacyjnymi. Postawa-pewna bardzo trwała struktura naszej osobowości złożona z trzech elementów: poznawczych , emocjonalnych i tendencji do zachowania się. Nasze zachowanie nie wynika bezpośrednio z postaw- może być zupełnie inne. Duży wpływ na zachowanie mają czynniki sytuacyjne:- obecność innych osób, - pełnienie określonych ról społ. ,-obawa przed sankcjami i karami, -zarobek,- interes.
CZTERY TEORIE INTERAKCJI:
1) Teoria behawioralna- interakcja to wzajemnie powiązane zachowania jednostek, sekwencja bodźców i reakcji. Interakcja jest tu pojmowana jako zjawisko obserwowalne zewnętrznie, niezależnie od treści, znaczeń psychologicznych czy kulturowych, wiązanych z aktywnością przez partnerów. To, co obserwujemy naocznie, to następujące po sobie zachowania, które pełnią dla siebie nawzajem zarazem rolę bodźców i reakcji. To, co zachodzi pomiędzy zadziałaniem bodźca a wystąpieniem reakcji, jest niewiadomą. Mówimy dlatego, że taki obraz interakcji to odmiana modelu „czarnej skrzynki”.
2) Teoria wymiany- teoria racjonalnego wyboru- traktuje interakcje jako wzajemną wymianę pewnych dóbr czy wartości między partnerami (modelem myślowym jest tu akt kupna i sprzedaży).
3)Symboliczny interakcjonizm- mówi, że w interakcji wymiana i wzajemność dotyczą nie tyle obiektów materialnych, co idei, symboli, znaczeń. Istota interakcji jest, więc komunikacja.
4) Teoria dramaturgiczna- (analogia życia społecznego do teatru) ludzie kierują się w swoich działaniach przede wszystkim do zrobienia na swoich partnerach czy audytoriach dobrego wrażenia. Nazwa bierze się stąd, że w tle prowadzonej przez Ervinga Goffmana bardzo pomysłowej i wnikliwej analizy interakcji leży analogia codziennego życia społecznego do teatru.
W myśl tej koncepcji, ludzie kierują się w swoich działaniach przede wszystkim dążeniem do zrobienia na partnerach czy audytoriach dobrego wrażenia. W tym celu posługują się całym repertuarem „kontrolowania wrażeń” (impression management), starając się emitować pozytywne sygnały na swój temat. Coś nieustannie grają przed drugimi, starając się przedstawić siebie samych w dobrym świetle. Szczególnie dbają o swój „fronton”: wygląd zewnętrzny, postawę, gesty, bo to są pierwsze informacje, jakie otrzymują na ich temat partnerzy interakcji